پرش به محتوا

فهرست میراث جهانی در اردن

بررسی‌شده
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

اطلاعات
کشوراردن
تاریخ ثبت۵ مه ۱۹۷۵
آثار ثبت شده۷ اثر (۶ اثر فرهنگی، یک اثر ترکیبی)
فهرست آزمایشی۱۴
وبگاهjo

میراث جهانی در اردن شامل ۷ اثر فرهنگی و طبیعی در اردن می‌باشد. اردن ۵ مه ۱۹۷۵ به این کنوانسیون پیوست و تا سال ۲۰۲۴ افزون بر ۷ مکان ثبت شده، ۱۴ سایت نیز از این کشور در فهرست آزمایشی قرار گرفته‌است.

سایت‌های میراث جهانی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد، یونسکو مکان‌هایی هستند که دارای اهمیت فرهنگی یا طبیعی هستند. همان‌طور که در پیمان‌نامه میراث جهانی یونسکو که در سال ۱۹۷۲ تأسیس شده، شرح داده شده‌است، طبق کنوانسیون یونسکو، هر اثری پس از ثبت توسط این کمیته باید از سوی کشور نگهدارنده اثر مورد توجه ویژه قرار گیرد و انجام هرگونه دخل و تصرف یا اقدامی که باعث به خطر افتادن آن شود ممنوع است.[۱]

میراث جهانی

[ویرایش]

یونسکو سایت‌ها را با ده معیار فهرست می‌کند. هر ورودی باید حداقل یکی از معیارها را داشته باشد.[۲]

