بحر بسیط

بحرِ بَسیط در اصطلاح عروضی، به بحر شعری مختلف‌الارکان از ترکیب و تکرار دو رکن «مُستَفعِلُن/ فاعِلُن» (- - ل -/ - ل -) یا زحافات آنها تشکیل شده‌است. بسیط به معنی گسترده و این بحر، به ویژه در آغاز با اسباب بسط یافته‌است. (مستفعلن/ فاعلن: دو سبب خفیف، وتد مقرون/ سبب خفیف، وتد مقرون «°|°|°°|/ °|°°| – – ᴗ – /– ᴗ –») از بحرهایی است که در زبان فارسی چندان متداول نیست. وزن سالمِ کامل آن:

• مستفعلن فاعلن| مستفعلن فاعلن (- - ل -/ - ل -| - - ل -/ - ل -): بحر بسیط مثمن سالم

یارم اگر بوسه را، از لطف ارزان کند / شاید که یه بوسه‌اش، ارزانتر از جان کند (مهدی الهی قمشه ای)

دیگر وزن پرکاربرد آن:

• مستفعلن فعلن| مستفعلن فعلن: بحر بسیط مثمن مخبون

زحافات

زحافات (تغییرات) مشهور بحر بسیط در شعر فارسی، از مستفعلن خبل و از فاعلن خبن است. از مستفعلن:

1. فَعِلَتُن: مخبول

از فاعلن:

1. فعلن: مخبون

اوزان

اوزان پرکاربرد بحر بسیط:

• مستفعلن فاعلن| مستفعلن فاعلن: بحر بسیط مثمن سالم*
• مستفعلن فعلن| مستفعلن فعلن: بحر بسیط مثمن مخبون*
• فَعِلَتُن فَعِلُن| فَعِلَتُن فَعِلُن: بحر بسیط مثمن مخبول مخبون
• مستفعلن فاعلن مستفعلن: بحر بسیط مسدس سالم

پانویس

* اوزان پرکاربرد

منابع

• عروض و قافیه؛ نگاهی تازه به اوزان و ضراب‌آهنگ شعر فارسی، مؤلف: حسن مددی، تهران: تیرگان، پ نخست: ۱۳۸۵.
• عروض فارسی؛ شیوه‌ای نو برای آموزش عروض و قافیه، مؤلف: عباس ماهیار، مشاور مجموعه: حسن انوری، تهران: نشر قطره، چاپ پنجم: ۱۳۷۹.