پرش به محتوا

دیوید لینچ

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
دیوید لینچ
لینچ در سال ۱۹۹۰
نام هنگام تولددیوید کیث لینچ
زادهٔ۲۰ ژانویهٔ ۱۹۴۶
میزولا، مونتانا، ایالات متحده آمریکا
درگذشت۱۵ ژانویهٔ ۲۰۲۵ (۷۸ سال)
لس آنجلس، ایالات متحده آمریکا
دیگر نام‌هاجوداس بوث
پیشه‌ها
سال‌های فعالیت۱۹۶۷–۲۰۲۵
آثارفیلم‌شناسی
همسران
  • پگی لنتس
    (ا. ۱۹۶۸–۱۹۷۴)
  • مری فیسک
    (ا. ۱۹۷۷–۱۹۸۷)
  • ماری سویینی (ا. ۲۰۰۶–۲۰۰۷)
  • امیلی استافل (ا. ۲۰۰۹–۲۰۲۳)[۲]
شریک زندگیایزابلا روسلینی (۱۹۸۶–۱۹۹۱)
فرزندان۴، از جمله جنیفر
جوایزنخل طلایی جشنواره فیلم کن (۱۹۹۰)
شیر طلایی جشنواره فیلم ونیز برای یک عمر فعالیت هنری (۲۰۰۶)
وبگاه
امضاء

دیوید کیث لینچ (به انگلیسی: David Keith Lynch؛ ۲۰ ژانویهٔ ۱۹۴۶ – ۱۵ ژانویهٔ ۲۰۲۵) فیلم‌ساز، هنرمند تجسمی، موسیقی‌دان و بازیگر آمریکایی بود.[۳] او در طول پنجاه سال فعالیت حرفه‌ای، جوایز متعددی از جمله شیر طلایی یک عمر دستاورد در جشنواره فیلم ونیز ۲۰۰۶ و جایزه اسکار افتخاری ۲۰۱۹ را به دست آورد.[۴] لینچ که از او با عنوان «رویاپرداز» یاد می‌شود، یکی از مهم‌ترین فیلم‌سازان عصر خود به حساب می‌آمد.[۵][۶][۷]

اگرچه فیلم‌های لینچ موفقیت بزرگی در گیشه کسب نکردند ولی همیشه محبوب منتقدان و فیلم‌دوستان بوده‌اند. در سال ۲۰۰۳ در یک نظرسنجی که از منتقدان فیلم در سراسر دنیا توسط روزنامه گاردین انجام گرفت، دیوید لینچ به‌عنوان بزرگ‌ترین فیلم‌ساز زندهٔ جهان برگزیده شد.[۸] فیلم‌های وی پر است از نمادهای سورئالیستی، سکانس‌های رؤیاگونه و نظایر آن. وی در نقاشی و مجسمه‌سازی و موسیقی نیز آثاری دارد.

لینچ پیش از ساخت فیلم‌های کوتاه در اواخر دهه ۱۹۶۰، نقاشی را آموخته بود. نخستین فیلم بلند او، فیلم مستقل سوررئالیستی کله‌پاک‌کن (۱۹۷۷) بود که به عنوان یک فیلم نیمه‌شب به موفقیت رسید. او برای درام بیوگرافی مرد فیل‌نما (۱۹۸۰)، فیلم مهیج مخمل آبی (۱۹۸۶) و فیلم معمایی سورئالیستی جاده مالهالند (۲۰۰۱) نامزد جایزه اسکار بهترین کارگردانی شد. درام جنایی عاشقانه از ته دل وحشی (۱۹۹۰) ساختهٔ او برنده نخل طلای جشنواره کن شد. او همچنین اقتباس سینمایی تلماسه (۱۹۸۴)، فیلم نئو-نوآر سورئالیستی بزرگراه گمشده (۱۹۹۷)، درام زندگی‌نامه‌ای داستان استریت (۱۹۹۹) و فیلم تجربی امپراتوری درون (۲۰۰۶) را کارگردانی کرد.

لینچ و مارک فراست سریال توئین پیکس (۱۹۹۰–۱۹۹۱) را ساختند که برای آن نامزد پنج جایزه امی ساعات پربیننده شامل رشته‌های کارگردانی ممتاز برای سریال درام و نویسندگی ممتاز برای سریال درام شدند. لینچ در نویسندگی و کارگردانی پیش‌درآمد سینمایی آن، توئین پیکس: با من بر آتش برو (۱۹۹۲)، و فصل سوم آن در سال ۲۰۱۷ همکاری کرد.[۹] او همچنین نقش گوردون کول، مأمور اف‌بی‌آی را در توئین پیکس و نقش جان فورد را در فیلم خانواده فیبلمن (۲۰۲۲) به کارگردانی استیون اسپیلبرگ بازی کرد و در مجموعه‌هایی مانند کلیولند شو (۲۰۱۳–۲۰۱۰) و لوئی (۲۰۱۲) به‌عنوان بازیگر مهمان حضور یافت.