   میراث فرهنگی
   میراث طبیعی
   میراث طبیعی و فرهنگی
   میراث در خطر
# نگاره نام موقعیت ش. ث
معیارها 		سال شرح م
۱ پترا استان معان ۳۲۶
(i)(iii)(iv) 		۱۹۸۵ پترا، پایتخت نَبَطی‌ها بود که در جنوب اردن امروزی واقع شده‌است. نام پترا در زبان یونانی به معنی سنگ و صخره است. این محل از سال ۷۰۰۰ پیش از میلاد ساکنانی داشته اما نبطی‌ها از حدود سده ۴ پیش از میلاد در آن جای‌گیر شده و بعد آن را مرکز پادشاهی خود قرار دادند. این شهر در دره‌ای بین تپه‌ها واقع شده‌است و به خاطر مقبره‌هایش که در صخره‌ها تراشیده شده‌اند معروف است. [۳]
۲ کاخ عمره استان زرقاء ۳۲۷
(i)(iii)(iv) 		۱۹۸۵ کاخ عمره، توسط خلیفهٔ اموی ولید بن عبدالملک در بادیهٔ اردن، شرقِ نوکِ شمالی دریای مرده ساخته شد که برای دیوارنگاری‌هایش شهرت یافته‌است. یکی از دیوارهایش، نگاره‌های چهار فرمانروای آن عصر، قیصر روم، کسرای پارس، نجاشی حبشه و رودِریک اسپانیا را نشان می‌دهد که گویا حکومت‌هایی‌اند که مسلمانان برآنان چیره شدند. این قصر به عنوان یکی از مهم‌ترین نمونه‌های هنر و معماری اسلامی اولیه با تلفیقی از هنرهای ساسانی و بیزانسی ساخته شده‌است. این ساختمان در واقع باقی‌ماندهٔ یک مجموعه بزرگتر بوده‌است که تنها پایه و اساس آن باقی‌مانده‌است. [۴]
۳ ام‌الرصاص استان امان ۱۰۹۳
(i)(iv)(vi) 		۲۰۰۴ ام‌الرصاص، یک محوطه باستان‌شناسی در اردن است که شامل ویرانه‌هایی از رم، بیزانس و اوایل تمدن مسلمانان است. بیشتر قسمت‌های محوطه هنوز کاوش‌های باستان‌شناسی نشده‌است. در قسمت‌های کاوش شده یک اردوگاه نظامی و کلیساهای متعددی کشف شده‌است. یکی از مهم‌ترین این کلیساها، کلیسای سنت استفان است که در سال ۷۸۵ ساخته شده و ۱۹۸۶ کشف شد. [۵]
۴ وادی رم استان عقبه ۱۳۷۷
(iii)(v)(vii) 		۲۰۱۱ وادی رم که با نام درهٔ ماه نیز شناخته می‌شود در ۶۰ کیلومتری شرق عقبه قرار دارد و بزرگترین وادی در اردن است. ارتفاع این وادی از سطح دریا ۱۸۰۰ متر است. در این مکان آثاری از انسان‌ها و فرهنگ‌های پیش از تاریخ از جمله مردم نبطی شامل نقاشی‌های روی سنگ، پرستشگاه و سنگ‌نگاره به جا مانده‌است. وادی رم در کنار شهر سنگی پترا و شهر ساحلی عقبه ضلع سوم مثلث طلایی گردشگری اردن را تشکیل دهد. [۶]
