کنار گذاشتن حجاب در ایران
کنار گذاشتن حجاب در ایران، کنشی دینی یا سیاسی است که در اثر نپذیرفتن اجبار و نقض آزادی پوشش در طول تاریخ ایران به‌ویژه تاریخ معاصر، رخ داده است؛ این کنش در نوع مذهبی، در زنان غیرمسلمان، به‌دلیل بی‌اعتقادی به حجاب و در زنان مسلمان در اثر بی‌اعتقادی به الزام حجاب اسلامی برای زن در اسلام انجام می‌شود. این کنش، با اجبار حجاب از سوی نظام جمهوری اسلامی ایران، به‌تدریج شکل سیاسی و اعتراضی به خود گرفت. حجاب، همواره به‌وسیلهٔ افکار عمومی جامعه اسلامی ایران یا قانون، از جانب حکومت اسلامی وقت، عموماً بر زنان ایرانی، تحمیل شده است. کنار گذاشتن حجاب توسط زنان در ایران به شکل‌ها و درجه‌های مختلف، از جمله شامل برداشتن روبنده، روسری و… نیز بوده است. نقطهٔ عطف این عمل، خیزش ۱۴۰۱ ایران بود که با حمایت چهره‌ها با برداشتن حجاب اجباری به اوج خود رسید.[۱]
دوران قاجار
[ویرایش]نخستین کنار گذاشتن حجاب ثبت‌شده در تاریخ معاصر ایران توسط یک زن ایرانی، مربوط به طاهره قرةالعین است که در گردهمایی بدشت سخنرانی کرد و با حاضر شدن بدون نقاب روبنده، حاضران را شوکه کرد.[۲] این اتفاق باعث افزایش نگرانی دولتیان و روحانیون در آن زمان شد.[۲]
دوران پهلوی
[ویرایش]در طول حکومت پهلوی همواره آزادی پوشش تا حد بالایی وجود داشت و برخی زنان با اختیار خود حجاب عرفی آن زمان را کاملا کنار گذاشته بودند. واقعهٔ کشف حجاب در ایران در دوران رضاشاه نیز شامل برداشتن اجباری حجاب از سر زنان بود.
دوران جمهوری اسلامی
[ویرایش]ماه‌های اول انقلاب ۱۳۵۷ با آزادی پوشش به‌جامانده از دوران پهلوی همراه بود اما نهایتاً حجاب شرعی اسلامی در قانون وارد و برای همهٔ زنان اجباری شد که منجر به تظاهرات ۱۷ اسفند ۱۳۵۷ شد.
حجاب اجباری در جمهوری اسلامی، از ۱۸ مرداد ۱۳۶۲[۳] و توسط مجلس شورای اسلامی با تصویب قانون مجازات اسلامی، برای عدم رعایت حجاب در معابر عمومی و تعیین مجازات، به‌صورت رسمی عملی شد.[۴]
دختران خیابان انقلاب
[ویرایش]دختران خیابان انقلاب، نام پویشی است که در آن دختران و زنان به نشانهٔ اعتراض به حجاب اجباری در ایران با حرکتی نمادین روسری خود را در خیابان از سر برمی‌دارند.[۵][۶] بعضی از دختران در نقاطی از شهر روی سکو رفته و روسری خود را به نشانه اعتراض بر سر چوب زدند.[۷] ویدا موحد[۸][۹][۱۰] معروف به دختر خیابان انقلاب، نام زن جوانی است که در صبح روز چهارشنبه ۶ دی ۱۳۹۶ (۲۷ دسامبر ۲۰۱۷)[۱۱][۱۲] و چند روز قبل از شروع تظاهرات ۱۳۹۶ ایران، در تقاطع خیابان انقلاب اسلامی و خیابان وصال شیرازی تهران[۱۳] در حرکتی نمادین روسری سفیدرنگی را بر سر چوبی کرد و در اعتراض به حجاب اجباری آن را تکان داد و توسط فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی بازداشت شد.
خیزش ۱۴۰۱ ایران
[ویرایش]از هنگام کشته شدن مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد که آغازگر خیزش اعتراضی در ایران بود، تاکنون بسیاری از زنان و دختران ایرانی حجاب اجباری را از سر برداشته‌اند و با این شیوه از نافرمانی مدنی با تأکید بر نوع انتخاب پوشش به خیزش پیوسته‌اند. شماری از چهره‌های مشهور از جمله بازیگران و هنرمندان و ورزشکاران زن نیز به این جنبش پیوسته و عکس‌ها یا ویدئوهایی پس از کشف حجاب از خود منتشر کرده‌اند.[۱۴] جمهوری اسلامی و روحانیون مذهبی حکومت همواره از حجاب به‌عنوان خط قرمز نظام نام می‌برند.