وی فیلم‌های هشت و نیم (فدریکو فلینی)، سانست بلوار (بیلی وایلدر)، تعطیلات موسیو اولیو (ژاک تاتی)، پنجره عقبی (آلفرد هیچکاک)، این یک هدیه است (نورمن زد مک‌لاود)، آپارتمان (بیلی وایلدر)، جاده (فدریکو فلینی)، لولیتا (استنلی کوبریک)، جادوگر شهر از (ویکتور فلمینگ)، اشتروشک (ورنر هرستوگ) و سرگیجه (آلفرد هیچکاک) را محبوب‌ترین فیلم‌های زندگی خود نام برد.

فعالیت حرفه‌ای

[ویرایش]

۱۹۷۶–۱۹۶۷: فیلم های کوتاه و کله‌پاک‌کن

[ویرایش]

لینچ از آنجایی که والدینش به والنات کریک، کالیفرنیا نقل مکان کرده بودند به ویرجینیا بازگشت. او مدتی نزد دوستش توبی کیلر ماند، سپس تصمیم گرفت به فیلادلفیا نقل مکان کند و در آکادمی هنرهای زیبای پنسیلوانیا ثبت نام کرد، پس از مشاوره فیسک، که قبلاً در این آکادمی بود، کالج هنرهای زیبا را به مدرسه قبلی خود در بوستون ترجیح داد و گفت: "در فیلادلفیا نقاشان بزرگ و جدی بودند و همه به یکدیگر الهام می‌دادند و زمان زیبایی در آنجا بود. اینجا بود که او با یکی از دانش‌آموزانش، پگی ریوی رابطه برقرار کرده بود در سال ۱۹۶۷ ازدواج کرد. سال بعد، پگی دخترشان جنیفر را به دنیا آورد. پگی بعداً گفت: «[لینچ] قطعاً پدری بی میل بود، اما بسیار دوست داشتنی بود.»[۱۰]

اوایل زندگی

[ویرایش]

دیوید لینچ در ۲۰ ژانویه ۱۹۴۶ در خانواده‌ای از طبقه متوسط در میزولا، مونتانا زاده شد. بیشتر دوران کودکی وی در مسافرت در ایالات متحده سپری شد تا زمانی که برای تحصیل نقاشی به آکادمی هنرهای زیبای پنسیلوانیا در فیلادلفیا رفت و در آن‌جا به ساخت فیلم‌های کوتاه روی آورد. وی سپس به لس آنجلس، کالیفرنیا رفت و در آن‌جا اولین فیلم بلند خود کله‌پاک‌کن، اثری سوررئال در ژانر ترسناک را ساخت که به فیلمی کالت بدل گشت.

تأثیرها

[ویرایش]

لینچ گفته بود که کارهای او از بسیاری جهات بیشتر به فیلمسازان اروپایی شبیه هستند تا آمریکایی؛ وی باور داشت که بیشتر فیلم‌هایی که روح را به هیجان و رقص می‌آورند متعلق به کارگردانان اروپایی بوده‌اند. وی فیلمسازانی مانند استنلی کوبریک، فدریکو فلینی، ورنر هرتسوک و ژاک تاتی را تحسین می‌کرد. فیلم‌های سان‌ست بلوار بیلی وایلدر و لولیتای کوبریک از فیلم‌های مورد علاقه او بودند.

بیماری و درگذشت

[ویرایش]

لینچ در مصاحبه‌ای با سایت اند ساوند در اوت ۲۰۲۴ گفت که به دلیل سال‌ها سیگار کشیدن از آمفیزم رنج می‌برد و به دلیل خطرات سلامتی خانه‌نشین شده بود. او گفت احتمالاً این عارضه مانع از ادامه پروژه کارگردانی‌ام می‌شود.[۱۱][۱۲] در نوامبر ۲۰۲۴، لینچ به پیپل گفت که در سال ۲۰۲۲ به دنبال تشخیص آمفیزم سیگار را ترک کرد وی از ۸ سالگی شروع به کشیدن سیگار کرده بود. او گفت برای عمده فعالیت‌های روزانه‌اش به اکسیژن مکمل وابسته است. او گفت: «من به سختی می‌توانم از یک اتاق عبور کنم.»[۱۳]

در ژانویه ۲۰۲۵، لینچ به دلیل آتش‌سوزی‌های کالیفرنیای جنوبی خانه‌اش را تخلیه کرد. ددلاین هالیوود گزارش داد که این وقایع قبل از کاهش شدید سلامتی او رخ داده است.[۱۴] لینچ در ۱۵ ژانویه در خانه دخترش در سن ۷۸ سالگی درگذشت و خانواده او روز بعد به تی‌ام‌زد اطلاع دادند.[۱۵]

جوایز

[ویرایش]