۵ المغطس استان بلقاء ۱۴۴۶
(iii)(vi) 		۲۰۱۵ المغطس، در کرانه شرقی رود اردن واقع شده که به عنوان مکان تعمید عیسی و یحیی در نظر گرفته می‌شود و از دورهٔ بیزانس مورد احترام بوده‌است و دربر گیرندهٔ دو بخش اصلی باستان‌شناسی شامل بقایای صومعه در تپه‌ای معروف به جبل مار الیاس و منطقه‌ای نزدیک به رودخانه با بقایای کلیساها، استخرهای غسل تعمید و خانه‌های زائران و زاهدان است. جبل مار الیاس به‌طور سنتی به عنوان محل عروج الیاس نبی به آسمان شناخته می‌شود. تقریباً ۸۱٬۰۰۰ نفر در سال ۲۰۱۶ از این سایت بازدید کردند. هزاران نفر در ۶ ژانویه به مناسبت خاج‌شویان به این سایت می‌روند. [۷]
۶ سلط استان بلقاء 689
(ii)(iv) 		۲۰۲۱ سلط، شهر کشاورزی و مرکز اداری باستانی در غرب اردن مرکزی است. این شهر بزرگراه اصلی قدیمی است که از امان به اورشلیم منتهی می‌شود. این شهر در ارتفاعات بلقا، در حدود ۷۹۰–۱٬۱۰۰ متر بالاتر از سطح دریا واقع شده‌است. زمان اولین سکونت در این شهر مشخص نیست، اما اعتقاد بر این است که این شهر توسط ارتش مقدونیه در زمان اسکندر بزرگ ساخته شده‌است. سلط زمانی مهمترین محل سکونت در منطقه بین دره اردن و کویر شرقی بود. به دلیل سابقهٔ آن به عنوان یک رابط تجاری مهم بین کویر شرقی و غرب، مکان مهمی برای بسیاری از حاکمان منطقه بود. [۸][۹]
۷ أم جمال استان مفرق 1721
(v)(vi) 		۲۰۲۴ أم جمال، تقریباً در ۱۷ کیلومتری شرق مفرق واقع شده‌است. این شهر در درجهٔ اول به دلیل ویرانه‌های قابل توجهی از یک شهر دوران بیزانس و اوایل اسلام که به وضوح در قابل مشاهده است، و همچنین یک دهکدهٔ قدیمی رومی واقع در جنوب غربی ویرانه‌های بیزانس قابل توجه است. أم جمال در منطقه نیمه خشک اردن معروف به حوران جنوبی، در حاشیهٔ غربی کویر منطقه بدیا واقع شده‌است. این منطقه عمدتاً از سنگ بازالت سنگ آذرین تشکیل شده‌است که به عنوان مادهٔ اولیه ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گرفت. [۱۰][۱۱]

موقعیت جغرافیایی

[ویرایش]
موقعیت میراث روی نقشه اردن.