افراد مشهور
[ویرایش]تعدادی زیادی از هنرمندان، سلبریتی‌ها و ورزشکاران حرفه‌ای حجاب از سر برداشتند از جمله افراد زیر:[۱۵]
- آبان عسکری (بازیگر)
- افسانه بایگان (بازیگر)[۱۶]
- الناز رکابی (ورزشکار سنگ‌نوردی)[۱۷]
- الهام پاوه‌نژاد (بازیگر)[۱۶]
- بهارک صالح‌نیا
- پارمیدا قاسمی (ورزشکار تیرانداز با کمان)[۱۸]
- پانته‌آ بهرام (بازیگر)[۱۹]
- پردیس افکاری (بازیگر)
- پرستو صالحی (بازیگر)[۲۰]
- پگاه آهنگرانی (بازیگر)
- ترانه علیدوستی (بازیگر)[۲۱]
- چکامه چمن‌ماه (بازیگر)
- حنانه شهشهانی (بازیگر)
- خزر معصومی (بازیگر)[۲۲]
- رخشان بنی اعتماد (فیلنامه‌نویس، تهیه‌کننده و کارگردان)[۱۶]
- ریحانه پارسا (بازیگر و کارگردان)
- زر امیرابراهیمی (بازیگر)[۲۳]
- سارا باهنر (بازیگر)
- سحر زکریا (بازیگر)[۲۴]
- سمیرا سیاح (بازیگر)
- شادی صدر (وکیل، روزنامه‌نگار و فعال حقوق زنان)
- شبنم فرشادجو (بازیگر)[۲۵]
- شراره دولتآبادی (بازیگر)[۲۶]
- شقایق دهقان (بازیگر)[۲۷]
- شقایق نوروزی (بازیگر)
- صدف طاهریان (مدل و بازیگر)
- فاطمه حقیقت‌جو (فعال سیاسی و نماینده سابق مجلس)
- فاطمه معتمدآریا (بازیگر)[۲۸]
- فرناز قاضی‌زاده (روزنامه‌نگار و مجری)
- فریبا داوودی مهاجر (خبرنگار و مشاور سابق رئیس‌جمهور)
- کتایون ریاحی (بازیگر)[۲۹]
- کیمیا علیزاده (ورزشکار تکواندو)[۳۰]
- گلشیفته فراهانی (بازیگر)[۳۱]
- گوهر عشقی (فعال مدنی)[۳۲]
- مریم بوبانی (بازیگر)
- مریم پالیزبان (بازیگر و شاعر)[۳۳]
- مسیح علی‌نژاد (خبرنگار و فعال سیاسی و مدنی)[۳۴]
- ملیسا مهربان (بازیگر)
- ملیکا بلالی (کشتی‌گیر، فعال حقوق زنان، شاعر و نقاش)[۳۵]
- مهناز افشار (بازیگر)
- مینا لاکانی (بازیگر)
- هایده حائری (بازیگر و کارگردان)
- هنگامه قاضیانی (بازیگر)[۳۶]
- آزاده بیزارگیتی (نویسنده و فیلمساز)[۳۷]
- آیتک جاویدنژاد (بازیگر)
- الهه فرشچی (مدل و بازیگر)
- دنیا مدنی (بازیگر)[۳۸]
- روناک یونسی (بازیگر)
- ساناز طاری (بازیگر)
- سپیده ابطحی (مستندساز)[۳۸]
- شیرین صمدی (مجری)
- شیوا امیرابراهیمی (بازیگر)
- شیوا بلوچی (بازیگر)[۲۲]
- صبا راد (مجری)
- فائزه علوی (بازیگر)
- لیلا ایرانی (بازیگر)
- مونا بانکی‌پور (بازیگر و کارگردان)
- مینا اکبری (کارگردان)[۲۲][۳۹]
- ناهید لیان (مجری)
- نیوشا مدبر (بازیگر)
سینماگران
[ویرایش]در حمایت از خیزش سراسری ایران در سال ۱۴۰۱ شماری از زنان مطرح سینمای ایران با برداشتن حجاب از سر و انتشار عکس‌هایشان در شبکه‌های اجتماعی با شعار «زن، زندگی، آزادی» حمایت کردند. این اقدام در خبرگزاری رویترز هم بازتاب یافته است. انتشار عکس‌های بی‌حجاب از زنان بازیگر در حالی است که چنین اقدامی موقعیت حرفه‌ای آنان را در سینما به خطر می‌اندازد یا برای همیشه از بین می‌برد.
- فاطمه معتمدآریا در حاشیهٔ مراسم تشییع و خاکسپاری امین تارخ، بازیگر سینما و تلویزیون که به پشت تریبون رفته بود، حجاب از سر برداشت.[۴۰][۴۱]
- کتایون ریاحی در گفتگو با ایران اینترنشنال گفت که حجاب هیچ‌گاه پوشش مورد تأیید و انتخاب او نبوده است و پوشش حجاب را بدون میل باطنی و به‌اجبار استفاده می‌کرده و حالا در هم‌دلی و اعتراض به جان‌باختن مهسا امینی تصمیم گرفته آن را کنار بگذارد. در پی انتشار خبر هجوم نیروهای امنیتی به خانهٔ کتایون ریاحی پس از برداشتن حجابش، برخی گزارش‌ها حاکی از بی‌خبری از وضعیت اوست.[۴۲][۴۳][۴۴]
- شبنم فرشادجو در یک ویدیوی اعتراضی اعلام کرد: «به‌خاطر اتفاقاتی که برای مهسا افتاده است، تصمیم گرفتم بدون حجاب استوری بذارم».[۴۳][۴۵]
- مریم بوبانی بازیگر سینما و تلویزیون در اعتراض به ماجرای فوت مهسا امینی تصویری بدون حجاب از خود منتشر کرد. او با انتشار عکسی در اینستاگرامش نوشت: «رنج، رنگی به موهای من نگذاشته، اما همین سپیدی را از روسری می‌رهانم.»
