پرش به محتوا

سید ابراهیم رئیسی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
(تغییرمسیر از سید ابراهیم رییسی)
سید ابراهیم رئیسی
ابراهیم رئیسی در اردیبهشت ۱۴۰۳
هشتمین رئیس‌جمهور ایران
دوره مسئولیت
۱۲ مرداد ۱۴۰۰ – ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳
رهبرسید علی خامنه‌ای
معاون اولمحمد مخبر
پس ازحسن روحانی
پیش ازمحمد مخبر (سرپرست)
هفتمین رئیس قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران
دوره مسئولیت
۱۶ اسفند ۱۳۹۷ – ۱۰ تیر ۱۴۰۰
گمارندهسید علی خامنه‌ای
معاون اولغلامحسین محسنی اژه‌ای
پس ازصادق لاریجانی
پیش ازغلامحسین محسنی اژه‌ای
عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام
دوره مسئولیت
۲۳ مرداد ۱۳۹۶ – ۱۶ اسفند ۱۳۹۷
گمارندهسید علی خامنه‌ای
رئیسسید محمود هاشمی شاهرودی
صادق لاریجانی
تولیت آستان قدس رضوی
دوره مسئولیت
۱۷ اسفند ۱۳۹۴ – ۱۵ فروردین ۱۳۹۸
گمارندهسید علی خامنه‌ای
قائم‌مقامسید مرتضی بختیاری
سید رضا فاطمی امین[۱]
پس ازعباس واعظ طبسی
پیش ازاحمد مروی
دادستان کل کشور
دوره مسئولیت
۱ شهریور ۱۳۹۳ – ۱۵ فروردین ۱۳۹۵
گمارندهصادق لاریجانی
پس ازغلامحسین محسنی اژه‌ای
پیش ازمحمدجعفر منتظری
دادستان دادگاه ویژه روحانیت
دوره مسئولیت
۱۸ خرداد ۱۳۹۱[۲] – ۱۲ مرداد ۱۴۰۰
گمارندهسید علی خامنه‌ای
رئیسمحمدجعفر منتظری
پس ازمحمد سلیمی
پیش ازغلامحسین محسنی اژه‌ای[۳]
نماینده مجلس خبرگان رهبری
دوره‌های چهارم، پنجم و منتخب ششم
آغاز به کار
پیش از مراسم تحلیف درگذشت
حوزه انتخاباتیاستان خراسان جنوبی
اکثریت۲۷۵٬۴۶۳ (۸۲٫۵۷٪)[۴]
دوره مسئولیت
۴ خرداد ۱۳۹۵ – ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳
حوزه انتخاباتیاستان خراسان جنوبی
اکثریت۳۲۵٬۱۳۹ (۸۰٫۰٪)[۵]
دوره مسئولیت
۱ اسفند ۱۳۸۵ – ۳ خرداد ۱۳۹۵
حوزه انتخاباتیاستان خراسان جنوبی
اکثریت۲۰۰٬۹۰۶ (۶۸٫۶٪)[۶]
دومین معاون اول رئیس قوه قضائیه
دوره مسئولیت
۶ مرداد ۱۳۸۳ – ۱ شهریور ۱۳۹۳
رئیس قوه قضائیهسید محمود هاشمی شاهرودی
صادق لاریجانی
پس ازمحمدهادی مروی[۷]
پیش ازغلامحسین محسنی اژه‌ای
معاون رئیس قوه قضائیه
رئیس سازمان بازرسی کل کشور
دوره مسئولیت
۳۱ مرداد ۱۳۷۳[۸] – ۱۹ مرداد ۱۳۸۳
گمارندهمحمد یزدی
سید محمود هاشمی شاهرودی
قائم‌مقاممحمدحسن صادقی‌مقدم
پس ازسید مصطفی محقق داماد
پیش ازمحمد نیازی
اطلاعات شخصی
زاده
سید ابراهیم رئیس‌الساداتی

۲۳ آذر ۱۳۳۹
مشهد، ایران
درگذشته۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ (۶۳ سال)
ورزقان، آذربایجان شرقی، ایران
علت مرگسقوط بالگرد
حزب سیاسیجامعه روحانیت مبارز[۹]
دیگر عضویت‌های سیاسی
همسر(ان)جمیله علم‌الهدی (ا. ۱۳۶۲)
فرزندان۲[۱۰]
خویشاوندانسید احمد علم‌الهدی (پدر همسر)
محل تحصیلحوزه علمیه خراسان
حوزه علمیه قم
هیئت دولتدولت سیزدهم
درجه حوزه علمیهحجت‌الاسلام و المسلمین
امضا
وبگاه
لقب(ها)
پس‌زمینه‌های علمی
دانشگاهمدرسه عالی شهید مطهری
عنوان پایان‌نامهتعارض اصل و ظاهر در دادرسی اسلامی و حقوق موضوعه ایران (۱۳۹۲)
استاد راهنماسید مصطفی محقق داماد
کار علمی
زمینهٔ تخصصی/حوزه کاریفقه و حقوق خصوصی

سید ابراهیم رئیس‌الساداتی (۲۳ آذر ۱۳۳۹ – ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳) مشهور به سید ابراهیم رئیسی، سیاستمدار اصولگرا، روحانی شیعه و دادستان ایرانی بود که از ۱۴۰۰ تا هنگام مرگش در ۱۴۰۳ به‌عنوان هشتمین رئیس‌جمهور ایران فعالیت می‌کرد.[۱۶] او عضو جامعه روحانیت مبارز و نماینده و نایب‌رئیس اول مجلس خبرگان رهبری بود.[۱۷]

رئیسی پس از گذراندن تحصیلات دورهٔ ابتدایی، دروس حوزوی را نخست در مشهد و از سال ۱۳۵۴ در قم ادامه داد.[۱۸] او مدت کوتاهی پس از انقلاب ۱۳۵۷، فعالیت قضایی خود را در ۲۰ سالگی به عنوان دادستان در کرج آغاز کرد و سپس دادستانی همدان را نیز به‌طور هم‌زمان بر عهده گرفت. او در سال ۱۳۶۴ به تهران منتقل شد و جانشین دادستان تهران شد. رئیسی در جریان اعدام‌های دسته‌جمعی زندانی‌های سیاسی در ۱۳۶۷ یکی از اعضای هیئت رسیدگی به وضعیت زندانیان سیاسی (معروف به «هیئت مرگ») بود و لقب «قصاب تهران» گرفت. با آغاز رهبری سید علی خامنه‌ای در سال ۱۳۶۸، رئیسی با حکم محمد یزدی رئیس وقت قوه قضائیه، به عنوان دادستان تهران منصوب شد. او در سال ۱۳۷۳ به عنوان رئیس سازمان بازرسی کل کشور منصوب شد و تا سال ۱۳۸۳ در این سمت بود. او از سال ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۳، معاون اول قوه قضائیه، و در سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۴ دادستان کل کشور بود. در اسفند ۱۳۹۴، رئیسی با حکم خامنه‌ای به تولیت آستان قدس رضوی منصوب شد. همچنین، او در سال ۱۳۹۶ با حکم خامنه‌ای به مدت پنج سال به عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شد. او در سال ۱۳۹۷ از سوی خامنه‌ای به عنوان رئیس قوه قضائیه منصوب شد و پس از انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ از این سمت استعفا داد.

رئیسی از سال ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۰، دادستان دادگاه ویژه روحانیت، از سال ۱۳۸۵، نماینده خراسان جنوبی و از سال ۱۳۸۷ به‌طور پیوسته عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان رهبری و از سال ۱۳۷۶، عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز بود. او پیش از تولیت آستان قدس، تولیت امامزاده صالح را بر عهده داشت.[۱۹] رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۶، نامزد اصلی اصول‌گرایان بود و با کسب ۳۸٬۳٪ آرا، در برابر ۵۷٪ حسن روحانی شکست خورد؛ اما در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰، ۶۲٫۱۷٪ آرا را به خود اختصاص داد و به عنوان رئیس‌جمهور منتخب برگزیده شد. دوران ریاست‌جمهوری او با اعتراضات گسترده‌ای همراه بود که باعث تنش در روابط خارجی ایران، تحریم‌های جدیدتر و توقف مذاکرات برجام شد.[۲۰] با این حال معترضان در تظاهرات اهمیت زیادی به او ندادند و شعارها مستقیماً خامنه‌ای را هدف قرار داد.[۲۱] همچنین در این دوره، ایران غنی‌سازی اورانیوم را تشدید کرد و مانع بازرسی‌های بین‌المللی شد، به سازمان همکاری شانگهای و بریکس پیوست و از روسیه در حمله به اوکراین حمایت کرد.[۲۲] رئیسی در اردیبهشت ۱۴۰۳ بر اثر سقوط بالگرد در آذربایجان شرقی کشته شد.

رئیسی گاهی «یک تندروی محافظه‌کار» توصیف می‌شد.[۲۳] او از سوی ایالات متحده آمریکا به دلیل نقض حقوق بشر تحریم[۲۴][۲۵][۲۶] و توسط سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشر و گزارشگران ویژه سازمان ملل متحد به جنایت علیه بشریت متهم شد.[۲۷] سازمان عفو بین‌الملل در واکنش به رئیس‌جمهوری او، اعلام کرد که رئیسی باید به خاطر «جرائم بین‌المللی» تحت تعقیب کیفری قرار گیرد.[۲۸][۲۹]

اوایل زندگی و تحصیلات

ابراهیم رییسی (نفر دوم از راست) در دوران جوانی در کنار احمد مروی (نفر سوم از راست)

سید ابراهیم رئیس‌الساداتی[۳۰] در ۲۳ آذر ۱۳۳۹[۳۱] در محله نوغان شهر مشهد به دنیا آمد.[۳۲] پس از مرگ او، مادرش و نیز یک برادر و یک خواهرش در رسانه‌ها حضور یافتند.[۳۳][۳۴][۳۵] به گفته رئیس ستاد انتخابات رئیسی در سیستان و بلوچستان، پدر رئیسی اهل دشتک زابل از منطقه سیستان بود.[۳۶] وی در پنج سالگی پدر خود را از دست داد. به گفتهٔ وبگاهش، نسبت رئیسی از پدر و مادر به زید بن علی می‌رسید.[۹]

رئیسی در مدرسه ابتدایی جوادیه شرکت کرد و تحصیل در علوم حوزوی را در مدرسه نواب و سپس در مدرسه علمیه آیت‌الله موسوی نژاد آغاز کرد. رئیسی در سال ۱۳۵۴ وارد حوزه علمیه قم و مدرسه علمیه آیت‌الله بروجردی شد و زمانی هم در مدرسه‌ای با مدیریت سید مرتضی پسندیده تحصیل کرد.[۹] او تحصیلات حوزوی خود را تا سطح چهار فقه[۳۷] و اصول در مدرسهٔ حقانی[۳۸] ادامه داد. علی مشکینی، حسین نوری همدانی، محمد فاضل لنکرانی، ابوالقاسم خزعلی، فاضل هرندی، ستوده، مروی خراسانی، مجتبی تهرانی، مرعشی، سید محمود هاشمی شاهرودی[۳۹] و مرتضی مطهری[۴۰] از جمله استادان وی بوده‌اند.