فهرست آزمایشی

[ویرایش]

علاوه بر سایت‌های موجود در فهرست میراث جهانی، کشورهای عضو می‌توانند فهرستی از سایت‌های آزمایشی را که ممکن است برای نامزدی در نظر بگیرند، در این فهرست قرار دهند. نامزدها در فهرست میراث جهانی تنها در صورتی پذیرفته می‌شوند که سایت قبلاً در فهرست آزمایشی قرار داشته باشد.[۱۲]

# نگاره نام موقعیت ش. ث
معیارها 		سال شرح م
۱ قسطال استان امان ۱۵۵۰
(i)(iii)(iv) 		۲۰۰۱ قسطال، در ابتدا به عنوان یک شهرک بنی امیه تأسیس شده بود، همچنان قدیمی‌ترین و کاملترین شهرک در خاور نزدیک است. بقایای مناره در قسطال از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا تنها اثر موجود در دورهٔ اموی است که آن را به یکی از قدیمی‌ترین مناره‌های جهان تبدیل کرده‌است. قصر القسطال، که در داخل شهر نیز واقع شده‌است، یکی از قلعه‌های کویری به حساب می‌آید و فقط ۵ کیلومتر با قصر المشتی فاصله دارد. [۱۳]
۲ محراب آگیوس لوط استان کرک و استان طفیله ۱۵۵۱
(i)(iii)(iv) 		۲۰۰۱ محراب آگیوس لوط در انتهای جنوب شرقی دریای مرده و در دامنهٔ تند کوه و مشرف به شهر صفی واقع شده‌است. یافته‌های باستان‌شناسی یک استقرار طولانی مدت را نشان می‌دهد که این محراب در اطراف آن ساخته شده‌است. کتیبه‌هایی بر روی موزاییک‌های بیزانسی در محراب به سده ۷ میلادی مربوط می‌شود، اما سایر یافته‌های باستان‌شناسی در غار مربوط به عصر برنز اولیه و عصر برنز میانه است. [۱۴]
۳ مونتریال استان معان ۱۵۵۲
(i)(iii)(iv) 		۲۰۰۱ مونتریال، قلعه‌ای است که صلیبیون آن را ایجاد کردند. این قلعه مشرف بر راه بیابانی دمشق و حجاز و مصر است. صلاح‌الدین ایوبی چندین بار برای تسخیر این قلعه اقدام نمود تا آنکه در سال ۱۱۸۹ میلادی، به تصرف صلاح الدین درآمد. اکنون قلعهٔ شوبک یا شوبش به صورت مخروبه‌ای باقی مانده‌است. [۱۵]
۴ قصر بشیر ۱۵۵۳
(i)(iii)(iv) 		۲۰۰۱ قصر بشیر، تقریباً در ۸۰ کیلومتری جنوب امان و ۱۵ کیلومتری شمال غربی شهر القطرانای امروزی واقع، و به‌طور چشمگیری به خوبی حفظ شده‌است. این قلعه به عنوان یک یادآوری تکان دهنده از شکست امپراتوری رم است و بر منطقه اطراف آن با چشم‌اندازهای عالی از همهٔ جهات به جز جنوب تسلط دارد و در غرب، منطقه مسکونی و حاصلخیز فلات موآبیت در وادی مجیب قابل مشاهده است. قصر ابوالخراق و قصرالعل، دو برج سابق عصر آهن که توسط نبطی‌ها و رومی‌ها مورد استفاده مجدد قرار گرفتند در محدودهٔ دید قلعه قرار دارند. پلان قصر بشیر تقریباً مربع شکل است و اضلاع آن ۵۶٫۳۰ متر (SE)، ۵۷٫۰۵ متر (SW)، ۵۶٫۷۵ متر (NW) و ۵۵٫۴۵ متر (NE) است. [۱۶]
۵ پلا استان اربد ۱۵۵۴
(i)(iii)(iv) 		۲۰۰۱ پلا، محل ویرانه‌های باستانی در شمال غربی اردن است و در درهٔ اردن در ۱۳۰ کیلومتری از شمال عمان واقع شده که از دوران نوسنگی به عنوان سکونتگاه مورد استفاده بوده‌است و در کتیبه‌های مصری به آن اشاره شده‌است. این شهرستان محل یکی از اولین کلیساهای مسیحیت بود و پناهگاهی برای مسیحیان بیت‌المقدس در قرن ۱ میلادی بوده‌است. [۱۷]
۶ قصر المشتی استان امان ۱۵۵۵