- شیوا ابراهیمی در پستی نوشت: «من یک زن ایرانیم که سالها بود از سر اجبار و ترس روسری به سر داشتم ولی هیچ‌وقت به خواست خودم نبوده و نخواهد بود. این در جواب کسی است که به دروغ گفته زنان ایرانی خودشان به عنوان یک امر خودجوش حجاب را رعایت می‌کنند و کسی هم به آنها تکلیف نکرده است.»
- پنج‌شنبه ۱۹ آبان، خبرگزاری رویترز در گزارشی برداشتن حجاب اجباری ازسوی ترانه علیدوستی را بازتاب داد.[۴۶] ترانه علیدوستی در پستی اینستاگرامی، تصویر بی‌حجاب خود را با شعار «ژن، ژیان، ئازادی» منتشر کرد و با نقل قسمتی از یک ترانهٔ شهیار قنبری نوشت: «غیبت آخر تو، کوچ مرغان صدا، ختم این غائله نیست …»[۴۷][۴۸] جمعی از بازیگران زن نظیر هانیه توسلی، گلاره عباسی، ستاره اسکندری، پریناز ایزدیار، سحر دولتشاهی، شبنم قلی خانی از اقدام ترانه علیدوستی استقبال کردند.
- چهارشنبه ۱۸ آبان، دنیا مدنی بازیگر و دختر رویا تیموریان در پست اینستاگرامی عکسی بی‌حجاب در آینه منتشر کرد و نوشت: «حالا من، من هستم و چیزی که در آینه می‌بینم خود خود من است. من برای زن، زندگی، آزادی خواهم جنگید و تو کم‌کم به این عادت خواهی کرد».[۴۷]
- در یک پست اینستاگرامی در کنار عکسی بی‌حجاب از خود، قسمتی از شعر «وطن، وطن» سیاوش کسرایی را به اشتراک گذاشت و نوشت «سپاه عشق در پی است. شرار و شور کارساز با وی است. دریچه‌های قلب را باز کن. سرود شب‌شکاف آن ز چهارسوی این جهان کنون به گوش می‌رسد.»[۴۷][۴۸]
- سپیده ابطحی مستندساز و دبیر انجمن مستند سازان عکس بدون روسری خود را در حمایت از زنان ایرانی در اینستاگرام منتشر کرد. او در حساب کاربری خود در اینستاگرام نوشت: «کنار و هم‌دل با وطنم، با مردم، با داغداران. داغدار می‌مانم تا روز دادخواهی. برای روز آزادی. برای خون شهیدان زیبای راه آزادی. لطفاً به دیدن این چهره از ما عادت کنید.»[۴۷][۴۹]
- مینا اکبری، کارگردان، تصویری از خود بدون حجاب منتشر کرد و نوشت: «فریاد مردمان آزادهٔ سرزمینم را تکرار می‌کنم. روزی که هما دارابی در اعتراض به حجاب اجباری، خودش را به آتش کشید تا به یادمان بیاورد حق بر بدن خود را فراموش کرده‌ایم، گمان نمی‌برد دو دهه بعد دخترانی نه‌تنها روسری که جان را مشت می‌کنند برای گرفتن این حق. ترانه علیدوستی بین سینما و مردم، مردم را انتخاب کرد تا «سهم» خودش را ادا کند. من هم به سهم خودم و در همراهی با او فریاد مردمان آزاده سرزمینم را تکرار می‌کنم: زن زندگی آزادی»[۴۷][۴۸][۵۰]
- آزاده بیزارگیتی، نویسنده و فیلمساز[۵۱][۵۲] با انتشار تصویری نوشت: «من آزاده بیزارگیتی به‌عنوان یک نویسنده و فیلمساز همواره قلبم برای مردم‌ام به‌ویژه زنانِ سرزمین‌ام تپیده است. همواره در آثارم با غم‌هاشان شاد، با اندوه‌شان گریسته‌ام. همواره در حد کوچک‌ام جنگیده‌ام تا صدای آدم‌هایی باشم که هنر رسمی کمتر میل شنیدن صدای‌شان را داشته و در این راه سختی کم ندیده‌ام». او در ادامه نوشته: «اینک، این‌جا به حکم