رئیسی در سال ۱۳۸۰ در کنکور دکتری مدرسه عالی شهید مطهری پذیرفته شد و در سال ۱۳۹۲ (پس از ۱۲ سال) مدرک دکتری فقه و حقوق خصوصی را از مدرسه عالی شهید مطهری اخذ کرد.[۹][۴۱][۳۹] محسن مهرعلیزاده در مناظرات انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ مدعی شد که تحصیلات رئیسی تنها شش کلاس است و با این تحصیلات نمی‌تواند کشور را اداره کند.[۴۲] پس از این گفته، رسانه‌های خبری تصویر مدرک دکتری او را منتشر کردند.[۴۳] اما برخی نیز اخذ این مدرک را برخلاف قانون ممنوعیت ادامه تحصیل کارگزاران کشور دانستند و به آن انتقاداتی وارد کردند. اینکه وی در زمان اخذ مدرک دکتری، در منصب معاون اولی قوه قضائیه اشتغال به کار داشته و بنابر ضمانت اجرایی این قانون، باید از یک تا سه سال انفصال از خدمت پیدا کند؛ از جمله این انتقادات بوده است.[۴۴] برخی نظیر رئیس مرکز مشاوران قوه قضائیه مدعی شده‌اند که رئیسی در خارج از ساعات اداری و در روزهای غیراداری و احیاناً با استفاده از مرخصی ساعتی و روزانه، به تحصیل پرداخته؛ بنابراین اخذ مدرک وی فاقد اشکال قانونی بوده است.[۴۵] این در حالی است که «عدم اشتغال به کار در خارج از دانشگاه»، یکی از پنج شروط عمومی پذیرش و «تعهد کتبی مبنی بر تحصیل تمام وقت در دوره دکتری» یکی از شروط تحصیل در مقطع دکتری این دانشگاه است.[۴۶] وی همچنین دارای مدرک کارشناسی ارشد حقوق بین‌الملل خصوصی بوده است.[۴۷]

مسئولیت‌های آغازین قضایی

ابراهیم رئیسی (در لباس جنگ) در حال سخنرانی در دوران جنگ ایران و عراق

آغاز به کار

در سال ۱۳۵۹ و در حالی‌که ۲۰ سال داشت، پس از چندماه که به عنوان دادیار در کرج فعالیت کرد با حکم علی قدوسی به عنوان دادستان کرج انتخاب شد.[۹] وی در تابستان ۱۳۶۱[۴۸] با حفظ سمت به عنوان دادستان استان همدان نیز منصوب شد و به‌طور هم‌زمان در دو شهر به فعالیت پرداخت.[۴۹]

معاونت سیاسی دادستان انقلاب تهران

رئیسی در دوران طلبگی در حال بستن عمامه

رئیسی که بعد از برکناری اسدالله لاجوردی، در سمت «معاونت گروهکی» دادستان تهران، برخورد با گروه‌های سیاسی زندان را بعهده داشت، در سال ۱۳۶۴ به عنوان جانشین علی رازینی[۵۰] دادستان انقلاب تهران انتخاب شد.[۵۱][۹] وی در سال ۱۳۶۷، مورد توجه سید روح‌الله خمینی قرار گرفت و احکام ویژه و مستقیمی برای رسیدگی به مشکلات قضایی در برخی استانها از جمله لرستان، کرمانشاه و سمنان را مستقل از ساختار قوه قضائیه، از او دریافت کرد. بعد از آن هم خمینی چندین پرونده را برای تصمیم قضایی به او و حسینعلی نیری محول کرد.[۹]

پرونده انفجار ۸ شهریور

به پرونده انفجار نخست‌وزیری در ۸ شهریور ۱۳۶۰، در سه مرحله رسیدگی شد. مرحله سوم آن با رسیدن محمد موسوی خوئینی‌ها از اعضای جناح چپ به دادستانی کل کشور در تیر ۱۳۶۴ شروع شد. او تصمیم گرفت با سپردن این پرونده ناتمام به جناح راست تکلیف آن را روشن کند. مسئولیت رسیدگی به ابراهیم رئیسی معاون سیاسی دادسرای انقلاب تهران داده شد که او نیز مسئولیت بازجویی‌ها را به شعبه ۷ دادسرای انقلاب به ریاست اسدالله لاجوردی واگذار کرد. در این رسیدگی شماری از اعضای جناح چپ چون خسرو تهرانی مسئول سابق اطلاعات نخست‌وزیری دستگیرشده و با آنان بدرفتاری شد و سعی بر بازداشت بهزاد نبوی سخنگوی دولت محمدعلی رجایی نیز شد. به گفته بی‌بی‌سی، در این مرحله خمینی، ابراهیم رئیسی، دادستان کل محمد موسوی خوئینی‌ها و رئیس دیوان عالی کشور عبدالکریم موسوی اردبیلی را احضار کرد و دستور داد پرونده مختومه شود. او در خصوص خسرو تهرانی و بهزاد نبوی گفت: «من از همان اول می‌دانستم که یک دستی در کار است که می‌خواهد این افراد را بدنام کند و کنار بزند. در نهایت فکر کردم آقایان به قضیه می‌رسند و خاتمه می‌دهند ولیکن الان احساس می‌کنم که باز قضایا به جاهای دیگر کشیده می‌شود.» نتیجتاً زندانیان این پرونده در ۷ خرداد ۱۳۶۵ آزاد شدند.[۵۲][۵۳][۵۴]

نقض حقوق بشر، عضویت در هیئت رسیدگی به وضعیت زندانیان سیاسی

مقالهٔ اصلی: اعدام دسته‌جمعی زندانیان عقیدتی-سیاسی ایران در تابستان ۱۳۶۷

سید ابراهیم رئیسی به عنوان جانشین وقت دادستان تهران در اعدام زندانیان سیاسی در استان تهران در سال ۱۳۶۷ مسئول است. او در سال ۱۳۶۷ عضو کمیته‌ای رسیدگی به وضعیت زندانیان سیاسی بود، که مخالفان حکومت جمهوری اسلامی از آن به عنوان هیئت مرگ یاد می‌کنند. این کمیته پس از طرح چند سؤال در مورد عقاید سیاسی و مذهبی زندانیان، برای اعدام یا زنده ماندن آن‌ها تصمیم می‌گرفت.[۵۵][۵۶][۵۷] حسینعلی منتظری از رئیسی (معاون وقت دادستان تهران) همراه با دیگر اعضا، مرتضی اشراقی (قاضی زندان اوین)، حسینعلی نیری (دادستان تهران)، و مصطفی پورمحمدی (نماینده وزارت اطلاعات) به عنوان دست‌اندرکاران اعدام زندانیان سیاسی (تابستان ۱۳۶۷) نام می‌برد که طی آن چند هزار تن زندانی که مشغول گذراندن احکام زندان خود بودند به اتهام باقی بودن بر سر مواضع خود بعد از عملیات مرصاد، اعدام شدند.[۵۸][۲۳] نام دو نفر اول در فرمان روح‌الله خمینی آمده است. این گروه چهار نفره مسئول اعدام هزاران نفر از زندانیان سیاسی ایران می‌باشند.[۵۸][۵۹] نام ابراهیم رئیسی در مرداد ۱۳۹۵ در فایل صوتی منتسب به حسینعلی منتظری در مورد اعدام‌های سال ۱۳۶۷ مطرح شد و علی مطهری نایب رئیس مجلس از ابراهیم رئیسی خواست در این باره توضیح دهد.[۶۰][۶۱]

رئیسی حضور خود در این کمیسیون را تکذیب کرده است و گفته است افرادی حکم برایشان صادر شده بوده، منتهی حکم‌شان اجرا نشده بوده است و طبق دستور روح‌الله خمینی باید دیده می‌شد شرایط اجرای حکم را دارند.[۶۲] اما در اردیبهشت ۱۳۹۸ روح‌الله حسینیان، قائم مقام دادستان تهران در وزارت اطلاعات در دهه ۶۰، در گفتگویی با برنامه اینترنتی «رو در رو»، ضمن تأیید نقش ابراهیم رئیسی در اعدام زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷، خواستار تقدیر از وی شد. روح‌الله حسینیان، رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی در بخشی از این مصاحبه گفت: «آقای رییسی کسی است که در دهه ۶۰ با برخورد با منافقین امنیت کشور را تأمین کرد، به جای اینکه از ایشان تقدیر شود برخی در انتخابات آن حرف‌ها را علیه ایشان مطرح کردند و آقای روحانی برای تخریب رقیب، از همین حربه استفاده کرد و به جای تقدیر از آقای رییسی به خاطر برخورد با منافقین، آن تهمت‌ها را علیه ایشان زد.»[۶۳]

مسعود رضایی و عباس سلیمی نمین، از هواداران حکومت جمهوری اسلامی، در کتاب پاسداشت حقیقت مدعی شدند که مقامات جمهوری اسلامی این افراد را به دلیل مشارکت در ترورهای سازمان مجاهدین خلق، مشارکت در حمله نظامی مجاهدین خلق به ایران در عملیات مرصاد یا استمرار حمایت از سازمان بعد از عملیات مرصاد اعدام کردند؛[۶۴] ولی به گفته برخی از زندانیان سابق که عضو سازمان مجاهدین خلق بودند، کشتار زندانیان عقیدتی و سیاسی (چه آنانی که حکمشان پایان یافته بود یا نیافته بود)، از مدت‌ها پیش (از عملیات مرصاد)، برنامه‌ریزی شده بود؛[۶۵] افزون بر اینکه زندانیانِ اعدام شده، فقط جزو سازمان مجاهدین خلق ایران نبودند؛ بلکه از گروه‌های چپ و غیر مسلمان (نظیر کمونیست‌ها) هم بودند.[۶۶] در برخی منابع، از این اعدام‌ها به عنوان یک نسل‌کشی یاد شده است.[۶۷][۶۸][۶۹][۷۰][۷۱][۷۲][۷۳][۷۴][۷۵][۷۶]

واکنش‌ها

  • به نوشته گزارشگران بدون مرز وی به دلیل جنایت علیه بشریت تحریم شده است.[۲۶]
  • روز شنبه ۲۹ خرداد ۱۴۰۰ سازمان عفو بین‌الملل در واکنش به اعلام رئیس‌جمهوری ابراهیم رئیسی در بیانیه‌ای با اشاره به اعدام هزاران زندانی در تابستان سال ۶۷، اعلام کرد، ابراهیم رئیسی، باید «به خاطر جرائم بین‌المللی» تحت تعقیب کیفری قرار گیرد. این بیانیه تأکید می‌کند که رئیس‌جمهوری ابراهیم رئیسی «نمودی فجیع از قصور جامعه بین‌المللی در رسیدگی به بحران مصونیت ساختاری در ایران است».[۲۸][۲۹]
  • روز دوشنبه ۷ تیر ۱۴۰۰ جاوید رحمان، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد در امور ایران در مورد اعدام هزاران زندانی سیاسی در سال ۱۳۶۷ به دستور مقام‌های جمهوری اسلامی و نقش ابراهیم رئیسی در این کشتار جمعی خواستار تحقیق مستقل شد.[۷۷][۷۸]
  • روز پنجشنبه ۱۰ تیر ۱۴۰۰ سازمان گزارشگران بدون مرز از درخواست جاوید رحمان، گزارشگر ویژه سازمان ملل برای تحقیقات مستقل در مورد نقش ابراهیم رئیسی در اعدام‌های سال ۱۳۶۷حمایت کرد.[۷۹][۸۰]
  • ۱۶ ژوئیه ۲۰۲۱، ۱۷ سناتور جمهوری‌خواه آمریکایی به رهبری تد کروز، سناتور ایالت تگزاس، طرحی را به مجلس سنا جهت اعمال تحریم علیه علی خامنه‌ای و ابراهیم رئیسی ارائه کردند. تد کروز دربارهٔ این تحریم‌ها گفت: «رئیسی قصاب ده‌ها هزار ایرانی بی‌گناه است. هر دو باید تحت تحریم‌های آمریکا قرار بگیرند.»[۸۱][۸۲]
  • مایک پنس: «ابراهیم رئیسی باید توسط مردم ایران از قدرت کنار گذاشته شود و باید به جرم جنایت علیه بشریت و نسل‌کشی محاکمه شود».[۸۳]

مناصب بلندپایه قضایی

بعد از درگذشت روح‌الله خمینی و آغاز رهبری سید علی خامنه‌ای، رئیسی با حکم محمد یزدی رئیس وقت قوه قضائیه، به سمت دادستان انقلاب تهران گماشته شد و از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۳ به مدت پنج سال این مسئولیت را برعهده داشت. پس از آن و از سال ۱۳۷۳ به ریاست سازمان بازرسی کل کشور گمارده شد و این سمت را تا سال ۱۳۸۳ عهده‌دار بود.[۹]

رئیسی در ۱۳۸۵

رئیسی از سال ۱۳۸۳ تا سال ۱۳۹۳، به مدت ۱۰ سال معاون اول قوه قضائیه و از سال ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۴ نیز دادستان کل کشور بود.[۸۴][۳۹][۸۵] همچنین وی از سال ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۰ با حکم سید علی خامنه‌ای به عنوان دادستان دادگاه ویژه روحانیت فعالیت می‌کرد.[۹] او از حامیان احیای پلیس قضایی بود.[۸۶]

