هایائو میازاکی

هایائو میازاکی 宮崎 駿
میازاکی در ۲۰۱۲
زادهٔ	۵ ژانویهٔ ۱۹۴۱ ‏(۸۳ سال) بونکیو-کو، توکیو، امپراتوری ژاپن
ملیت	ژاپنی
دیگر نام‌ها	Saburō Akitsu (秋津 三朗) Tsutomu Teruki (照樹 務)
تحصیلات	دانشگاه گاکوشوئین
پیشه	پویانما، فیلم‌سازی، کارگردانی، فیلم‌نامه‌نویس، تهیه‌کننده، فیلم‌سازی، مؤلف، مانگاکا
سال‌های فعالیت	۱۹۶۳ تا کنون
کارفرماها	توئی انیمیشن (۱۹۶۳–۱۹۷۱) شین-ای انیمیشن (۱۹۷۱–۱۹۷۳) زیوآی آیزو (۱۹۷۳–۱۹۷۵) نیپون انیمیشن (۱۹۷۵–۱۹۷۹) توکیو مووی شینسا (۱۹۷۹–۱۹۸۲) تاپ‌کرفت (۱۹۸۲–۱۹۸۵) استودیو جیبلی (۱۹۸۵–تاکنون)
همسر	آکمی اوتا (ا. ۱۹۶۵)
فرزندان	گورو میازاکی کیسوکه میازاکی
پدر	کاتسوجی میازاکی

هایائو میازاکی (宮崎 駿, Miyazaki Hayao, زاده ۵ ژانویه ۱۹۴۱) انیماتور، کارگردان، تهیه‌کننده، فیلم‌نامه‌نویس، نویسنده و مانگاکای ژاپنی و یکی از بنیانگذاران استودیو جیبلی است، میازاکی به عنوان یک داستان‌نویس چیره‌دست و سازنده فیلم‌های سینمایی پویانمایی مورد تحسین بین‌المللی قرار گرفته‌است و از نظر رسانه‌ها، به عنوان یکی از برجسته‌ترین فیلمسازان تاریخ پویانمایی محسوب می‌شود.

میازاکی در بونکیو-کو، توکیو متولد شد و از همان کودکی به مانگا و انیمیشن علاقه نشان داد و در سال ۱۹۶۳ به استودیو توئی انیمیشن پیوست. در سال‌های ابتدایی حضور در توئی انیمیشن، به عنوان طراح میانی مشغول به کار بود و بعداً با کارگردان ایسائو تاکاهاتا همکاری کرد. از فیلم‌های برجسته‌ای که میازاکی در توئی انیمیشن مشارکت داشت شامل داگی مارچ و سفرهای گالیور در آن سوی ماه است. همچنین او فریم کلیدی فیلم‌های دیگر توئی انیمیشن مانند گربه چکمه‌پوش (۱۹۶۹) و جزیره گنج حیوانات (۱۹۷۱) را ساخت. میازاکی پس از انتقال به استودیو زیوآی آیزو در سال ۱۹۷۳ (که بعداً به نیپون انیمیشن معروف شد) به عنوان انیماتور بر مجموعه تئاتر شاهکار جهان کار کرد و مجموعه تلویزیونی پسر آینده کانن (۱۹۷۸) را کارگردانی کرد. در سال ۱۹۷۹ برای کارگردانی اولین فیلم سینمایی خود، قلعه کاگلیوسترو و مجموعۀ تلویزیونی شرلوک هوند به استودیو توکیو مووی شینشا پیوست. در همان دوره، او شروع به نوشتن و تصویرگری مانگا نائوشیکا از دره باد (۱۹۸۲–۱۹۹۴) کرد و از اقتباس همان مانگا، فیلم نائوشیکا از دره باد (۱۹۸۴) را در استودیو تاپ‌کرفت کارگردانی کرد.

میازاکی در سال ۱۹۸۵ یکی از بنیانگذاران استودیو جیبلی بود و فیلم‌های زیادی را در استودیو جیبلی کارگردانی کرد، از جمله لاپوتا قلعه‌ای در آسمان (۱۹۸۶)، همسایه من توتورو (۱۹۸۸)، سرویس تحویل کی‌کی (۱۹۸۹) و پورکو روسو (۱۹۹۲). این فیلم‌ها در ژاپن با موفقیت هنری و تجاری روبرو شدند. شاهزاده مونونوکه اولین فیلم انیمیشنی میازاکی بود که برنده جایزه آکادمی ژاپن برای بهترین فیلم سال شد و پس از اکران در سال ۱۹۹۷ برای مدت کوتاهی به پردرآمدترین گیشه ژاپن تبدیل شد. توزیع فیلم شاهزاده مونونوکه به جهان غرب، باعث افزایش محبوبیت و نفوذ استودیو جیبلی در خارج از ژاپن شد. فیلم شهر اشباح در سال ۲۰۰۱ به پردرآمدترین فیلم تاریخ ژاپن تبدیل شد، و در هفتاد و پنجمین دوره جوایز اسکار برنده جایزه اسکار بهترین فیلم پویانمایی شد و اغلب در میان بزرگترین فیلم‌های دهه ۲۰۰۰ قرار دارد. همچنین فیلم‌های بعدی میازاکی قلعه متحرک هاول (۲۰۰۴)، پونیو (۲۰۰۸) و باد برمی‌خیزد (۲۰۱۳) از موفقیت‌های هنری و تجاری برخوردار شدند. پس از اکران فیلم باد برمی‌خیزد، میازاکی از بازنشستگی خود در عرصه فیلم‌های سینمایی خبر داد ولی در سال ۲۰۱۶ به کار ساخت فیلم بلند سینمایی چطور زندگی می‌کنی؟ بازگشت.

آثار میازاکی با مضامینی مانند رابطه بشریت با طبیعت و فناوری، اشاره به سالم بودن الگوهای طبیعی و سنتی زندگی، اهمیت هنر و صنعت و دشواری حفظ صلح‌جویی در جهانی خشن جریان دارد. قهرمانان فیلم‌های او اغلب دختران قوی یا زنان جوان هستند. آثار میازاکی بسیار مورد ستایش و جوایز قرار گرفته‌است. در نوامبر ۲۰۱۲ بخاطر مشارکت‌های برجسته فرهنگی، عنوان «شخصیت دارای شایستگی فرهنگی» را دریافت کرد و در نوامبر ۲۰۱۴، برای تأثیر در انیمیشن و سینما، جایزه اسکار افتخاری را دریافت نمود. از میازاکی به عنوان منبع الهام بسیاری از انیماتورها، کارگردانان و نویسندگان نام برده شده‌است.

اوایل زندگی

هایائو میازاکی در ۵ ژانویه ۱۹۴۱، در بونکیو-کو، به عنوان دومین فرزند از چهار پسر به دنیا آمد. پدرش، کاتسوجی میازاکی (ح. ۱۹۱۵ – ۱۸ مارس ۱۹۹۳)، مدیر هواپیمای میازاکی بود که در جنگ جهانی دوم سکان هواپیماهای جنگنده تولید می‌کرد. در اوایل زندگی میازاکی، تجارت هواپیماسازی به خانوادهٔ وی اجازه داد تا زندگی مرفه‌ای داشته باشند. در سال ۱۹۴۴، زمانی که میازاکی سه ساله بود، خانواده‌اش به شهر اوتسونومیا نقل مکان کردند. پس از بمباران شهر اوتسونومیا در ژوئیه ۱۹۴۵، خانواده میازاکی برای مدتی به شهر کانوما نقل مکان کردند. این بمباران تأثیر ماندگاری بر میازاکی گذاشت که در آن زمان چهار ساله بود. مادر میازاکی از سال ۱۹۴۷ تا ۱۹۵۵ از بیماری سل نخاعی رنج می‌برد و چند سال در خانه از او نگهداری شد، ولی بعداً در بیمارستان بستری شد. مادر میازاکی زن سخت‌گیر و روشنفکری بود که مرتباً «هنجارهای پذیرفته‌شده اجتماعی» را زیر سؤال می‌برد. وی در ژوئیه ۱۹۸۳ در ۷۱ سالگی درگذشت.

میازاکی در سال ۱۹۴۷، در یک مدرسه ابتدایی در شهر اوتسونومیا، مدرسه را شروع کرد و کلاس‌های اول تا سوم را به پایان رساند. بعد از بازگشت خانواده‌اش به منطقه سوگینامی-کو، میازاکی در همین منطقه به تحصیلش تا پایان دوره دبیرستان ادامه داد. او آرزو داشت که یک هنرمند مانگا شود، اما متوجه شد که نمی‌تواند انسان‌ها را طراحی کند. در عوض، او چندین سال فقط هواپیما، تانک و جنگنده کشید. میازاکی تحت تأثیر چندین هنرمند مانگا مانند تتسوجی فوکوشیما، سوجی یاماکاوا و اوسامو تزوکا قرار گرفت. او بسیاری از کارهای اولیه خود را نابود کرد، زیرا معتقد بود که «حالت بدی» است که سبک تزوکا اوسامو را کپی کند و مانع پیشرفت یک هنرمند می‌شود.

در طول سومین سال تحصیل در دبیرستان، علاقه میازاکی به انیمیشن پاندا و مار جادویی (۱۹۵۸) برانگیخته شد. او «عاشق» قهرمان فیلم شد و تأثیر شدیدی روی او گذاشت. میازاکی پس از فارغ‌التحصیلی از دبیرستان، در دانشگاه گاکوشوئین در توکیو تحصیل کرد و عضوی از «باشگاه تحقیقاتی ادبیات کودکان» بود که در آن زمان «نزدیک‌ترین چیز به یک کلوپ کمیک» محسوب می‌شد. در اوقات فراغت، میازاکی از مدرسه راهنمایی به دیدار معلم هنر خود می‌رفت و در کنار او طرح می‌کشید و آنان «در مورد سیاست، زندگی، همه چیز صحبت می‌کردند». میازاکی در سال ۱۹۶۳ در رشتهٔ علوم سیاسی و علم اقتصاد از دانشگاه گاکوشوئین فارغ‌التحصیل شد.

حرفه

اوایل

میازاکی نخستین بار با ایسائو تاکاهاتا در سال ۱۹۶۴ کار کرد که باعث ایجاد یک همکاری و دوستی مادام العمر بین آن دو شد.

در سال ۱۹۶۳، میازاکی در توئی انیمیشن استخدام شد. او به عنوان طراح میانی بر روی انیمه داگی مارچ و انیمیشن تلویزیونی کن پسر گرگ‌نما (هر دو در سال ۱۹۶۳) کار کرد و بر سفرهای گالیور در آن سوی ماه (۱۹۶۴) نیز کار کرد. او بلافاصله پس از ورود، فعالیت‌های کارگری را در یک اجتماع رهبری کرد و در سال ۱۹۶۴ دبیر ارشد اتحادیه کارگری توئی شد. میازاکی بعداً به عنوان انیماتور ارشد، هنرمند طراحی و طراح صحنه در فیلم ماجراجویی بزرگ هوروس، شاهزاده خورشید (۱۹۶۸) کار کرد. در طول تولید فیلم، میازاکی با مربی خود، یاسو اوتسوکا، همکاری نزدیک داشت که رویکرد اوتسوکا نسبت به انیمیشن، تأثیر عمیقی در کار میازاکی بر جای گذاشت. این فیلم به کارگردانی ایسائو تاکاهاتا، که میازاکی با او تا پایان عمر ایسائو تاکاهاتا همکاری کرد، بسیار مورد تحسین قرار گرفت و به عنوان یک اثر محوری در تکامل انیمیشن شناخته شد.

