شاهنشاه زاکاریان

شاهنشاه زاکاریان
Շահնշահ Ա Զաքարյան
شاهنشاه زاکاریان; Շահնշահ Ա Զաքարյան
	احتمالاً نقاشی دیواری از شاهنشاه زاکاریان به‌عنوان یک اهداکننده در صومعه کوبایر، نقاشی‌شده در دهه ۱۲۷۰ میلادی.
امیر سپه سالار
	دوره مسئولیت; ۱۲۱۲ – ۱۲۵۰
پس از	زاکاره دوم زاکاریان
پیش از	زاکاره سوم زاکاریان
مانداتورتوخوُتسسی
	دوره مسئولیت; ۱۲۲۳ – ۱۲۶۱
پس از	شالوا آخالتسیخه
پیش از	آوگ-سرگیس سوم زاکاریان
اطلاعات شخصی
زاده	۱۱۹۷
درگذشته	۱۲۶۱
آرامگاه	صومعه کوبایر
همسر(ان)	واننی
والدین	زاکاره دوم زاکاریان

شاهنشاه زاکاریان (گرجی: შანშე მხარგრძელი)(به ارمنی: Շահնշահ Ա) عضو خاندان زاکاریان ارمنی و یک مقام دولتی پادشاهی گرجستان بود که مقام امیر سپه سالار (فرمانده کل ارتش گرجستان) را در اختیار داشت. او پسر زاکاره دوم زاکاریان و پدر زاکاره سوم زاکاریان بود که در محاصره بغداد در سال ۱۲۵۸ شرکت کرد.

زندگی‌نامه

او در سال ۱۱۹۷ متولد شد.^[۳] او پسر زاکاره دوم زاکاریان بود. او ۵ ساله بود که پدرش درگذشت و توسط دایی‌اش آتابگ ایوان بزرگ شد و دایی او زاکاریان را ترغیب کرد که به مذهب مسیحیت خلقیدونی گرایش پیدا کند.

نام تعمیدی او سرگیس بود، سپس عنوان شاهنشاه آنی (شاهنشاه شهر باستانی آنی) به نام او داده شد همان‌طور که این عنوان از پدرش به ارث رسیده بود.

شاهنشاه زاکاریان، در حالی که فرماندار آنی بود، در ساخت صومعه‌ها و کلیساها فعال بود. کلیسای سنت ایلیا کیزکاله را در آنی ساخت؛ او این کلیسا را بین سال‌های ۱۲۱۲ تا ۱۲۱۳ ساخت و به اسم خود وقف کرد.^[۴] کلیسای کلیسای تیگران هوننتس آنی نیز تحت حکومت او توسط یک تاجر ارمنی در سال ۱۲۱۵ وقف شد.

روبروک، فرستاده فوق‌العاده شاه لوئی نهم فرانسه به خان امپراتوری مغول، در سال ۱۲۵۵ در یکی از املاک ارمنی شاهنشاه اقامت داشت. روبروک شاهنشاه را به عنوان یک لرد بزرگ فئودال و مالک ۱۵ شهر توصیف کرده است.^[۵] در زمان تهاجم مغول‌ها به گرجستان در بین سال‌های ۱۲۳۸ تا ۱۲۳۹، ملکه روسودان مجبور شد تفلیس را به مقصد کوتایسی ترک کند و شرق گرجستان تحت کنترل آتابگ آوگ زاکاریان، شاهنشاه زاکاریان و فرمانروای کاختی، اگرسلان باکورتسیکلی قرار گرفت. ژنرال مغول، توغتا، از سوی چغتای به حمله به نیروهای آوگ در دژ کایان فرستاده شد.^[۶] پس از مقاومت کوتاه، آوگ تسلیم شد و موافقت کرد که به مغول‌ها مالیات بپردازد و اجازه دهد نیروهایش به ارتش مغول ملحق شوند.^[۶] نیروهای مشترک به سوی آنی، پایتخت ارمنستان که توسط شاهنشاه زاکاریان دفاع می‌شد، حرکت کردند، اما در نهایت شهر تسخیر و ویران شد.^[۶] پس از این جنگ فاجعه‌بار در بین سال‌های ۱۲۳۸ تا ۱۲۳۹، ارمنیان و گرجیان با مغول‌ها صلح کردند و توافق کردند که مالیات بپردازند و نیروهای مغول را تأمین کنند این صلح در معاهده گرجی-مغولی در سال ۱۲۳۹ برقرار شد.^[۷]