انسانیت و شرافت، به حکم زن بودنم، به‌عنوان یک ایرانیِ ساکنِ سیارهٔ زمین، ساکنِ ایران، کاملاً مستقل و بی‌هیچ وابستگی به هیچ حزب و گروهی، کنار زنان و مردانِ آزادی‌خواه و برابری‌خواه سرزمین‌ام ایستاده‌ام که از مشروطه تا کنون فریاد آزادی‌خواهی‌شان را هیچ حاکمیتی نشنید. پس به احترامِ کرامت انسانی، به نامِ زن، به نامِ انسان حجاب اجباری را از سر برمی‌دارم. به امید شنیدنِ صداهای متکثر به امید احترامِ به آزادی به امیدِ احترامِ به آزادیِ بیان، به امید تحقق قوانینِ برابری‌طلبانه به امید تحقق طنین پرشکوه و مهربانِ شعارِ 《 زن، زندگی، آزادی》در خیابان‌های شهرم»[۵۰][۵۳]
- سحر زکریا بازیگر سینما و تلویزیون با انتشار تصویری بدون حجاب و موهای ازته‌تراشیده از خود نوشت: «الان حدود یک ماه است موهایم را بر زمین ریختم، فکر نمی‌کردم باید اعلام کنم، چون خجالت می‌کشیدم از دختران و پسرانمان، از این‌همه خون… ولی اگر دردی دوا می‌شود من هم هستم»[۵۴][۵۵][۵۶][۵۷][۵۸][۵۹]
- شراره دولتآبادی، بازیگر سینما و تلویزیون در همراهی با این موج، عکسی بی‌حجاب در اینستاگرام منتشر کرد و نوشت: «این خودمم. شراره دولتآبادی بدون سانسور! تکه‌های پازل داره تکمیل میشه.»[۵۹][۶۰]
- شقایق دهقان با انتشار تصویر بدون حجاب خود در اینستاگرم نوشت: «خدمتتون توضیح بدم که سهواً حجابم افتاد، سهواً دوباره سرم نکردم، یکی هم داشت سهواً عکس می‌گرفت، سهواً هم یکی دستش خورد استوریش کرد.»[۵۹][۶۰][۶۱]
- شیوا بلوچی بازیگر سینما و تلویزیون در پستی از برداشتن حجاب خبر داد.
- مریم پالیزبان بازیگر و دکترای فلسفه و علوم انسانی از دانشگاه فرای برلین در حمایت از اعتراضات حجاب از سر برداشت.[۶۲]
- هنگامه قاضیانی با انتشار ویدئویی بدون حجاب در اینستاگرام گفت تا آخرین نفس کنار مردم ایران هستم.[۶۳]
- رخشان بنی‌اعتماد بدون روسری در پیامی گفت: «خشونت شما پایان و مرزی نداره. سرتاسر این سرزمین خون جوانان و بچه‌ها همه‌جا ریخته. امیدوارم اگر خون این همه جوان، شما را به خودتان نیاورده مرگ کیان ۹سالهٔ معصوم تا ابد، خواب رو از چشمانتان بگیره.»[۶۴][۶۵]
- او در حساب کاربری‌اش در اینستاگرام عکس بی‌حجاب خود را همراه با هشتگ «زن، زندگی، آزادی» منتشر کرد.[۷]
- الهام پاوه‌نژاد، بازیگر سینما و تلویزیون ۲۸ آبان ۱۴۰۱ عکس بدون حجاب خود را منتشر کرد.[۷]
- کتانه افشاری‌نژاد بازیگر در ویدئویی گفت: روسری برداشتن کمترین کار است؛ بس کنید کشت و کشتار را
- تبسم هاشمی
- سحر خوشنام[۶۷]
- سحر خوشنام، مستندساز با انتشار عکس بدون حجاب خود در اینستاگرام نوشت: «بیایید به چهرهٔ واقعی هم عادت کنیم. بیایید هزینه را برای پیشگامان این حرکت پایین بیاوریم»
- مریم یاوری[۶۸]
- مریم یاوری، فیلمساز و عکاس، عکسی بدون حجاب در اینستاگرامش منتشر کرد و با اشاره به «آزادی انتخاب پوشش» نوشت: «فقط و فقط به حکم انسان بودنم، آزادی بیانی را فریاد می‌زنم که حق من، برای انتخاب‌گر بودن است.»