میازاکی با نام مستعار آکیتسو سوبورو، مانگای مردم صحرا را نوشت و تصویرگری کرد و در ۲۶ قسمت بین سپتامبر ۱۹۶۹ تا مارس ۱۹۷۰ در روزنامه پسران و دختران منتشر نمود. او تحت تأثیر داستان‌های مصور مانند ارباب شیطان کویر قرار گرفت. همچنین میازاکی کلید انیمیشن فیلم گربه چکمه‌پوش (۱۹۶۹) به کارگردانی کیمیو یابوکی را تهیه نمود. او یک مجموعه ۱۲ فصلی مانگا را به عنوان بستر تبلیغاتی برای فیلم گربه چکمه‌پوش ایجاد کرد که از ژانویه تا مارس ۱۹۶۹ در نسخه یکشنبه روزنامه توکیو شیمبون منتشر شد. بعداً میازاکی صحنه‌هایی برای فیلم‌نامه کشتی هوایی فانتوم (۱۹۶۹) پیشنهاد داد که تانک‌های نظامی در مرکز شهر توکیو، انفجار گسترده‌ای را ایجاد می‌کنند، در نتیجه او برای نوشتن فیلمنامۀ مصور و متحرک سازی صحنه‌ها استخدام شد. در سال ۱۹۷۱، او طرح، ساختار و شخصیت‌ها را برای فیلم اقتباسی جزیره گنج حیوانات توسعه داد. وی مانگای ۱۳ قسمتی را تهیه کرد که از ژانویه تا مارس ۱۹۷۱ در روزنامه توکیو شیمبون چاپ شد. میازاکی همچنین کلید انیمیشن علی‌بابا و چهل دزد (۱۹۷۱) را ساخت.

میازاکی در اوت ۱۹۷۱ توئی انیمیشن را ترک کرد و در استودیو ای-پرو استخدام شد، او با نام مستعار تروکی توتومو با همکاری ایسائو تاکاهاتا، ۲۳ قسمت از مجموعه تلویزیونی لوپن سوم قسمت ۱ را کارگردانی کرد. در آن زمان، میازاکی و تاکاهاتا پیش تولید مجموعه ای بر اساس کتاب‌های پی‌پی جوراب‌بلند نوشته آسترید لیندگرن را آغاز کردند؛ این مجموعه پس از دیدار میازاکی و تاکاهاتا با آسترید لیندگرن لغو شد و اجازۀ تکمیل پروژه رد شد. در سال ۱۹۷۲ و ۱۹۷۳، میازاکی به کارگردانی تاکاهاتا فیلم کوتاه پاندا! برو، پاندا! را نوشت، طراحی و متحرک سازی کرد. پس از انتقال از استودیو ای-پرو به استودیو زیوآی آیزو در ژوئن ۱۹۷۳، میازاکی و تاکاهاتا بر مجموعه تئاتر شاهکار جهان کار کردند و مجموعه هایدی، دختر آلپ اقتباس شده از رمان هایدی نوشته یوهانا اشپیری را به نمایش گذاشتند. در ژوئیه ۱۹۷۵ استودیو زیوآی آیزو تحت نام نیپون انیمیشن ادامه داد. همچنین میازاکی مجموعه تلویزیونی پسر آینده کانن (۱۹۷۸) را کاگردانی کرد که اقتباسی از رمان جزر و مد شگفت‌انگیز نوشته الکساندر کی بود.

رسیدن به موفقیت

میازاکی در سال ۱۹۷۹، هنگام تولید مجموعه آن شرلی با موهای قرمز، استودیو نیپون انیمیشن را ترک کرد. او طراح صحنه پانزده قسمت اول آن شرلی با موهای قرمز بود و قسمت‌ها را سازماندهی کرد. او برای کارگردانی اولین فیلم انیمیشن بلند خود، قلعه کاگلیوسترو (۱۹۷۹)، به شرکت تلکام انیمیشن فیلم، زیرمجموعه تی‌ام‌اس انترتینمنت نقل مکان کرد. میازاکی در نقش خود در تلکام انیمیشن فیلم، به آموزش موج دوم کارمندان جدید کمک کرد. میازاکی در سال ۱۹۸۱ شش قسمت از مجموعه شرلوک هوند را کارگردانی کرد ولی بخاطر مشکلات مربوط به املاک آرتور کانن دویل، مجموعه توقف تولید شد؛ تا زمان حل مشکلات، میازاکی مشغول پروژه‌های دیگر بود و قسمت‌های باقیمانده را کیوسوکه میکوریا کارگردانی کرد که از نوامبر ۱۹۸۴ تا مه ۱۹۸۵ پخش شدند. میازاکی با الهام از داستان عامیانه «شاهزاده ای که سگ شد» در منطقه تبت، رمان گرافیکی سفر شونا را نوشت. این رمان در ژوئن ۱۹۸۳ توسط توکوما شوتن منتشر شد و در سال ۱۹۸۷ در رادیو نیز پخش شد. یادداشت‌های خیال‌پردازانه هایائو میازاکی به‌طور نامنظم از نوامبر ۱۹۸۴ تا اکتبر ۱۹۹۴ به عنوان منتخبی از داستان‌های دریافتی رادیو در سال ۱۹۹۵ نیز پخش شدند.

پس از اکران فیلم قلعه کاگلیوسترو، میازاکی شروع به کار بر روی ایده‌های خود برای اقتباس فیلمی از کتاب کمیک رولف نوشته ریچارد کوربن کرد و ایده را به یوتاکا فوجیوکا در تی‌ام‌اس انترتینمنت ارائه داد. در نوامبر ۱۹۸۰، پیشنهادی برای دستیابی به حقوق فیلم تهیه شد. در همان زمان، میازاکی از طرف تحریریه مجله انیمج، برای نوشتن یک سری مقالات، پیشنهاد دریافت کرد. در طول مکالمات بعدی، او کتاب‌های خود را به آنان نشان داد و در مورد طرح‌های انیمیشن با سردبیران مجله توشیو سوزوکی و اوسامو کامیما، که توانایی همکاری در زمینه توسعه انیمیشن را داشتند، بحث کرد. دو پیشنهاد داده شد: قلعه شیاطین متخاصم، که در دوره سنگوکو جریان داشت و دیگری اقتباسی از رمان رولف نوشته ریچارد کوربن. هر دو پیشنهاد رد شدند، زیرا شرکت تمایلی به تأمین بودجه پروژه‌هایی نداشت که مانگای آن از قبل موجود باشد و حقوق اقتباس از رولف هم نمی‌توانست تأمین شود. توافقی حاصل شد که میازاکی می‌تواند طرح‌ها و ایده‌های خود را در قالب یک مانگا برای مجله بفرستد ولی با این شرط که مانگا هرگز به فیلم تبدیل نشود. مانگا با نام نائوشیکا از دره باد از فوریه ۱۹۸۲ تا مارس ۱۹۹۴ منتشر شد. داستان شامل هفت جلد بود و در مجموع ۱۰۶۰ صفحه داشت. میازاکی اغلب قسمت‌ها را با مداد می‌کشید و به صورت تک رنگ با جوهر رنگ قهوه ای، آنان را رنگ آمیزی می‌کرد. میازاکی در نوامبر ۱۹۸۲ از تلکام انیمیشن فیلم استعفا داد.

میازاکی در سال ۱۹۸۴ استودیوی شخصی خود با نام نیباریکی را افتتاح کرد.

به دنبال موفقیت مانگای نائوشیکا از دره باد، یاسویوشی توکوما، بنیانگذار توکوما شوتن، میازاکی را تشویق کرد تا بر روی اقتباس فیلم کار کند. میازاکی در ابتدا مخالفت کرد، اما به شرطی که بتواند فیلم را خودش کارگردانی کند، موافقت کرد. برای ایجاد یک جهان آلوده، میازاکی ایده مسمومت با جیوه در خلیج میناماتا و چگونگی واکنش و رشد طبیعت در یک محیط مسموم شده را ارائه داد. میازاکی و تاکاهاتا استودیوی کوچک تاپ‌کرفت را برای انیمیشن سازی فیلم انتخاب کردند، زیرا معتقد بودند که فقط استعداد هنری آنان می‌تواند فضای پیچیده مانگا را به فیلم منتقل کند. پیش تولید در ۳۱ مه ۱۹۸۳ آغاز شد. میازاکی مجبور بود تنها با شانزده فصل از مانگا، فیلم‌نامه را تهیه کند، که با مشکلاتی روبرو شد. تاکاهاتا برای ساختن موسیقی متن فیلم، از نوازنده تازه‌کار، جو هیسایشی استفاده کرد. فیلم نائوشیکا از دره باد در ۱۱ مارس ۱۹۸۴ اکران شد. در گیشه ۱٫۴۸ میلیارد ین درآمد کسب کرد و در توزیع ۷۴۲ میلیون ین نیز به دست آورد. این فیلم اغلب به عنوان کارهای اصلی میازاکی دیده می‌شود و باعث شهرت او به عنوان یک انیماتور شد. فیلم بخاطر نمایش جنبه مثبت زن، مخصوصاً شخصیت اصلی نائوشیکا مورد ستایش قرار گرفت. بسیاری از منتقدان فیلم نائوشیکا از دره باد را دارای موضوعات ضد جنگ و فمینیستی عنوان کردند؛ اما خود میازاکی می‌گوید که فقط قصد ارائه سرگرمی را دارد. این همکاری در هر دو زمینه ساخت مانگا و فیلم بسیار موفقیت‌آمیز بود. در آوریل ۱۹۸۴، میازاکی دفتر خود را در منطقه سوگینامی-کو، توکیو افتتاح کرد و نام آن را نیباریکی گذاشت.

استودیو جیبوری

اوایل فیلم‌ها (۱۹۸۵–۱۹۹۶)

در ژوئن ۱۹۸۵، میازاکی، ایسائو تاکاهاتا، توکوما و توشیو سوزوکی با بودجه باقی مانده از مجله توکوما شوتن، شرکت تولید انیمیشن استودیو جیبلی را تأسیس کردند. اولین فیلم استودیو جیبوری، لاپوتا قلعه‌ای در آسمان (۱۹۸۶)، از همان گروه تولیدکننده فیلم نائوشیکا بود. برای طراحی محیط‌های فیلم، میازاکی از معماری یونان باستان و «الگوهای شهری اروپا» الهام گرفت. برخی از معماری‌های این فیلم از یک شهر معدن کاری در ولز الهام گرفته شده‌است؛ میازاکی در اولین سفر خود به ولز در سال ۱۹۸۴، شاهد اعتصاب معدنچیان بریتانیا بود و فداکاری معدنچیان نسبت به به کار و جامعه را تحسین کرد. لاپوتا در ۲ اوت ۱۹۸۶ اکران شد و به پردرآمدترین فیلم انیمیشن سال ژاپن تبدیل شد. فیلم بعدی میازاکی، همسایه من توتورو، در کنار فیلم مدفن کرم‌های شب‌تاب به کارگردانی تاکاهاتا، در آوریل ۱۹۸۸ برای اطمینان از وضعیت مالی استودیو جیبوری منتشر شد. تولید همزمان دو فیلم باعث ایجاد بی نظمی بین کارکنان شد چون مدام بین پروژه‌ها جابه‌جا می‌شدند. همسایه من توتورو دارای موضوع رابطه بین محیط و بشریت است که این تضادی با فیلم نائوشیکا بود که بر تأثیر منفی فناوری بر طبیعت تأکید داشت. همسایه من توتورو با استقبال منتقدان روبرو شد ولی از نظر تجاری در گیشه موفق نبود. با این حال، بازاریابی فیلم موفقیت‌آمیز بود و فیلم به عنوان یک عنوان کلاسیک برچسب گذاری شد.