در بین سال‌های ۱۲۵۹ تا ۱۲۶۰، شاهنشاه زاکاریان در محاصره میافارقین که توسط مغول‌ها رهبری می‌شد، شرکت کرد، او در این محاصره همراه با شاهزاده ارمنی پرویش خاگبکیان و آواگ زاکاریان بود.^[۸]

در سال ۱۲۶۱ زاکار سوم زاکاریان، پسر شاهنشاه، توسط مغول‌ها اعدام شد، در حالی که شاهنشاه آزاد شد.^[۹]^[۱۰] او در سال ۱۲۶۱ به دلیل غم ناشی از اعدام پسرش درگذشت^[۳] و در صومعه کوبایر دفن شد.^[۱۱] فرزند او برج ناقوس و مقبره‌ای در مرکز صومعه کوبایر برای او ساخت.^[۱۲]

برج ناقوس صومعه کوبایر که مقبره شاهنشاه زاکاریان در آن قرار دارد.
این تصویر احتمالاً نقاشی دیواری از شاهنشاه زاکاریان (وسط) و همسرش وانی (چپ) به عنوان اهداکنندگان، همراه با یکی از بستگان در لباس نظامی (راست)، در صومعه کوبایر است.

خانواده

همسر او وانی نام داشت.^[۱۲] فرزندان شاهنشاه زاکاریان عبارت بودند از: آرتاشیر (اردشیر)، زاکار سوم (امیر سپه سالار گرجستان)، آوگ-سرگیس سوم (منداتورتوخوتسسی و امیر سپه سالار گرجستان)، ایوانه دوم (منداتورتوخوتسسی گرجستان)، زاکاریان، آغبوغا و بری جورج که راهبی بود که صومعه کوبایر را برای مقبره پدش ساخت.

