فهرست آثار ملی شهرستان کردکوی
شهرستان کردکوی از شهرستان‌های استان گلستان در ایران است. شهر کردکوی مرکز این شهرستان است. مردم شهر و شهرستان کردکوی از قومیت طبری هستند و به زبان زبان طبری سخن می‌گویند.[۱][۲] لهجه مردم کردکوی و بندرگز یکی از لهجه‌های دوازده‌گانه زبان طبری می‌باشد که در شرق این منطقه زبانی قرار دارد. کِرد «kerd» در زبان طبری به معنای گله‌دار می‌باشد[۳] که در لهجه مردم شرق استان مازندران و غرب استان گلستان به صورت کارد گویش می‌شود.[۴][۵] کاردها نباید با قوم کُرد که در مناطق غربی ایران زندگی می‌کنند اشتباه گرفته‌شوند. صادق کیا در کتاب واژه‌نامه تبری ضمن اشاره به معنای کرد می‌نویسد: اکنون فقط به چوپانان کرد گفته می‌شود.[۶]
•کوچاندن خاندان های کرد به کردکوی و روستاهای اطراف:
براساس نوشته ها و اسناد تاريخي در اوايل حكومت صفوي و به ويژه در زمان شاه عباس بزرگ; گروههایی از ايلات مختلف كرد از كردستان ایران و عراق به مناطق مازندران و استرآباد كوچانده شدند. در زمان نادرشاه و بعد از آن جمعيت قابل ملاحظه اي از آنها در منطقه كردكوي استقرار و سكونت دائم اختيار نمودند. همچنين پژوهشگران معتقدند به علت استقرار اكراد و سربازان كرد در اين منطقه ، ابتدا به آن كردمحله و سپس به لحاظ توسعه جمعيتي و جغرافيايي به آن كردكوي گفته اند. خاندان های کرد در کردکوی و روستاهای اطراف به تدریج فرهنگ و زبان کردی آنها به طبری تغییر کرد.[۷][۸][۹]
آثار ثبت‌شده
[ویرایش]| ردیف | نام اثر | نگاره | دیرینگی | موقعیت | شمارهٔ ثبت | تاریخ ثبت | منبع |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱ | قلعه بانصران | ساسانی ـ اسلامی | شهرستان کردکوی، روستای سرکلاته، ۱/۵ کیلومتری غرب روستای سرکلاته |
۴۷۵۳ | ۱۳۸۰/۱۱/۲۳ | [۱۰] | |
| ۲ | شهر باستانی تمیشه | ساسانی ـ اسلامی | شهرستان کردکوی، شمال غربی روستای کردکوی | ۴۷۵۴ | ۱۳۸۰/۱۱/۲۳ | ||
| ۳ | دیوار تمیشه | ساسانی | شهرستان کردکوی، جنوب و غرب روستای کلاته تار روستای باغوکنار از خلیج گرگان | ۴۷۵۵ | ۱۳۸۰/۱۱/۲۳ | ||
| ۴ | کافرتپه | ساسانی | شهرستان بندرگز، ۴/۵ کیلومتری ضلع شمالی روستای کهنه کلباد، بخش نوکنده | ۴۷۵۶ | ۱۳۸۰/۱۱/۲۳ | ||
| ۵ | محوطه موزی لاپه روستای سرکلاته | ساسانی ـ اسلامی | شهرستان کردکوی، یک کیلومتری غرب روستای سرکلاته | ۴۷۵۷ | ۱۳۸۰/۱۱/۲۳ | ||
| ۶ | محوطه بانصران | ساسانی ـ اسلامی | شهرستان کردکوی، یک کیلومتری غرب روستای سرکلاته | ۴۸۴۹ | ۱۳۸۰/۱۲/۱۹ | ||
| ۷ | تپه شاهده | هزاره یک ق‌م ـ تاریخی | شهرستان کردکوی، شمال شرق روستا اسلام‌آباد | ۱۱۱۸۰ | ۱۳۸۳/۰۷/۱۱ | ||
| ۸ | تپه ایلوار | پیش از تاریخ ـ تاریخی ـ اسلامی | شهرستان کردکوی، ۲۰۰ متری شرق روستای ایلوار | ۱۱۱۸۱ | ۱۳۸۳/۰۷/۱۱ | ||