در سال ۱۹۸۷، استودیو جیبوری حق اقتباس سینمایی از رمان سرویس تحویل کی‌کی نوشته ایکو کادونو را به‌دست آورد. کار میازاکی بر همسایه من توتورو مانع کارگردانی این اقتباس شد؛ سوناو کاتابوچی به عنوان کارگردان و نوبویوکی ایشیکی به عنوان نویسنده فیلم‌نامه استخدام شدند. عدم رضایت میازاکی از اولین پیش نویس ایشیکی، او را وادار به ایجاد تغییراتی در پروژه کرد و در نهایت نقش کارگردان را به عهده گرفت. کادونو از تفاوت کتاب و فیلم‌نامه ناراضی بود. میازاکی و سوزوکی از کادونو دیدن کردند و او را به استودیو دعوت کردند و در نهایت کادونو اجازه داد تا پروژه ادامه یابد. در ابتدا قرار بود که فیلم یک قسمت ویژه ۶۰ دقیقه ای باشد ولی بعد از اینکه میازاکی فیلم‌نامه را کامل کرد، این عنوان به یک فیلم سینمایی گسترش یافت. سرویس تحویل کی‌کی در ۲۹ ژوئیه ۱۹۸۹ اکران شد و ۲٫۱۵ میلیارد ین در گیشه درآمد داشت و به پردرآمدترین فیلم ژاپن در سال ۱۹۸۹ تبدیل شد.

از مارس تا مه ۱۹۸۹، میازاکی مجموعه مانگای هیکوتی جیدای را در مجله مدل گرافیکس منتشر کرد. میازاکی تولید یک فیلم ۴۵ دقیقه ای مخصوص نمایش برای مسافران هواپیما را برای خطوط هوایی ژاپن آغاز کرد که بر اساس مانگا بود؛ با افزایش انتظارات، سوزوکی فیلم را به یک فیلم بلند با عنوان پورکو روسو گسترش داد. بخاطر پایان تولید فیلم همین دیروز (۱۹۹۱) به کارگردانی تاکاهاتا، میازاکی ابتدای تولید پورکو روسو را به‌طور مستقل مدیریت کرد. وقوع جنگ‌های یوگسلاو در سال ۱۹۹۱ بر میازاکی تأثیر گذاشت و لحن غم‌انگیز تری را برای فیلم ایجاد کرد؛ بعداً میازاکی از این فیلم به عنوان «حماقت» یاد می‌کند، زیرا لحن بالغ فیلم، برای کودکان نامناسب بود. فیلم مضامین ضد جنگ را بازتاب می‌داد که بعداً میازاکی در فیلم‌های بعدی به آن موضوع رجوع کرد. به دلیل آنکه شرکت هواپیمایی سرمایه‌گذار اصلی بود، فیلم نخستین بار برای مسافران هواپیما اکران شد و بعداً در سینما در ۱۸ ژوئیه ۱۹۹۲ اکران شد. این فیلم از نظر هنری و تجاری موفقیت‌آمیز بود، و برای چندین سال به عنوان پردرآمدترین فیلم انیمیشن ژاپن باقی ماند.

استودیو جیبوری در اوت ۱۹۹۲ دفتر مرکزی خود را در کوگانی، توکیو ایجاد کرد. در نوامبر ۱۹۹۲، دو تبلیغ تلویزیونی به کارگردانی میازاکی توسط نیپون تلویژن (NTV) پخش شد: سورا ایرو نو تانه، یک تبلیغ ۹۰ ثانیه ای که بر اساس داستان مصور سورا ایرو نو تانه نوشته ریکو ناکاگوا و یوریکو امورا ساخته شد که به مناسبت چهلمین سالگرد نیپون تلویژن پخش شد؛ و ناندرو به عنوان یک تبلیغ ۱۵ ثانیه ای و چهار تبلیغ ۵ ثانیه ای پخش شد. میازاکی برای فیلم زمزمه قلب (۱۹۹۵) به کارگردانی یوشیفومی کوندو، فیلم‌نامه مصور را طراحی کرد و فیلم‌نامه را نوشت.

ظهور جهانی (۱۹۹۷–۲۰۰۸)

میازاکی کار بر فیلم‌نامه مصور شاهزاده مونونوکه را در اوت ۱۹۹۴ آغاز کرد، که اواخر دهه ۱۹۷۰، ایده و طرح‌های اولیه آن را در ذهن داشت. در طول تولید اثر، میازاکی با سد نویسنده مواجه شد و در آن زمان، درخواست تهیه موزیک ویدئو به جای خود، که آهنگی به همین نام توسط گروه چیج اند اسکا بود را پذیرفت. برای تولید موزیک ویدئو، میازاکی انیمیشن رایانه ای و انیمیشن سنتی را کنار هم گذاشت و این تکنیک را برای شاهزاده مونونوکه دوباره مورد استفاده قرار داد. موزیک ویدئو به جای خود به صورت یک ویدئو کوتاه پیش از اکران فیلم زمزمه قلب در سینماها به نمایش درآمد. علی‌رغم محبوبیت این موزیک ویدئو، سوزوکی گفت که بر آن تمرکز «۱۰۰ درصدی» داده نشد.

میازاکی از رندرینگ سه‌بعدی در شاهزاده مونونوکه (۱۹۹۷) برای ایجاد «گوشت اهریمن» بر بدن شخصیت اصلی و ترکیب آن بر روی شخصیت‌های دستی استفاده کرد. تقریباً در پنج دقیقه فیلم از تکنیک‌های مشابه استفاده شده‌است.

در ماه مه ۱۹۹۵، میازاکی گروهی از هنرمندان و انیماتورها را به جنگل‌های باستانی یاکوشیما و کوه‌های شیراکامی سانچی برد تا از محیط، عکس و طرح تهیه کنند. مناظر فیلم شاهزاده مونونوکه با الهام از طبعیت یاکوشیما ساخته شد. در طی تولید شاهزاده مونونوکه، میازاکی مضامین اکولوژیکی و سیاسی فیلم نائوشیکا از دره باد را دوباره بررسی کرد. میازاکی بر ۱۴۴٬۰۰۰ سِل فیلم نظارت داشت که حدود ۸۰٬۰۰۰ جزء سِل‌های اصلی انیمیشن بودند. شاهزاده مونونوکه با بودجه تخمینی ۲٫۳۵ میلیارد ین (تقریباً ۲۳٫۵ میلیون دلار آمریکا) تولید شد، که در آن زمان، پرهزینه‌ترین ساخته استودیو جیبوری محسوب می‌شد. تقریباً پانزده دقیقه از فیلم از انیمیشن رایانه ای استفاده می‌کند: حدود پنج دقیقه از تکنیک‌هایی مانند رندرینگ سه‌بعدی، ترکیب دیجیتال و نقشه‌برداری نگاشت بافت استفاده می‌شود. ده دقیقه باقیمانده از جوهر و رنگ (سل انیمیشن) استفاده می‌کند. قرار بود از ۵٬۰۰۰ فریم نقاشی دیجیتالی استفاده شود اما بخاطر محدودیت‌های زمانی، فریم‌های دیجیتالی دو برابر شد و به ۱۰٬۰۰۰ فریم رسید.

شاهزاده مونونوکه در نخستین اکران خود در ۱۲ ژوئیه ۱۹۹۷ مورد تحسین منتقدان قرار گرفت و به اولین فیلم انیمیشنی تبدیل شد که جایزه آکادمی ژاپن برای بهترین فیلم سال را دریافت می‌کند. این فیلم از نظر تجاری نیز موفق بود و در مجموع ۱۴ میلیارد ین (۱۴۸ میلیون دلار آمریکا) درآمد کسب کرد. و برای چند ماه، به پردرآمدترین فیلم ژاپن تبدیل شد. شرکت میرامکس حق پخش فیلم را برای آمریکای شمالی خریداری کرد؛ در آن زمان، این اولین تولید استودیو جیبوری بود که درآمد قابل توجهی در ایالات متحده دریافت می‌کند. ولی در گیشه تا حدود زیادی ناموفق بود و فقط حدود ۳ میلیون دلار فروش داشت، به هر حال این فیلم، استودیو جیبوری را به جهان معرفی کرد. میازاکی اعلام کرد که شاهزاده مونونوکه آخرین فیلم او خواهد بود.

در ژوئن ۱۹۹۷، شرکت توکوما شوتن با استودیو جیبوری ادغام شد. ایده فیلم بعدی میازاکی هنگام تعطیلات در یک کابین کوه با خانواده و پنج دختر جوان که از دوستان خانوادگی بودند، مطرح شد. در آنجا میازاکی فهمید که برای دختران ۱۰ ساله فیلمی خلق نکرده و تصمیم گرفت این کار را انجام دهد. برای الهام‌گیری، او مجله‌های مانگای شوجو مانند ناکایوشی و ریبون را مطالعه کرد، اما احساس کرد که آنها فقط موضوعاتی مثل «کراش داشتن و عشق بازی» را نشان می‌دهند و این چیزی نیست که دختران «آن را در قلب خود دوست دارند». بنابراین تصمیم گرفت که فیلمی دربارهٔ یک قهرمان زن تولید کند تا مخاطبان شوجو، با تحسین به او نگاه کنند. تولید این فیلم با نام شهر اشباح با بودجه ۱٫۹ میلیارد ین (۱۵ میلیون دلار آمریکا) در سال ۲۰۰۰ آغاز شد. مانند شاهزاده مونونوکه، کارمندان از تکنیک انیمیشن رایانه ای استفاده کردند اما این فناوری را فقط برای ارتقا ارائه داستان به کار بردند و تمام فیلم را رایانه ای نساختند. شهر اشباح با نمادهای طمع انسان سروکار دارد، و یک سفر برزخی در قلمرو ارواح را به نمایش می‌کشد. فیلم در ۲۰ ژوئیه ۲۰۰۱ اکران شد که مورد تحسین بالای منتقدان قرار گرفت و از بزرگترین فیلم‌های دهه ۲۰۰۰ محسوب می‌شود. شهر اشباح برنده جایزه آکادمی ژاپن برای بهترین فیلم سال، و جایزه اسکار بهترین فیلم پویانمایی شد. این فیلم از نظر تجاری نیز موفق بود و ۳۰٫۴ میلیارد ین (۲۸۹٫۱ میلیون دلار آمریکا) در گیشه کسب کرد و به پردرآمدترین فیلم ژاپن تبدیل شد، این رکورد تقریباً ۲۰ سال در اختیار شهر اشباح بود.

در سپتامبر ۲۰۰۱، استودیو جیبوری از ساخت فیلم قلعه متحرک هاول بر پایه رمانی به همین نام نوشته دیانا وین جونز خبر داد. در ابتدا مامورو هوسودا از توئی انیمیشن برای کارگردانی این فیلم انتخاب شد، اما اختلافات بین هوسودا و مدیران استودیو جیبوری منجر به کنار گذاشته شدن او از پروژه شد. شش ماه بعد استودیو جیبوری، پروژه را دوباره زنده کرد. میازاکی بعد از خواندن رمان جونز، برای کارگردانی اثر الهام گرفت و تحت تأثیر قلعه ای که در حومه شهر حرکت می‌کند، قرار گرفت. رمان چگونگی حرکت قلعه را توضیح نداده بود، که منجر به استفاده از ایده‌های میازاکی شد. او برای بررسی معماری و محیط پیرامون صحنه فیلم به شهر کلمار و ریکویر در آلزاس فرانسه سفر کرد. او با الهام از آثار آلبرت روبیدا، مفاهیم «فناوری آینده» ، و هنر توهم قرن ۱۹ اروپا را به فیلم‌نامه اضافه کرد. فیلم به صورت دیجیتالی تولید شد اما شخصیت‌ها و پس زمینه‌ها قبل از دیجیتالی شدن با دست ترسیم شدند. قلعه متحرک هاول در ۲۰ نوامبر ۲۰۰۴ منتشر شد و مورد تحسین گسترده منتقدان قرار گرفت. فیلم در شصت و یکمین جشنواره فیلم ونیز جایزه اوسلای طلایی را بخاطر برتری در زمینه فنی دریافت کرد، و نامزد جایزه اسکار بهترین فیلم پویانمایی شد. در ژاپن فیلم قلعه متحرک هاول در هفته اول اکران خود رکورد ۱۴٫۵ میلیون دلار فروش کرد. این فیلم با درآمد جهانی بیش از ۱۹٫۳ میلیارد ین در میان پردرآمدترین فیلم‌های ژاپن باقی ماند. میازاکی «جایزه افتخاری شیر طلایی یک عمر موفقیت» را در شصت و دومین جشنواره فیلم ونیز در سال ۲۰۰۵ دریافت کرد.