فیلم‌شناسی

[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: فیلم‌شناسی دیوید لینچ

فیلم‌های بلند

[ویرایش]
سال فیلم جایزه اسکار بفتا جایزه گلدن گلوب جشنواره فیلم کن
نامزدی برنده شدن نامزدی برنده شدن نامزدی برنده شدن نامزدی برنده شدن
۱۹۷۷ کله‌پاک‌کن
۱۹۸۰ مرد فیل‌نما ۸ ۷ ۳ ۴
۱۹۸۴ تلماسه ۱
۱۹۸۶ مخمل آبی ۱ ۲
۱۹۹۰ از ته دل وحشی ۱ ۱ ۱ نخل طلا نخل طلا
۱۹۹۲ توئین پیکس: با من بر آتش برو نخل طلا
۱۹۹۷ بزرگراه گمشده
۱۹۹۹ داستان استریت ۱ ۲ نخل طلا
۲۰۰۱ جاده مالهالند ۱ ۲ ۱ ۴ نخل طلا بهترین کارگردان
۲۰۰۶ امپراتوری درون

سریال‌های تلویزیونی

[ویرایش]
سال سریال شخصیت اپیزودها
۱۹۹۰–۱۹۹۱، ۲۰۱۷ توئین پیکس گوردون کول ۴۸
۱۹۹۲ روی آنتن ۷
۱۹۹۳ اتاق هتل ۳
۲۰۱۰–۲۰۱۳ کلیولند شو گاس ۱۹
۲۰۱۲ لوئی جک دال ۳

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ Murphy, J. Kim (February 4, 2022). "David Lynch Joins Cast of Steven Spielberg's 'The Fabelmans' (Exclusive)". Variety. Retrieved February 5, 2022.
  2. ↑ Naumann, Ryan (December 23, 2024). "Twin Peaks' David Lynch Settles Divorce From Wife Amid Health Battle". In Touch Weekly.
  3. ↑ «دیوید لینچ کارگردان سینما در ۷۸ سالگی درگذشت». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۰۲۵-۰۱-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۱-۱۷.
  4. ↑ "David Lynch Gave the Shortest Oscar Acceptance Speech". Vanity Fair. October 28, 2019. Retrieved May 18, 2023.
  5. ↑ "40 best directors". The Guardian Online. London. 2007. Archived from the original on July 4, 2007. Retrieved November 29, 2010.
  6. ↑ Hoberman, J. (2025-01-16). "David Lynch Dead: 'Twin Peaks' and 'Mulholland Drive' Director Was 78". The New York Times (به انگلیسی). ISSN 0362-4331. Retrieved 2025-01-16.
  7. ↑ "David Lynch, visionary filmmaker behind 'Twin Peaks' and 'Mulholland Drive,' dies at 78". AP News (به انگلیسی). 2025-01-16. Retrieved 2025-01-16.
  8. ↑ «کیارستمی ششمین کارگردان برتر جهان». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۲ سپتامبر ۲۰۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۱-۱۷.
  9. ↑ Jackson, Matthew (June 19, 2018). "DAVID LYNCH EXPLAINS WHY HE LEFT AND THEN RETURNED TO THE TWIN PEAKS REVIVAL". SYFY Wire. SyFy. Archived from the original on September 28, 2020. Retrieved November 25, 2020.
  10. ↑ Lynch, David; Rodley, Chris (2005). Lynch on Lynch (revised ed.). New York: Faber and Faber. ISBN 978-0-571-22018-2.
  11. ↑ Stolworthy, Jacob (August 5, 2024). "David Lynch has emphysema and can no longer 'leave the house' due to Covid fears". Independent.co.uk. Retrieved August 5, 2024.
  12. ↑ Pulver, Andrew (August 5, 2024). "David Lynch says he is too ill to direct films in person". The Guardian. Retrieved August 5, 2024.
  13. ↑ Finan, Eileen. "David Lynch Started Smoking at Age 8 — Now He Needs Oxygen to Walk: 'It's a Big Price to Pay' (Exclusive)". People.com (به انگلیسی). Retrieved November 14, 2024.
  14. ↑ Pedersen, Erik; D'Alessandro, Anthony (January 16, 2025). "David Lynch Dies: 'Twin Peaks', 'Blue Velvet', 'Elephant Man' & 'Eraserhead' Visionary Was 78". Deadline Hollywood. Retrieved January 16, 2025.
  15. ↑ "David Lynch, 'Blue Velvet' Director, Dead at 78". TMZ. January 16, 2025. Retrieved January 16, 2025. A family member tells TMZ … Lynch passed away Wednesday at his daughter's house – where he was staying during the devastating wildfires in Los Angeles.
  16. ↑ «اهدای شیر طلایی افتخاری جشنواره ونیز به دیوید لینچ». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۵ شهریور ۱۳۸۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۱-۱۷.

پیوند به بیرون

[ویرایش]
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ دیوید لینچ موجود است.
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به دیوید لینچ در ویکی‌گفتاورد موجود است.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=دیوید_لینچ&oldid=41010719»