ویکی‌پدیا:سرشناسی (جغرافیا)

سرشناسی در ویکی‌پدیا معیاری است برای تشخیص این‌که چه موضوعی برای مقاله داشتن در ویکی‌پدیا مناسب است. بر اساس پنج بنیاد ویکی‌پدیا، این دانشنامه به‌عنوان یک مرجع جغرافیایی نیز کاربرد دارد؛ در نتیجه، مناطق جغرافیایی‌ای که از معیارهای کلی سرشناسی برخوردار باشند، به احتمال زیاد -اما نه همیشه- سرشناس هستند. در ویکی‌پدیا، سرشناسی برخی مکان‌ها، راه‌ها و مانند این‌ها ممکن است پرسش‌برانگیز باشند.

این رهنمود، اجماع کنونی دربارهٔ سرشناسی مکان‌های جغرافیایی را خلاصه می‌کند و برای تشخیص سرشناسی مکان‌های جغرافیایی راهنمایی‌هایی ارائه می‌دهد.

تعریف

در این رهنمود، منظور از مکان‌های جغرافیایی هر گونه مکانی بر روی سطح زمین، در زمان حال یا در گذشته، است که به‌طور طبیعی یا مصنوعی ایجاد شده باشد. این رهنمود برای سرشناسی مکان‌های جغرافیایی تخیلی یا مکان‌های جغرافیایی روی سیارات و اجرام دیگر کاربرد ندارد. ریزکشورها نیز مشمول این رهنمود نیستند و بر اساس رهنمود اصلی سرشناسی ارزیابی می‌شوند، حتی اگر ماهیت جغرافیایی داشته باشند.

منابع

بر اساس این رهنمود، نقشه‌ها و آمارهای جمعیتی منبع مناسب برای احراز سرشناسی نیستند چرا که این منابع معمولاً اطلاعاتی بیشتر از این که یک مکان جغرافیایی وجود دارد ارائه نمی‌دهند. با این حال این منابع برای ویکی‌پدیا:اثبات پذیری مناسب هستند.

در مقابل، منابعی که راجع به موضوع بحث می‌کنند (نه این که فقط به وجود آن اشاره کنند) می‌توانند نشانگر سرشناسی باشند. منابع فاقد اعتبار، نظیر صفحهٔ فیس بوک، و بیشتر وبلاگ‌ها و ویدیوهای یوتیوب را نباید برای اثبات‌پذیری یا سرشناسی استفاده کرد.

مناطق جغرافیایی و مکان‌ها

• مکان‌های دارای جمعیت که به‌طور قانونی شناخته شده‌اند معمولاً سرشناس شمرده می‌شوند، حتی اگر جمعیتشان بسیار اندک باشد. حتی مکان‌هایی که زمانی جمعیت داشته‌اند و الان خالی از سکنه هستند نیز می‌توانند بر همین اساس سرشناس شناخته شوند، چراکه سرشناسی تمام تاریخچه‌شان را شامل می‌شوند. یک استثناء تقسیم‌بندی‌های مربوط به آمار و سرشماری‌ست که معمولاً سرشناس شمرده نمی‌شوند. استثنای دیگر مناطق شهری شهرداری‌ها هستند که به دلیل عدم ثبات این منطقه بندی‌ها و امکان عدم پذیرش آنها از سوی دیگر ارگان‌های دولتی باید سرشناسی آنها از طریق معیارهای عام سرشناسی اثبات شود.
• مکان‌های دارای جمعیت که از نظر قانونی تعریف نشده‌اند به‌طور موردی بررسی می‌شوند. مثال‌های این مورد، محله‌های غیررسمی، پارک‌های تجاری، ساختمان‌های در حال احداث و غیره است. این مناطق چون حد و مرزشان از نظر قانونی تعریف نشده در نتیجه منابع رسمی در موردشان موجود نیست و ممکن است مجبور باشیم که به منابع غیررسمی اهمیت بیشتری بدهیم.