| ۹ | چمازتپه | پیش از تاریخ ـ هزاره یک ق‌م | شهرستان کردکوی، بخش مرکزی، دهستان سدن رستاق شرقی، ۱/۵ کیلومتری شمال روستای سیاقی | ۱۱۳۱۱ | ۱۳۸۳/۱۱/۱۰ | ||
| ۱۰ | تپه چهارده | پیش از تاریخ ـ هزاره یک ق‌م | شهرستان کردکوی، بخش مرکزی، دهستان سدن رستاق غربی، یک کیلومتری شمال روستای چهارده | ۱۱۳۱۲ | ۱۳۸۳/۱۱/۱۰ | ||
| ۱۱ | تپه حاج مراد | پیش از تاریخ ـ هزاره یک ق‌م | شهرستان کردکوی، بخش مرکزی، دهستان سدن رستاق غربی، شمال شرقی روستای اسلام‌آباد | ۱۱۳۱۳ | ۱۳۸۳/۱۱/۱۰ | ||
| ۱۲ | ازگردتپه | پیش از تاریخ ـ هزاره یک ق‌م ـ تاریخی | ۳ کیلومتری شمال غرب شهر کردکوی، شمال جاده اصلی کردکوی، بندرگز | ۱۱۳۱۵ | ۱۳۸۳/۱۱/۱۰ | ||
| ۱۳ | تپه گورستان مهتر کلاته | پیش از تاریخ ـ هزاره یک ق‌م ـ اسلامی | شهرستان کردکوی، بخش مرکزی، دهستان سدن رستاق شرقی، ۵۰۰ م شمال غرب روستای مهتر کلاته | ۱۱۳۱۶ | ۱۳۸۳/۱۱/۱۰ | ||
| ۱۴ | بدل‌تپه | هزاره یک ق‌م | جنوب کردکوی، ضلع شرقی جاده پارک جنگلی امام رضا | ۱۱۳۱۷ | ۱۳۸۳/۱۱/۱۰ | ||
| ۱۵ | بالان تپه | پیش از تاریخ ـ هزاره یک ق‌م | شهرستان کردکوی، بخش مرکزی، دهستان سدن رستاق شرقی، ۱ک م شمال روستای مهتر کلاته | ۱۱۳۱۸ | ۱۳۸۳/۱۱/۱۰ | ||
| ۱۶ | اسپریت تپه مهتر کلاته | پیش از تاریخ ـ هزاره یک ق‌م | شهرستان کردکوی، بخش مرکزی، دهستان سدن رستاق شرقی، ۵۰۰ م جنوب روستای مهترکلاته | ۱۱۳۱۹ | ۱۳۸۳/۱۱/۱۰ | ||
| ۱۷ | یعقوب دشت تپه | پیش از تاریخ ـ هزاره یک ق‌م | کردکوی، ۷۰۰ متری شمال شرق مرکز آموزش کشاورزی | ۱۱۳۲۰ | ۱۳۸۳/۱۱/۱۰ | ||
| ۱۸ | انارتپه | پیش از تاریخ ـ هزاره یک ق‌م ـ تاریخی | کردکوی، ۳۰۰ م جنوب شهرک صنعتی امام خمینی | ۱۱۳۲۱ | ۱۳۸۳/۱۱/۱۰ | ||
| ۱۹ | تپه النگ | عصر آهن | شهرستان کردکوی، بخش مرکزی، دهستان سدن رستاق غربی، ۵۰ م شرق روستای النگ | ۱۱۳۲۲ | ۱۳۸۳/۱۱/۱۰ | ||
| ۲۰ | تپه مازو آیش | هزاره یک ق‌م ـ تاریخی ـ اسلامی | شهرستان کردکوی، ابتدای جاده روستای قلندر آیش، جنوب شهرک صنعتی امام خمینی | ۱۱۳۲۳ | ۱۳۸۳/۱۱/۱۰ | ||
| ۲۱ | جن تپه | پیش از تاریخ ـ هزاره یک ق‌م | شهرستان کردکوی، بخش مرکزی، دهستان سدن رستاق شرقی، ۳ کیلومتری شمال روستای دنگلان | ۱۱۳۲۴ | ۱۳۸۳/۱۱/۱۰ | ||
| ۲۲ | مرز تپه | پیش از تاریخ ـ هزاره یک ق‌م | شهرستان کردکوی، بخش مرکزی، دهستان سدن رستاق شرقی، ۵۰۰ م جنوب روستای حاجی‌آباد | ۱۱۳۲۵ | ۱۳۸۳/۱۱/۱۰ | ||
| ۲۳ | نرگس تپه غربی | پیش از تاریخ ـ هزاره یک ق‌م ـ تاریخی | شهرستان کردکوی، بخش مرکزی، دهستان سدن رستاق غربی، ۵۰ م جنوب غربی بدیل آباد | ۱۱۳۲۶ | ۱۳۸۳/۱۱/۱۰ | ||
| ۲۴ | چهل دین تپه | پیش از تاریخ ـ هزاره یک ق‌م | کردکوی، ۵۰۰ م شمال شرقی مرکزآموزش کشاورزی | ۱۱۳۲۷ | ۱۳۸۳/۱۱/۱۰ | ||
| ۲۵ | قلعه تپه | پیش از تاریخ ـ تاریخی ـ اسلامی | شهرستان کردکوی، بخش مرکزی، دهستان سدن رستاق شرقی، یک کیلومتری شمال روستای مهتر کلاته | ۱۱۳۲۸ | ۱۳۸۳/۱۱/۱۰ | ||
