ویکی‌پدیا:ترجمه مدیاویکی

این صفحه جزو رهنمودهای ویکی‌پدیا است. استانداردهای رفتاریِ مطرح‌شده در این صفحه از پشتوانهٔ تأیید بسیاری از ویرایشگران ویکی‌پدیا برخوردار است. بااین‌که پیروی از مفاد این صفحه توصیه می‌شود، این مفاد جزو سیاست‌ها نیست. در ویرایش و به‌روزرسانی این صفحه جسور باشید، ولی لطفاً پیش از انجام تغییرات عمده از صفحهٔ بحث برای مطرح کردن تغییرات و نظرخواهی استفاده کنید.

ویکی‌پدیا و پروژه‌های خواهرش همچون ویکی‌واژه یا ویکی‌کتاب که همگی توسط بنیاد ویکی‌مدیا اداره می‌شوند، و نیز ویکی‌های دیگری که ربطی به بنیاد ویکی‌مدیا ندارند، برای برپا کردن وبگاه‌شان از نرم‌افزار مدیاویکی استفاده می‌کند. بین تمام این ویکی‌ها، ویکی‌پدیا پرکاربردترین وبگاهی است که از مدیاویکی استفاده می‌کند. این برای زبان‌های مختلف نیز صادق است، چنان‌که در زبان فارسی نیز پرکاربردترین وبگاهِ مبتنی بر مدیاویکی، ویکی‌پدیای فارسی است.

از آنجا که مدیاویکی در زمان برنامه‌نویسی، به انگلیسی طراحی می‌شود، کاربرانی داوطلب، با کمک ویکی‌ترجمه این نرم‌افزار را ترجمه کرده‌اند. کیفیت ترجمه پس‌زمینه و رابط کاربری ویکی‌ها در گروی آن است که مدیاویکی ترجمه‌هایی باکیفیت و باثبات داشته باشد.

مشارکت‌کنندگان در ویکی‌ترجمه و تعداد کسانی که ترجمه‌های فارسی را ایجاد و بازبینی می‌کنند انگشت‌شمار هستند؛ در نتیجه، این امکان وجود دارد که کاربری با دستکاری ترجمه‌های مدیاویکی از طریق ویکی‌ترجمه، ظاهر ویکی‌پدیای فارسی و دیگر ویکی‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. از آنجا که ویکی‌پدیای فارسی، یکی از پربازدیدکننده‌ترین وبگاه فارسی و گسترده‌ترین اجتماع آنلاین ویکی‌نویسان فارسی‌زبان را دارد؛ این رهنمود توسط کاربران ویکی‌پدیای فارسی تهیه شده است تا راهنمای کاربرانی در ویکی‌ترجمه باشد که به ترجمهٔ فارسی مدیاویکی و مشتقاتش می‌پردازند.

این رهنمود، شامل حال مدیران نیز می‌شود چرا که این گروه می‌تواند ترجمهٔ مدیاویکی را در خودِ ویکی‌پدیای فارسی رونویسی کند و رهنمود جاری به این کاربران کمک می‌کند که این کار را به درستی انجام دهند.

رهنمودهای کلی

به‌طور کلی، بهتر است در صورت تغییر در نسخهٔ اصلی، یعنی انگلیسی، ترجمه‌ها بروزرسانی شود؛ یا مشخصاً ترجمه‌ای حاوی غلط املایی باشد. ترجمه‌ها باید از اصول نگارش فارسی که در وپ:دستور خط آمده پیروی کنند. همچنین، در برگردان وام‌واژه‌ها باید به اصولی که در وپ:رواج آمده دقت کرد؛ برای نمونه، هم‌اکنون بین فارسی‌زبانان عبارت «فناوری» آن قدر فراگیر است که در برگردان‌ها هم باید به جای «تکنولوژی» به کار برود، یا واژهٔ «بدافزار» به جای malware کاملاً فراگیر و قابل استفاده است. در مقابل، واژهٔ «کلیک» به همین شکل وارد زبان فارسی‌شده و جا افتاده و نباید از برگردان‌های ناروان به جای آن استفاده شود.