• همهٔ روستاها (ولی نه تمام آبادی‌ها) فارغ از ملاحظات جمعیتی سرشناس هستند.
• مناطق مورد اختلاف به‌طور موردی بررسی می‌شوند. سرشناسی آن‌ها در ویکی‌پدیا مستقل از درستی ادعای طرفین در مورد مالکیت آن منطقه است. گاهی بهتر است که به جای ایجاد مقاله در مورد مناطق مورد اختلاف، مقاله‌های را با هم ادغام کرد و یک مقاله در مورد خود اختلاف مرزی یا سیاسی مربوط نوشت.

• آثار طبیعی دارای نام عموماً سرشناس هستند، به شرط آن که اطلاعاتی بیشتر از موقعیت جغرافیایی و اطلاعات آماری در موردشان موجود باشد. مثال‌های این مورد عبارتند از کوه‌ها، دریاچه‌ها، چشمه‌ها، جزیره‌ها، رودها و غیره. تعدد منابع معتبر باید در راستای ارزیابی اثبات‌پذیری محتوای مقاله در نظر گرفته شود. اگر نتوان با استفاده از منابع شناخته شده مقاله‌ای مستقل در مورد آن اثر طبیعی نوشت، اطلاعات باید در یک مقالهٔ دیگر وارد شود که راجع به منطقهٔ جغرافیایی است که آن اثر در آن قرار دارد. به عنوان نمونه، اگر در میان رودخانه‌ای جزیره‌ای وجود دارد که هیچ اطلاعاتی به جز نام و موقعیت آن در دسترس نیست، مقالهٔ مربوط به آن جزیره باید تغییرمسیری باشد به مقالهٔ رودخانه، و در مقالهٔ رودخانه راجع به جزیره توضیح داده شود.

ساختمان‌ها و اشیاء

در مورد خیلی از ساختمان‌ها ممکن است منابع فراوانی موجود باشد، اما سرشناس نباشند. مواردی که از معیارهای رهنمود کلی سرشناسی برخوردار باشند، معمولاً شایستهٔ داشتن یک مقالهٔ جداگانه هستند. وب‌نوشت‌ها (وبلاگ‌ها) و فهرست‌های مکان‌ها هیچ‌کدام منبع خوبی برای اثبات سرشناسی نیستند. صرف این که یک ساختهٔ دست بشر در نقشه‌ها یا اطلس‌ها یا فهرست‌های مکان جغرافیایی نشان داده می‌شود دلیل کافی برای سرشناسی نیست.

• سازه‌های جغرافیایی مصنوعی که به عنوان میراث فرهنگی ثبت شده‌اند، و نیز آن‌هایی که در سطح ملی ثبت شده‌اند و برایشان منابعی معتبر و مستقل وجود دارد که به چیزی فراتر از وجودشان اشاره کرده‌است، سرشناس هستند.
• ساختمان‌ها می‌توانند به دلیل ارزش تاریخی، اجتماعی، اقتصادی، یا معماری‌شان سرشناس باشند. برای این منظور باید به مقدار زیادی توسط منابع معتبر و مستقل مورد بحث قرار گرفته باشند. همچنین وجود منابعی که به چیزی بیشتر از وجود ساختمان اشاره کرده باشند، می‌تواند برای احراز سرشناسی به کار برود.
• سازه‌های زیرساختی (نظیر پل‌ها، تونل‌ها، سدها، سیل‌بندها و غیره) اگر از رهنمود کلی سرشناسی تبعیت کنند می‌توانند سرشناس باشند. در موارد مشکوک، بهتر است مقاله‌شان تغییرمسیری باشد به مقاله‌ای کلی‌تر که در مورد ساخت آن سازهٔ زیرساختی نوشته شده‌است.
• مسکن شخصی افراد اگر مورد بحث گسترده توسط منابع معتبر و مستقل قرار نگرفته باشد سرشناس نیست. مواردی که ارزش تاریخی یا معماری ویژه دارند می‌توانند مقالهٔ جدا داشته باشند.