- لیلی رشیدی، بازیگر، با انتشار عکسی بدون حجاب از خود در دی‌ماه ۱۴۰۱ در حساب اینستاگرامش نوشت: «من حرف خودم را خواهم زد». او در این پست اینستاگرامی همچنین نام ترانه علیدوستی، بازیگر زندانی و شعار «زن زندگی آزادی» را هشتگ کرد.[۶۹]
ورزشکاران
[ویرایش]- الناز رکابی که در مسابقات سنگ‌نوردی آسیایی شرکت کرده بود به دور نهایی راه یافت و چهارم شد. او در فینال مسابقات بدون حجاب حاضر شد.[۷۰][۷۱]
- نیلوفر مردانی اسکیت‌باز ملی‌پوش ایران، هنگام رفتن روی سکو بدون حجاب اجباری و با پیراهنی مشکی که نام ایران روی آن نوشته شده بود رفت.[۷۲] او در واکنش به حواشی این حرکت نوشت: «بلافاصله بعد از مسابقه اسم ما را صدا کردند برای رفتن روی سکو و از آنجایی که رفتن با کلاه اسکیت روی سکو ممنوع است من کلاهم را درآوردم و متوجه افتادن روسری‌ام نشدم.»[۷۳][۷۴][۷۵][۷۶]
- کیمیا یزدیان طهرانی، ملی‌پوش بسکتبال ایران با انتشار یک استوری در اینستاگرامش، تصویری بدون حجاب از خودش منتشر کرد.[۷۷]
- پارمیدا قاسمی، عضو تیم ملی تیر و کمان در مراسم اختتامیه لیگ تیر و کمان جام خلیج فارس بدون حجاب حاضر شد.[۱۸][۷۸]
- مربی و بازیکنان «تیم بسکتبال زنان کنکو»، به‌عنوان اولین تیم ورزشی از هنگام اجباری شدن حجاب در جمهوری اسلامی تاکنون، به شکل تیمی و دسته‌جمعی کشف حجاب کردند.[۷۹]
- ملیکا بلالی[۸۰]
- سارا بهاروندی و پری بهاروندی اعضای تیم ملی اسنوکر با انتشار ویدیویی بدون حجاب اجباری از عضویت در تیم ملی کناره‌گیری کردند و اعلام کردند: «از این پس در هیچ تورنمنت داخلی و خارجی حضور پیدا نخواهند کرد. نمی‌گوییم در کنار مردم چون ما خود مردم هستیم.» آنها با شعار زن، زندگی، آزادی اعلام کردند که این تصمیم را برای خون‌هایی که به ناحق ریخته شدند، برای زندانیان سیاسی و برای کودکانمان گرفته‌اند.[۸۱]
- سارا خادم‌الشریعه استاد بین‌المللی شطرنج در مسابقات جهانی شطرنج سریع و برق‌آسا در دی‌ماه ۱۴۰۱ در قزاقستان بدون حجاب اجباری حاضر شد.[۸۲]
اهل قلم
[ویرایش]- این مترجم و عضو کانون نویسندگان ایران با انتشار تصاویری بدون حجاب از خود در حساب اینستاگرامش نوشت: «امروز رفته بودم کمی برای خونه خرید کنم و کسی این عکس‌ها را از من گرفت و برایم فرستاد. این هم من بدون حجاب اجباری!»[۸۳]
فعالان اجتماعی، مدنی و سیاسی
[ویرایش]- گوهر عشقی، مادر ستار بهشتی و از مادران دادخواه، در ۲۶ مهر در ویدیویی که از خود منتشر کرد، حجاب از سر برداشت و گفت: «به‌خاطر جوان‌هایمان بعد از هشتاد سال برای این دینی که می‌خواهد مردم را بکشد، من این حجاب را از سرم برمی‌دارم.»[۸۴]
- صدیقه وسمقی، در مهرماه ۱۴۰۲ با انتشاری ویدیویی که در آن حجاب اجباری بر سر نداشت گفت: «هرگونه اذیت و آزار زنان بابت حجاب اجباری «مخالف انسانیت، عدالت، اخلاق و حتی مخالف اسلام» است.[۸۵]
- فاطمه حقیقت‌جو، نمایندهٔ سابق مجلس شورای اسلامی در سال ۹۷ اعلام کرد در حمایت از حقوق زنان و مخالفت با خشونت و زندان علیه زنانی که مخالف حجاب اجباری هستند، حجاب اسلامی را کنار گذاشته است.[۸۶]
پیامدها و واکنش‌ها
[ویرایش]صداوسیمای جمهوری اسلامی با چالش بازپخش بسیاری از فیلم‌ها و سریال‌هایی مواجه شده است که زنان بازیگر در آنها نقش‌آفرینی کرده‌اند. روزنامه جوان نزدیک به سپاه پاسداران سینماگران زن مخالف حجاب اجباری را «مهرهٔ سوخته» و «بدنام» خواند و انگیزهٔ بازیگران زن از پیوستن به کارزار مخالفت با حجاب اجباری را دریافت «گرین کارت» عنوان کرده است.[۸۷]
تعدادی از بازیگران از جمله الناز شاکردوست، میترا حجار، باران کوثری، سیما تیرانداز و هنگامه قاضیانی جهت پاسخگویی به دادسرا احضار شدند.[۸۸]
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ «برداشتن «حجاب اجباری» توسط شماری از هنرمندان ایرانی». العربیه فارسی. ۲۰۲۲-۱۱-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ Richard Foltz، Spirituality in the land of the noble.
- ↑ زیرذره‌بین: سر لخت و تبلیغ کُرست ممنوع!, retrieved 2024-04-25
- ↑ صحیفه امام
- ↑ ««دختران خیابان انقلاب» در شهرهای مختلف ایران». euronews. ۲۰۱۸-۰۱-۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۴-۲۵.
- ↑ https://web.archive.org/web/20180130013837/http://fa.euronews.com/2018/01/29/as-girl-of-enghelab-street-is-released-in-iran-thers-continue-the-protest-free-hijab
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ «افسانه بایگان، الهام پاوه نژاد و رخشان بنی اعتماد حجاب برداشتند». iranwire.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۲۰.