منابع

↑ Evans, Helen C.; Anderson, Benjamin; Aslanian, Sebouh David; Balakian, Peter; Eastmond, Antony; Jones, Lynn A.; Mathews, Thomas F.; Piñon, Erin; Qiu, Earnestine M.; Richardson, Kristina L. (10 January 2022). Art and Religion in Medieval Armenia (به انگلیسی). Metropolitan Museum of Art. pp. 48–49. ISBN 978-1-58839-737-9.
↑ Դրամպյան, Իրինա Ռուբենովնա (1979). Ֆրեսկներ Կոբայրում (به ارمنی). Советакан грох. p. 20. Shahnshah , of the Zakarian family. Though we don't have documental informations concerning the paintings of the Aisle , the portraits of the donators whom we consider to be Shahnshah and his wife allow us to look upon the painting as one close to the date of the Big Church ; the likeness in the artistic style confirms this suggestion
↑ ^۳٫۰ ^۳٫۱ ^۳٫۲ "Kobayr Monastery".
↑ آلیشان (۱۸۸۱). شیراک. تحقیق توپوگرافی مصور شیراک.
↑ ک. سالیا. "تاریخ ملت گرجی"، پاریس، ۱۹۸۳
↑ ^۶٫۰ ^۶٫۱ ^۶٫۲ McDaniel, Ryan James (2005). THE MONGOL INVASIONS OF THE NEAR EAST. San Jose State University. pp. 127–128. چغتای توغتا را برای حمله به دژ آوگ در کایان فرستاد. (...) آوگ به نمایندگی از تمامی گرجستان تسلیم شد و موافقت کرد که مالیات بپردازد و نیروهایش را به ارتش مغول ملحق کند. (...) چورماقان نیروهای خود را به سوی پایتخت قدیمی ارمنستان، آنی (شهر باستانی) برد و آوگ همراه او بود. شهر تحت حاکمیت شاهنشاه قرار داشت و رهبران شهر از تسلیم امتناع کردند. جمعیتی فرستادگان مغول را کشتند و همان‌طور که در چنین شرایطی مرسوم بود، مغول‌ها بی‌رحمانه به شهر حمله کردند. برخی از شاهزادگان تسلیم شدند تا وعده بخشش دریافت کنند، اما پس از اینکه بیرون آمدند، مغول‌ها آن‌ها را تقسیم کرده و همگی را کشتند. بازماندگان در شهر به بردگی گرفته شدند. تخریب آن‌قدر شدید بود که شهر قارس بدون مقاومت تسلیم شد، به امید اینکه از سرنوشت آنی جلوگیری شود.
↑ داشدوندوق, بایارساخان (۲۰۱۰). مغول‌ها و ارمنیان (۱۲۲۰–۱۳۳۵). Brill's Inner Asian Library. p. 72. آوگ (درگذشت ۱۲۵۰)، پسر ایوانه زاکاریان (درگذشت ۱۲۳۴)، نخستین نجیب‌زاده قفقازی بود که به مغول‌ها تسلیم شد. کیراکوس گاندزاکتسی جزئیات چگونگی وقوع این رویداد را شرح داده است. در ۱۲۳۶، آوگ، هنگامی که دید مغول‌ها به محاصره دژ خود، کایان، ادامه می‌دهند، حتی پس از گرفتن دخترش و هدایا، یکی از اشراف خچن، گریگور به نام توغای را به دیدار فرمانده مغول، چورماغان، که در آن زمان در نزدیکی دریاچه گِهارکونیک (سوان) اردو زده بود، فرستاد. وقتی فرمانده بزرگ چورماغان از قصد آوگ برای تسلیم شدن مطلع شد، دستور داد محاصره دژ متوقف شود. به زودی آوگ توسط چورماغان پذیرفته شد.
↑ Eastmond, Antony (1 January 2017). Tamta's World: The Life and Encounters of a Medieval Noblewoman from the Middle East to Mongolia. Cambridge University Press. p. 373. doi:10.1017/9781316711774.014. شاید شدیدترین مورد زمانی بود که ارمنیان، از جمله آوگ، پسرعمه‌اش شاهنشاه و زیردستش حسن پروش، مجبور به محاصره میافارقین شدند، پایگاه آیوبی شمالی‌ترین در جزیره پیش از تصرف آخلات. دو سال طول کشید تا شهر تسلیم شود، که منجر به وضعیتی بسیار بدتر از آنچه در آخلات در سال‌های ۱۲۲۹–۳۰ رخ داده بود، شد.
↑ کیراکوس گاندزاکتسی، ۱۹۶۱:۳۹۱–۳۹۳
↑ وردان آروِلتسی، ۱۹۹۱:۱۵۲
↑ Kiesling, John Brady (2001). Rediscovering Armenia: An Archaeological/touristic Gazetteer and Map Set for the Historical Monuments of Armenia (به انگلیسی). Tigran Mets. p. 47. ISBN 978-99930-52-28-9. شاهنشاه زاکاریان در اینجا دفن شده است. بیشتر کتیبه‌های زیبای حکاکی شده به زبان گرجی است، مانند نقاشی‌های دیواری باشکوه (اگرچه بازسازی شده) در کلیساها.
↑ ^۱۲٫۰ ^۱۲٫۱ Holding, Nicholas; Holding, Deirdre (2011). Armenia: With Nagorno Karabagh (به انگلیسی). Bradt Travel Guides. pp. 210–211. ISBN 978-1-84162-345-0.

[1] Evans, Helen C.; Anderson, Benjamin; Aslanian, Sebouh David; Balakian, Peter; Eastmond, Antony; Jones, Lynn A.; Mathews, Thomas F.; Piñon, Erin; Qiu, Earnestine M.; Richardson, Kristina L. (10 January 2022). Art and Religion in Medieval Armenia (به انگلیسی). Metropolitan Museum of Art. pp. 48–49. ISBN 978-1-58839-737-9.

[Dra-2] Դրամպյան, Իրինա Ռուբենովնա (1979). Ֆրեսկներ Կոբայրում (به ارمنی). Советакан грох. p. 20. Shahnshah , of the Zakarian family. Though we don't have documental informations concerning the paintings of the Aisle , the portraits of the donators whom we consider to be Shahnshah and his wife allow us to look upon the painting as one close to the date of the Big Church ; the likeness in the artistic style confirms this suggestion

[Kobayr_Monastery-3] ۳٫۰ ^۳٫۱ ^۳٫۲ "Kobayr Monastery".

[4] آلیشان (۱۸۸۱). شیراک. تحقیق توپوگرافی مصور شیراک.

