بنی لام
بنی لام(قحطان) از بزرگ‌ترین و اصیل‌ترین قبایل عرب با تاریخی درخشان در استان خوزستان، ایران و بخش‌های همسایهٔ عراق و شبه‌جزیره عربستان است که در آن آل عبدالخان از قدرت نفوذ بالایی برخوردار است. محدوده آنها از نواحی پست خوزستان جنوب پشت کوه، به سمت رود دجله در عماره عراق و از شرق به جنوب کرخه از شوش گسترش داشت. بنی لام پیش‌تر دامداران کوچ رو بودند، اما امروزه عمدتاً یکجانشین هستند و محدوده‌ای از غلات (به جز برنج) را می‌کارند و دامداری می‌کنند.[۱]
در طول آشفتگی دههٔ ۱۷۵۰ قبل از پایه‌گذاری حکومت در جنوب غربی ایران، آنها به مشعشعیان در مقابل آل کثیرها در جنگ‌های تقریباً متوالی پیوستند.[۲]
در قرن سیزدهم تا نوزدهم، هم امپراتوری عثمانی و هم حکومت‌های ایران به‌طور منظم در تنبیه یاغیان بنی لام و همسایگانشان بدون نتیجهٔ محسوسی مداخله کردند؛ عداوت‌های میان قبیله‌ای مثل یورش به جاده و رودخانه ادامه یافت. در طول جنگ جهانی اول، بنی لام تحت رهبری شیخ غضبان به دعوت عثمانی‌ها برای جهاد پاسخ داد و نیروهای بریتانیایی که خط کرخه را در دست داشتند و از خط لوله نفت[۳] محافظت می‌کردند به ستوه آورد. در دهه ۱۹۲۰ زمانی که آنها از عراق برای چرای تابستانی حرکت کردند، ستیزه‌های مکرر بین والی پشت کوه و بنی لام، شعله‌ور شد اما در دهه بعدی سربازان حکومت رضاشاه به‌طور مؤثری مقیاس مهاجرت را کاهش داده و به یکجانشینی شتاب بخشیدند.[۴]
سکونتگاه
[ویرایش]نخستین منزل‌گاه‌های آنان از مدینه تا دو کوه اَجا و سَلْمی امتداد داشت. با وجود این، بیشتر اوقات در یثرب ساکن بودند و برخی آنان را تابع امیران آل ربیعه دانسته‌اند.سپس از آن‌جا به یمن رفتند، اما به دنبال حادثه سیل عده بسیاری از قبایل یمن و از آن میان بنی لام به حجاز رفتند.در حجاز قبایل عدنانی مانع سکونت آنان شدند، ازین‌رو گروهی از آنان به شام و گروهی دیگر به عراق مهاجرت کردند. در مسیر مهاجرت، عده‌ای از بنی لام وارد نجد شدند و زمین‌های متعلق به بنی اسد را تصرف کردند و عده‌ای دیگر در بصره و کوفه و یمامه پراکنده شدند. به این ترتیب، بنی لام در عراق و شام و حجاز و نجد گسترش یافتند.اینان در حجاز گاهی متعرض حاجیان می‌شدند و باج می‌ستاندند.
طوایف
[ویرایش]از عشایر این قبیله می‌توان به عبدالخان، لویمی، صرخه، آل کثیر، خرسان، غزی، رویشد، معلا، آل توکی، مساعره که جد همه آنها لام بن عمرو است اشاره کرد.