در مارس ۲۰۰۵، استودیو جیبوری از شرکت توکوما شوتن جدا شد. در دهه ۱۹۸۰، میازاکی با اورسولا لو گویین تماس گرفت و گفت که به تولید یک اقتباس سینمایی از مجموعه رمان‌های دریای زمین علاقه‌مند است؛ گویین که میازاکی را نمی‌شناخت، با اقتباس مخالفت کرد. اما چند سال بعد با تماشای فیلم همسایه من توتورو، با دادن حق اقتباس موافقت کرد. اورسولا لو گویین در اوت ۲۰۰۵ با سوزوکی (تهیه‌کننده استودیو جیبوری) ملاقات کرد. سوزوکی می‌خواست که پسر میازاکی، گورو میازاکی فیلم را کارگردانی کند، زیرا میازاکی قصد بازنشستگی داشت. گویین از اینکه میازاکی کارگردان فیلم نیست، ناامید شد، اما با تصور اینکه میازاکی بر کار پسرش نظارت خواهد کرد، حق تولید فیلم را اعطاء کرد. میازاکی بعداً با انتصاب گورو به عنوان کارگردان مخالفت و انتقاد کرد. میازاکی پس از تماشا فیلم، پیامی برای پسرش نوشت و گفت: «فیلم صادقانه ساخته شده بود، در کل خوب بود».

در سال ۲۰۰۶، میازاکی چند جلد رمان مانگا را طراحی کرد، از جمله سفر به تایموث. همچنین به عنوان ویراستار کار کرد و یک مانگای کوتاه نیز نوشت. تولید فیلم بعدی میازاکی، پونیو روی صخره کنار دریا، در مه ۲۰۰۶ آغاز شد. در ابتدا، از رمان پری دریایی کوچولو نوشته هانس کریستیان آندرسن الهام گرفته شد ولی در ادامه تولید، فیلم فُرم خود را گرفت. هدف میازاکی در فیلم این بود که معصومیت و نشاط جهان کودک را بازتاب دهد و قصد داشت فقط از تکنیک انیمیشن سنتی استفاده کند. او از نزدیک با آثار هنری درگیر بود و ترجیح داد که خودش دریا و موج را بکشد که از این تجربه نیز لذت برد. پونیو دارای ۱۷۰٬۰۰۰ فریم است که یک رکورد برای میازاکی محسوب می‌شود. دهکده ساحلی فیلم از تومونوئورا، یک شهر در پارک ملی سیتونایکا، الهام گرفته شد که میازاکی در سال ۲۰۰۵ در آنجا اقامت داشت. شخصیت اصلی فیلم، سوسکِه، براساس گورو میازاکی ساخته شد. پس از اکران در ۱۹ ژوئیه ۲۰۰۸، فیلم پونیو مورد تحسین منتقدان قرار گرفت و در سی و دومین جایزه آکادمی فیلم ژاپن، جایزه انیمیشن سال را دریافت کرد. فیلم با موفقیت ۱۰ میلیارد ین (۹۳٫۲ میلیون دلار آمریکا) در ماه اول خود با موفقیت تجاری نیز همراه بود و ۱۵٫۵ میلیارد ین در پایان سال ۲۰۰۸، آن را در میان پردرآمدترین فیلم‌های ژاپن قرار داد.

فیلم‌های بعدی (۲۰۰۹–تاکنون)

میازاکی در کامیک-کان سن دیگو سال ۲۰۰۹

در اوایل سال ۲۰۰۹، میازاکی شروع به نوشتن یک مانگا به نام باد برمی‌خیزد کرد که در آن داستان جیرو هوریکوشی طراح جنگنده میتسوبیشی زیرو را تعریف می‌کند. این مانگا نخستین بار در در ۲۵ فوریه و ۲۵ مارس ۲۰۰۹، در دو شماره از مجله مدل گرافیکس منتشر شد. بعداً میازاکی نویسندگی فیلم‌نامه آریتی (۲۰۱۰) و بر فراز تپه شقایق (۲۰۱۱) را به ترتیب کارگردانی هیروماسا یونه‌بایاشی و گورو میازاکی انجام داد. میازاکی می‌خواست فیلم بعدی او دنباله ای برای فیلم پونیو باشد اما سوزوکی وی را متقاعد کرد که به جای آن، مانگای باد برمی‌خیزد را برای فیلم اقتباس کند. در نوامبر ۲۰۱۲، استودیو جیبوری اعلام کرد که تولید باد برمی‌خیزد، در کنار فیلم ایسائو تاکاهاتا، افسانه شاهدخت کاگویا منتشر خواهد شد.

میازاکی پس از خواندن نقل قولی از جیرو هوریکوشی، برای خلق باد برمی‌خیزد اقدام می‌کند و می‌گوید: «تمام کاری که می‌خواستم انجام دهم این بود که چیزی زیبا بسازم». چندین صحنه در فیلم باد برمی‌خیزد از رمان تاتسو هوری با نام باد برخاسته است الهام گرفته شد، که در آن هوری در مورد تجربیات زندگی خود با نامزدش قبل از فوت از سل نوشت. نام شخصیت اصلی زن، نائوکو ساتومی، از رمان نائوکو هوری گرفته شده‌است. باد برمی‌خیزد منعکس کننده موضع صلح طلبانه میازاکی نیز هست، که مضامین کارهای قبلی خود را بیان می‌کند، ولی هدف فیلم محکوم کردن جنگ نبود. اولین اکران فیلم در ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۳ بود، و مورد تحسین منتقدان قرار گرفت؛ در سی و هفتمین جایزه آکادمی فیلم ژاپن به عنوان انیمیشن سال انتخاب شد ، و در هشتاد و ششمین دوره جوایز اسکار نامزد بهترین فیلم پویانمایی شد. این فیلم از نظر تجاری نیز موفق بود و ۱۱٫۶ میلیارد ین (۱۱۰ میلیون دلار آمریکا) در گیشه ژاپن درآمد کسب کرد و به پردرآمدترین فیلم ژاپن در سال ۲۰۱۳ تبدیل شد.

در سپتامبر ۲۰۱۳، میازاکی اعلام کرد که بخاطر کهولت سن، از تولید فیلم‌های بلند کناره‌گیری می‌کند، اما قصد دارد که به کار در نمایش‌های موزه جیبوری ادامه دهد. در نوامبر ۲۰۱۴، میازاکی جایزه اسکار افتخاری را دریافت کرد. او یک فیلم کوتاه انیمیشن کامپیوتری به نام بورو کاترپیلار ساخت که ایده آن نخستین بار در طی پیش تولید فیلم شاهزاده مونونوکه مورد بحث قرار گرفت. در ژوئیه ۲۰۱۷ به‌طور انحصاری در موزه جیبوری اکران شد. همچنین او در حال کار بر روی یک مانگای سامورایی بدون عنوان است. در اوت ۲۰۱۶، میازاکی از تولید یک فیلم بلند جدید به نام چطوری زندگی می‌کنی؟ خبر داد که بدون دریافت حق اقتباس، در حال تولید است. در دسامبر ۲۰۲۰، سوزوکی اظهار داشت که فیلم «نیمه تمام» است و افزود که انتظار ندارد تا سه سال دیگر اکران شود.

در ژانویه ۲۰۱۹، گزارش شد که وینسنت ماراوال، یکی از همکاران نزدیک میازاکی، با انتشار توئیتی گفته که ممکن است میازاکی برای تولید فیلم دیگری برنامه داشته باشد. در فوریه ۲۰۱۹، یک مستند چهار قسمتی از شبکه ان‌اچ‌کی با عنوان ۱۰ سال با هایائو میازاکی پخش شد که تولید فیلم‌های او در استودیوی خصوصی اش را مستند می‌کند. در سال ۲۰۱۹، میازاکی اقتباس موسیقی نائوشیکا از دره باد را تأیید کرد که توسط یک گروه کابوکی اجرا شد.

آثار

مقالهٔ اصلی: فهرست آثار هایائو میازاکی

سال	عنوان	فعالیت
		کارگردان	نویسنده	تهیه‌کننده
۱۹۷۹	قلعه کاگلیوسترو	بله	بله
۱۹۸۴	نائوشیکا از دره باد
۱۹۸۶	لاپوتا قلعه‌ای در آسمان
۱۹۸۸	همسایه من توتورو
۱۹۸۹	سرویس تحویل کی‌کی			بله
۱۹۹۲	پورکو روسو
۱۹۹۵	زمزمه قلب
۱۹۹۷	شاهزاده مونونوکه	بله
۲۰۰۱	شهر اشباح
۲۰۰۴	قلعه متحرک هاول
۲۰۰۸	پونیو روی صخره کنار دریا
۲۰۱۰	آریتی
۲۰۱۱	بر فراز تپه شقایق
۲۰۱۳	باد برمی‌خیزد	بله
۲۰۲۳	چطور زندگی می‌کنی؟(پسرک و مرغ ماهی‌خوار)

دیدگاه‌ها

«اگر وقت خود را صرف تماشای افراد واقعی نکنید، نمی‌توانید این کار [ساخت انیمه] را انجام دهید، زیرا هرگز آن را ندیده‌اید. برخی از افراد زندگی خود را فقط در این چیزها می‌گذرانند. تقریباً تمام انیمه‌ها از اساس مشاهده افراد واقعی تولید نمی‌شوند… این انیمه‌ها توسط افرادی تولید شده که تحمل نگاه به انسان‌های دیگر را ندارند. و به همین خاطر صنعت پر از اوتاکو است!»

هایائو میازاکی، مصاحبه تلویزیونی، ژانویه ۲۰۱۴

میازاکی اغلب با انتقاد از وضعیت فعلی صنعت انیمه سازی اظهار داشته که انیماتورها در ایجاد افراد، غیر واقع بینانه عمل می‌کنند. او گفت که انیمه «توسط افرادی تولید می‌شود که تحمل نگاه کردن به انسان‌های دیگر را ندارند … به همین خاطر صنعت پر از اوتاکو است!». او همچنین اغلب اوتاکو را مورد انتقاد قرار داده، از جمله متعصبان آن و اوتاکو را «یک طلسم» توصیف می‌کند و از معرفی خود به عنوان اتاکو خودداری می‌کند.

در سال ۲۰۱۳، چندین نفر از کارمندان استودیو جیبوری، از جمله خود میازاکی، از سیاست‌های نخست‌وزیر ژاپن شینزو آبه و اصلاحیه قانون اساسی پیشنهادی انتقاد کردند. این پیشنهاد اجازه می‌دهد تا آبه، جنگ را به عنوان وسیله ای برای حل و فصل اختلافات بین‌المللی در نظر بگیرد. میازاکی گفت که آبه آرزو داشت «نام خود را به عنوان مردی بزرگ که قانون اساسی و تفسیرش را اصلاح می‌کند ثبت کند» و این اقدام را «حقیرانه» توصیف کرد. میازاکی مخالفت خود با انکار آبه از تجاوزات نظامی ژاپن را ابراز کرد و گفت ژاپن «باید به صراحت بگوید که [آنها] خسارت زیادی به چین وارد کردند و نسبت به آن ابراز پشیمانی عمیق کنند.» وی همچنین اظهار داشت که دولت ژاپن باید از زنان آسایشگر کره‌ای که در طول جنگ جهانی دوم به ارتش ژاپن خدمت کردند، «عذرخواهی مناسب» کند، همچنین او پیشنهاد کرد که جزایر سنکاکو باید «به دو نیم تقسیم شوند» یا توسط هر دو (ژاپن و چین) کنترل شوند. پس از اکران فیلم باد برمی‌خیزد در سال ۲۰۱۳، برخی از منتقدان آنلاین میازاکی، او را «خائن» و «ضد ژاپنی» خواندند و این فیلم را بیش از حد «چپ‌گرا توصیف کردند».