(i)(iii)(iv) 		۲۰۰۱ قصر المشتی، به معنی کاخ زمستانه در دوره امویان به فرمان خلیفه اموی، ولید دوم برای اقامت زمستانی بنا شد. ساخت این کاخ هیچگاه به پایان نرسید و امروزه ویرانه‌هایی از آن به‌جا مانده‌است. ویرانه‌های قصر المشتی در ۳۰ کیلومتری جنوب شهر امان، پایتخت اردن، و در شمال فرودگاه بین‌المللی ملکه علیا قرار گرفته و بخشی از یک رشته کاخ و کاروان‌سرا در منطقه است که در اردن به نام «کاخ‌های بیابان» مشهورند. بخش‌هایی از بنا و نمای این کاخ به برلین برده شده و در موزه پرگامون این شهر قابل بازدید هستند. [۱۸]
۷ حرثا استان اربد ۱۵۵۷
(i)(iii)(iv) 		۲۰۰۱ حرثا، در حدود ۲۵ کیلومتری شرق دریای جلیل و حدود ۴ کیلومتری جنوب رودخانه وادی یارموک واقع شده‌است. میزان بارندگی سالانه به‌طور متوسط حدود ۳۵۰–۴۵۰ میلی‌متر است و آب منطقه در طول تاریخ توسط یک چشمه چندصد ساله تأمین شده‌است. ستون‌های مگالیتیک از بازدیدکننده در ام عمود (مادر ستون‌ها) استقبال می‌کنند. این ستون‌ها احتمالاً بخشی از ساختمان قبلی است که به یک کلیسا تبدیل شده‌است. در کف از سنگفرش‌های آهکی و هماتیتی و به صورت شطرنجی استفاده شده‌است. در شرق آن یک جایگاه تئاتر، خیابان، حمام، یک کلیسا و یک پل رومی دیده می‌شود. در دوره‌های برنز میانی و برنز متأخر، عصر آهن و دوره‌های هلنیستی، رومی، بیزانس و اموی به عنوان سکونت‌گاه مورد استفاده بوده‌است. [۱۹]
۸ ام قیس استان اربد ۱۵۵۸
(i)(iii)(iv) 		۲۰۰۱ ام قیس، شهری در شمال اردن است که عمدتاً به دلیل همجواری با ویرانه‌های گادارای باستان شهرت دارد که بزرگترین شهر در اداره بنی کینانه و استان ایربید در انتهای شمال غربی کشور، نزدیک مرزهای اردن با اسرائیل و سوریه است. امروزه این مکان به سه منطقه اصلی، محوطه باستان‌شناسی (گادارا)، دهکده سنتی (ام قیس) و شهر مدرن ام قیس تقسیم شده‌است. [۲۰]
۹ جرش استان جرش ۱۸۵۶
(iii)(iv) 		۲۰۰۴ جرش، شهری باستانی است. آثار زیادی از دوران امپراتوری روم بر این منطقه باقی‌مانده‌است و یکی از مراکز گردشگری کشور اردن است. جراش شهری در شمال اردن است و در ۴۸ کیلومتری شمال شهر امان، پایتخت این کشور واقع شده‌است. اولین شواهد استقرار در جراش در محلی از دوران نوسنگی معروف به تل ابوسوان است، که بقایای نادر انسانی مربوط به حدود ۷۵۰۰ سال قبل از میلاد در آن کشف شد. در سال ۱۱۲۰، ظهیرالدین توغتکین، اتابگ دمشق دستور داد تا قلعه‌ای را در محلی ناشناخته از ویرانه‌های شهر باستانی بسازند، که احتمالاً بالاترین نقطهٔ دیوارهای شهر در شمال است. شهر در سال ۱۱۲۱ توسط بالدوین دوم، پادشاه اورشلیم، تصرف و کاملاً تخریب شد. جراش امروز یکی از بهترین شهرهای یونانی-رومی است که به آن لقب "پمپی شرقی" را داده‌اند. [۲۱]
۱۰ ذخیره‌گاه زیست‌کره ضانا استان طفیله ۵۱۵۵