سایر سمت‌ها

رئیسی با حکم سید علی خامنه‌ای به مدت ده سال، عضو هیئت امنای ستاد اجرایی فرمان امام بود.[۹] وی از سوی محمود احمدی‌نژاد به عنوان یکی از گزینه‌های پیشنهادی تصدی وزارتخانه‌های اطلاعات و دادگستری در مرداد ۱۳۸۴ به کمیسیون‌های مجلس شورای اسلامی معرفی شده بود.[۸۷][۸۸] وی عضو هیئت عالی گزینش کشور، و مؤسس «حوزه علمیه فاطمه الزهرا» در تهران نیز بوده است.[۸۹] او همچنین نخستین دبیر ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر در کشور بوده است.[۴۷] از دیگر مسئولیت‌های اجرایی و نظارتی وی، عضویت در «شورای عالی فضای مجازی»، «شورای پول و اعتبار» و «ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی» است.[۹۰]

وقایع پس از انتخابات سال ۱۳۸۸

در پی ادعای مهدی کروبی مبنی بر آزار جنسی معترضان بازداشت‌شده به نتایج دهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری ایران در بازداشتگاه کهریزک، رئیسی به عنوان یکی از اعضای هیئت سه‌نفره ویژه بررسی موضوع آزار جنسی از سوی رئیس وقت قوه قضاییه انتخاب شد.[۹۱] هیئت ویژه در ۱۲ سپتامبر ۲۰۰۹، با رد اتهامات مهدی کروبی، پیشنهاد داد که با افرادی که با نشر اکاذیب و ایراد تهمت و افتراء موجب تشویش اذهان عمومی و باعث هتک حیثیت و اعتبار نظام شده‌اند، برخورد قاطع صورت گیرد.[۹۲]

ابراهیم رئیسی مسئله بازداشتگاه کهریزک را «حاشیه‌ای» دانست و گفت متن اصلی ظلم بزرگ به نظام اسلامی است.[۹۳] در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۰، رئیسی، معاون قوه قضاییه ایران از قصد این قوه برای محاکمه رهبران مخالف دولت سخن گفت. او با متهم کردن مهدی کروبی و میرحسین موسوی از رهبران مخالفان دولت به ضربه زدن به ارزش‌های نظام، اعلام کرد که دستگاه قضا با قاطعیت، سران فتنه را محاکمه می‌کند.[۹۴] وی همچنین معتقد است که حصر سران جنبش سبز اقدامی قضایی نبوده و حصر خانگی به منظور تأمین امنیت خود آن‌ها است.[۹۵] در بهمن ۱۳۸۸ تقریباً یک هفته پس از اعدام دو نفر به اتهام شرکت در اعتراضات به نتایج انتخابات ریاست جمهوری دهم ایران، رئیسی، معاون اول قوه قضاییه، اعلام کرد که «۹ نفر دیگر نیز به زودی اعدام خواهند شد». به گفته او، این افراد «با انگیزه براندازی نظام در اغتشاشات حضور یافته‌اند».[۹۳]

در مارس ۲۰۱۱ نام ابراهیم رئیسی در فهرست ۸۰ مقام ایرانی تحریم شده توسط اتحادیه اروپا قرار گرفت او هم چنین یکی از بدنام‌ترین مقامات قضائی ایران در مجامع بین‌المللی شد. این افراد شامل نیروهای پلیس و شبه‌نظامی، مسئولان زندان، دادستان‌ها، قضات و دیگر مقاماتی بود که در «نقض حقوق بشر و ادعاهای مربوط به شکنجه و کشتن ناراضیان دست داشته‌اند.»[۹۶][۹۷]

دادستان دادگاه ویژه روحانیت

در سال ۱۳۹۱، رئیسی که معاون اول قوه قضائیه بود از سوی رهبر ایران سید علی خامنه‌ای با حفظ سمت به عنوان دادستان دادگاه ویژه روحانیت منصوب شد.[۹۸] رئیسی در این مقام، با محاکمه احمد منتظری به دلیل انتشار نوار صوتی پدرش حسینعلی منتظری به او حکم زندان داد که پس از یک روز بازداشت با میانجیگری مراجع تقلید متوقف شد.[۹۹][۱۰۰]

نمایندگی مجلس خبرگان

او در انتخابات دوره‌های چهارم، پنجم و ششم خبرگان رهبری از استان خراسان جنوبی نامزد و پیروز شد. در انتخابات دور چهارم (سال ۱۳۸۵) صلاحیت او در کنار محمدابراهیم ربانی و قربانعلی شهمیری مورد تأیید شورای نگهبان قرار گرفت و با ۶۸٫۶٪ آرا به عنوان نفر اول انتخاب و به مجلس خبرگان راه یافت.[۶][۱۰۱] در انتخابات دور پنجم مجلس خبرگان رهبری (سال ۱۳۹۴)، او به همراه محمدابراهیم ربانی در خراسان جنوبی نامزد و در نهایت با کسب ۸۰٪ آرا پیروز شد.[۵] در انتخابات دور ششم مجلس خبرگان رهبری نیز (سال ۱۴۰۲)، او به همراه سید حسن روح‌بخش در خراسان جنوبی نامزد و در نهایت با کسب ۸۲٫۵۷٪ آرا پیروز شد.[۱۰۲] رئیسی ابتدا در اسفند سال ۱۳۸۷ به عنوان کارپرداز اداری و مالی[۱۰۳] و سپس نایب‌رئیس اول عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان بوده است.[۱۰۴] در انتخابات هیئت رئیسه اسفند ۱۳۹۷، رئیسی در رقابت با صادق لاریجانی با کسب ۴۲ رأی در برابر ۲۷ رأی لاریجانی به عنوان نایب‌رئیس اول مجلس خبرگان انتخاب شد.[۱۰۵] رئیسی در انتخابات هیئت رئیسه اسفند ۱۳۹۹، جای خود را به محمدعلی موحدی کرمانی داده و نایب‌رئیس دوم شد.[۱۰۶] در انتخابات هیئت رئیسه اسفند سال ۱۴۰۱، رئیسی جای خود را به سید هاشم حسینی بوشهری داده و دوباره نایب‌رئیس اول شد.[۱۰۷]

عضویت در کمیسیون‌های مجلس خبرگان:

  • کمیسیون تحقیق موضوع اصل ۱۱۱ قانون اساسی[۱۰۸]
  • کمیسیون اصل ۱۰۷ و ۱۰۹ قانون اساسی[۱۰۹]

تولیت آستان قدس رضوی

عکس از ابراهیم رئیسی در زمان ریاست آستان قدس در مرز مهران به همراه حسین یکتا عضو شورای مرکزی قرارگاه عمار
ابراهیم رئیسی در زمان ریاست آستان قدس در مرز مهران، به همراه حسین یکتا عضو شورای مرکزی قرارگاه عمار

وی در ۱۷ اسفند ۱۳۹۴ با حکم سیدعلی خامنه‌ای به سمت تولیت آستان قدس رضوی منصوب شد.[۱۱۰][۱۱۱] او دومین نفر پس از عباس واعظ طبسی بود که در جمهوری اسلامی، تولیت آستان رضوی را بر عهده می‌گیرد.[۱۱۲] از جمله اقدامات وی در این مقام ساخت زائرسرا و زائر شهر، احداث مجتمع‌های جاده ای، احداث محل اسکان شبانه زائران، راه اندازی بنیاد کرامت و فعالیت‌های اقتصادی بود.[۱۱۳] رئیسی سه سال در این منصب حضور داشت و سپس به ریاست قوه قضائیه منصوب شد.

ریاست قوه قضائیه

انتخاب به ریاست

رئیسی در اسفند ۱۳۹۷

پس از فوت هاشمی شاهرودی و انتصاب آملی لاریجانی به سمت رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام خبرهایی مبنی بر جایگزینی سید ابراهیم رئیسی به سمت ریاست قوه قضائیه منتشر شد که این اخبار در ۲۷ بهمن ۱۳۹۷ توسط سخنگوی کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس تأیید شد. حسن نوروزی در این رابطه گفت: سید ابراهیم رئیسی قرار است به جای آملی لاریجانی سکاندار قوه قضائیه شود.[۱۱۴] سید علی خامنه‌ای در ۱۶ اسفند ۱۳۹۷ طی حکمی رئیسی را رسماً به ریاست قوهٔ قضائیه منصوب کرد.[۱۱۵]

رئیسی برنامه‌های خود برای اداره قوه قضائیه را زیر عنوان سند تحول قضایی برای رهبر ایران ارسال کرده بود. در ارزیابی کارنامه رئیسی می‌توان به برگزاری دادگاه‌های علنی مبارزه با فساد اقتصادی و محاکمه اشخاص سرشناس، آقازاده‌ها و برخی مدیران و مسئولان، تلاش‌ها برای پاک‌سازی درونی قوه قضاییه از عناصر و قضات فاسد، تحرکات میدانی ریاست قوه قضاییه و سرکشی سرزده به واحدهای قضایی و زندان‌ها و نیز انجام سفرهای استانی، کاهش اطاله دادرسی، تأسیس مجتمع ویژه مبارزه با فساد اقتصادی، به رسمیت شناختن جرم سیاسی، اجرایی کردن برخی از قوانین بر زمین مانده، از جمله مواردی است که در دوره ریاست قوه قضاییه مورد توجه قرار گرفته است.[۱۱۶]

واکنش‌ها
  • این انتصاب با استقبال شخصیت‌ها و گروه‌های گوناگون از جمله اصلاح‌طلبان در ایران همراه شد. از جمله سید مصطفی هاشمی‌طبا، محمود صادقی و چندی دیگر از نمایندگان مجلس، عیسی امینی، رئیس کانون وکلا و قاضی سراج، رئیس سازمان بازرسی کل کشور از شخصیت‌هایی بودند که انتصاب او را شایسته و امیدآفرین دانستند. گفته شده او با توجه به سابقه و تخصص خود در امر قضاء، مصمم به تقویت سازمان بازرسی کشور و مبارزه با فساد در قوه قضاییه و ایجاد رابطهٔ مثبت بین دستگاه قضا و نهادهای مدنی و مردم است.[۱۱۷]
  • محمدرضا خباز، فعال اصلاح طلب با انتصاب ابراهیم رئیسی به ریاست قوه قضاییه اظهار داشت برای اولین بار در طول چهل ساله انقلاب فردی از بدنه این قوه به ریاست آن انتخاب شده است. همچنین سید مصطفی هاشمی‌طبا با انتقاد از اِعمال اقدامات سلیقه‌ای در دستگاه قضا در دهه هفتاد ابراز امیدواری کرد با مدیریت ابراهیم رئیسی، این قوه شاهد ثبات بیشتری باشد. محمود علیزاده طباطبایی، وکیل دادگستری و فعال اصلاح طلب، سه مزیت برای رئیسی قائل است که سومین آنها پاکدستی اوست که حتی دشمنانش بر آن صحه می‌گذارند و با توجه به اینکه یکی از مشکلات عمده جامعه فساد است، رئیسی در این رابطه می‌تواند نقش سازنده‌ای را ایفا کند.[۱۱۸]
  • سارا لی ویتسون رئیس بخش خاورمیانه و شمال آفریقا در دیدبان حقوق بشر گفت: «روز ۷ مارس ۲۰۱۹ رهبر ایران علی خامنه‌ای، ابراهیم رئیسی را که یکی از چهار عضو هیئت دستور دهنده اعدام هزاران زندانی سیاسی در ۱۹۸۸ بوده، به عنوان رئیس قوه قضاییه منصوب کرد»... او افزود: «این بسیار آزار دهنده و صادقانه بگویم ترسناک است که ابراهیم رئیسی بر حسابرسی و قانون در ایران نظارت می‌کند»، «او باید به خاطر جنایات مورد تحقیق قرار بگیرد به جای اینکه او دیگران را مورد بازخواست قرار دهد.»[۱۱۹][۱۲۰][۱۲۱]

عملکرد

رئیسی پس از رسیدن به ریاست قوه «مبارزه با فساد» را شعار خود قرار داد. قوه قضائیه در این دوره تمرکز زیادی بر پرونده‌های فساد کارکنان این قوه در دوره ریاست لاریجانی داشت. اکبر طبری معاون سابق رئیس قوه و قاضی منصوری از جمله افرادی بودند که در این دوره مورد پیگرد قضایی قرار گرفتند.[۱۲۲]