میازاکی در اعتراض به دخالت ایالات متحده آمریکا در جنگ عراق از حضور در هفتاد و پنجمین دوره جوایز اسکار در هالیوود، لس آنجلس در سال ۲۰۰۳ خودداری کرد و بعداً اظهار داشت که «مایل به بازدید از کشوری نیست که عراق را بمباران می‌کند». به درخواست تهیه‌کننده خود، میازاکی دلیل نیامدن به اسکار را علنی نکرد تا اینکه در کامیک-کان سن دیگو سال ۲۰۰۹ به درخواست دوست خود جان لستر، به آمریکا آمد و این موضوع را گفت. میازاکی در مورد تیراندازی در دفتر شارلی ابدو گفت که تصمیم مجله برای انتشار این محتوا علت اصلی این حادثه است و از آن انتقاد کرد. او گفت که کاریکاتور کردن چهره‌های مورد احترام فرهنگ‌های دیگر اشتباه است و به جای آن، باید سیاست مداران را کاریکاتور کرد. در نوامبر ۲۰۱۶، او گفت که تصور نمی‌کرد دونالد ترامپ به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شود و آن را «یک چیز وحشتناک» توصیف کرد و گفت که حریف سیاسی ترامپ، هیلاری کلینتون هم «وحشتناک است».

درون‌مایه انیمیشن‌ها

آثار میازاکی روایت‌گر درون‌مایه‌هایی مانند محیط زیست‌گرایی، صلح‌جویی، فمینیسم، عشق و خانواده است. همچنین در روایت‌های او، ضدقهرمان به عنوان یک فرد نامهربان یا بدون احساس همدردی، در مقابل قهرمان قرار نمی‌گیرد که این روایت میازاکی نیز قابل توجه رسانه‌ها است.

اغلب فیلم‌های میازاکی بر محیط زیست و نابودی زمین تأکید دارند. مارگارت تالبوت می‌نویسد که میازاکی از تکنولوژی مدرن بدش می‌آید و معتقد است که بسیاری از فرهنگ مدرن «نازک، کم عمق و جعلی» است؛ میازاکی زمانی را پیش‌بینی می‌کند که «دیگر هیچ برج بلندی وجود ندارد». میازاکی در دوره شووا از سال ۱۹۵۵ تا ۱۹۶۵ از رشد بشریت ناامید شد زیرا «طبیعت - کوه‌ها و رودخانه‌ها - به نام پیشرفت اقتصادی نابود شدند.» پیتر شلساز از روزنامه The Imaginative Conservative می‌نویسد که چندین ضد قهرمان از فیلم‌های میازاکی «تلاش می‌کنند تا از طریق سلطه سیاسی، بر طبیعت مسلط می‌شوند که در نهایت هم برای طبیعت و هم برای تمدن بشری مخرب می‌شوند.». میازاکی منتقد سرمایه‌داری، جهانی شدن و تأثیرات آنها بر زندگی مدرن است. رام پراکاش دوویدی به برخی از ارزش‌های مهاتما گاندی در فیلم‌های میازاکی اشاره می‌کند.

چندین فیلم میازاکی دارای مضامین ضد جنگ است. دایسوکه آکیموتو از Animation Studies، فیلم پورکو روسو را به عنوان «تبلیغات ضد جنگ» طبقه‌بندی کرد. او معتقد است که شخصیت اصلی، پورکو، تا حدی بخاطر بیزاری شدید از نظامی گری تبدیل به خوک می‌شود. آکیموتو می‌نویسد که باد برمی‌خیزد منعکس کننده موضع صلح طلبانه میازاکی است، علی‌رغم اینکه فیلم تلاش نمی‌کند تا جنگ را «نکوهش» کند. پیتر شلساز بر اساس شخصیت اصلی فیلم شاهزاده مونونوکه، آشیتاکا، این فیلم را به عنوان یک فیلم صلح طلب معرفی می‌کند؛ شخصیت اشیتاکا به جای پیوستن به کارزار انتقام از بشریت برای صلح تلاش می‌کند. دیوید لو و لیندا گودو استدلال می‌کنند که هر دو فیلم نائوشیکا از دره باد و شاهزاده مونونوکه، یک شَرِ سنتی را به تصویر نمی‌کشند، بلکه ریشه‌های بودایی شیطانی را نشان می‌دهند: حرص و طمع، دشمنی و توهم؛ طبق بودیسم، ریشه‌های شر باید به «سخاوت، مهربانی و خردمندی» تبدیل شوند تا از رنج عبور کنند و هر دو نائوشیکا و آشیتاکا این موضوع را بازتاب می‌دهند. وقتی شخصیت‌های فیلم‌های میازاکی مجبور به اعمال خشونت می‌شوند، این خشونت به صورت یک کار دشوار نشان داده می‌شود؛ در فیلم قلعه متحرک هاول، هاول مجبور می‌شود در دفاع از کسانی که دوستشان دارد نبردی گریزناپذیر انجام دهد و تقریباً نابود می‌شود، هرچند که در نهایت با عشق و شجاعت سوفی نجات پیدا می‌کند.

توشیو سوزوکی، تهیه‌کننده و از همکاران نزدیک میازاکی، میازاکی را فمینیست توصیف می‌کند. میازاکی شخصیت‌های زن خود را «دختران شجاع و خودکفا توصیف کرده که برای انجام دادن کاری، دو بار فکر نمی‌کنند و برای آنچه برای آنها باور دارند با جان و دل می‌جنگند»، البته او گفت که شاید یک شخصیت زن «به یک دوست، یا یک حامی نیاز داشته باشند، اما هرگز ناجی نیستند.» و «هر زنی به اندازه هر مردی توانایی قهرمان شدن را دارد». نائوشیکا از دره باد به خاطر تصویرسازی مثبت از زنان، خصوصاً قهرمان اصلی نائوشیکا مورد ستایش قرار گرفت. پیتر شلساز اشاره می‌کند که شخصیت‌های زن فیلم‌های میازاکی عینیت یا جاذبه جنسی ندارند و دارای خصوصیات پیچیده و فردی هستند، موضوعی که در محصولات هالیوودی غایب است. پیتر شلساز همچنین به عنصر «به بلوغ رسیدن» قهرمانان فیلم‌های میازاکی اشاره می‌کند و هر شخصیت در طی فیلم، «شخصیت و نقاط قوت فردی» خود را کشف می‌کنند. گابریل بلوت از مجله آتلانتیک می‌نویسد که میازاکی در فیلم‌هایش «درک کاملی از پیچیدگی‌های معنای زن بودن را نشان می‌دهد.». او به فیلم نائوشیکا از دره باد استناد می‌کند و از چالش فیلم برای انتظارات جنسیتی، و ماهیت قوی و مستقل شخصیت نائوشیکا را ستایش می‌کند.

میازاکی نگران احساس کنجکاوی در جوانان است و به دنبال حفظ مضامین عشق و خانواده در فیلم‌های خود است. مایکل توسکانو از Curator می‌نویسد که میازاکی از «کودکان ژاپنی که تحت تأثیر فرهنگ مصرف و محافظت بیش از حد، تحصیلات منفعت طلبانه، منصب‌گرایی (شغل‌گرایی)، صنعت‌گرایی فنی و سکولاریسم قرار می‌گیرند که در حال بلعیدن آنیمیسم بومی ژاپن است، می‌ترسد». پیتر شلساز می‌نویسد که چندین اثر میازاکی دارای مضامین عشق و رمانتیک هستند اما بر «نحوه یکی شدن افراد تنها و آسیب‌پذیر [ازدواج] و ایجاد یک روابط و مسئولیت متقابل، که به‌طور کلی برای همه افراد اطراف منفعت دارد» تأکید می‌کند. وی همچنین نوشت که بسیاری از شخصیت‌های اصلی فیلم‌های میازاکی تصویری مطلوب از خانواده‌ها ارائه می‌دهند، در حالی که بقیه ناکارآمد هستند. او معتقد است که خانواده غیر بیولوژیکی در فیلم قلعه متحرک هاول (متشکل از هاول، سوفی، مارکل، جادوگر و هین) پیامی امیدواری می‌دهد: «افراد طرد شده توسط جامعه می‌توانند مکانی سالم برای تعلق پیدا کنند.»

روند خلق و تأثیرات

میازاکی برای خلق داستان، از فیلمنامه‌های سنتی چشم پوشی می‌کند و در عوض، داستان فیلم را در هنگام طراحی فیلم‌نامهٔ مصور (استوری بورد) توسعه می‌دهد. او می‌گوید که «ما هرگز نمی‌دانیم داستان به کجا خواهد کشید و ما فقط با ادامه کار، بر [داستان] فیلم کار می‌کنیم.» میازاکی در هر یک از فیلم‌های خود از روش‌های انیمیشن سنتی استفاده کرده و هر فریم را با دست ترسیم می‌کند. تصاویر تولید شده توسط رایانه در چندین فیلم بعدی او استفاده شد که اولین بار با شاهزاده مونونوکه شروع شد تا جلوه بصری فیلم را غنی کند، هر چند خودش می‌گوید که هر فیلم می‌تواند «نسبت مناسب بین کار با دست و کامپیوتر را حفظ کند… و هنوز هم می‌توانند فیلم‌های من را دو بعدی بنامند.» میازاکی بر هر یک فریم از فیلم‌هایش نظارت دارد.

میازاکی چندین هنرمند ژاپنی را به عنوان تأثیرات خود ذکر کرده، از جمله سانپی شیراتو، اوسامو تزوکا، سوجی یاماکاوا، و ایسائو تاکاهاتا. تعدادی از نویسندگان غربی نیز بر آثار وی تأثیر گذاشته‌اند، از جمله فردریک بک، لوئیس کارول، رولد دال، ژان ژیرو، پل گریمو، اورسولا لو گویین، و یوری نورشتاین، و همچنین استودیوی آردمن انیمیشن (به‌طور خاص آثار نیک پارک). آثار خاصی که میازاکی را تحت تأثیر قرار داده‌اند عبارتند از قلعه حیوانات (۱۹۴۵)، ملکه برفی (۱۹۵۷)، و شاه و پرنده (۱۹۸۰); گفته می‌شود که فیلم ملکه برفی تشکیل دهنده واقعی فیلم‌شناسی میازاکی است و بر آموزش و کار او تأثیر می‌گذارد. هنگام متحرک سازی کودکان خردسال در هنگام تولید فیلم، میازاکی اغلب از فرزندان دوستانش و خاطرات دوران کودکی خود الهام می‌گیرد.

از میازاکی به عنوان منبع الهام بسیاری از انیماتورها، کارگردانان و نویسندگان در سراسر جهان نام برده شده که شامل وس اندرسن، جیمز کامرون، دین دبلوا، گی‌یرمو دل تورو، پیت داکتر، مامورو هوسودا، بونگ جون-هو، گلن کین، تراویس نایت، جان لستر، نیک پارک، هنری سیلیک، ماکوتو شینکای، و استیون اسپیلبرگ است. گلن کین گفت که میازاکی «تأثیر زیادی» در استودیو انیمیشن والت دیزنی دارد و از زمان اکران فیلم امدادگران: مأموریت زیرزمینی (۱۹۹۰)، «بخشی از میراث ما» بوده‌است. هنرمندان پیکسار و آردمن انیمیشن با ادای احترامی، طی پیامی گفتند: «شما الهام بخش ما هستید، میازاکی سان!». او همچنین منبع الهام طراحان بازی‌های ویدیویی نیز بوده که شامل شیگرو میاموتو و هیرونوبو ساکاگوچی، و آواتار: آخرین بادافزار، و بازی ویدیویی آوری و جنگل کور (۲۰۱۵) است.

