سوگندهای قرآن
سوگند یا قسم به یمین اقرار و اعترافی گویند که شخص از روی شرف و ناموس خود می‌کند و خدا یا بزرگی را شاهد گیرد. قسم (به خدا، رسول، امامان و بزرگان).[۱]
در بسیاری از سوره‌های اولیهٔ قرآن، سوگندهایی وجود دارد که توسط محققان علوم قرآنی به عنوان شواهدی برای اعجاز قرآن در نظر گرفته شده‌اند.[۲] به عنوان مثال، هماهنگی میان سوگندها و اهداف آن‌ها به عنوان اعجاز بلاغی قرآن مورد بحث قرار گرفته‌اند.[۳] تفسیر سوگندها به امور طبیعی (مانند قسم به ستارگان) برای مفسران سخت بوده‌است. سیوطی این سوگندها را سنت عرب می‌داند و چون قرآن به زبان عرب‌ها نازل شده‌است بر سنت آنان نیز تطبیق یافته‌است.[۲]
تفسیر نمونه می‌نویسد که سوگندهای قرآن دو هدف را دنبال می‌کنند: (۱) جلب توجه به گزاره‌ای که به خاطر آن سوگند یاد می‌شود و (۲) جلب توجه به چیزی که به آن سوگند یاد می‌شود تا اینکه انسان را وادار به تفکر در خود آن چیزها بکند.[۴]
سوگند در قرآن
[ویرایش]در چهل و چهار سوره قرآن، ضمن صد و چهار آیه، صد و هجده مورد سوگند در قرآن آمده که در سی و سه سوره قرآن، نود و پنج مورد سوگندهای آفریدگار جهان است که در بیست و سه سوره آغاز سوره با سوگند است، و دو مورد سوگندهایی است که از زبان محمد در اثبات وقوع روز قیامت و محاسبه اعمال و جزاء در آن روز آمده، چهار مورد قسمی است که از برادران یوسف آمده‌است و یک مورد، سوگندی است که ساحران برای فرعون یاد کرده‌اند که بر موسی غالب خواهند شد. یک مورد نیز سوگندی است که شیطان در اغواء بندگان غیر مخلص یاد کرده و پانزده مورد نیز مربوط به مشرکین و منافقین و منکرین روز قیامت است.[۵]
سوگندهای قرآنی:[۵]
۱ سوگندهای الهی.
۲ سوگندهای مردمی:
الف) سوگندهای پیامبران
ب) سوگندهای مردمان
۱ برادران یوسف
۲ سحره
۳ مشرکین
۴ منافقین
۵ منکرین
۳ سوگند ابلیس
اولین سوگندی که درقرآن آمده درسوره عصر و آخرین آن سوگند به قرآن کریم درسوره یس می‌باشد. در یک مورد قرآن به جان پیامبر (محمد) سوگند یاد کرده‌است: لعمرک (قسم بجان تو) آیه۷۲ حجر.
سوگندهای قرآن به سه روش بیان شده‌اند:[۶]
- با کلمهٔ «اَیمان» (جمع «یمین» به معنی سوگند) و یا با عبارت «لا اقسم»
- با سه حرف «ی»، «ت»، و «و»
- با لام ابتدا.
سوره‌های سوگنددار
[ویرایش]همه سوگندها در ۳۵ سوره آمده‌است: ۲۵ مورد ابتدای سوره و ۱۰ مورد در میان سوره.[نیازمند منبع]
این سوره‌ها عبارتند از: (یس - صافات - ص - زخرف - دخان - ق - ذاریات - طور - نجم - قلم - قیامت - مرسلات - نازعات - بروج - طارق - فجر - بلد - شمس - لیل - ضحی - تین - عادیات - عصر - ۶۵ نسا - ۷۲ و ۹۲ حجر - ۵۶ و ۶۳ نحل - ۶۸ مریم - ۷۵ واقعه - ۳۸ و ۳۹ الحاقه - ۴۰ معارج - ۳۲ و ۳۳ و ۳۴ مدثر - ۱۵ و ۱۶ و ۱۷ و ۱۸ تکویر - ۱۶ و ۱۷ و ۱۸ انشقاق)
بیشترین سوگندها در سوره شمس است.[نیازمند منبع]
انواع سوگند
[ویرایش]| نوع سوگند | مانند |
|---|---|
| سوگند به پروردگار (رب) | رب‌المشارق |
| سوگند به الله | تالله ۵ مورد |
| سوگند به کتاب و قلم | و ما یسطرون-والقرآن الحکیم |
| سوگند به نبات | والتین |
| سوگند به حیوان | والعادیات |
| سوگند به مکان | و طور سینا |
| سوگند به انسان | ووالد |
| سوگند به زمان | واللیل |
| سوگند به طبیعت | والشمس |
| سوگند به فرشتگان | والنازعات |
منابع
[ویرایش]- ↑ فرهنگ معین
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ Hawting, G.R.. "Oaths." Encyclopaedia of the Qurʾān. General Editor: Jane Dammen McAuliffe, Georgetown University, Washington DC. Brill Online, 2015
- ↑ شاملی، نصرالله؛ محمدرضایی، علی (۱۳۹۰). «بلاغت سوگند در قرآن کریم». پژوهش‌های اسلامی (۷): ۱۱۳–۱۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۴-۰۷.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر؛ جمعی از نویسندگان (۱۳۷۴). تفسیر نمونه. ج. ۲۷. دارالکتب الاسلامیه. ص. ص ۳۹سوره شمس، آیه ۱–۱۰
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ «سوگند در قرآن». سوگند در قرآن - پرسمان. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ ژوئن ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۶-۰۴.
- ↑ حکیمیان، ابوالفتح (۱۳۸۴). «سوگندهای قرآن». گلستان قرآن (۲۰۸): ۱۹–۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۴-۰۷.