تحریم وزارت خزانه‌داری ایالت متحده آمریکا

در ۱۳ آبان ۱۳۹۸ تحریم وزارت خزانه‌داری ایالت متحده آمریکا ۹ تن از افرادی را که از «نزدیکان سید علی خامنه‌ای» نامید، از جمله سید ابراهیم رئیسی را تحریم کرد.[۱۲۳] طبق بیانیه وزارت خزانه‌داری این افراد در «سرکوب‌های داخل و خارج از ایران» نقش داشته‌اند. در این بیانیه در مورد رئیسی آمده که او از چهره‌های مورد علاقه سید علی خامنه‌ای است و نام او با «نقض حقوق بشر» گره خورده است. عضویت ابراهیم رئیسی در «هیئت قضایی اعدام‌های سال ۶۷» و ادامه «مجازات‌های سنگدلانه»، «بازداشت‌های غیرقانونی»، «شکنجه و بدرفتاری» با متهمان در دستگاه قضائی تحت هدایت وی، از جمله موارد دیگری است که در این بیانیه به آن شاره شده است.[۱۲۴]

شکایت گروهی

در شهریور ۱۴۰۱ حمید بابایی، کایلی مور گیلبرت، و مهدی حاجتی در یک دادخواست ۳ نفره از ابراهیم رئیسی به دلیل نقش او به عنوان رئیس قوه قضائیه در به زندان افتادن و شکنجه آنها به دادگاه ناحیه‌ای ایالات متحده آمریکا برای ناحیه جنوبی نیویورک شکایت کردند.[۱۲۵] این شکایت بر پایه قانون قربانیان شکنجه تنظیم شد.[۱۲۶]

انتخابات ریاست‌جمهوری

انتخابات ۱۳۹۶

مقالهٔ اصلی: سید ابراهیم رئیسی در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۹۶)
رئیسی و قالیباف در انتخابات ۱۳۹۶

از رئیسی به عنوان گزینهٔ احتمالی جریان راست برای شرکت در انتخابات نام برده می‌شد؛ جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی (جمنا) و جبهه پایداری انقلاب اسلامی از او برای شرکت در دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران دعوت کردند. در روز ۱۷ فروردین ۱۳۹۶، او برای کاندیداتوری انتخابات ریاست جمهوری اعلام آمادگی کرد.[۱۲۷] و در ۲۵ فروردین ۱۳۹۶ با حضور در وزارت کشور جمهوری اسلامی ایران به عنوان نامزد دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران ثبت‌نام کرد و در ۳۱ فروردین ۱۳۹۶ صلاحیت او نزد شورای نگهبان احراز شد[۱۲۸]

نصرالله شاه آبادی مجتهد شیعه طی نامه‌ای از ابراهیم رئیسی خواست از ساحت علی بن موسی الرضا عذر خواهی کرده و از رقابت‌ها انصراف دهد. به عقیده شاه آبادی، ابراهیم رئیسی شخصی است که حاضر شد مسند تولیت آستان قدس رضوی و خدمت به علی بن موسی الرضا که سیادت عالم در آن مسند هست را برای شرکت در رقابت‌های انتخاباتی ریاست جمهوری ترک کند.[۱۲۹]

میزان رأی رئیسی در سطح کشور در انتخابات ۱۳۹۶

رئیسی در پاسخ استدلال کرد که با این که «بهترین شغل یعنی خادمی علی‌بن موسی الرضا و زوار بزرگوارش» را دارد و هیچ کاری برایش از این بالاتر و شیرین‌تر نیست؛ اما وضعیت نامطلوب مدیریت جامعه وظیفهٔ جدیدی برای حضور در انتخابات ایجاب می‌کرد.[۱۳۰]

در هفته منتهی به انتخابات، محمدباقر قالیباف شهردار تهران و از دیگر نامزدهای انتخابات به نفع رئیسی کناره‌گیری کرد.[۱۳۱] در نهایت در انتخابات ریاست جمهوری ایران که در ۲۹ اردیبهشت ۹۶ برگزار شد، رئیسی با کسب ۱۵٬۷۸۶٬۴۴۹ رای و ۳۸٫۳۰٪ آرا نفر دوم شد و حسن روحانی با کسب ۲۳٬۵۴۹٬۶۱۶ رای و ۵۷٫۱۳٪ آرا پیروز انتخابات شد.[۱۳۲] این بالاترین رأی برای رقیب رئیس‌جمهور مستقر در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران است. پیش از این بالاترین میزان متعلق به میرحسین موسوی در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۸۸ بود با ۱۳ میلیون رأی و ۳۳٪ رأی‌ها (اختلاف ۳۰٪ با رئیس‌جمهور برگزیده).[۱۳۳]

ابراهیم رئیسی در آخرین روز از تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۶ یعنی در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۶، با امیرحسین مقصودلو، مشهور به امیر تتلو دیدار و گفتگو کرد.[۱۳۴] در پی این دیدار، تتلو حمایت خود را از رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۶ اعلام کرد؛ که باعث بروز مناقشاتی در رسانه‌ها شد.[۱۳۵][۱۳۶]

انتخابات ۱۴۰۰

مقالهٔ اصلی: سید ابراهیم رئیسی در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۴۰۰)
رئیسی در مسجد ارشاد در هنگام رأی‌گیری انتخابات ۱۴۰۰

سید ابراهیم رئیسی در سیزدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری شرکت کرد و به همراه چند نامزد اصول‌گرای دیگر تأیید صلاحیت شد. شورای ائتلاف نیروهای انقلاب اسلامی،[۱۳۷] جبههٔ پایداری انقلاب اسلامی،[۱۳۸] شورای وحدت نیروهای انقلاب اسلامی (شورای وحدت اصول‌گرایان)،[۱۳۹] ائتلاف وحدت ملی[۱۴۰] رسماً از وی حمایت کردند. پیش‌بینی می‌شد که او پیشاپیش پیروز انتخابات است.[۱۴۱][۲۳][۱۴۲] عبدالحمید اسماعیل‌زهی امام‌جمعه اهل‌سنت زاهدان حمایت خود را از رئیسی در انتخابات ۱۴۰۰ اعلام کرد.[۱۴۳]

به گزارش صدای آمریکا، پیش از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰، سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با شماری از فعالان رسانه‌ای تماس گرفته و از آن‌ها خواسته است که مطلبی در نقد ابراهیم رئیسی — که از اعضای «هیئت مرگ» در قتل‌عام ۱۳۶۷ بود — منتشر نکنند؛ وگرنه، برایشان مشکل‌ساز خواهد شد.[۱۴۴] به گزارش دویچه‌وله تهدیدها از روز ۲۵ اردیبهشت همان روز ثبت نام رئیسی برای کاندیداتوری در انتخابات شروع شده است.[۱۴۵] سه روز پیش از رای‌گیری، علیرضا زاکانی و سعید جلیلی از انتخابات انصراف دادند و از رئیسی حمایت کردند.[۱۴۶]

نشست خبری رئیسی بعداز ثبت‌نام در انتخابات ریاست جمهوری

سید مصطفی محقق داماد و محمد درویش‌زاده در مقاله‌ای با عنوان «حقوق را جدی بگیریم (جای خالی قانون «مدیریت تعارض منافع» در انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم)» اثبات کردند که سید ابراهیم رئیسی در این انتخابات چندین بار قاعده تعارض منافع را، که مستند قرآنی، روایی، فقهی دارد؛ نقض کرده است. این موارد عبارتند از:

  1. نقض این قواعد از سوی سید ابراهیم رئیسی از آن جهت که احراز صلاحیت وی با مشارکت سه نفر از اعضای حقوقدان شورای نگهبان انجام شده که قبلاً توسط وی انتخاب و به مجلس شورای اسلامی معرفی شده بودند.
  2. نقض این قواعد از سوی سید ابراهیم رئیسی از آن جهت که همزمان با کاندیداتوری در انتخابات سیزدهم ریاست جمهوری، منصب ریاست قوه قضائیه را هم در اختیار داشته و از این ناحیه مقامات قضایی رسیدگی‌کننده به جرایم و تخلفات انتخاباتی را تعیین کرده و بر تصمیمات آنان نیز نظارت قضایی داشته است.[۱۴۷]

یک روز پیش از مراسم تنفیذ حکم ابراهیم رئیسی، سازمان عفو بین‌الملل در توییت خود نوشت: «جنایات علیه بشریت» بر این مراسم سایه انداخته است، این سازمان خواستار انجام «تحقیقات کیفری» به دلیل نقش رئیسی در «جنایات علیه بشریت» در رابطه با «کشتار ۶۷» شده است.[۱۴۸]

ریاست‌جمهوری

مقالهٔ اصلی: ریاست‌جمهوری سید ابراهیم رئیسی
همچنین ببینید: اشتباهات کلامی و گفتاری سید ابراهیم رئیسی

حکم ریاست‌جمهوری رئیسی در ۱۲ مرداد ۱۴۰۰ در مراسمی از سوی رهبر جمهوری اسلامی تنفیذ شد و او به عنوان هشتمین رئیس‌جمهور ایران آغاز به کار کرد.[۱۴۹] مراسم تحلیف او در ۱۴ مرداد ۱۴۰۰ در مجلس شورای اسلامی برگزار شد. رئیسی در این مراسم دولت خود را مدافع حقوق بشر خواند و از دیپلماسی با هدف لغو تحریم‌ها علیه ایران و بهبود روابط این کشور با کشورهای منطقه استقبال کرد. مقام‌های کشوری و لشکری و مهمان‌های خارجی از جمله رؤسای جمهوری افغانستان و عراق، نخست وزیران ارمنستان و الجزایر، رئیسان مجلس ترکیه، سوریه، نیجر، ازبکستان و تاجیکستان، رئیس سنای پاکستان، معاون رئیس‌جمهور ونزوئلا،[۱۵۰] وزیران امور خارجه بوسنی و هرزگوین، بولیوی،[۱۵۱] کویت،[۱۵۲] نیکاراگوئه[۱۵۳] و عمان و قائم‌مقام سیاست خارجی اتحادیه اروپا از جمله مهمانان این مراسم بودند.[۱۵۴]

ابراهیم رئیسی کلمات زیادی را در زمان تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری و بعد از آن به غلط خوانده مانند لِکنت (لُکنت)، لکوموتیر (لوکوموتیو)، گاماباتا (مگابایت)، پرپکانی (پروپاگاندا)، آمگوزمان (آمبودزمان) شیخ طوطی (شیخ رمضان البوطی).[۱۵۵]

امور داخلی

رئیسی در افتتاحیه هفدهمین اجلاس خبرگان رهبری

دلار آمریکا که در زمان تحلیف رئیسی در ۱۳ مرداد ۱۴۰۰، ۲۵ هزار و ۶۵۰ تومان بود، تا دی ۱۴۰۱ به رقم بی‌سابقه ۴۵ هزار تومان رسید و در پی آن علی صالح‌آبادی رئیس کل بانک مرکزی ایران استعفا داد.[۱۵۶] رئیسی محمدرضا فرزین را به جای او منصوب کرد که وعده داد نرخ دلار را به مبلغ ۲۸ هزار تومان تثبیت کند.[۱۵۷] در ۷ اسفند آن سال دلار به نرخ بی‌سابقه ۶۰ هزار تومان هم رسید[۱۵۸] و پس از مدتی به ۵۰ هزار تومان بازگشت.[۱۵۹]

از از اوایل فرودین ۱۳۹۷ بانک مرکزی ایران برای کنترل قیمت کالاهای اساسی، نهاده‌های دامی، دارو و تجهیزات پزشکی ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی با نرخ پایین‌تر از بازار آزاد پرداخت می‌کرد. در اردیبهشت ۱۴۰۱، دولت رئیسی اعلام کرد قصد دارد ارز ترجیحی برای آرد حذف و قیمت آن را آزاد کند و به مردم برای جبران آن یارانه پرداخت کند.[۱۶۰][۱۶۱] حذف ارز ترجیحی در کنار آزادسازی بهای آرد مصرفی صنف و صنعت که در زمان تورم بالای و سقوط ارزش ریال انجام شد؛ قیمت برخی مواد خوراکی در ایران را افزایش داد.[۱۶۲] از جمله قیمت نان فانتزی، روغن خوراکی، آرد، ماکارونی، شیر، مرغ و تخم مرغ چند برابر شد.[۱۶۳][۱۶۴] افزایش مواد خوراکی از عوامل نارضایتی مردم و بروز اعتراضات معیشتی در بهار سال ۱۴۰۱ شد.[۱۶۵] اعتراضات به گرانی مواد خوراکی ابتدا از استان خوزستان شروع شد[۱۶۶] و به سراسر ایران گسترش یافت.[۱۶۷]