| ۲۶ | دین‌تپه | هزاره یک ق‌م ـ تاریخی | شهرستان کردکوی، بخش مرکزی، دهستان سدن رستاق غربی، ۱۰۰ م ضلع غربی روستای چهارده | ۱۱۳۲۹ | ۱۳۸۳/۱۱/۱۰ | ||
| ۲۷ | تپه حاج محمود حسینی | هزاره یک ق‌م ـ تاریخی | شهرستان کردکوی، بخش مرکزی، دهستان سدن رستاق شرقی، یک کیلومتری جنوب روستای دنگلان | ۱۱۳۳۰ | ۱۳۸۳/۱۱/۱۰ | ||
| ۲۸ | تپه گیلانی | پیش از تاریخ ـ هزاره یک ق‌م | شهرستان کردکوی، بخش مرکزی، دهستان رستاق غربی، ۵۰۰ م جنوب روستای النگ | ۱۱۳۳۱ | ۱۳۸۳/۱۱/۱۰ | ||
| ۲۹ | اسپریت تپه خراب مسجد | پیش از تاریخ ـ تاریخی ـ اسلامی | شهرستان کردکوی، بخش مرکزی، دهستان سدن رستاق شرقی، ۲۰۰ م شرق روستای خراب مسجد | ۱۱۳۳۲ | ۱۳۸۳/۱۱/۱۰ | ||
| ۳۰ | خانه علیرضا انتظاری | پهلوی اول | شهرستان کردکوی، بخش مرکزی، دهستان سدن رستاق غربی، روستای بالا جاده | ۲۰۰۳۲ | ۱۳۸۶/۰۸/۲۲ | ||
| ۳۱ | خانه صفر قلی هزارجریبی | پهلوی | شهرستان کردکوی، بخش مرکزی، دهستان سدن رستاق غربی، روستای بالاجاده | ۲۰۰۳۳ | ۱۳۸۶/۰۸/۲۲ | ||
| ۳۲ | خانه شموشکی | پهلوی | شهرستان کردکوی، بخش مرکزی، دهستان سدن رستاق شرقی، روستای شموشک | ۲۰۰۳۴ | ۱۳۸۶/۰۸/۲۲ | ||
| ۳۳ | خانه حاج نصرت ابراهیمی | پهلوی | شهر کردکوی، بخش مرکزی، دهستان سدن رستاق غربی، روستای میاندره، | ۲۰۰۴۳ | ۱۳۸۶/۰۸/۲۲ | ||
| ۳۴ | خانه ننه خانم باقری | پهلوی | شهرستان کردکوی، بخش مرکزی، دهستان سدن رستاق غربی، روستای بالاجاده | ۲۰۰۵۷ | ۱۳۸۶/۰۸/۲۲ | ||
| ۳۵ | عمارت نظامی کردکوی | پهلوی اول | شهرکردکوی، خیابان شهید بهشتی، مدرسه نظامی | ۲۲۶۸۲ | ۱۳۸۶/۱۲/۲۷ |
منابع
[ویرایش]- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مارس ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۵ فوریه ۲۰۲۲.
- ↑ قاسمی، علیرضا؛ به کوشش انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه گیلان (۱۳۷۷). سیری در زبان و شعر مازندرانی. رشت: انتشارات دانشگاه گیلان. ص. ۳.
- ↑ کیا، صادق. واژه‌نامه تبری. ایران کوده. ص. ۱۶۶.
- ↑ هومند، نصرالله؛ گودرزی پروری، محمدرضا؛ قائمی، کریم‌الله؛ بالایی لنگرودی، علی؛ توپاابراهیمی، مومن؛ صادقیان، فریبرز؛ ذبیحی، علی (۱۳۹۸). دانشنامه تبرستان و مازندران جلد ۴. تهران: نشر نی. ص. ۵۴۲.
- ↑ واژه‌نامه بزرگ تبری، گروه پدید آورندگان به سرپرستی: جهانگیر نصری اشرفی و حسین صمدی، سال ۱۳۷۷، جلد اول، ص ۳۱.
- ↑ کیا، صادق. واژه‌نامه تبری. ایران کوده. ص. ۱۶۶.
- ↑ کتاب کردان مهاجر به مازندران و استر آباد و خراسان -نوشته ی مینورسکی نویسنده روس-ترجمه :ژیلا شهابی در سال ۱۳۴۰
- ↑ کتاب عشایر رکاب نادر شاه -نوشته راولینسون انگلیسی - ترجمه : سامان جهان سوز در سال ۱۳۳۸
- ↑ کتاب کردنامه نوشته ایلزئوس آلمانی ترجمه: دکتر احمد آرام
- ↑ «پرونده قلعه بانصران در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۴ فوریهٔ ۲۰۲۲.