ثبات ترجمه‌ها را حفظ کنید. اگر واژه‌ای در رابط کاربری مدیاویکی یا افزونه‌های آن، مدت‌ها پیش به شکلی ترجمه شده و این ترجمه در سیاست‌ها و رهنمودها و روال‌های ویکی‌پدیای فارسی جا افتاده است، از تغییر آن پرهیز کنید مگر آن که قبلش در خود ویکی‌پدیای فارسی اجماع قوی برای تغییر آن حاصل شده باشد.
مثال: برای واژهٔ Talk در نرم‌افزار مدیاویکی، از دیرباز ترجمهٔ «بحث» در ویکی‌پدیای فارسی استفاده شده و این ترجمه در سیاست‌ها، رهنمودها و روال‌های ویکی‌پدیای فارسی جا افتاده است، پس تغییر آن در ویکی‌ترجمه بدون اجماع کاربران ویکی‌پدیای فارسی، مناسب نیست.

مثال: برای واژهٔ sysop در نرم‌افزار مدیاویکی، از دیرباز ترجمهٔ «مدیر» در ویکی‌پدیای فارسی استفاده شده و این ترجمه در سیاست‌ها، رهنمودها و روال‌های ویکی‌پدیای فارسی جا افتاده است، پس تغییر آن در ویکی‌ترجمه بدون اجماع کاربران ویکی‌پدیای فارسی، مناسب نیست.
هماهنگی خوب است، اما هدف اصلی نیست. هدف اصلی آن است که کاربریِ نرم‌افزار برای فارسی‌زبانان (از جمله، برای کاربران ویکی‌پدیای فارسی) راحت باشد. اگر چه شایسته است که پیام‌های مختلف، یک واژهٔ انگلیسی مشخص را همیشه یک جور ترجمه کنند، اما ملانقطی بودن در مورد هماهنگ‌سازی ترجمه‌ها، صرفاً باعث بحث‌های فرسایشی (در ویکی‌پدیای فارسی، ویکی‌ترجمه، یا هر دو) می‌شود. پیش از این که تغییرات گسترده‌ای در ترجمه‌ها ایجاد کند که تنها هدفش (یا هدف اصلی‌اش) هماهنگی ترجمه‌هاست، این تغییرات را در قهوه‌خانهٔ فنی ویکی‌پدیای فارسی جلوتر اعلام کنید و مدتی صبر کنید تا از کاربران ویکی‌پدیای فارسی بازخورد بگیرید. اگر مایل نیستید یا نمی‌توانید خودتان آن را در ویکی اعلام کنید، به یکی از مدیران پیام بدهید تا از طرف شما آن را مطرح کند.
ترجمهٔ مرسوم در ویکی‌پدیای فارسی، بر ترجمهٔ مرسوم در دیگر ویکی‌های ویکی‌مدیا ارجح است. برای مثال، فضای نام اصلی در ویکی‌پدیا «مقاله» نام دارد یا فضای گفتگو در ویکی‌پدیا «بحث» نام دارد، در حالی که ممکن است برخی پروژه‌های خواهر از نام دیگری برای این فضاهای نام استفاده کنند. در ترجمهٔ مدیاویکی، ترجیح بر آن است که واژهٔ مرسوم در ویکی‌پدیا به کار گرفته شود (مثلاً discussion همان «بحث» ترجمه شود، و «گفتگو» نامیده نشود). ویکی‌های دیگر می‌توانند با رونویسی ترجمه به صورت محلی، آن را تغییر دهند؛ اما ترجمهٔ مدیاویکی بهتر است که به پرکاربردترین مصرفش نزدیک باشد.
از حمایت اجتماع بهره بگیرید. اگر شرایطی حکمفرماست که حقیقتاً می‌شود بین چند ترجمهٔ مناسب، یکی را انتخاب کرد (یعنی چند ترجمهٔ متداول وجود دارند که هیچ‌کدام از قبل در مدیاویکی جانیفتاده‌اند) به جای آن که در ویکی‌ترجمه نظرخواهی برگزار کنید و فقط تعداد محدودی کاربر در آن شرکت کنند، بهتر است که در ویکی‌پدیای فارسی (مثلاً در وپ:فنی یا وپ:زوز) نظرخواهی ایجاد کنید تا کاربران بیشتری به انتخاب ترجمه‌ها کمک کنند.
از سره‌نویسی پرهیز کنید. تغییر ترجمه‌ها به شکلی که فقط (یا عمدتاً) به قصد جایگزین کردن واژه‌های عربی با واژه‌های دارای ریشهٔ فارسی باشد، پسندیده نیست.
مثال: اگر در ترجمهٔ پیامی از عبارت «انتخاب کنید» استفاده شده، ویرایش آن صرفاً برای این که به جای «انتخاب» (واژهٔ عربی) از «گزیدن» (واژهٔ فارسی) استفاده شود، پسندیده نیست.