- ↑ «تصویر دیگری از ویدا موحد زن شجاع خیابان انقلاب به همراه فرزند نوزده‌ماهه‌اش». میلیون. دریافت‌شده در ۲۵ ژانویه ۲۰۱۸.
- ↑ «شبکه‌های اجتماعی: "دختر خیابان انقلاب"؛ نماد فقدان حق اعتراض در جمهوری اسلامی». دویچوله. دریافت‌شده در ۲۵ ژانویه ۲۰۱۸.
- ↑ «ویدا موحد دختر خیابان انقلاب». روزنه. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ ژانویه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۵ ژانویه ۲۰۱۸.
- ↑ «رزا پارکرهای ایران/منیره برادران (۲۲ روایت از 'دختران خیابان انقلاب'؛ ادامه یک کشمکش چهل ساله)، نویسنده». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۷ بهمن ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۸.
- ↑ "Masih Alinejad on Instagram: "همین امروز چهارشنبه خیابان انقلاب - روبروی نان فرانسه، دختری که روسری خود را به چوبی آویزان کرده بود و در هوا تکان می‌داد. این دختر پس از…"". Instagram (به انگلیسی). Retrieved 2018-12-26.
- ↑ «خیابان وصال شیرازی». گوگل مپس. دریافت‌شده در ۲۴ فوریه ۲۰۱۸.
- ↑ «مربی و بازیکنان یک تیم بسکتبال حجاب اجباری را برداشتند». رادیوفردا. ۲۹ آبان ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۳۰ آبان ۱۴۰۱.
- ↑ لندن، کیهان؛ لندن، کیهان. «حمایت ترانه علیدوستی و شماری دیگر از هنرمندان ایرانی از خیزش مردمی با برداشتن حجاب اجباری». دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ ۱۶٫۲ «افسانه بایگان، الهام پاوه نژاد و رخشان بنی اعتماد حجاب برداشتند». iranwire.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۳.
- ↑ «تصاویر | کشف حجاب عجیب الناز رکابی با پرچم جمهوری اسلامی ایران در کره جنوبی!». همشهری آنلاین. ۲۰۲۲-۱۰-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۳.
- ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ «تعهد حراست وزارت ورزش از کمان‌داری که حجاب اجباری از سر برداشت». ایران اینترنشنال. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۳.
- ↑ https://parsi.euronews.com/2023/04/20/despite-the-threats-from-the-authorities-panthea-bahram-appeared-in-the-public-without-a
- ↑ https://www.eghtesadonline.com/بخش-حاشیه-203/622148-پرستو-صالحی-کشف-حجاب-کرد-فیلم
- ↑ «ت رانه علیدوستی عکس بدون پوشش سر خود را منتشر کرد». BBC News فارسی. ۲۰۲۲-۱۱-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۳.
- ↑ ۲۲٫۰ ۲۲٫۱ ۲۲٫۲ https://iranwire.com/fa/news-1/109627-بعد-از-ترانه-مینا-اکبری-و-خزر-معصومی-نیز-حجاب-از-سر-برداشتند/
- ↑ «بیوگرافی زر امیرابراهیمی».
- ↑ https://www.iranintl.com/202211134104
- ↑ https://www.jahannews.com/news/812572/کشف-حجاب-بازیگر-درجه-چندم-عکس
- ↑ https://iranwire.com/fa/news-1/109766-تداوم-برداشتن-حجاب-اجباری-زنان-بازیگر-اینبار-شراره-دولتآبادی/
- ↑ https://ir.voanews.com/a/iran-protest-reaction-artist-athlete-freedom-life-woman-mahsa/6831603.html
- ↑ https://www.hamshahrionline.ir/news/709173/انتقاد-تند-از-فاطمه-معتمد-آریا-به-خاطر-کشف-حجاب-بر-سر-مزار-مرحوم
- ↑ «کتایون ریاحی به ایران اینترنشنال: سال‌هاست ما را با حجاب نشان می‌دهند اما دروغ بس است». ایران اینترنشنال. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۳.
- ↑ https://www.khabarerooz.com/tags/کیمیا_علیزاده_کشف_حجاب_کرد
- ↑ نسیم (۲۰۱۵-۰۱-۱۷). «بیوگرافی گلشیفته فراهانی + عکس». مجله تصویر زندگی. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۳.
- ↑ گوهر عشقی، مادر ستار بهشتی در حمایت از اعتراضات مردمی و زنان ایرانی حجاب اجباری خود را برداشت, retrieved 2022-12-23
- ↑ «گفت‌وگو با مریم پالیزبان، بازیگری که حجاب را کنار گذاشت». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۳.
- ↑ «بیوگرافی مسیح علی‌نژاد فعال حقوق زنان». دایان. ۲۰۲۲-۱۱-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۳.
- ↑ «ملیکا بلالی: حکومت ایران به خاطر کشتی گرفتن در اسکاتلند مرا تهدید کرده است». BBC News فارسی. ۲۰۲۲-۱۱-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۳.