زندگی شخصی

میازاکی در اکتبر ۱۹۶۵ با همکار انیماتور آکمی اوتا ازدواج کرد. این زوج دو پسر دارند: گورو، متولد ژانویه ۱۹۶۷ و کیسوکه، متولد آوریل ۱۹۶۹. تعهد میازاکی به کارش به رابطه او و گورو آسیب رساند، زیرا میازاکی اغلب غایب بود و پسرش را زیاد نمی‌دید. گورو در تلاش برای درک «پدر» کارهای پدرش بود، زیرا این دو به ندرت صحبت می‌کردند. در حین تولید فیلم حکایت دریای زمین در سال ۲۰۰۶، گورو گفت که پدرش «به عنوان پدر صفر نمره می‌گیرد اما به عنوان کارگردان فیلم‌های انیمیشن نمره کامل». خواهرزاده میازاکی، می اوکویاما، که الهام بخش شخصیت می در فیلم همسایه من توتورو بود، با هنرمند انیمیشن دایسوکه سوچیمی ازدواج کرده‌است.

جوایز و نامزدی‌ها

مقالهٔ اصلی: فهرست جایزه‌ها و نامزدی‌های هایائو میازاکی

میازاکی برای فیلم قلعه کاگلیوسترو (۱۹۷۹) برنده جایزه افیجی نوبورو در جایزه فیلم ماینیچی شد. همچنین او برای عناوین نائوشیکا از دره باد (۱۹۸۴)، لاپوتا قلعه‌ای در آسمان (۱۹۸۶)، و همسایه من توتورو (۱۹۸۸)، و جایزه فیلم ماینیچی برای بهترین فیلم پویانمایی برای سرویس تحویل کی‌کی (۱۹۸۹)، پورکو روسو (۱۹۹۲)، شاهزاده مونونوکه (۱۹۹۷)، شهر اشباح و فیلم کوتاه شکار نهنگ (هر دو در ۲۰۰۱) برنده حوایز شد.همچنین شهر اشباح برنده جایزه اسکار بهترین فیلم پویانمایی نیز شد، و قلعه متحرک هاول (۲۰۰۴) و باد برمی‌خیزد (۲۰۱۳) نامزدی دریافت کردند. او در نوامبر ۲۰۱۲، بخاطر مشارکت‌های برجسته فرهنگی، از طرف دولت ژاپن عنوان شخص افتخار فرهنگ را دریافت کرد. از دیگر افتخارات وی می‌توان به هشت جایزه انیمه توکیو، هشت جایزه کینما جونپو، شش جایزه آکادمی فیلم ژاپن، پنج جایزه آنی، و سه جایزه از جایزه بزرگ انیمه و جشنواره فیلم ونیز اشاره کرد. او برای انیمیشن پسرک و مرغ ماهی خوار جایزه بهترین انیمیشن گلدن گلوب ، بفتا و اسکار سال ۲۰۲۴ را دریافت کرد.

منابع

• Accomando, Beth (29 May 2009). "Interview with Up Director Peter Docter". KPBS Public Media. San Diego State University. Archived from the original on 12 February 2017. Retrieved 22 May 2017.
• Akagawa, Roy (6 September 2013). "Excerpts of Hayao Miyazakis news conference announcing his retirement". Asahi Shimbun. Archived from the original on 7 September 2013. Retrieved 31 March 2017.
• Akimoto, Daisuke (2 September 2013). "Miyazaki's new animated film and its antiwar pacifism: The Wind Rises (Kaze Tachinu)". Ritsumeikan Journal of Asia Pacific Studies. 32: 165–167.
• Akimoto, Daisuke (1 October 2014). Ratelle, Amy (ed.). "A Pig, the State, and War: Porco Rosso (Kurenai no Buta)". Animation Studies. Society for Animation Studies. 9. Archived from the original on 25 January 2018. Retrieved 18 March 2017.
• Andrews, Nigel (20 September 2005). "Japan's visionary of innocence and apocalypse". Financial Times. The Nikkei. Archived from the original on 22 May 2017. Retrieved 22 May 2017.
• "ナウシカの道 連載 1 宮崎駿・マンガの系譜" [The Road to Nausicaä, episode 1, Hayao Miyazaki’s Manga Genealogy]. Animage (به ژاپنی). Tokyo: Tokuma Shoten (61): 172–173. 10 June 1983.
• "宮崎駿Xピーター・ロードXデイビッド・スプロスクトンat三鷹の森ジブリ美術館". Animage (به ژاپنی). Tokyo: Tokuma Shoten (338): 13. August 2006.
• "毎日映画コンクール" [Everyday Movie Competition] (به ژاپنی). Animations. 2008. Archived from the original on 4 March 2016. Retrieved 4 June 2017.
• "Miyazaki Starts New Manga, Kaze Tachinu". Animekon. 12 February 2009. Archived from the original on 14 May 2017. Retrieved 31 March 2017.
• "Animage Top-100 Anime Listing". Anime News Network. 16 January 2001. Archived from the original on 22 January 2017. Retrieved 16 March 2017.
• "Studio Ghibli to Split from Tokuma". Anime News Network. 11 February 2005. Archived from the original on 24 December 2016. Retrieved 24 March 2017.
• "Ponyo, DMC Won Japan Academy Awards on Friday". Anime News Network. 23 February 2009. Archived from the original on 26 January 2017. Retrieved 31 March 2017.
• "Interview: Makoto Shinkai". Anime News Network. 6 August 2011. Retrieved 15 April 2020.
• "Hayao Miyazaki Retires From Making Feature Films". Anime News Network. 1 September 2013. Archived from the original on 27 February 2017. Retrieved 31 March 2017.
• "Hayao Miyazaki's Post-Retirement Samurai Manga Previewed on TV". Anime News Network. 19 November 2013. Archived from the original on 12 March 2017. Retrieved 31 March 2017.
• "Miyazaki's The Wind Rises Nominated for Animated Film Oscar (Updated)". Anime News Network. 17 January 2014. Archived from the original on 23 June 2017. Retrieved 31 March 2017.
• "Producer: Miyazaki Wanted to Make 'Ponyo 2' Instead of The Wind Rises". Anime News Network. 2 March 2014. Archived from the original on 31 January 2017. Retrieved 31 March 2017.
• "Ghibli's Hayao Miyazaki Reveals His 'Final' Film's Title, Release Window". Anime News Network. 28 October 2017. Archived from the original on 1 November 2017. Retrieved 2 November 2017.
• "Ghibli Producer: Hayao Miyazaki's 'How Do You Live?' Film's Animation Is Half Finished". Anime News Network. 8 March 2021. Archived from the original on 10 March 2021. Retrieved 14 March 2021.
• Armitage, Hugh (21 November 2012). "Studio Ghibli unveils two films 'The Wind Rises', 'Princess Kaguya'". Digital Spy. Hearst Communications. Archived from the original on 3 September 2018. Retrieved 31 March 2017.
• Ashcraft, Brian (10 September 2013). "Visit the Real Princess Mononoke Forest". Kotaku. Gawker Media. Archived from the original on 26 February 2017. Retrieved 19 March 2017.

• Ball, Ryan (25 August 2008). "Miyazaki's Ponyo Hits B.O. Milestone". Animation Magazine. Archived from the original on 22 May 2018. Retrieved 30 March 2017.
• Baseel, Casey (30 January 2014). "Ghibli's Hayao Miyazaki says the anime industry's problem is that it's full of anime fans". RocketNews24. Socio Corporation. Archived from the original on 23 March 2017. Retrieved 3 April 2017.
• Baseel, Casey (12 December 2014). "Hayao Miyazaki reveals the kind of otaku he hates the most". RocketNews24. Socio Corporation. Archived from the original on 9 March 2017. Retrieved 3 April 2017.
• Batkin, Jane (2017). Identity in Animation: A Journey Into Self, Difference, Culture and the Body. Abingdon-on-Thames: Taylor & Francis. ISBN 978-1-317-53325-2.
• Bayle, Alfred (4 October 2017). "Hayao Miyazaki modeled character in 'Laputa: Castle in the Sky' after his mom". Philippine Daily Inquirer. Inquirer Group of Companies. Retrieved 11 September 2019.
• Bellot, Gabrielle (19 October 2016). "Hayao Miyazaki and the Art of Being a Woman". The Atlantic. Atlantic Media. Archived from the original on 28 November 2016. Retrieved 8 May 2017.
• The Birth of Studio Ghibli. Walt Disney Studios Home Entertainment. 2005.
• Blum, Jeremy (13 August 2013). "Animation legend Hayao Miyazaki under attack in Japan for anti-war film". South China Morning Post. Alibaba Group. Archived from the original on 30 March 2017. Retrieved 18 March 2017.
• Brady, Tara (30 October 2018). "Mamoru Hosoda's poignant and strange inversion of It's a Wonderful Life". The Irish Times. Irish Times Trust. Archived from the original on 30 October 2018. Retrieved 20 March 2019.
• Brooks, Xan (15 September 2005). "A god among animators". The Guardian. Guardian Media Group. Archived from the original on 2 March 2017. Retrieved 17 March 2017.
• Brzeski, Patrick (24 October 2014). "John Lasseter Pays Emotional Tribute to Hayao Miyazaki at Tokyo Film Festival". The Hollywood Reporter. Eldridge Industries. Archived from the original on 9 May 2017. Retrieved 22 May 2017.
• Brzeski, Patrick (28 December 2020). "'Demon Slayer' Overtakes 'Spirited Away' to Become Japan's Biggest Box Office Hit Ever". The Hollywood Reporter. PMRC. Archived from the original on 28 December 2020. Retrieved 3 March 2021.
• Calvario, Liz (3 August 2016). "Studio Ghibli: The Techniques & Unimaginable Work That Goes Into Each Animation Revealed". IndieWire. Penske Media Corporation. Archived from the original on 8 May 2017. Retrieved 22 May 2017.
• Cappello, Daniel (10 January 2005). "The Animated Life". The New Yorker. Condé Nast. Archived from the original on 24 May 2006. Retrieved 4 May 2017.
• Castro, Adam-Troy (14 December 2012). "Legendary animator Miyazaki reveals Ponyo's inspirations". Sci Fi Wire. Syfy. Archived from the original on 11 June 2017. Retrieved 27 March 2017.
• Cavallaro, Dani (24 January 2006). The Animé Art of Hayao Miyazaki. Jefferson, NC: McFarland & Company. ISBN 978-0-7864-2369-9.
• Cavallaro, Dani (28 November 2014). The Late Works of Hayao Miyazaki: A Critical Study 2004–2013. Jefferson, NC: McFarland & Company. ISBN 978-0-7864-9518-4.
• Cavallaro, Dani (2 March 2015). Hayao Miyazaki's World Picture. Jefferson, NC: McFarland & Company. ISBN 978-0-7864-9647-1.
• "Oscars honors animator Hayao Miyazaki". CBS News. سی‌بی‌اس. 8 November 2014. Archived from the original on 2 January 2017. Retrieved 19 March 2017.
• 特集宮崎駿 「風の谷のナウシカ」1 [Special Edition Hayao Miyazaki Nausicaa of the Valley of the Wind]. Comic Box (به ژاپنی). Fusion Products (3): 77–137. 1982.
• Camp, Brian; Davis, Julie (2007). Anime Classics Zettai!: 100 Most-See Japanese Animation Masterpieces. Berkeley: Stone Bridge Press. ISBN 978-1-933330-22-8.
• Chitwood, Adam (12 July 2013). "Guillermo del Toro Talks His Favorite Kaiju Movies, Hayao Miyazaki, Why He's Not Likely to Direct a Film in an Established Franchise, and More". Collider. Complex. Archived from the original on 7 May 2017. Retrieved 22 May 2017.
• Collin, Robbie (2 August 2013). "Studio Ghibli: Japan's dream factory". The Telegraph. Telegraph Media Group. Archived from the original on 18 March 2017. Retrieved 25 March 2017.
• Cotillon, Laurent (January 2005). "A talk between Hayao Miyazaki and Moebius". Ciné Live. Cyber Press Publishing (86). Archived from the original on 16 June 2017.