(iv)(vii)(viii)(x) 		۲۰۰۷ ذخیره‌گاه زیست‌کره ضانا، بزرگترین ذخیره‌گاه طبیعی اردن است که در جنوب مرکزی اردن واقع شده‌است. این ذخیره‌گاه در سال ۱۹۸۹ با ۳۰۸ کیلومتر مربع تأسیس شد. علاوه بر حضور مردم آتاتا، اکتشافات باستان‌شناسی حاکی از استقرار پارینه سنگی، مصری، نباتی و رومی در ضانا است. زمین‌شناسی متنوع ضانا شامل سنگ آهک، ماسه سنگ و گرانیت است. در محیط متنوع ضانا ۷۰۳ گونه گیاهی، ۲۱۵ گونه پرنده و ۳۸ گونه پستاندار زندگی می‌کنند. [۲۲]
۱۱ ازرق استان زرقاء ۵۱۵۶
(iv)(v)(x) 		۲۰۰۷ ازرق، شهری کوچک در استان زرقا در مرکز شرقی اردن، ۱۰۰ کیلومتری شرق امان است. این شهر در یک مسیر اصلی کویری واقع شده‌است که تجارت در منطقه را تسهیل می‌کند. ازرق سابقه طولانی دارد که از دوره پارینه سنگی سفلی آغاز می‌شود. بسیاری از سایت‌های پارینه سنگی در ذخیره‌گاه تالاب‌های آزراک ثبت شده‌اند. قصر واقع در ازرق در سده ۳ میلادی توسط رومیان ساخته و در دوره‌های بعد بازسازی شد. ازراق همچنین به عنوان یکی از هفت منطقه حفاظت شده طبیعت اردن که توسط انجمن سلطنتی برای حفاظت از طبیعت تأسیس شده‌است مورد توجه است. [۲۳]
۱۲ ذخیره‌گاه زیست‌کره موجب ۵۱۵۸
(vii)(viii) 		۲۰۰۷ وادی موجب، درهٔ رودخانه‌ای در اردن است که ۴۲۰ متر زیر سطح دریا به دریای مرده وارد می‌شود. ذخیره‌گاه موجب با چشم‌انداز کوهستانی در شرق دریای مرده، در قسمت جنوبی دره اردن، تقریباً ۹۰ کیلومتری جنوب امان واقع شده‌است. این ذخیره‌گاه به مساحت ۲۱۲ کیلومتر مربع در سال ۱۹۸۷ توسط انجمن سلطنتی برای حفاظت از طبیعت ایجاد شده و از نظر منطقه‌ای و بین‌المللی دارای اهمیت است. این ذخیره‌گاه از صحرای کوهستانی، صخره‌ای و کم پوشش گیاهی (تا ۸۰۰ متر (۲٬۶۰۰ فوت)) تشکیل شده‌است که صخره‌ها و تنگه‌هایی از فلات را در بر می‌گیرد. بیش از ۳۰۰ گونهٔ گیاهی، ۱۰ گونهٔ گوشتخوار و تعداد زیادی گونهٔ پرنده دائمی و مهاجر در این منطقه ثبت شده‌است. [۲۴]
۱۳ هرا اردنی استان مفرق ۶۴۲۵
(iii)(v) 		۲۰۱۹ هرا اردنی، یا کویر بازالت از جنوب سوریه در شمال شرقی اردن تا شمال عربستان سعودی امتداد دارد. بیشتر این منطقه متشکل از جریان‌های شکسته گدازه است که کف بیابان را با میلیون‌ها سنگ بازالت و تخته سنگ پوشانده‌است که طی میلیون‌ها سال یک سطح سیاه براق تولید کرده‌است. این منطقه مملو از تعداد زیادی کتیبه است که تقریباً بین سده اول پیش از میلاد و سده چهارم میلادی توسط عشایر باستان حک شده‌است. [۲۵]
۱۴ ذخیره‌گاه دریایی عقبه عقبه 6630
(ix),(x) 		۲۰۲۱ ذخیره‌گاه دریایی عقبه نمونه‌ای استثنایی از مکانی است که دارای اکوسیستم صخره‌های مرجانی در عرض جغرافیایی شمالی است. تنوع زیستی و بومی بالای آن عمدتاً به دلیل موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد آن در خلیج عقبه است که با دو آستانه از سایر اقیانوس‌ها جدا می‌شود - یکی در باب المندب که دریای سرخ را از اقیانوس هند جدا می‌کند و دیگری. در تنگه تیران که خلیج عقبه را از دریای سرخ جدا می‌کند. این محل شامل ۱۵۷ گونه مرجان‌های صخره ای، ۱۲۰ گونه مرجان‌های نرم، ۵۰۰ گونه ماهی و ۱۰۰۰ گونه نرم تنان است. این سایت همچنین به عنوان زیستگاه گونه‌های در معرض خطر انقراض مانند دوگونگ و چهار گونه لاک پشت دریایی دارای علاقه علمی زیادی است. [۲۶]