[5] ک. سالیا. "تاریخ ملت گرجی"، پاریس، ۱۹۸۳

[RJMC-6] ۶٫۰ ^۶٫۱ ^۶٫۲ McDaniel, Ryan James (2005). THE MONGOL INVASIONS OF THE NEAR EAST. San Jose State University. pp. 127–128. چغتای توغتا را برای حمله به دژ آوگ در کایان فرستاد. (...) آوگ به نمایندگی از تمامی گرجستان تسلیم شد و موافقت کرد که مالیات بپردازد و نیروهایش را به ارتش مغول ملحق کند. (...) چورماقان نیروهای خود را به سوی پایتخت قدیمی ارمنستان، آنی (شهر باستانی) برد و آوگ همراه او بود. شهر تحت حاکمیت شاهنشاه قرار داشت و رهبران شهر از تسلیم امتناع کردند. جمعیتی فرستادگان مغول را کشتند و همان‌طور که در چنین شرایطی مرسوم بود، مغول‌ها بی‌رحمانه به شهر حمله کردند. برخی از شاهزادگان تسلیم شدند تا وعده بخشش دریافت کنند، اما پس از اینکه بیرون آمدند، مغول‌ها آن‌ها را تقسیم کرده و همگی را کشتند. بازماندگان در شهر به بردگی گرفته شدند. تخریب آن‌قدر شدید بود که شهر قارس بدون مقاومت تسلیم شد، به امید اینکه از سرنوشت آنی جلوگیری شود.

[7] داشدوندوق, بایارساخان (۲۰۱۰). مغول‌ها و ارمنیان (۱۲۲۰–۱۳۳۵). Brill's Inner Asian Library. p. 72. آوگ (درگذشت ۱۲۵۰)، پسر ایوانه زاکاریان (درگذشت ۱۲۳۴)، نخستین نجیب‌زاده قفقازی بود که به مغول‌ها تسلیم شد. کیراکوس گاندزاکتسی جزئیات چگونگی وقوع این رویداد را شرح داده است. در ۱۲۳۶، آوگ، هنگامی که دید مغول‌ها به محاصره دژ خود، کایان، ادامه می‌دهند، حتی پس از گرفتن دخترش و هدایا، یکی از اشراف خچن، گریگور به نام توغای را به دیدار فرمانده مغول، چورماغان، که در آن زمان در نزدیکی دریاچه گِهارکونیک (سوان) اردو زده بود، فرستاد. وقتی فرمانده بزرگ چورماغان از قصد آوگ برای تسلیم شدن مطلع شد، دستور داد محاصره دژ متوقف شود. به زودی آوگ توسط چورماغان پذیرفته شد.

[AE373-8] Eastmond, Antony (1 January 2017). Tamta's World: The Life and Encounters of a Medieval Noblewoman from the Middle East to Mongolia. Cambridge University Press. p. 373. doi:10.1017/9781316711774.014. شاید شدیدترین مورد زمانی بود که ارمنیان، از جمله آوگ، پسرعمه‌اش شاهنشاه و زیردستش حسن پروش، مجبور به محاصره میافارقین شدند، پایگاه آیوبی شمالی‌ترین در جزیره پیش از تصرف آخلات. دو سال طول کشید تا شهر تسلیم شود، که منجر به وضعیتی بسیار بدتر از آنچه در آخلات در سال‌های ۱۲۲۹–۳۰ رخ داده بود، شد.

[9] کیراکوس گاندزاکتسی، ۱۹۶۱:۳۹۱–۳۹۳

[10] وردان آروِلتسی، ۱۹۹۱:۱۵۲

[11] Kiesling, John Brady (2001). Rediscovering Armenia: An Archaeological/touristic Gazetteer and Map Set for the Historical Monuments of Armenia (به انگلیسی). Tigran Mets. p. 47. ISBN 978-99930-52-28-9. شاهنشاه زاکاریان در اینجا دفن شده است. بیشتر کتیبه‌های زیبای حکاکی شده به زبان گرجی است، مانند نقاشی‌های دیواری باشکوه (اگرچه بازسازی شده) در کلیساها.

[NH-12] ۱۲٫۰ ^۱۲٫۱ Holding, Nicholas; Holding, Deirdre (2011). Armenia: With Nagorno Karabagh (به انگلیسی). Bradt Travel Guides. pp. 210–211. ISBN 978-1-84162-345-0.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]