نکات فنی

برای یافتن شناسه عنصر برای ترجمه دو راه وجود دارد: راه اول آن است که در آخر نشانی وب هر صفحه، پرسمان ?uselang=qqx را وارد کنید، سپس شناسهٔ تمام عناصر نمایان خواهد شد، سپس می‌توانید شناسه عنصر مورد نظر را پیدا کرده و آن را در ویکی‌ترجمه وارد کنید تا عنصر مورد نظر برای ترجمه بالا بیاید. این شناسه در تمام ویکی‌ها یکسان است. راه دوم جستجوی «متن ارائه شده» آن عنصر در ویکی‌پدیای زبان خاص، و انتخاب از بین فهرست خروجی‌ها است.

برگردان‌های فضاهای نام، برگه‌های ویژه و واژه‌های جادویی را نباید تغییر داد، ولی می‌توان جایگزین‌های (alias) بیشتری اضافه کرد. افزودن بی‌مورد چندین جایگزین پسندیده نیست. روال کلی در برگردان این واژه‌ها آن است که دو جایگزین اصلی کفایت می‌کند: یکی با فاصلهٔ مجازی (نظیر «ساعت‌محلی») و یکی با خط زیر به جای فاصله (نظیر «ساعت_محلی»).

برای ترجمهٔ واژه‌های فنی می‌توان از واژه‌نامهٔ مرجع برای ترجمهٔ محیط لینوکس بهره گرفت.

برای باخبر شدن از پیام‌های جدیدی که نیاز به ترجمه دارند می‌توانید از ابزار پی‌گیری ترجمه‌ها استفاده کنید.

نظارت بر اجرای رهنمود

اگر یکی از مدیران در خودِ ویکی‌پدیای فارسی ترجمهٔ نرم‌افزار را به شکلی رونویسی کرد که با این رهنمود ناسازگار بود، اول با خود او وارد گفتگو و حل اختلاف شوید و اگر به نتیجه نرسیدید، مشکل را در وپ:تابلوی اعلانات مدیران گزارش کنید.

اگر یکی از کاربران ویکی‌ترجمه اقدام به ترجمه‌هایی کرد که با این رهنمود ناسازگار بود، می‌توانید با او در ویکی‌ترجمه وارد گفتگو شوید و اگر به نتیجه نرسیدید (یا اگر در ویکی‌ترجمه حساب ندارید)، مشکل را به یکی از مدیرانِ ویکی‌ترجمه اطلاع دهید. از بین مدیران ویکی‌پدیای فارسی، کاربر:Ebrahim، کاربر:Huji و کاربر:Mardetanha در ویکی‌ترجمه هم مدیر هستند؛ می‌توانید به آن‌ها در صفحهٔ بحث‌شان در ویکی‌پدیای فارسی نیز پیام دهید.

کمک به ترجمهٔ مدیاویکی و مشتقات آن

برای ترجمهٔ نرم‌افزار مدیاویکی و افزونه‌های مرتبط با آن به https://translatewiki.net مراجعه کنید، حساب بسازید، و بعد به اینجا مراجعه کنید. در زیر تعدادی از مهم‌ترین گروه‌های پیامی که ترجمهٔ آنها برای ویکی‌پدیا مهم است، فهرست شده‌اند.

پانویس