جستارهای وابسته

[ویرایش]

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ "UNESCO World Heritage Centre – The World Heritage Convention". UNESCO World Heritage Centre. Archived from the original on 27 August 2016. Retrieved 25 October 2015.
  2. ↑ "UNESCO World Heritage Centre – The Criteria for Selection". UNESCO World Heritage Centre. Archived from the original on 12 June 2016. Retrieved 17 August 2018.
  3. ↑ Centre, UNESCO World Heritage (2017-10-11). "Petra". UNESCO World Heritage Centre (به لاتین). Archived from the original on 2 January 2021. Retrieved 2020-12-18.
  4. ↑ Centre, UNESCO World Heritage (2017-10-11). "Quseir Amra". UNESCO World Heritage Centre (به لاتین). Archived from the original on 2 January 2021. Retrieved 2020-12-18.
  5. ↑ Centre, UNESCO World Heritage (2017-10-11). "Um er-Rasas (Kastrom Mefa'a)". UNESCO World Heritage Centre (به لاتین). Archived from the original on 2 January 2021. Retrieved 2020-12-18.
  6. ↑ Centre, UNESCO World Heritage (2017-10-11). "Wadi Rum Protected Area". UNESCO World Heritage Centre (به لاتین). Archived from the original on 2 January 2021. Retrieved 2020-12-18.
  7. ↑ Centre, UNESCO World Heritage (2017-10-11). "Baptism Site "Bethany Beyond the Jordan" (Al-Maghtas)". UNESCO World Heritage Centre (به لاتین). Archived from the original on 2 January 2021. Retrieved 2020-12-18.
  8. ↑ Centre, UNESCO World Heritage (2017-10-11). "Arab Eclecticism - Foundation and evolution of an Architectural School in the city of As-Salt (1860-1925)". UNESCO World Heritage Centre (به انگلیسی). Archived from the original on 2 January 2021. Retrieved 2020-12-18.
  9. ↑ Centre, UNESCO World Heritage (2024). "Arab Eclecticism - Foundation and evolution of an Architectural School in the city of As-Salt (1860-1925)". UNESCO World Heritage Centre (به انگلیسی).
  10. ↑ Centre, UNESCO World Heritage (2024). "Umm al-Jimal". UNESCO World Heritage Centre (به انگلیسی).
  11. ↑ Centre, UNESCO World Heritage (2017-10-11). "Umm al-Jimal". UNESCO World Heritage Centre (به انگلیسی). Archived from the original on 2 January 2021. Retrieved 2020-12-18.
  12. ↑ "Tentative Lists". UNESCO. Archived from the original on 24 September 2005. Retrieved October 7, 2010.
  13. ↑ Centre, UNESCO World Heritage (2017-10-11). "Al Qastal (Settlement)". UNESCO World Heritage Centre (به انگلیسی). Archived from the original on 13 September 2019. Retrieved 2020-12-18.
  14. ↑ Centre, UNESCO World Heritage (2017-10-11). "The Sanctuary of Agios Lot, At Deir 'Ain 'Abata". UNESCO World Heritage Centre (به انگلیسی). Archived from the original on 13 September 2019. Retrieved 2020-12-18.
  15. ↑ Centre, UNESCO World Heritage (2017-10-11). "Shaubak Castle (Montreal)". UNESCO World Heritage Centre (به انگلیسی). Archived from the original on 2 January 2021. Retrieved 2020-12-18.
  16. ↑ Centre, UNESCO World Heritage (2017-10-11). "Qasr Bshir (a Roman Castellum)". UNESCO World Heritage Centre (به انگلیسی). Archived from the original on 2 January 2021. Retrieved 2020-12-18.
  17. ↑ Centre, UNESCO World Heritage (2017-10-11). "Pella (Modern Tabaqat Fahil)". UNESCO World Heritage Centre (به انگلیسی). Archived from the original on 2 January 2021. Retrieved 2020-12-18.
  18. ↑ Centre, UNESCO World Heritage (2017-10-11). "Qasr Al-Mushatta". UNESCO World Heritage Centre (به انگلیسی). Archived from the original on 2 January 2021. Retrieved 2020-12-18.
  19. ↑ Centre, UNESCO World Heritage (2017-10-11). "Abila City (Modern Qweilbeh)". UNESCO World Heritage Centre (به انگلیسی). Archived from the original on 2 January 2021. Retrieved 2020-12-18.
  20. ↑ Centre, UNESCO World Heritage (2017-10-11). "Gadara (Modern Um Qeis or Qays)". UNESCO World Heritage Centre (به انگلیسی). Archived from the original on 2 January 2021. Retrieved 2020-12-18.
  21. ↑ Centre, UNESCO World Heritage (2017-10-11). "Jerash Archaeological City (Ancient Meeting Place of East and West)". UNESCO World Heritage Centre (به انگلیسی). Archived from the original on 2 January 2021. Retrieved 2020-12-18.
  22. ↑ Centre, UNESCO World Heritage (2017-10-11). "Dana Biosphere Reserve". UNESCO World Heritage Centre (به انگلیسی). Archived from the original on 2 January 2021. Retrieved 2020-12-18.
  23. ↑ Centre, UNESCO World Heritage (2017-10-11). "Azraq". UNESCO World Heritage Centre (به انگلیسی). Archived from the original on 2 January 2021. Retrieved 2020-12-18.
  24. ↑ Centre, UNESCO World Heritage (2017-10-11). "Mujib Nature Reserve". UNESCO World Heritage Centre (به انگلیسی). Archived from the original on 2 January 2021. Retrieved 2020-12-18.
  25. ↑ Centre, UNESCO World Heritage (2017-10-11). "The Jordanian ḥarrah". UNESCO World Heritage Centre (به انگلیسی). Archived from the original on 2 January 2021. Retrieved 2020-12-18.
  26. ↑ Centre، UNESCO World Heritage (۲۰۱۷-۱۰-۱۱). «Aqaba Marine Reserve». UNESCO World Heritage Centre.

پیوند به بیرون

[ویرایش]
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=فهرست_میراث_جهانی_در_اردن&oldid=40970128»