موسسه‌های آموزش عالی

سرشناسی یک مؤسسه آموزش عالی (اعم از دانشکده‌ها، موسسه‌های آموزش عالی، دانشگاه‌ها) در درجهٔ اول می‌تواند بر اساس رهنمود اصلی سرشناسی (موضوع بحث چندین منبع معتبر و مستقل بودن) احراز شود که در آن صورت معیارهای زیر نافی سرشناسی آن مؤسسه آموزش عالی نخواهند بود. در نبود چنین شرایطی، معیارهای زیر می‌توانند برای احراز سرشناسی مؤسسه‌های آموزش عالی به کار گرفته شوند:

1. هر مؤسسه آموزش عالی که معیارهای ویکی‌پدیا:سرشناسی (سازمان‌ها و شرکت‌ها) را احراز کرد سرشناس است.
2. اگر مؤسسه آموزش عالی توسط سازمان یا وبگاهی که در زمینهٔ رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و مؤسسه‌های آموزش عالی دارای اعتبار بالاست (نظیر یواس نیوز اند ورلد ریپورت)، رتبه‌ای برتر در سطح جهانی یا ملی به دست آورده باشد، سرشناس است.
3. مؤسسه‌های آموزش عالی که برگزارکنندهٔ اصلی رویدادها و همایش‌های دانشگاهی معتبر در سطح بین‌المللی هستند، سرشناس هستند به شرط آن که سرشناسی و اعتبار خود این رویدادها و همایش‌ها اثبات شده باشد.
4. هر دانشگاهی که در یک یا چند رشته به صورت مستمر فارغ‌التحصیل در مقطع مدرک دکتری داشته باشد سرشناس است.
5. آن دسته از دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی که مسئول ارائهٔ خدمات بهداشتی و درمانی به یک جمعیت بزرگ هستند (مثلاً یک استان، یا یک شهر بزرگ) سرشناس هستند.
6. اگر تعدادی از اعضای هیئت علمی در دانشکده‌های مختلف یک دانشگاه، در زمانی که عضو آن دانشگاه بوده‌اند برندهٔ جوایز مطرح که اعتباری مثال‌زدنی در سطح ملی یا بین‌المللی دارند (مثل نشان ملی، جایزهٔ دفتر رئیس‌جمهور، جایزهٔ نوبل، فیلدز، پولیتزر و نظایر آن که قبلا سرشناسی آنها احراز شده باشد) یا عضویت پیوسته در فرهنگستان‌های ملی و ریاست انجمن‌های بین‌المللی شاخص را داشته باشند (که قبلا سرشناسی آنها احراز شده باشد) آن دانشگاه سرشناس است.

کتابخانه‌ها

سرشناسی یک کتابخانه در درجهٔ اول می‌تواند بر اساس رهنمود اصلی سرشناسی (موضوع بحث چندین منبع معتبر و مستقل بودن) احراز شود که در آن صورت معیارهای زیر نافی سرشناسی آن کتابخانه نخواهند بود. در نبود چنین شرایطی، معیارهای زیر می‌توانند برای احراز سرشناسی کتابخانه‌ها به کار گرفته شوند در صورتی که با استفاده از منابع معتبر اثبات‌پذیر باشند:

• کتابخانه‌های ملی هر کشور، و کتابخانه‌هایی که وابسته به ارکان اصلی حکومت یک کشور باشند (نظیر کتابخانهٔ مجلس) سرشناس هستند.
• کتابخانه‌هایی که طبق قانون واسپاری محلی برای ذخیرهٔ آثار چاپی یک کشور هستند، به شرط آن که در فهرست‌های معتبری که برای این منظور به کار می‌رود (نظیر شماره استاندارد بین‌المللی کتابخانه (شابکا) و سامانه جامع اطلس کتابخانه‌ها) ثبت شده باشند، سرشناس هستند.
• سرشناسی کتابخانه‌های دیجیتال بر پایه معیارهای سرشناسی مربوط به وبگاه‌ها احراز می‌شود.

بیمارستان‌ها

بررسی سرشناسی بیمارستان‌ها را می‌توان با استفاده از رهنمود سرشناسی سازمان‌ها انجام داد. اما علاوه بر آن، ارزیابی سرشناسی بیمارستان‌ها را می‌توان با معیارهای زیر نیز انجام داد:

1. اگر دو یا چند منبع معتبر راجع به بیمارستان بحث کرده باشند که دست کم یکی از آن‌ها منبعی مستقل محسوب شود، و دست کم یک منبع به اطلاعاتِ غیرآماری اشاره کرده باشد، آن بیمارستان سرشناس است.