در شهریور سال ۱۴۰۱، یکی از بزرگ‌ترین ناآرامی‌های داخلی ایران را فرا گرفت؛ اما با وجود بلندتر شدن فرخوان‌ها برای تغییر حکومت از سوی معترضان، رئیسی برخلاف اسلاف خود در اعتراضات پیشین، چندان هدف اعتراض قرار نگرفت و تا حد زیادی با بی‌اعتنایی مواجه شد. به نوشته فایننشل تایمز، عدم محبوبیت رئیسی در میان منتقدان حکومت کمتر نیست ولی این مسئله نشان می‌دهد که بسیاری از ایرانیان معتقدند او برنامه ای از خود ندارد، نشانه ای از تفکر و کنش خود نشان نمی‌دهد و تنها مجری اوامر رهبر و دیگر مراکز تندروی قدرت است.[۱۶۸]

دولت رئیسی در سال ۱۴۰۱ شروع به فروش برخی دارایی‌های دولت در قالب طرح هیئت عالی مولدسازی دارایی‌های دولت کرد.[۱۶۹]

رئیسی در سالن نمایش موشک هایپرسونیک فتاح همراه با حسین سلامی

پیش از روی کار آمدن دولت رئیسی با وضع مجدد تحریم‌های آمریکا در سال ۲۰۱۸ توسط دولت ترامپ، کاهش فروش نفت منجر به کاهش تولید ناخالص ملی ایران شده بود. همچنین اقتصاد ایران لطمات سنگینی از بروز دنیاگیری کووید ۱۹ دید. با تسهیل شدن محدودیت‌های کووید ۱۹ در جهان در سال ۲۰۲۱، نیاز جهانی به نفت افزایش یافت[۱۷۰]و دولت بایدن هم با وجود حفظ سیاست فشار حداکثری سلف خود تحریم‌ها را به شدت قبل اعمال نکرد. این باعث شد صادرات نفت ایران به‌طور قابل توجهی افزایش یابد[۱۷۱] و ظرف سه سال سه برابر شود،[۱۷۲] که به همراه افزایش قیمت نفت باعث شد درآمدهای نفتی ایران که در سال ۲۰۲۰ به پایین‌تر مقدار خود (۷٫۹ میلیارد دلار) رسیده بود به ۲۵٫۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ که مشابه سال ۲۰۱۵ (سال پیش از شروع برجام) بود افزایش پیدا کند.[۱۷۰] چین تقریباً تنها خریدار نفت ایران در این دوره بوده است.[۱۷۳]

در سال ۱۴۰۳، دولت رئیسی قصد داشته با افزایش شدید نرخ مالیات‌ها ناترازی بودجه ۱۴۰۳ را رفع کند. بیشتر این مالیات‌ها بر دوش شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی خصوصی قرار دارد در حالی که بسیاری از نهادها و بنگاه‌های اقتصادی حکومت از مالیات معافند.[۱۷۴]

در ماه‌های پایانی ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی، دولت او گشت ارشاد را با نام طرح نور احیا کرد. در اجرای این طرح، خشونت‌های کم‌سابقه‌ای توسط مأموران فراجا نسبت به زنانی که مخالف حجاب اجباری بودند اعمال شد.[۱۷۵]

امور خارجی

در دوره ریاست‌جمهوری رئیسی، ایران با پیروی از دستورهای رهبر جمهوری اسلامی ایران، سیاست خارجی رویکرد به سوی آسیا و نگاه به شرق را از نظر اقتصادی و ژئوپلیتیک پی گرفته است.[۱۷۶][۱۷۷] او پس از رسیدن به ریاست‌جمهوری سیاست خود را کاهش تمرکز بر رسیدن به یک توافق با قدرت‌های غربی و تمرکز بر همسایگان اعلام کرد. تحریم‌های آمریکا همچنان اثر شدیدی بر اقتصاد ایران دارند و این رویکرد هنوز نتیجه چندانی از نظر اقتصادی برای ایران به همراه نداشته است.[۱۷۸]دولت رئیسی سعی دارد از طریق دلارزدایی از تجارت و راه‌اندازی پرداختی خارج از نظام مالی بین‌المللی اثرات تحریم‌ها را کاهش دهد.[۱۷۹]

رئیسی همچون سید علی خامنه‌ای، نسبت به مقاصد غرب در خصوص برنامه هسته‌ای بدبین بود.[۱۸۰][۱۸۱] مذاکرات ایران با ۶ قدرت جهانی برای احیای توافق هسته ای (برجام) که در دولت روحانی شروع شده بود پس از مدتی وقفه از آذر ۱۴۰۰ در دولت رئیسی دوباره آغاز شد و تا پایان دوره او بی‌نتیجه ادامه داشت.[۱۸۲] ایران و آمریکا در سپتامبر ۲۰۲۳ توافق کردند پنج زندانی آمریکایی در ایران و پنج ایرانی زندانی در آمریکا آزاد شوند و ایران به ۶ میلیارد دلار درآمد نفتی مسدود شده خود برای هزینه در امور بشردوستانه دسترسی پیدا کند.[۱۸۳]

رئیسی از حامیان رابطه ایران با چین و موافقت‌نامه ۲۵ ساله ایران و چین بود. او در سال ۲۰۲۳ از چین دیدار کرد که نخستین دیدار یک رئیس‌جمهور ایران از چین پس از ۲۰ سال بود.[۱۸۴] با وجود انتظارات بالا نسبت به روابط ایران و چین، حجم روابط اقتصادی دو طرف از زمان روی کار آمدن رئیسی جهش بزرگی نداشت و سرمایه‌گذاری‌های مورد انتظار محقق نشد، در حالی که گسترش روابط چین با همسایگان ایران از جمله عربستان سرعت بالایی در همین دوره داشت.[۱۸۵] چین در سال اول ریاست‌جمهوری رئیسی تنها ۱۹۲ میلیون دلار آمریکا در ایران سرمایه‌گذاری کرد.[۱۸۶]

رئیسی سعی کرد روابط با کشورهای همسایه در خلیج فارس را بهبود دهد، تلاشی که به نظر می‌رسد ناشی از اولویت دغدغه‌های اقتصادی داخلی بر رقابت‌های سنتی منطقه‌ای باشد. ایران در مارس ۲۰۲۳ با میانجیگری چین با عربستان سعودی برای برقراری مجدد روابط پس از ۷ سال به توافق رسید که ممکن است منعکس کننده همین رویکرد باشد.[۱۷۶] در پی این توافق سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان در نامه‌ای رئیسی را برای دیدار از این کشور دعوت کرد که مورد پذیرش او قرار گرفت. دولت رئیسی برای کاستن از اعتراضاتی که با آن روبه روست نیاز شدیدی به یک محرک اقتصادی داشت و بهبود روابط با عربستان ممکن بود فرصت‌های تجاری جدیدی بین ایران و کشورهای عرب خلیج فارس که پیشتر برای معامله با ایران راغب نبودند ایجاد کند.[۱۸۷] در ژوئن ۲۰۲۳، وزیر امور خارجه عربستان پس از هفت سال به ایران سفر و با رئیسی دیدار کرد.[۱۸۸][۱۸۹] در مه ۲۰۲۳ رئیسی نخستین رئیس‌جمهور ایران شد که پس از شروع جنگ داخلی سوریه به این کشور سفر کرد که از سوی این دو کشور یک دستاورد سیاسی قابل توجه قلمداد شد. او در دمشق جلساتی با رؤسای سازمان‌های فلسطینی و حزب‌الله داشت. ایران سعی در تعمیق همکاری نظامی و امنیتی و نیز اقتصادی خود با سوریه در میانه بهبود روابط این دو کشور با کشورهای عربی دارد. بحران‌های اقتصادی که این دو کشور دچار آنند و تحریم‌های اقتصادی این که صرف این سفر به جهش قابل توجهی در روابط دو کشور بینجامد را نامحتمل می‌کند.[۱۹۰][۱۹۱][۱۹۲]

در دوره ریاست‌جمهوری رئیسی، آسیای میانه از اولویت‌های سیاست خارجی ایران بود. در دوره افول حضور روسیه در این منطقه و رقابت رقبایی چون چین و ترکیه، ایران سیاست خارجی فعالی را در این منطقه پی گرفت. رئیسی پس از رسیدن به ریاست‌جمهوری در اولین سفر خارجی خود به تاجیکستان رفت و روابط دو کشور گرمی گرفت. او اولین رئیس‌جمهور ایران شد که پس از دو دهه به ازبکستان سفر کرد. او همچنین با رؤسای‌جمهور قزاقستان، ترکمنستان و قرقیزستان دیدار کرد. انزوای فزاینده ایران و بن‌بست در مذاکرات هسته‌ای و تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا علیه ایران به خاطر کمک نظامی آن به روسیه و تلاش حکومت برای افزایش محبوبیت خود در میانه نارضایتی داخلی از جمله عوامل رویکرد ایران به آسیای میانه بوده است.[۱۹۳][۱۹۴][۱۹۵]

رئیسی در ژوئن ۲۰۲۳ با هدف تقویت روابط سیاسی و اقتصادی با همپیمانان ضد غربی ایران به سه کشور آمریکای لاتین -ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه- سفر کرد.[۱۹۶]

در ۴ ژوئیه ۲۰۲۳، ایران به عضویت کامل سازمان همکاری‌های شانگهای درآمد و رئیسی در نشست سران این سازمان از طریق ویدئو کنفرانس سخنرانی کرد.[۱۹۷] در سفر رئیسی به آفریقای جنوبی در اوت ۲۰۲۳ برای شرکت در اجلاس سران بریکس که گروهی متشکل از اقتصادهای نوظهور است، درخواست عضویت ایران را که در ۲۰۲۲ ارسال شده بود پذیرفت.[۱۷۹] رئیسی از طریق تلاش در عضویت در چنین پیمان‌های منطقه‌ای سعی داشت این پیام را به آمریکا و اتحادیه اروپا بدهد که ایران بدون احیای برجام از انزوای سیاسی خارج شده است.[۱۹۸]

رییسی در سال ۲۰۲۲ در نشست سران مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک شرکت کرد و با رهبرانی چون امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، شارل میشل، رئیس شورای اتحادیه اروپا، رئیس‌جمهوری بولیوی، نخست‌وزیر پاکستان، رئیس‌جمهوری سوئیس و نخست‌وزیر عراق دیدار کرد. مخالفان حکومت ایران در اعتراض به این سفر در نیویورک تجمع کردند.[۱۹۹] او در نشست سال ۲۰۲۳ نیز شرکت کرد.[۲۰۰]

سفرهای استانی

مقالهٔ اصلی: سفرهای استانی دولت سیزدهم

سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور جدید جمهوری اسلامی ایران در نخستین سفر استانی خود، به استان خوزستان سفر کرد.[۲۰۱]رئیسی همچون سایر رؤسای‌جمهور ایران طی مدت ریاست‌جمهوری از استان‌های مختلف ایران بازدید میدانی انجام داد.[۲۰۲] در یکی از سفرهایش به اهواز، فعالان توئیتری اهواز با راه‌اندازی پویشی به نام «#اهواز_تشنه_عمل»، ضمن بیان مطالبات خود از رئیس‌جمهور عملاً این موضوع را در فضای مجازی به صورت پر حجم و با فراوانی بالا مورد نمایش قرار دادند که صرفاً یک حضور و یک سفر نمی‌خواهند.[۲۰۳] فراوانی استفاده این هشتگ در شبکه‌های اجتماعی تلگرام، توییتر و اینستاگرام مختلف است.[۲۰۴]رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت در واکنش به هشتگِ اهوازی‌ها طی توئیتی نوشت که خوزستان واقعاً تشنه عمل است و به مشکلات این شهر ازجمله فاضلاب شهری و عقب افتادگی‌ها پرداخت.[۲۰۵]