• Denham, Jess (7 June 2016). "Studio Ghibli hires male directors because they have a 'more idealistic' approach to fantasy than women". The Independent. Archived from the original on 24 June 2017. Retrieved 5 June 2017.
• Dietz, Jason (3 January 2010). "Critics Pick the Best Movies of the Decade". Metacritic. CBS Interactive. Archived from the original on 4 February 2017. Retrieved 24 March 2017.
• Drazen, Patrick (1 January 2002). Anime Explosion!. Berkeley: Stone Bridge Press. ISBN 978-1-61172-013-6.
• Dwivedi, Ram (29 June 2017). "A Discourse on Modern Civilization: The Cinema of Miyazaki and Gandhi" (PDF). International Journal of Humanities and Social Science Invention. 6 (6): 63–68.
• Ebert, Roger (24 October 1999). "Director Miyazaki draws American attention". Chicago Sun-Times. Sun-Times Media Group. Archived from the original on 31 January 2018. Retrieved 19 March 2017.
• Ebert, Roger (12 September 2002). "Hayao Miyazaki interview". RogerEbert.com. Ebert Digital. Archived from the original on 9 May 2017. Retrieved 22 May 2017.
• Foundas, Scott (29 August 2013). "'The Wind Rises' Review: Hayao Miyazaki's Haunting Epic". Variety. Penske Media Corporation. Archived from the original on 23 February 2017. Retrieved 31 March 2017.
• Fujii, Moeko (26 July 2013). "Japanese Anime Legend Miyazaki Denounces Push to Change the 'Peace Constitution'". The Wall Street Journal. Dow Jones & Company. Archived from the original on 21 January 2018. Retrieved 13 April 2017.

• Gaulène, Mathieu (4 April 2011). "Studio Ghibli, A New Force in Animation". INA Global. National Audiovisual Institute. Archived from the original on 28 October 2016. Retrieved 18 March 2017.
• Ghibli Museum Library (2007). "映画『雪の女王』新訳版公式サイト - イントロダクション" [Official website for the new translation of the ovie "Snow Queen"] (به ژاپنی). Tokuma Memorial Cultural Foundation for Animation. Archived from the original on 15 October 2007. Retrieved 28 December 2020.</ref>
• "Executive Producer & Former President of Studio Ghibli Suzuki Toshio Reveals the Story Behind Ponyo". Ghibli World. 2007. Archived from the original on 5 March 2008. Retrieved 30 March 2017.
• "A Neppu Interview with Miyazaki Hayao". Ghibli World. 30 November 2008. Archived from the original on 6 December 2008. Retrieved 4 May 2017.
• Gold, Corey (14 July 2016). "Studio Ghibli letter sheds new light on Spirited Away mysteries". RocketNews24. Socio Corporation. Archived from the original on 7 March 2017. Retrieved 24 March 2017.
• Green, Scott (11 March 2014). ""The Wind Rises" Takes Animation Prize at Japan Academy Awards". Crunchyroll. Ellation. Archived from the original on 21 January 2017. Retrieved 31 March 2017.
• Hamessley, London; London, Matt (8 July 2010). "Interview: Michael Dante DiMartino and Bryan Konietzko, Creators of the Original Televised Avatar: The Last Airbender". Tor Books. Macmillan Publishers. Archived from the original on 27 June 2017. Retrieved 22 May 2017.
• Hairston, Marc (November 1998). "Kiki's Delivery Service". University of Texas at Dallas. Archived from the original on 20 August 2007. Retrieved 18 March 2017.
• Havis, Richard James (6 August 2016). "Flashback: Porco Rosso – genius animator Hayao Miyazaki's most personal film". South China Morning Post. Alibaba Group. Archived from the original on 3 May 2017. Retrieved 18 March 2017.
• Hawkes, Rebecca (17 February 2015). "Hayao Miyazaki: Charlie Hedbo Mohammed cartoons were 'a mistake'". The Telegraph. Telegraph Media Group. Archived from the original on 16 March 2017. Retrieved 13 April 2017.
• Hiranuma, G.B. "Anime and Academia: Interview with Marc Hairston on pedagogy and Nausicaa". University of Texas at Dallas. Archived from the original on 3 March 2016. Retrieved 17 March 2017.{{cite web}}: نگهداری CS1: پیش‌فرض تکرار ref (link)
• Howe, Michael (14 April 2003). "The Making of Hayao Miyazaki's "Spirited Away" – Part 1". Jim Hill Media. Archived from the original on 30 March 2017. Retrieved 24 March 2017.
• Howe, Michael (15 April 2003). "The Making of Hayao Miyazaki's "Spirited Away" – Part 2". Jim Hill Media. Archived from the original on 3 September 2018. Retrieved 24 March 2017.
• Howe, Michael (20 April 2003). "The Making of Hayao Miyazaki's "Spirited Away" – Part 5". Jim Hill Media. Archived from the original on 19 November 2016. Retrieved 24 March 2017.
• "26th Annual Annie". Annie Award. International Animated Film Association. 1998. Archived from the original on 23 April 2017. Retrieved 4 June 2017.
• Ito, Norihiro (25 December 2009). "新作「アバター」宮崎アニメにオマージュ Ｊ・キャメロン監督 (New Film Avatar Homage to Miyazaki's Animated Film: J. Cameron)". Sankei Shimbun (به ژاپنی). Fuji Media Holdings. Archived from the original on 28 December 2009. Retrieved 10 March 2010.

• "Aardman exhibits, new Miyazaki anime on view". The Japan Times. Nifco. 24 November 2006. Archived from the original on 19 September 2016. Retrieved 22 May 2017.
• "Miyazaki wins Annie Award for 'Kaze Tachinu' screenplay". The Japan Times. Nifco. 2 February 2014. Archived from the original on 17 September 2014. Retrieved 4 June 2017.
• "Youth". Japanorama. Episode 2. 16 June 2002. BBC Choice.
• Kanō, Seiji (2006). 宮崎駿全書 [The Complete Miyazaki Hayao] (به ژاپنی) (2nd ed.). Tokyo: Film Art Inc. pp. 34–73, 323. ISBN 978-4-8459-0687-1.
• Karrfalt, Wayne (31 October 1997). "'Mononoke' Japan's all-time b.o. champion". The Hollywood Reporter. Archived from the original on 21 October 2009. Retrieved 19 March 2017.
• Keegan, Rebecca (15 August 2013). "'The Wind Rises': Hayao Miyazaki's new film stirs controversy". Los Angeles Times. Tronc. Archived from the original on 13 April 2017. Retrieved 31 March 2017.
• Kelts, Roland (2007). Japanamerica: How Japanese Pop Culture Has Invaded the U.S. Palgrave Macmillan. p. 49. ISBN 978-1-4039-8476-0.
• "キネマ旬報 ベスト・テン" [Kinema Junpo Best Ten] (به ژاپنی). Kinema Junpo Movie Database. Archived from the original on 22 May 2018. Retrieved 4 June 2017.
• Komatsu, Mikikazu (30 October 2012). "Hayao Miyazaki Named Person of Cultural Merit by Japanese Government". Crunchyroll. Otter Media. Archived from the original on 22 May 2018. Retrieved 9 June 2017.
• Komatsu, Mikikazu (2 February 2017). "Kinema Junpo Readers Also Pick "In This Corner of the World" as Best Japanese Film of 2016". Crunchyroll. Otter Media. Archived from the original on 8 June 2017. Retrieved 4 June 2017.
• Komatsu, Mikikazu (20 April 2018). "Steven Spielberg Talks About His Meeting with Hayao Miyazaki at "Ready Player One" Talk Event in Tokyo". Crunchyroll. Otter Media. Archived from the original on 20 April 2018. Retrieved 14 June 2019.
• Lamar, Cyrlaque (23 March 2010). "Pigs Fly (And Shoot Guns) In Rare Hayao Miyazaki Manga". io9. Gawker Media. Archived from the original on 29 August 2016. Retrieved 18 March 2017.
• LaMarre, Thomas (30 October 2009). The Anime Machine: A Media Theory of Animation. Minneapolis: University of Minnesota Press. ISBN 978-0-8166-5155-9.
• Lambie, Ryan (9 September 2016). "Travis Knight interview: Kubo, Kurosawa, Miyazaki and more". Den of Geek. Archived from the original on 12 April 2020. Retrieved 12 April 2020.
• Landreth, Jonathan (30 January 2009). "Japanese films soar at home in 2008". The Hollywood Reporter. Eldridge Industries. Archived from the original on 28 April 2017. Retrieved 31 March 2017.
• Lattanzio, Ryan (5 April 2020). "Get Spirited Away With a Four-Part Hayao Miyazaki Documentary, Now Streaming Free Online". IndieWire. Penske Media Corporation. Archived from the original on 6 April 2020. Retrieved 6 May 2020.
• Leader, Michael (7 May 2009). "Exclusive: Henry Selick on Coraline". Den of Geek. Archived from the original on 12 April 2020. Retrieved 12 April 2020.
• Le Guin, Ursula K. (2006). "Gedo Senki, a First Response". Archived from the original on 21 January 2017. Retrieved 25 March 2017.
• Lee, Michael J. (24 October 2010). "An Exclusive Interview with Glen Keane". RadioFree.com. Archived from the original on 15 August 2016. Retrieved 22 May 2017.
• Lenburg, Jeff (2012). Hayao Miyazaki: Japan's Premier Anime Storyteller. New York City: Infobase Publishing. ISBN 978-1-60413-841-2.
• Loo, Egan (18 October 2011). "Toy Story 3 Art Director Married to Hayao Miyazaki's Niece". Anime News Network. Archived from the original on 18 October 2011. Retrieved 12 July 2020.
• Loy, David; Goodhew, Linda (February 2004). "The Dharma of Miyazaki Hayao: Revenge vs. Compassion in Nausicaa and Mononoke". 文教大学国際学部紀要 Journal of the Faculty of International Studies. Bunkyo University. 14 (2): 67–75.

