گویش‌های طالقان

گویش طالقانی
طالقونی
زبان بومی در	ایران استان استان تهران شهرستان طالقان
منطقه	البرز جنوبی
تبار	هندواروپایی هندوایرانی ایرانی ایرانی غربی ایرانی شمال غربی زبان‌های کاسپین زبان مازندرانی گویش طالقانی
گویش‌ها	شهرکی جوستانی بایزرودی ناریانی
سامانه نوشتاری	الفبای فارسی
کدهای زبان
ایزو ۳–۶۳۹	–

گویش‌های طالقان گویش‌هایی از زبان‌های ایرانی شمال غربی و زیرمجموعه زبان‌های کاسپین می‌باشد. گویش‌های طالقان به دو گویش طالقانی و طبری طالقانی تقسیم می‌شود. به عقیدۀ صاحب نظران گویش مردم طالقان به دو دسته مازندرانی و طالقانی تقسیم می‌شود. روستاهایی که بین جوستان و کوه‌های کندوان قرار گرفته‌اند به لهجه مازندرانی سخن می‌گویند. از جوستان به سمت باختر به مازندرانی با لهجه طالقانی سخن می‌گویند. به گفتۀ اعظام الوزاره زبان اهل طالقان مرکب است از لهجه و لسان قزوینی و طبرستانی چون با این دو ولایت همسایگی و مجاورت دارند و از هر دو سمت وضع تکلم و تلفظ خود را اقتباس نموده‌است.گویش طبری طالقانی گویشی از زبان مازندرانی و زیر مجموعه گویش کلارستاقی می‌باشد که به گویش مردم شهرستان چالوس شباهت دارد و برخی ویژگی‌های نحوی آن به گویش‌های مازندرانی گونه همچون شمیرانی شباهت دارد. آبادی‌های بالا طالقان همچون گته ده، اسکان، دهدر، درا پی، گرآب، ناریان، مهران، خیکان و پراچان به گویش طبری طالقانی گویش می‌کنند. .

گویش‌های طالقان

گویش‌های طالقان به دو دسته طالقانی و طبری طالقانی تقسیم می‌شود.

1. گویش طالقانی: این گویش از جوستان به غرب و در تمام آبادی‌ها پایین طالقان میان طالقان و کنارود گویش می‌شود.
2. طبری طالقانی: این گویش از کندوان تا جوستان گویش می‌شود و اکثر آبادی بالا طالقان به جز جوستان را درمی‌گیرد.

دستور زبان گویش طالقانی

ضمایر

در گویش طالقانی ضمیر سه حالت دارد: فاعلی، مفعولی و ملکی.

ضمیر	۱ مفرد	۲ مفرد	۳ مفرد	۱ جمع	۲ جمع	۳ جمع
فاعلی، تاتی طالقانی	men	to	u	mâ	šemâ	ošan
مفعولی، تاتی طالقانی	mene/mere	tere	ure	mâre	šemâre	ošane
ملکی، تاتی طالقانی	meni/mi	ti	uyi	mâyi	šemayi	ošani

صرف فعل

در جدول زیر فعل آمدن (biâmiyan) بر اساس گویش طالقانی در زمان‌های مختلف صرف می‌شود.

زمان/شخص	۱ مفرد	۲ مفرد	۳ مفرد	۱ جمع	۲ جمع	۳ جمع
حال التزامی	biyem	biyey	biya	biyeym	biyeyn	biyan
حال ساده	miyem	miyey	miya	miyeym	miyeyn	miyan
حال در حال انجام	darem-miyem	dari-miyey	dare-miya	darim-miyeym	darin-miyeyn	daren-miyan
گذشته ساده	biyâmiama	biyâmiey	biyâmia	biyâmieym	biyâmieyn	biyâmiana
گذشته استمراری	miyâmiam	miyâmiey	miyâmia	miyâmieym	miyâmieyn	miyâmian
گذشته در حال انجام	dabiyam-miyâmiam	dabi-miyâmiey	dabiya-miyâmia	dabiyeym-miyâmieym	dabiyeyn-miyâmieyn	dabiyan-miyâmian
گذشته کامل	biyâme biyam	biyâme bi	biyâme ba	biyâme biyeym	biyâme biyeyn	biyâme biyan

دستور زبان طبری طالقانی

ضمایر

در گویش طبری طالقانی ضمیر سه حالت دارد: فاعلی، مفعولی و ملکی.