مرگ و تشییع

مقاله‌های اصلی: مرگ و تشییع سید ابراهیم رئیسی و سقوط بالگرد حامل سید ابراهیم رئیسی
رئیسی به همراه الهام علی‌اف در مرز آذربایجان در ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳، ساعاتی پیش از کشته شدن

پیش از نیمروز ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ رئیسی برای افتتاح سد قیز قلعه‌سی به آذربایجان شرقی سفر کرد. در مسیر بازگشت بالگرد حامل او در جنگل‌های ارسباران دچار سانحه شد. سید محمدعلی آل‌هاشم امام‌جمعه تبریز، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه، مالک رحمتی استاندار آذربایجان شرقی و چند تن دیگر، همراه او در بالگرد بودند. گروه‌های امدادی بلافاصله به محل سانحه بالگرد اعزام شدند؛ اما شرایط آب و هوایی تلاش برای امدادرسانی را با سختی روبرو کرده بود.[۲۰۶]

صبح روز ۳۱ اردیبهشت، پس از پیدا کردن محل وقوع سانحه و یافتن لاشهٔ بالگرد حامل سید ابراهیم رئیسی، خبر کشته شدن او و همراهانش منتشر شد.[۲۰۷] وی پس از محمدعلی رجایی دومین رئیس‌جمهور ایران است که در زمان ریاست جمهوری کشته می‌شود.[۲۰۸] علیرغم اعلام منابع حکومتی، منابع ترکیه مدعی شدند پهپاد بیرقدار آکینجی مختصات محل سقوط را یافته و به ایران گزارش داده است.[۲۰۹]

در پی تأیید درگذشت رئیسی، خامنه‌ای پنج روز عزای عمومی اعلام کرد.[۲۱۰] در پی اعلام خبر درگذشت رئیسی، صدها تن در میدان ولی‌عصر در سوگ رئیس‌جمهور تجمع کردند. در جلسه مجلس خبرگان رهبری در ۱ خرداد، تصویر تزیین‌شده رئیسی با گل بر روی صندلی وی قرار گرفت.[۲۱۱] در نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد به احترام رئیسی یک دقیقه سکوت شد.[۲۱۲]

مرگ رئیسی با واکنش‌های متفاوتی در میان مردم ایران مواجه شد؛ برخی عزاداری کردند و برخی دیگر خوشحال شدند.[۲۱۳][۲۱۴] خانواده‌های دادخواه با رقص و شادی خوشحالی خود را ابراز داشتند که با تهدید مقامات جمهوری اسلامی به بازداشت روبرو شدند.[۲۱۵][۲۱۶] رهبران و مقامات چندین کشور و سازمان‌های بین‌المللی تسلیت و همدردی خود را ابراز کردند. شماری از مقامات و قانون‌گذاران اروپایی و پارلمان اروپا از جمله گابریلیوس لندزبرگیس وزیر امور خارجه لیتوانی، چارلی وایمرز عضو پارلمان اروپا از همدردی و اظهار تاسف خودداری کردند.[۲۱۷]

مراسم تشییع جنازهٔ قربانیان از ۱ خرداد در تبریز آغاز شد. در راهپیمایی تشییع جنازه، جمعیتی حدود ده‌ها هزار نفری حضور داشتند. روز چهارشنبه ۲ خرداد در کل کشور تعطیل رسمی اعلام شد.[۲۱۸] پیکر رئیسی و امیرعبداللهیان به تهران و سپس قم منتقل شد و مراسم تشییع دیگری در ۲ خرداد به امامت خامنه‌ای و با حضور مخبر و مقامات داخلی و خارجی از جمله اسماعیل هنیه رهبر حماس و شهباز شریف نخست‌وزیر پاکستان در دانشگاه تهران برگزار شد.[۲۱۹] شرکت‌کنندگان مراسم تشییع جنازه در تهران نیز ده‌ها هزار نفر برآورد شد.[۲۲۰][۲۲۱] جمعیت حاضر در بلوار اصلی تهران نیز صدها هزار نفر برآورد شد.[۲۲۲] با این حال، مشارکت مردم در این مراسم به‌میزان قابل توجهی کمتر از شرکت‌کنندگانِ مراسم تشییع قاسم سلیمانی در سال ۱۳۹۸ بود.[۲۲۲] پیکر رئیسی در ۳ خرداد وارد بیرجند[۲۲۳] و سپس به زادگاهش مشهد منتقل و همان روز در حرم امام رضا دفن شد.[۲۲۴]

مواضع

سیاسی

رئیسی مدافع تفکیک جنسیتی در ایران بود. او در مرداد ۱۳۹۳ در جمع خبرنگاران دربارهٔ اجرای طرح تفکیک جنسیتی در شهرداری تهران گفت: «به نظر من اینکار حرکت بسیار خوبی است؛ زیرا قاطبه زنان برای انجام یک کار بهتر به یک فضای کاملاً آرام و مناسب نیازمند هستند. جلوگیری از اختلاط زن و مرد در محیط اداری به این جهت است که زن و مرد بتوانند خدمت‌رسانی بهتری به مردم داشته باشند و این کار یک حرکت خوب در جهت ایجاد فضای مناسب کار و تلاش برای بانوان است.»[۲۲۵] او در سال ۱۳۸۰ دربارهٔ حکم قطع دست سارق گفت: «اگر حکم صادره از سوی قاضی قطعیت پیدا کند باید اجرا شود ضمن اینکه مواردی مانند قطع دست سارقان در گذشته نیز وجود داشته و تنها برای روزهای اخیر نیست.» او همچنین گفت این کار براساس حدود الهی بوده و «این حدود الهی از افتخارات بزرگ ماست» و مجازات سرقت باید بر اساس شرایطی که قانون مشخص کرده و همچنین مواردی که برای قاضی اثبات شود تعیین می‌شود.[۲۲۶]

رئیسی از مدافعان اسلامی‌کردن دانشگاه‌ها و افزایش نشاط، فعالیت و امید در دانشجویان، بازنگری در اینترنت برای استفاده اقتصادی از آن و جلوگیری از ایجاد آسیب‌های اجتماعی و معامله مواد مخدر از طریق آن، و مقابله با فرهنگ غربی برای «جلوگیری از فروپاشی ساختارهای اجتماع» بود.[۲۲۷][۲۲۸] رئیسی از مخالفان کنسرتهای هنجارشکن است و در این باره گفته است: «ما معتقدیم که کنسرت، دو قسم است؛ کنسرت مطابق با هنجار و هنجارشکن که من به دنبال ایجاد و توسعه کنسرت مطابق با هنجار هستم ولی کنسرت هنجارشکن را هیچ‌کس در کشور قبول ندارد.»[۲۲۹] رئیسی در مناظره انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ بیان داشت: «ما گشت ارشاد خواهیم داشت، اما برای مدیران»، وی همچنین گفت: «اگر دولتمردان خوب عمل کنند، مردم خوب عمل خواهند کرد».[۲۳۰]

اقتصادی

رئیسی در اظهارنظری گفت در صورت استمرار تحریم اقتصادی باید آن را یک فرصت برای توانمندی اقتصادی تلقی کرد و «به جای اینکه کوتاه بیاییم باید خود را مقاوم کنیم.» او گفت «آن روزی تهدید کارساز خواهد بود که اظهار ضعف کنیم. اگر با قدرت به دنبال تقویت توانمندی‌های خود باشیم و از ضعف‌ها بکاهیم دشمن نمی‌تواند کاری بکند».[۲۳۱] او در مصاحبه‌ای بعد از انتخابات سال ۹۶ در مورد علت حضورش در انتخابات گفت: «واقع مطلب این است که انقلاب اسلامی در عرصهٔ مدیریت کشور پس از سال‌ها هنوز نتوانسته است طرح خود را به‌صورت کامل ارائه دهد. الگوهایی از مدیریت انقلابی وجود دارد و آثار خوبی خلق کرده است ولی به‌عنوان یک جریان غالب نه خود را کاملاً شناسانده است و نه بر فرهنگ مدیریتی و اجرائی کشور حاکم شده است. ریشه‌های مشکلات کشور شناخته‌شده نبودن این نوع از مدیریت عقلانی و انقلابی و جاری نشدن آن در ساختارهای مدیریتی کشور است. من عقیده دارم انقلاب اسلامی حتی به کسانی که به این انقلاب اعتقاد ندارند بیشترین خدمت را کرده است و وظیفه هم دارد بکند، منتها این پروژه هنوز کامل نیست و خلأهایی دارد که باید پوشانده شود، همین موجب ناکارآمد نشان دادن انقلاب و نظام می‌شود.» او در مورد دو تفکر رقیب در کشور می‌گوید: «اساساً برخی از منازعات سیاسی در کشور به تقابل دو نوع نگاه برمی‌گردد؛ یک نگاه که می‌گوید انقلاب اسلامی الگویی برای ادارهٔ کشور دارد که متفاوت از نظام سرمایه‌داری است و یک نگاه که نه از خلاقیتی برخوردار است و نه حاضر است دربارهٔ نوع مدیریتی که تفکر انقلابی ارائه می‌دهد بیندیشد و تنها راه بقاء را توجه به اراده بیگانگان می‌داند. من به این انتخابات قدم گذاشتم که بگویم رفتار و مدیریت انقلابی آن تصویری نیست که دشمنان آن ساخته‌اند و گام اول برای اینکه وضعیت کشور اصلاح شود اصلاح این تصویر است.»[۱۳۰]

رئیسی در آخرین مناظره تلویزیونی‌اش، با بیان اینکه اگر اف‌ای‌تی‌اف (FATF) منافع ملت را تأمین کند با آن مخالفتی نخواهد داشت، رقبایش را متهم کرد که بر اساس «ذهن خوانی»، او را در مقابل این لایحه قرار داده‌اند. او همچنین با بیان اینکه با برجام و ۹ بندی که رهبری تأیید کرده است، موافق است، گفت برجام را یک دولت مقتدر می‌تواند به اجرا درآورد.[۲۳۲] رئیسی همچنین با بیان اینکه هر دولتی که سر کار بیاید باید تمام تلاشش را برای رفع تحریمهای ظالمانه انجام دهد، ابراز کرد که در عین حال نباید اقتصاد کشور را مشروط به رفع تحریم، کرونا و سیل کرد.[۲۳۳]

فرهنگی

رئیسی و مصطفی پورمحمدی در مراسم تودیع و معارفه رئیس سازمان بازرسی کل کشور

ابراهیم رئیسی پیرامون نقش بانوان در فرهنگ و اقتصاد می‌گوید: «سخن گفتن از فرهنگ و اقتصاد بدون نقش بانوان ناقص است…»، وی همچنین گفت: «کسی به بانوان حقی نداده است، بلکه خداوند به بانوان حق داده و حق زنان خدادادی است و دولت نه تنها نباید این حق را ضایع کند بلکه باید زمینه شکوفایی آن را هم ایجاد کند».[۲۳۴] وی با اشاره به نقش اقتصاد هنر در اشتغال‌زایی، بیان داشت: «اقتصاد هنر، هم تولید را در کشور رونق می‌دهد و هم اینکه هنرمندان نیازمند کمک دولت نخواهند بود.»[۲۳۵] رئیسی همچنین بیان داشت: «روشنفکر جامعه قبل از دیگران می‌فهمد و تهدیدات جامعه را دیده‌بانی می‌کند و زود با شعر و هنر خود به جامعه هشدار می‌کند و مانند مؤذن جامعه را از خواب رفتگی نجات می‌دهد»؛ و به گفته وی، حمایت از اهالی فرهنگ و هنر نباید لفظی باشد و باید منجر به عمل شود.[۲۳۶] از دیدگاه رئیسی، «فرهنگ و هنر نباید در اجرای عدالت و مبارزه با فساد غایب باشد و نقش مهمی در ارزشمند نشان‌دادن قانون‌گرایی و نظارت‌پذیری و ضد ارزش معرفی‌کردن قانون‌گریزی و نظارت‌گریزی دارد».[۲۳۷]