• Ma, Kevin (1 January 2014). "The Wind Rises tops 2013 Japan B.O." Film Business Asia. Archived from the original on 2 January 2014. Retrieved 31 March 2017.
• Macdonald, Christopher (30 July 2014). "Today in History: Kiki's Delivery Service". Anime News Network. Archived from the original on 5 February 2017. Retrieved 18 March 2017.
• Mahmood, Zahid (6 April 2018). "Anime film director Isao Takahata dies at 82". CNN. Turner Broadcasting System. Archived from the original on 6 April 2018. Retrieved 28 April 2018.
• "毎日映画コンクール 第56回（2001年）" [Everyday Movie Competition No. 56 (2001)]. Mainichi Shimbun (به ژاپنی). 2001. Archived from the original on 11 January 2017. Retrieved 4 June 2017.
• Matsutani, Minoru (30 September 2008). "Japan's greatest film director?". The Japan Times. Nifco. Archived from the original on 1 January 2016. Retrieved 18 March 2017.
• Hayao Miyazaki on Trump, Japan's military role and Your Name. MBS TV. Mainichi Broadcasting System. November 2016. Archived from the original on 12 March 2019. Retrieved 16 July 2018.
• McCarthy, Helen (1999). Hayao Miyazaki: Master of Japanese Animation (2002 ed.). Berkeley: Stone Bridge Press. ISBN 978-1-880656-41-9.
• McCurry, Justin (23 August 2013). "Japanese animator under fire for film tribute to warplane designer". The Guardian. Guardian Media Group. Archived from the original on 13 January 2017. Retrieved 13 April 2017.
• McDougall, Edward (2 July 2018). "Spirited Away Meets Heidegger: We killed the gods with technology". Institute of Art and Ideas. Archived from the original on 22 October 2019. Retrieved 22 October 2019.
• Mes, Tom (7 January 2002). "Hayao Miyazaki". Midnight Eye. Archived from the original on 5 May 2017. Retrieved 23 May 2017.
• Miyazaki, Gorō (24 February 2006). "Goro Miyazaki's Blog Translation". Nausicaa.net. p. 41. Archived from the original on 14 December 2017. Retrieved 3 April 2017.
• Miyazaki, Gorō (3 July 2006). "Goro Miyazaki's Blog Translation". Nausicaa.net. p. 112. Archived from the original on 25 March 2017. Retrieved 25 March 2017.
• Miyazaki, Hayao (10 May 1983). "シュナの旅 あとがき" [The Journey of Shuna Afterword]. Tokuma Shoten. p. 147. Archived from the original on 4 March 2016. Retrieved 18 March 2017.
• Miyazaki, Hayao (22 May 1988). Takeuchi, Masatoshi (ed.). "The Animation of Hayao Miyazaki, Isao Takahata and Studio Ghibli". Kinema Junpo (به ژاپنی). Tokyo: Kinema Junpo (published 16 July 1995) (1166): 57–58.
• Miyazaki, Hayao (1996). Starting Point, 1979–1996. Translated by Cary, Beth; Schodt, Frederik L. (2009 ed.). San Francisco: Viz Media. ISBN 978-1-4215-0594-7.
• Miyazaki, Hayao (25 August 2002). Lu, Alvin (ed.). The Art of Spirited Away. San Francisco: Viz Media. ISBN 978-1-56931-777-8.
• Miyazaki, Hayao (9 May 2006). The Art of Kiki's Delivery Service. San Francisco: Viz Media. ISBN 978-1-4215-0593-0.
• Miyazaki, Hayao (6 November 2007). The Art of Nausicaä of the Valley of the Wind: Watercolor Impressions by Hayao Miyazaki. San Francisco: Viz Media. ISBN 978-1-4215-1499-4.
• Miyazaki, Hayao (2009). Turning Point, 1997–2008. Translated by Cary, Beth; Schodt, Frederik L. (2014 ed.). San Francisco: Viz Media. ISBN 978-1-4215-6090-8.
• Miyazaki, Hayao (26 November 2013). The Art of Ponyo. San Francisco: Viz Media. ISBN 978-1-4215-6602-3.
• Montmayeur, Yves (2005). Ghibli: The Miyazaki Temple. Arte.{{cite AV media}}: نگهداری CS1: پیش‌فرض تکرار ref (link)
• Moss, Emma-Lee (11 July 2014). "Why I'd like to be … Nausicaä in Nausicaä of the Valley of the Wind". The Guardian. Guardian Media Group. Archived from the original on 8 March 2017. Retrieved 17 March 2017.

• Napier, Susan J. (1998). "Vampires, Psychic Girls, Flying Women and Sailor Scouts: Four faces of the young female in Japanese popular culture". In Martinez, Dolores P. (ed.). The Worlds of Japanese Popular Culture: Gender, Shifting Boundaries and Global Cultures. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 91–109. ISBN 978-0-521-63128-0.
• Nakamura, Darren (10 June 2014). "Ori and the Blind Forest is a beautiful metroidvania". Destructoid. ModernMethod. Archived from the original on 30 November 2016. Retrieved 22 May 2017.
• Nakamura, Karen; Matsuo, Hisako (17 November 2002). "Female masculinity and fantasy spaces". In Roberson, James E.; Suzuki, Nobue (eds.). Men and Masculinities in Contemporary Japan: Dislocating the Salaryman Doxa. Abingdon-on-Thames: Routledge. pp. 58–76. ISBN 978-0-415-27147-9.
• The Wind Rises Visual Guide. Newtype (به ژاپنی). Chiyoda: Kadokawa Shoten. 20 July 2011. ISBN 978-4-0411-0510-8.
• "Developer Interview Part I – Legend of Zelda: The Wind Waker". Nintendo. 2002. Archived from the original on 20 December 2002. Retrieved 22 May 2017.
• Ongley, Hannah; Wheeler, André-Naquian (16 February 2018). "Wes Anderson says Studio Ghibli inspired Isle of Dogs". I-D. Vice Media. Archived from the original on 5 March 2018. Retrieved 14 June 2019.
• Osaki, Tomohiro (6 September 2013). "Miyazaki vows he won't be idle in retirement". The Japan Times. Nifco. Archived from the original on 21 January 2016. Retrieved 24 March 2017.
• Osmond, Andrew (Spring 1998). "Nausicaä and the Fantasy of Hayao Miyazaki". Foundation. England: Science Fiction Foundation (72): 57–81. Archived from the original on 11 December 2017. Retrieved 17 March 2017.

• Pham, Alex (25 July 2009). "Miyazaki breaks his silent protest of America". Los Angeles Times. Tronc. Archived from the original on 30 March 2017. Retrieved 13 April 2017.
• Phipps, Keith (23 February 2019). "In the end, the How to Train Your Dragon trilogy crafted a complex coming-of-age story". Polygon. Vox Media. Archived from the original on 23 February 2019. Retrieved 14 June 2019.
• Poland, David (4 November 1999). "Hayao Miyazake Chat Transcript". Rough Cut. TNT. Archived from the original on 23 January 2000. Retrieved 22 May 2017.
• Radulovic, Petrana (28 August 2020). "You can now watch a Kabuki stage version of Nausicaa of the Valley of the Wind". Polygon. Vox Media. Archived from the original on 28 August 2020. Retrieved 2 September 2020.
• Raup, Jordan (29 June 2017). "Bong Joon Ho on the Big Screen Experience of Okja and Capturing Today's World". Film at Lincoln Center. Archived from the original on 16 November 2018. Retrieved 22 October 2020.
• Reider, Noriko T (March 2005). "Spirited Away: Film of the Fantastic and Evolving Japanese Folk Symbols". Film Criticism. Meadville: Michigan Publishing. 29 (3): 4–27.
• Reinders, Eric (14 October 2016). The Moral Narratives of Hayao Miyazaki. Jefferson, NC: McFarland & Company. ISBN 978-1-4766-6452-1.
• Rogers, Tim (27 March 2006). "In Defense of Final Fantasy XII". Next Generation. Future US. p. 2. Archived from the original on 7 April 2006. Retrieved 22 May 2017.
• Romano, Andrew (15 November 2013). "Hayao Miyazaki's 'The Wind Rises': An Anime Icon Bows Out". The Daily Beast. IAC. Archived from the original on 7 December 2016. Retrieved 13 April 2017.
• Ryan, Scott. "Nausicaa Manga Comparison". Nausicaa.net. Archived from the original on 14 May 2017. Retrieved 17 March 2017.{{cite web}}: نگهداری CS1: پیش‌فرض تکرار ref (link)
• Sacks, Ethan (7 August 2009). "Hayao Mitazaki's 'Ponyo' is animation the old fashioned way". New York Daily News. Mortimer Zuckerman. Archived from the original on 27 September 2017. Retrieved 30 March 2017.
• Saitani, Ryo (1995). 少し前よりもナウシカの事少しわかるようになった [I Understand NAUSICAÄ a Bit More than I Did a Little While Ago]. Comic Box (به ژاپنی). Fusion Products (98): 6–37.
• Schellhase, Peter (7 November 2014). "The Conservative Vision of Hayao Miyazaki". The Imaginative Conservative. Archived from the original on 1 June 2017. Retrieved 13 April 2017.
• Schilling, Mike (17 December 2002). "New Hayao Miyazaki film heads Toho line-up". Screen Daily. Media Business Insight. Archived from the original on 17 August 2003. Retrieved 24 March 2017.
• Schilling, Mark (4 December 2008). "An audience with Miyazaki, Japan's animation king". The Japan Times. Nifco. Archived from the original on 11 October 2016. Retrieved 4 May 2017.
• Schilling, Mark (20 February 2009). "Miyazaki's 'Ponyo' tops anime awards". Variety. Penske Media Corporation. Archived from the original on 22 May 2018. Retrieved 4 June 2009.
• Schley, Matt (19 April 2019). "Hayao Miyazaki: Universally acclaimed weaver of unforgettable anime worlds". The Japan Times. News2u Holdings, Inc. Archived from the original on 19 April 2019. Retrieved 14 June 2019.
• "Hayao Miyazaki & Son Reportedly Working On 2 New Studio Ghibli Movies, Release Window". Screen Rant. 24 January 2019. Archived from the original on 26 January 2019. Retrieved 26 January 2019.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:ربات:وضعیت نامعلوم پیوند اصلی (link)
• Sudo, Yoko (4 June 2014). "'Frozen' Ranks as Third-Biggest Hit in Japan". The Wall Street Journal. Dow Jones & Company. Archived from the original on 6 February 2017. Retrieved 24 March 2017.
• Sunada, Mami (director) (16 November 2013). The Kingdom of Dreams and Madness (به ژاپنی). Japan: Dwango.

• Talbot, Margaret (17 January 2005). "The Auteur of Anime". The New Yorker. New York City: Condé Nast. 80 (43): 64–75.
• Tasker, Yvonne (2011). Fifty Contemporary Film Directors (Second ed.). Abingdon-on-Thames: Routledge. ISBN 978-1-136-91946-6.
• Toscano, Michael (18 August 2014). "Bearing New Images". Curator. Archived from the original on 10 June 2017. Retrieved 6 May 2017.
• Toyama, Ryoko. "FAQ – Princess Mononoke". Nausicaa.net. Archived from the original on 13 February 2017. Retrieved 19 March 2017.{{cite web}}: نگهداری CS1: پیش‌فرض تکرار ref (link)
• Toyama, Ryoko (May 2001). "Interview; Miyazaki on Sen to Chihiro no Kamikakushi". Nausicaa.net. Archived from the original on 25 April 2017. Retrieved 24 March 2017.
• "Ponyo (8+)". Transilvania International Film Festival. Archived from the original on 18 July 2017. Retrieved 4 June 2017.
• "UPI Almanac for Saturday, Jan. 5, 2019". United Press International. 5 January 2019. Archived from the original on 5 January 2019. Retrieved 6 September 2019. filmmaker Hayao Miyazaki in 1941 (age 78)
• Wellham, Melissa (28 November 2016). "'Your Name' + 5 Oscar nominated Japanese anime films". Special Broadcasting Service. Archived from the original on 15 January 2017. Retrieved 24 March 2017.
• 宮崎駿監督最新作「崖の上のポニョ」イラスト独占入手. Yomiuri Shimbun (به ژاپنی). Yomiuri Group. 6 March 2008. Archived from the original on 4 August 2008. Retrieved 30 March 2017.
• Yoshida, Reiji (13 July 2015). "Famed director Miyazaki calls Abe's move to revise Constitution 'despicable'". The Japan Times. Nifco. Retrieved 13 April 2017.

پیوند به بیرون

• Studio Ghibli (به ژاپنی)
• هایائو میازاکی در دانشنامهٔ انیمه نیوز نتورک
• هایائو میازاکی در IMDb
• هایائو میازاکی در کتابخانهٔ کنگره، با ۱۴ کاتالوگ ثبت‌شده

جوایز و دستاوردها
پیشین: آرون وارنر برای شرک	جایزه اسکار بهترین فیلم پویانمایی ۲۰۰۲ برای شهر اشباح	پسین: اندرو استنتون برای در جستجوی نمو
پیشین: پاتریس شرو برای نزدیکی	خرس طلایی ۲۰۰۲ برای شهر اشباح	پسین: مایکل وینترباتم برای در این جهان
پیشین: استنلی دانن، مانوئل دی الیویرا	شیر طلایی ۲۰۰۵	پسین: دیوید لینچ