ضمیر	۱ مفرد	۲ مفرد	۳ مفرد	۱ جمع	۲ جمع	۳ جمع
فاعلی، طبری طالقانی	men	te	ve	emâ	šemâ	vešun/ešon
مفعولی، طبری طالقانی	mere	tere	vere	amâre	šemare	vešunre
ملکی، طبری طالقانی	mi	ti	vi	amei	šemei	vešuni

شناسه

در زبان فارسی دو دسته شناسه داریم: گذشته و حال. اما در گویش طبری طالقانی سه دسته شناسه داریم: گذشته، حال ساده و حال التزامی. (نمونه زیر بر اساس گویش گته‌ده تنظیم شده‌است)

۱. گذشته:

• بن ماضی ساده: -bimâ = آمد
• بن ماضی استمراری: -â-mbi = می‌آمد

گذشته	۱ مفرد	۲ مفرد	۳ مفرد	۱ جمع	۲ جمع	۳ جمع
شناسه	me	i	e/∅	emi	eni	ene

۲. حال ساده:

• بن مضارع اخباری: -â = می‌آید

حال ساده	۱ مفرد	۲ مفرد	۳ مفرد	۱ جمع	۲ جمع	۳ جمع
شناسه	me	ni	ne	emi	deni	dene

۳. حال التزامی:

• بن مضارع التزامی: -biâ = بیا

حال التزامی	۱ مفرد	۲ مفرد	۳ مفرد	۱ جمع	۲ جمع	۳ جمع
شناسه	am/m	i	e/∅	im	in	an/n

صرف فعل

در جدول زیر فعل آمدن (bimân) بر اساس گویش طبری طالقانی در زمان‌های مختلف صرف می‌شود.(نمونه زیر براساس روستا گته‌ده می‌باشد)

زمان/شخص	۱ مفرد	۲ مفرد	۳ مفرد	۱ جمع	۲ جمع	۳ جمع
گذشته ساده	bimâme	bimâi	bimâ	bimâmi	bimâni	bimâne
گذشته کامل	bimâ-bieme	bimâ-bi	bimâ-bie	bimâ-biemi	bimâ-bieni	bimâ-biene
گذشته التزامی	bimâ-bâm	bimâ-bâi	bimâ-bâ	bimâ-bâim	bimâ-bâin	bimâ-bân
گذشته التزامی کامل	bimâ-bi-bâm	bimâ-bi-bâi	bimâ-bi-bâ	bimâ-bi-bâim	bimâ-bi-bâin	bimâ-bi-bân
گذشته استمرای	â-mbi-eme	â-mbi	â-mbi-e	â-mbi-emi	â-mbi-eni	â-mbi-ene
گذشته در حال انجام	dare-âmbieme	dare-âmbi	dare-âmbie	dare-âmbiemi	dare-âmbieni	dare-âmbiene
حال ساده/آینده	âme	âni	âne	âmi	ândeni	ândene
حال در حال انجام	dare-âme	dare-âni	dare-âne	dare-âmi	dare-ândeni	dare-ândene
حال التزامی	biâm	biâi	biâ	biâim	biâin	biân
آینده نوع اول	xâme biâm	xâni biâi	xâne biâ	xâmi biâim	xândeni biâin	xândene biân
آینده نوع دوم	vâne biâm	vâne biâi	vâne biâ	vâne biâim	vâne biâin	vâne biân

جستارهای وابسته

• مردمان مازندرانی
• طبرستان
• استان مازندران
• زبان مازندرانی
• ادبیات مازندرانی
• کرج
• استان البرز
• شهرستان طالقان
• شهرستان کرج
• طالقان