سیاست خارجی

رئیسی در دومای روسیه

خط مشی‌های اعلام شده از سوی رئیسی در حوزه سیاست خارجی کلی و عاری از جزئیات بوده است. محتمل است او به‌طور کامل پایبند به رهبری، نسبت به آمریکا عمیقاً بدگمان، و بسیار نزدیک به سپاه پاسداران باشد. او گفته تعامل با جهان، مخصوصاً با همسایگان، اولویت او خواهد بود. او در یکی از مناظرات انتخابات ۱۴۰۰ روشن کرد که در صورت انتخاب، برجام را پیاده خواهد کرد. برخلاف روحانی، انتظار نمی‌رود رئیسی حامی سرمایه‌گذاری بزرگ غربی در ایران باشد. علی باقری و امیرعبدالهیان که به رئیسی در زمینه سیاست خارجی مشاوره می‌دهند، دیدگاه‌های تهاجمی دارند.[۲۳۸]

وی در پاسخ به خبرنگاران در مورد سیاست خارجی خود گفت: «ایجاد روابط با هر کشوری به جز اسرائیل».[۲۳۹] رئیسی پیرامون برنامه‌های خود در حوزه سیاست خارجه، محورهای اساسی را شامل سه مورد می‌داند: «امنیت از موضع اقتدار»، «صلح از موضع قدرت»، و «مذاکره و دیپلماسی از موضع عزت و منفعت». وی پیرامون نحوه اجرا و پیشبرد برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، آن را تحمیل شدنی برنمی‌شمرد، و اشاره می‌نماید: «اجازه نمی‌دهیم برجام به ابزار زیاده خواهی و باج‌گیری از ملت ایران تبدیل شود».[۲۴۰]

همجنس‌گرایی

همچنین ببینید: حقوق ال‌جی‌بی‌تی در ایران

رئیسی اظهارات تبعیض‌آمیزی در مورد همجنس‌گرایی بیان کرد و رابطهٔ هم‌جنسان را یک «پدیده زشت» توصیف کرد. مرکز حقوق بشر در ایران تأکید دارد که این نوع لفاظی باعث تشدید تبعیض و خشونت علیه افراد ال‌جی‌بی‌تی در کشور می‌شود.[۲۴۱] رئیسی در سفر به اوگاندا، پس از آن که این کشور اخیراً قانونی را برای تعیین مجازات اعدام برای همجنس‌گرایی به تصویب رسانده بود، اظهار داشت: «کشورهای غربی تلاش می‌کنند همجنس‌گرایی را به عنوان یک شاخص تمدن معرفی کنند، در صورتی که این یکی از کثیف‌ترین چیزهایی است که در تاریخ بشر اتفاق افتاده است.»[۲۴۲]

هولوکاست

رئیسی مانند دیگر رهبران ایران علناً صحت تاریخی هولوکاست را مورد تردید قرار داد. پس از اینکه در برنامهٔ ۶۰ دقیقه از او پرسیده شد که باور دارد هولوکاست اتفاق افتاده است یا خیر، او گفت: «نشانه‌هایی وجود دارد که این اتفاق انجام گرفته است. اگر این‌طور است باید اجازه دهند درخصوص آن بررسی‌هایی انجام بگیرد.»[۲۴۳]

تصویر عمومی

اطلاعات بیشتر: برگزیدن رهبر آینده جمهوری اسلامی ایران
استفاده از عینک سه‌بعدی توسط رئیسی در بازدید از نمایشگاه نانوفناوری

ابراهیم رئیسی پیش از درگذشتش، گزینه پیشتاز جانشینی سید علی خامنه‌ای به عنوان رهبر آینده جمهوری اسلامی ایران بود.[۲۴۴] در سال ۲۰۱۹ سعید گلکار از الجزیره، رئیسی را «محتمل‌ترین جانشین علی خامنه‌ای» به عنوان رهبر آینده ایران خواند.[۲۴۵] در سال ۲۰۲۰ دکستر فیلکینز او را به عنوان جانشین خامنه‌ای «که مرتباً از او نام برده می‌شود» توصیف کرد.[۲۴۶] درگذشت او برنامه‌های تندروها برای جانشینی را برهم زد و رقابت‌های درون اردوگاه آنان برای جانشینی خامنه‌ای پس از درگذشت او را افزایش داده است.[۲۴۴][۲۴۷] مجلهٔ تایم در سال ۲۰۲۱ او را یکی از ۱۰۰ نفر از تاثیرگذارترین افراد در جهان نامید.[۲۴۸]

اشتباهات کلامی و گفتاری رئیسی مورد توجه رسانه‌ها بوده است. او واژه‌های زیادی را در زمان تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری و پس از آن به غلط خواند و جملات نامفهومی را بیان کرد.[۲۴۹] برخی منتقدان او را «بی‌سواد» خواندند. رئیسی در دورهٔ ریاست‌جمهوری مورد انتقاد برخی از اصول‌گرایان بابت برنامه‌ها، عملکرد و وعده‌های ناتمامش بودند. ناکارآمدی دولت او در زمینهٔ اقتصادی آشکار بود.[۲۵۰]

پس از مرگ رئیسی، مقامات و رسانه‌های جمهوری اسلامی، به شکل گسترده‌ای اقدام به تمجید و آمارسازی و دست‌آوردسازی برای او کردند. برخی از طرفداران نظام وجهه‌ای مقدس از رئیسی ارائه دادند. به باور مسعود آذر در بی‌بی‌سی فارسی، پس از مرگ او انگار با یک «ابراهیم رئیسی» جدید روبه‌رو هستیم که کارنامه قضایی و سیاسی او بازنویسی شده است. او اینک در چشم طرفدارانش هم‌سنگ یک «قدیس» و «معصوم» است.»[۲۵۰]

مرکز مطالعات بین‌المللی و امنیتی مریلند (CISSM) وابسته به مدرسهٔ سیاست عمومیِ دانشگاه مریلند، نتایج پژوهش‌های خود در افکار عمومی در ایران را به صورت دوره‌ای منتشر می‌کند. تغییرات محبوبیت رئیسی در افکار عمومی ایران براساس یافته‌های این مرکز، به شرح جدول زیر است:[۲۵۱]

نتایج محبوبیت‌سنجی‌های مرکز مطالعات بین‌المللی و امنیتی مریلند (CISSM) از سال ۱۳۹۶ به بعد
تاریخ پیمایش اندازهٔ
نمونه 		حاشیهٔ
خطا 		نگرش‌ها منبع
بسیار علاقه‌مند تا حدی علاقه‌مند تا حدی بی‌علاقه بسیار بی‌علاقه نمی‌شناسم نظری ندارم
۱۸ اردیبهشت – ۲۱ اردیبهشت
۱۳۹۶ 		۱٬۰۱۵ ٪±۳٫۱ ۱۷٫۴٪ ۳۰٫۹٪ ۱۵٫۱٪ ۲۰٫۵٪ ۱۲٫۶٪ ۳٫۵٪ [۱]
دوازدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری (۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۶)
۲۱ خرداد – ۲۷ خرداد
۱۳۹۶ 		۱٬۰۰۴ ٪±۳٫۱ ۲۲٫۶٪ افزایش ۳۴٫۰٪ افزایش ۱۳٫۵٪ کاهش ۲۰٫۹٪ افزایش ۵٫۱٪ ۳٫۹٪
۲۶ دی – ۴ بهمن
۱۳۹۶ 		۱٬۰۰۲ ٪±۳٫۱ ۱۹٫۱٪ کاهش ۳۴٫۷٪ افزایش ۱۵٫۱٪ افزایش ۱۹٫۳٪ کاهش ۷٫۶٪ ۴٫۳٪ [۲]
۲۸ فروردین – ۱۴ اردیبهشت
۱۳۹۸ 		۱٬۰۰۴ ٪±۳٫۱ ۲۱٫۵٪ افزایش ۳۴٫۷٪ بی‌تغییر ۱۴٫۷٪ کاهش ۱۶٫۸٪ کاهش ۷٫۳٪ ۵٫۰٪ [۳]
۳ شهریور – ۷ شهریور
۱۳۹۸ 		۱٬۰۰۹ ٪±۳٫۱ ۲۸٫۰٪ افزایش ۳۵٫۶٪ افزایش ۱۳٫۸٪ کاهش ۱۴٫۰٪ کاهش ۵٫۹٪ ۲٫۷٪
۱۱ شهریور – ۱۱ مهر
۱۳۹۹ 		۱٬۰۰۵ ٪±۳٫۱ ۴۲٫۲٪ افزایش ۳۴٫۶٪ کاهش ۹٫۸٪ کاهش ۱۰٫۰٪ کاهش ۲٫۰٪ ۱٫۴٪ [۴]
۷ بهمن – ۱۸ بهمن
۱۳۹۹ 		۱٬۰۰۸ ٪±۳٫۱ ۴۱٫۸٪ کاهش ۳۲٫۹٪ کاهش ۱۰٫۷٪ افزایش ۹٫۶٪ افزایش ۲٫۸٪ ۲٫۲٪
سیزدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری (۲۸ خرداد ۱۴۰۰)
۸ شهریور – ۱۸ شهریور
۱۴۰۰ 		۱٬۰۰۱ ٪±۳٫۱ ۴۵٫۴٪ افزایش ۳۲٫۶٪ کاهش ۹٫۲٪ کاهش ۹٫۶٪ بی‌تغییر ۰٫۱٪ ۳٫۲٪ [۵]

زندگی شخصی

رئیسی درحال نمایش شناسنامه و کارت ملی خود

رئیسی با جمیله علم‌الهدی، دختر سید احمد علم‌الهدی (امام جمعه مشهد و نماینده ولی فقیه در خراسان رضوی) ازدواج کرد.[۲۵۲] همسر او که در سال ۱۳۸۰ دکترای خود را از دانشگاه تربیت مدرس گرفته، استاد علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی و رئیس کمیسیون تعلیم و تربیت شورای عالی انقلاب فرهنگی است.[۲۵۲][۲۵۳] رئیسی دو دختر و دو نوه دارد.[۲۵۴] ریحانه سادات، یکی از دختران وی، در دوره دکترای جامعه‌شناسی دانشگاه تهران تحصیل می‌کند.[۲۵۵] دختر دیگر رئیسی لیسانس فیزیک از دانشگاه صنعتی شریف دریافت کرده و در زمینه نهج البلاغه ادامه تحصیل داده است.[۲۵۶] مقداد نیلی احمدآبادی، داماد رئیسی، سردبیر سایت رجانیوز و فرزند حسین نیلی است.[۲۵۷][۲۵۸]

تاریخچه انتخاباتی

سال انتخابات تعداد آراء درصد رتبه نتیجه منبع
۱۳۸۵ مجلس خبرگان رهبری ۲۰۰٬۹۰۶ ۶۸٫۶ یکم پیروزی [۵]
۱۳۹۴ مجلس خبرگان رهبری ۳۲۵٬۱۳۹ افزایش ۸۰٫۰ افزایش یکم پیروزی [۶]
۱۳۹۶ ریاست‌جمهوری ۱۵٬۸۳۵٬۷۹۴ ۳۸٫۲۸ دوم شکست [۲۵۹]
۱۴۰۰ ریاست‌جمهوری ۱۸٬۰۲۱٬۹۴۵ افزایش ۶۲٫۹۰ افزایش یکم پیروزی [۲۶۰]
۱۴۰۲ مجلس خبرگان رهبری ۲۷۵٬۴۶۳ کاهش ۸۲٫۵۷ افزایش یکم پیروزی [۲۶۱]

آثار

وی دارای سخنرانی‌ها و مقالاتی در موضوعاتی از قبیل: تعداد اسباب مسئولیت، مفهوم رهن، بیع فاسد و اقسام آن، مدیریت کارآمد، تاریخ بازرسی در ایران، نظارت اثر بخش، تأثیر متقابل تصمیمات قضائی و اقتصادی و جایگاه نظارت و بازرسی در اسلام است.[۲۶۲]

کتاب‌های تقریرات درس قواعد فقه (۳ جلدی، در بخش‌های قضایی، اقتصادی و عبادی)، ارث بی‌وارث، تعارض اصل و ظاهر در فقه و قانون از آثار منتشرشدهٔ او است.[۲۶۳][۲۶۴][۲۶۵]