   منظور از اطلاعات آماری، شاخص‌هایی نظیر سال تأسیس، تعداد تخت‌ها، تعداد پرسنل، نوع خدمات ارائه شده و نظایر آن است. منظور از اطلاعات غیر آماری، توصیف پیشینهٔ تأسیس، بررسی چارت سازمانی، نقد بر فعالیت‌های بیمارستان و نظایر آن است.

   مطالب خبری در مورد بیمارستان‌ها می‌تواند در بررسی سرشناسی لحاظ شود اما اخباری که حاکی از توجه مستمر به موضوع نباشند برای این منظور مناسب نیستند. برای مثال، اخبار مربوط به افتتاح یک بیمارستان، ذاتاً فقط در زمان افتتاح منتشر می‌شوند و نمی‌توانند به عنوان شاهدی برای توجه مستمر منابع به این موضوع به کار گرفته شوند.

2. بیمارستان‌هایی که در رتبه‌بندی‌های معتبر ملی یا بین‌المللی رتبهٔ برتر داشته‌اند سرشناس محسوب می‌شوند.
3. بیمارستان‌هایی که به یک سازمان خاص (مثلاً نیروهای مسلح، بانک، دانشگاه یا غیر از آن) وابسته هستند و شرایط سرشناسی ندارند، بهتر است به صورت یک بخش در مقالهٔ سازمان متبوعشان معرفی شوند، مگر آن که به قدری اطلاعات درباره‌شان زیاد باشد که شکستن آن به یک مقالهٔ جدا مناسب باشد.
4. بیمارستان‌های اقماری (شعبه‌های کوچک‌تر بیمارستان‌های مادر) و کلینیک‌های وابسته به یک بیمارستان تنها در صورتی مقالهٔ جدا لازم دارند که سرشناسی‌شان به‌طور جداگانه قابل اثبات باشد. در غیر این صورت، به آنها باید به صورت یک بخش در مقالهٔ بیمارستان اصلی پرداخته شود.
5. بیمارستان‌های موقت یا صحرایی معمولاً بهتر است که در مقالهٔ مربوط به رویدادی که منجر به تأسیس آن‌ها شده (نظیر جنگ یا زلزله) به صورت یک بخش معرفی شوند، مگر آن که به قدری اطلاعات درباره‌شان زیاد باشد که شکستن آن به یک مقالهٔ جدا مناسب باشد.
6. این که بیمارستانی محل یک رویداد مهم بوده، به خودی خود باعث سرشناسی آن بیمارستان نیست. برای مثال، بستری شدن یک شخص مهم در بیمارستان، یا رخ دادن یک کشف یا اختراع مهم پزشکی در بیمارستان، عامل سرشناسی بیمارستان نیست. چنین بیمارستانی، اگر به‌طور جداگانه سرشناس نباشد، بهتر است در مقالهٔ مربوط به آن رویداد معرفی شود.
7. اندازهٔ بیمارستان، نوع خدماتی که ارائه می‌کند، دامنهٔ پوشش آن، و قدمت بیمارستان هیچ‌یک برای اثبات سرشناسی کافی نیستند.

جاده‌ها

جاده‌های بزرگ بین‌المللی، بین ایالتی، بین استانی، ملی، ایالتی و استانی (نظیر آزادراه‌ها، اتوبان‌ها و غیره) اصولاً سرشناس هستند. جاده‌های محلی و خیابان‌ها تنها وقتی سرشناس هستند که منابع دست دوم مستقل به‌طور گسترده‌ای در موردشان بحث کرده باشند.

عدم توارث سرشناسی

مکان‌های جغرافیایی باید به خودی خود سرشناس باشند. آن‌ها نمی‌توانند سرشناسی‌شان را از رابطه‌شان با یک سازمان، فرد یا رویداد سرشناس به دست آورند.

جستارهای وابسته

• ویکی‌پدیا:نظرخواهی/ادغام مقالات رباتیک قنات‌ها
• ویکی‌پدیا:نظرخواهی/مقاله‌های روستاها
• ویکی‌پدیا:نظرخواهی/حذف یا ادغام مقالات مناطق مسکونی کم‌جمعیت
• ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/اندیس‌های ایران