- ↑ هنگامه قاضیانی با انتشار ویدئویی بدون حجاب در اینستاگرام- تا آخرین نفس کنار مردم ایران هستم, retrieved 2022-12-23
- ↑ «دو فیلمساز زن ایرانی در حمایت از «مردم آزادی‌خواه» حجاب خود را برداشتند». ایران اینترنشنال. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۳.
- ↑ ۳۸٫۰ ۳۸٫۱ https://iranwire.com/fa/news-1/109636-سپیده-ابطحی-دبیر-انجمن-مستند-سازان-حجاب-از-سر-برداشت/
- ↑ https://www.iranintl.com/202211102967
- ↑ «انتقاد تند از فاطمه معتمد آریا به خاطر کشف حجاب بر سر مزار مرحوم امین تارخ». همشهری آنلاین. ۲۰۲۲-۰۹-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ «کشف حجاب فاطمه معتمدآریا در خاکسپاری تارخ - بهار نیوز». www.baharnews.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ «بی‌خبری و افزایش نگرانی از وضعیت کتایون ریاحی پس از برداشتن حجاب». ایران اینترنشنال. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ ۴۳٫۰ ۴۳٫۱ Behnegarsoft.com (۲۰۲۲-۰۹-۱۸). «کتایون ریاحی کشف حجاب کرد +عکس». جهان نیوز. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ «خبرگزاری فارس - کتایون ریاحی در 62 سالگی کشف حجاب کرد». خبرگزاری فارس. ۲۰۲۲-۰۹-۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ Behnegarsoft.com (۲۰۲۲-۰۹-۱۹). «کشف حجاب بازیگر درجه چندم +عکس». جهان نیوز. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ «حمایت هنرمندان از جنبش «زن زندگی آزادی»؛ برداشتن حجاب اجباری از سوی زنان بازیگر ادامه دارد». ایران اینترنشنال. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ ۴۷٫۰ ۴۷٫۱ ۴۷٫۲ ۴۷٫۳ ۴۷٫۴ «سپیده ابطحی، دبیر انجمن مستند سازان، حجاب از سر برداشت». iranwire.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ ۴۸٫۰ ۴۸٫۱ ۴۸٫۲ «مینا اکبری و خزر معصومی هم حجاب از سر برداشتند». iranwire.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ «سپیده ابطحی، دبیر انجمن مستند سازان، حجاب از سر برداشت». سایت میلیون ایران. ۲۰۲۲-۱۱-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ ۵۰٫۰ ۵۰٫۱ «دو فیلمساز زن ایرانی در حمایت از «مردم آزادی‌خواه» حجاب خود را برداشتند». ایران اینترنشنال. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ «آزاده بیزارگیتی». دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ «نگاهی به زندگی روزمره زنی در یک جزیره / روایت آزاده بیزارگیتی از "اهل آب"». خبرگزاری هنر ایران. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ «آزاده بیزارگیتی نویسنده و فیلمساز حجاب خود را برداشت». iranwire.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ «سحر زکریا به موج برداشتن حجاب اجباری پیوست». ایران اینترنشنال. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ «سحر زکریا هم کشف حجاب کرد! / جنجال جدی خانم بازگر جنجالساز». رکنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ Behnegarsoft.com (۲۰۲۲-۱۱-۱۴). «سحر زکریا کشف حجاب کرد +عکس». جهان نیوز. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ «حمایت هنرمندان از معترضان؛ سحر زکریا و شراره دولتآبادی عکس بدون روسری منتشر کردند». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ «سحر زکریا کشف حجاب کرد عکس - بهار نیوز». www.baharnews.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ ۵۹٫۰ ۵۹٫۱ ۵۹٫۲ «سحر زکریا هم به موج هنرمندان برای برداشتن حجاب اجباری پیوست». iranwire.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ ۶۰٫۰ ۶۰٫۱ «تداوم برداشتن حجاب اجباری زنان بازیگر؛ اینبار شراره دولتآبادی». iranwire.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ «بهرام رادان: خشم جامعه را فراگرفته است؛ شقایق دهقان عکس بدون روسری منتشر کرد». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ «گفت‌وگو با مریم پالیزبان، بازیگری که حجاب را کنار گذاشت». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ «هنگامه قاضیانی با انتشار ویدئویی بدون حجاب در اینستاگرام: تا آخرین نفس کنار مردم ایران هستم». صدای آمریکا. ۲۸ آبان ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۲۰ نوامبر ۲۰۲۲.
- ↑ «رخشان بنی‌اعتماد هم حجاب از سر برداشت؛ «خشونت شما پایان و مرزی ندارد»». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۲۰.
- ↑ «اعتراضات ایران: رخشان ب نی اعتماد؛ «مرگ کیان ۹ ساله معصوم تا ابد خواب رو از چشماتون بگیره»». BBC News فارسی. ۲۰۲۲-۱۱-۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۲۰.
- ↑ کتانه افشاری‌نژاد: روسری برداشتن کمترین کار است؛ بس کنید کشت و کشتار را, retrieved 2022-11-20
- ↑ "BBC NEWS فارسی on Instagram: " سحر خوشنام، مستندساز با انتشار عکس بدون حجاب خود در اینستاگرام نوشت: «بیایید به چهره واقعی هم عادت کنیم. بیایید هزینه را برای پیشگامان این حرکت پایین بیاوریم». او در این پست اینستاگرامی به تداوم حبس مژگان اینانلو، دیگر مستندسازی که به خاطر نشر عکس‌های بدون حجابش در شهر تهران بازداشت شده هم اشاره کرده است. 📷saharkhoshnam"". Instagram (به انگلیسی). Retrieved 2022-11-20.
- ↑ «مریم یاوری، فیلمساز و همسر بکتاش آبتین، با برداشتن حجاب از آزادی پوشش حمایت کرد». ایران اینترنشنال. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۲۰.
- ↑ «در اینستاگرام نوشت: «من حرف خودم را خواهم زد»». ایران اینترنشنال. دریافت‌شده در ۷ دی ۱۴۰۱.
- ↑ «تصاویر | کشف حجاب عجیب الناز رکابی با پرچم جمهوری اسلامی ایران در کره جنوبی!». همشهری آنلاین. ۲۰۲۲-۱۰-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ «الناز رکابی: آینده بدون حمایت شما هموار نخواهد بود». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ «عکس | بی‌حجاب شدن نیلوفر مردانی با لباس مشکی و نام «ایران» در مسابقات اسکیت ترکیه | واکنش وزارت ورزش؛ این دختر دیگر عضو تیم ملی نیست». همشهری آنلاین. ۲۰۲۲-۱۱-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ ایران، عصر (۱۴۰۱-۰۸-۱۸). «واکنش نیلوفر مردانی به اتفاق جنجالی در ترکیه». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ «ببینید | واکنش نیلوفر مردانی به جنجال بدون حجاب شدنش در ترکیه | عذرخواهی می‌کنم؛ متوجه افتادن روسری‌ام نشدم! | روی سکو رفتن با کلاه ممنوع است». همشهری آنلاین. ۲۰۲۲-۱۱-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ «نیلوفر مردانی: دوست ندارم برای فعالیتم مشکلی ایجاد شود». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ «وزارت ورزش ایران: نیلوفر مردانی بدون مجوز بر سکوی قهرمانی مسابقات ترکیه شرکت کرده است». ار. اف. ای - RFI. ۲۰۲۲-۱۱-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ «کیمیا یزدیان، ملی‌پوش بسکتبال ایران با برداشتن حجاب اجباری از آزادی پوشش حمایت کرد». ایران اینترنشنال. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ آزادی، زن زندگی؛ سعید، حزب‌الله؛ غ، غ؛ مریم، گل (۲۰۲۲-۱۱-۱۳). «ببینید - واکنش پارمیدا قاسمی دربارهٔ جنجال بدون حجاب شدنش در پخش زنده - باد و استرس حجابم را انداخت - من و خانواده‌ام هیچ وقت با حجاب مشکلی نداشتیم». همشهری آنلاین. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ «مربی و بازیکنان باشگاه یک تیم بسکتبال حجاب اجباری را برداشتند». رادیو فردا. ۲۹ آبان ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۲۰ نوامبر ۲۰۲۲.
- ↑ «ملیکا بلالی: حکومت ایران به خاطر کشتی گرفتن در اسکاتلند مرا تهدید کرده است». BBC News فارسی. ۲۰۲۲-۱۱-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۲۰.
- ↑ آمریکا، صدای (۲۰۲۲-۱۱-۲۳). «سارا و پری بهاروندی دو خواهر عضو تیم ملی اسنوکر زنان ایران در حمایت از اعتراضات مردمی از تیم ملی کناره‌گیری کردند». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۲۳.
- ↑ «سارا خادم‌الشریعه و آتوساپورکاشیان بدون حجاب‌اجباری در مسابقات جهانی شرکت کردند». ایران اینترنشنال. ۵ دی ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۶ دی ۱۴۰۱.
- ↑ «لیلی گلستان، مترجم و عضو کانون نویسندگان ایران تصویری بدون حجاب اجباری از خود منتشر کرد». ایران اینترنشنال. ۱۴ دی ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۱۴ دی ۱۴۰۱.
- ↑ «سی و دومین شب اعتراضات؛ گوهر عشقی هم حجاب از سر برداشت». ایران وایر. ۲۷ مهر ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۲۷ مهر ۱۴۰۱.
- ↑ فردا، رادیو. «صدیقه وسمقی با کنار گذاشتن حجاب اجباری خواستار لغو این قانون در ایران شد». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۴.
- ↑ «نماینده سابق مجلس ایران: چرا روسری را کنار گذاشته‌ام؟». ایران اینترنشنال. ۲۰۱۸-۰۴-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۴.
- ↑ «روزنامه نزدیک به سپاه سینماگران زن مخالف حجاب اجباری را «مهره سوخته» و «بدنام» خواند». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ «فشار بر چهره‌های مشهور ادامه دارد؛ هشت نفر به خاطر حمایت از معترضان احضار شده‌اند». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۸ آبان ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۲۰ نوامبر ۲۰۲۲.