جستارهای وابسته

منابع

  1. ↑ «خبرگزاری فارس - قائم‌مقام تولیت آستان قدس رضوی منصوب شد». خبرگزاری فارس. ۲۰۱۹-۰۱-۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ آوریل ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۱-۰۱.
  2. ↑ «بخشی از حکم رهبرمعظم انقلاب در انتصاب حجت الاسلام رئیسی به سمت دادستان دادگاه ویژه». raisi.ir. ۱۸ خرداد ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۲۲ مه ۲۰۲۴.
  3. ↑ https://www.magiran.com/article/4331568
  4. ↑ نتایج انتخابات مجلس خبرگان رهبری در خراسان جنوبی اعلام شد ایرنا، ۱۲ اسفند ۱۴۰۲
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ «اعلام آرای مجلس خبرگان رهبری در خراسان جنوبی». الف. ۸ اسفند ۱۳۹۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ ژوئیه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۵ اسفند ۱۳۹۵.
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ «نتیجه چهارمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری در استان خراسان جنوبی». ایسنا. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۶ ژوئن ۲۰۲۱.
  7. ↑ «انتصابات جدید در قوهٔ قضاییه». ایسنا. ۶ مرداد ۱۳۸۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۱ خرداد ۱۳۹۷.
  8. ↑ «رئیس سازمان بازرسی کل کشور منصوب شد». ایرنا. ۳۱ مرداد ۱۳۷۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۳ مه ۲۰۲۱.
  9. ↑ ۹٫۰۰ ۹٫۰۱ ۹٫۰۲ ۹٫۰۳ ۹٫۰۴ ۹٫۰۵ ۹٫۰۶ ۹٫۰۷ ۹٫۰۸ ۹٫۰۹ ۹٫۱۰ «شرح زندگی». سید ابراهیم رئیسی. ۲ خرداد ۱۴۰۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۶.
  10. ↑ «مشخصات شناسنامه‌ای ۶ کاندیدای ریاست‌جمهوری». تابناک. ۱ اردیبهشت ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ ژانویه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲ اردیبهشت ۱۳۹۶.
  11. ↑ "I24NEWS". 15 September 2023. Archived from the original on 28 September 2023. Retrieved 28 September 2023.
  12. ↑ ««آیت‌الله اعدام» یا «سید محرومان»؟ نگاهی به زندگی ابراهیم رئیسی». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۳ مه ۲۰۲۴.
  13. ↑ «واکنش دادخواهان به مرگ رئیسی: یک جلاد کم شد و از محاکمه گریخت». ایران اینترنشنال. ایران اینترنشنال. ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۳. دریافت‌شده در ۲۳ مه ۲۰۲۴.
  14. ↑ «جسد «سید محرومان» در محلی با در طلا، کف سنگ مرمر و لوستر نفیس، دفن می‌شود». ایران اینترنشنال. ۳ خرداد ۱۴۰۳. دریافت‌شده در ۲۳ مه ۲۰۲۴.
  15. ↑ «زندگینامه آیت‌الله رئیسی؛ مردی که از مردم بود و شهید جمهور شد». خبرگزاری جمهوری اسلامی. ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۳. دریافت‌شده در ۲۳ مه ۲۰۲۴.
  16. ↑ Motamedi, Maziar. "Hardliner Raisi elected Iran's new president". www.aljazeera.com (به انگلیسی). Retrieved 2022-09-16.
  17. ↑ «ابقای "جنتی" در ریاست مجلس خبرگان/ "حسینی‌بوشهری" جایگزین "موحدی‌کرمانی" شد». تسنیم. ۲ اسفند ۱۴۰۱.
  18. ↑ «سوابق و زندگینامه حجت‌الاسلام و المسلمین رئیسی». خبرگزاری صدا و سیما. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۲۱.
  19. ↑ «رئیسی جانشین آیت‌الله طبسی می‌شود، علم الهدی نماینده ولی فقیه». انتخاب. ۱۴ اسفند ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۲۳ خرداد ۱۴۰۰.
  20. ↑ «قیمت دلار آمریکا در ایران نزدیک به ۳۸ هزار تومان شد». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۳ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۳ دسامبر ۲۰۲۲.
  21. ↑ «شعارهای اعتراضات ایران؛ از «زن، زندگی، آزادی» تا «بهش نگین اعتراض، اسمش شده انقلاب»». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۰۲۲-۱۱-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۰۵.‏
  22. ↑ جعفری، سعید (۲ خرداد ۱۴۰۳). «دستاوردها و ناکامی‌های دیپلماتیک «دولت مطیع» ابراهیم رئیسی». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲ خرداد ۱۴۰۳.
  23. ↑ ۲۳٫۰ ۲۳٫۱ ۲۳٫۲ Golkar, Saeid. "Ebrahim Raisi: The cleric who could end Iranian hopes for change". www.aljazeera.com (به انگلیسی). Archived from the original on 13 May 2021. Retrieved 2021-05-13.
  24. ↑ "US puts new sanctions on Iranian supreme leader's inner circle". www.aljazeera.com (به انگلیسی). Archived from the original on 19 November 2019. Retrieved 2021-05-13.
  25. ↑ "Ebrahim Raeesi Was Officially Appointed as the Chief of Iran's Judiciary". Iran International (به انگلیسی). 2019-03-07. Archived from the original on 6 June 2021. Retrieved 2021-05-13.
  26. ↑ ۲۶٫۰ ۲۶٫۱ "Cleric accused of crimes against humanity to head Iran's justice system | Reporters without borders". RSF (به انگلیسی). 2019-03-18. Retrieved 2021-06-17.
  27. ↑ "Cleric accused of crimes against humanity to head Iran's justice system | Reporters without borders". RSF (به انگلیسی). 2019-03-18. Retrieved 2021-06-21.
  28. ↑ ۲۸٫۰ ۲۸٫۱ «عفو بین‌الملل: رئیسی باید تحت تحقیقات کیفری قرار گیرد». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۰.
  29. ↑ ۲۹٫۰ ۲۹٫۱ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «عفو بین‌الملل خواهان تحقیق دربارهٔ "جنایات" ابراهیم رئیسی شد | DW | 19.06.2021». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۰.
  30. ↑ «انتشار آگهی اسامی نامزدهای انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری». ستاد انتخابات کشور. ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۶.[پیوند مرده]
  31. ↑ تصویر شناسنامه سید ابراهیم رئیسی
  32. ↑ «حجت‌الاسلام رئیسی؛ از تدریس در دانشگاه تا تولیت آستان قدس رضوی». مشرق نیوز. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۳ مه ۲۰۲۱.
  33. ↑ «تصاویر تلخ از چهره ماتم زده مادر ابراهیم رئیسی /شهردار به منزل او رفت». خبرآنلاین. ۱ خرداد ۱۴۰۳. دریافت‌شده در ۲ خرداد ۱۴۰۳.
  34. ↑ «عکسی از برادر رئیسی در تلویزیون». خبرآنلاین. ۱ خرداد ۱۴۰۳. دریافت‌شده در ۲ خرداد ۱۴۰۳.
  35. ↑ «شهید رئیسی در حین تحصیل مخارج خانواده را تأمین می‌کرد». ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۳. تسنیم. دریافت‌شده در ۲ خرداد ۱۴۰۳.
  36. ↑ «رئیسی سیستانی‌تبار است». ایزنا. ۱۱ اردیبهشت ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۲ خرداد ۱۴۰۳.
  37. ↑ «ابراهیم رئیسی؛ از قضاوت تا تولیت». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۷ مارس ۲۰۱۶.
  38. ↑ «زندگینامه: سید ابراهیم رئیسی (۱۳۳۹-)». همشهری آنلاین. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۳ مه ۲۰۲۱.
  39. ↑ ۳۹٫۰ ۳۹٫۱ ۳۹٫۲ «مرد ۵۴ ساله‌ای که دادستان کل کشور شد، کیست؟ / ابراهیم رئیسی را بیشتر بشناسید». خبرآنلاین. ۲ شهریور ۱۳۹۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ اکتبر ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۱ ژانویه ۲۰۱۶.
  40. ↑ «تحصیلات آیت‌الله رئیسی چیست؟». ۱۵ خرداد ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۲۷ خرداد ۱۴۰۰.
  41. ↑ جعفری، سعید (۲۰۲۱-۰۶-۰۶). «راستی آزمایی اظهارات کاندیداهای انتخابات؛ نامزدهای ریاست جمهوری چند کلاس سواد دارند؟». یورونیوز. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۶.
  42. ↑ «ویدئو | مهرعلیزاده: آقای رئیسی شما شش کلاس سواد دارید». همشهری آنلاین. ۲۰۲۱-۰۶-۰۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۶.
  43. ↑ «مدرک دکترای سیدابراهیم رئیسی+ عکس». مشرق نیوز. ۲۰۲۱-۰۶-۰۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۶.
  44. ↑ «مدرک دکتری منتشر شده آقای رییسی». پیک ایرن. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۶.
  45. ↑ ایران، عصر. «نگاه یک حقوقدان به حواشی مدرک تحصیلی رئیسی». fa. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۶.
  46. ↑ «آیا مدرک دکتری حجت‌الاسلام رییسی معتبر است؟». حقوق 24. ۱۵ خرداد ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۶.
  47. ↑ ۴۷٫۰ ۴۷٫۱ «زندگی‌نامه ابراهیم رئیسی؛ تلاشی دیگر برای ریاست قوه مجریه». بی‌بی‌سی. دریافت‌شده در ۱۷ ژوئن ۲۰۲۱.
  48. ↑ «پدیده «ابراهیم رئیسی»؛ قاضی القضاتی که سودای ریاست جمهوری دارد». euronews. ۲۰۲۱-۰۶-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۹.
  49. ↑ «ابراهیم رئیسی به تولیت آستان قدس رضوی منصوب شد». رادیو فردا. ۱۷ اسفند ۱۳۹۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۷ مارس ۲۰۱۶.
  50. ↑ "پدیده «ابراهیم رئیسی»؛ قاضی القضاتی که سودای ریاست جمهوری دارد". euronews (به پشتو). 2021-06-09. Retrieved 2021-06-24.
  51. ↑ «ابراهیم رئیسی کیست؟». فرارو. ۱۷ اسفند ۱۳۹۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ فوریه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۳ مه ۲۰۲۱.
  52. ↑ باستانی، حسین (۲۰۱۶-۰۸-۱۶). «چه شد که خمینی گفت پرونده ۸ شهریور 'باید بسته شود'». BBC Persian. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ نوامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۴-۲۸.
  53. ↑ باستانی، حسین (۲۰۱۷-۰۴-۲۲). «ابراهیم رئیسی و پرونده‌های 'فتنه': از انفجار ۸شهریور تا اعدام‌های ۸۸». BBC Persian. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۴-۲۸.
  54. ↑ «موسوی خوئینی‌ها و ابراهیم رئیسی؛ پرونده‌های ناتمام» (به عربی). بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ دسامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۴-۲۸.
  55. ↑ «ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس جدید قوه قضائیه ایران منصوب شد». رادیو فردا. ۱۶ اسفند ۱۳۹۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۵ آبان ۱۳۹۸.
  56. ↑ چرا کاندیداتوری رئیسی اتفاق خجسته‌ای است؟ بایگانی‌شده در ۸ آوریل ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine، بی‌بی‌سی فارسی
  57. ↑ اگر رئیسی شکست بخورد، پروژه رهبری چه می‌شود؟ بایگانی‌شده در ۸ آوریل ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine، بی‌بی‌سی فارسی
  58. ↑ ۵۸٫۰ ۵۸٫۱ «پاسخ نامه روح‌الله خمینی در ارتباط با اعدام اعضای سازمان مجاهدین خلق سرموضع در زندانها در جواب پرسش سید اححمد خمینی». جلد اول کتاب خاطرات منتظری حسینعلی منتظری. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۴ مه ۲۰۱۷. نشانی جدید : صفحه ۶۲۶ بایگانی‌شده در ۱۸ اوت ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine
  59. ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۲.
  60. ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۹ مه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۷ مه ۲۰۱۷.
  61. ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ ژوئن ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۷ مه ۲۰۱۷.
  62. ↑ «توضیح رئیسی در مورد اعدام‌های 67». اقتصاد نیوز. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۵-۰۶.
  63. ↑ «ناگفته‌های حسینیان از منتظری، باند هاشمی و منافقین/ باید از رئیسی تقدیر کرد». خبرآنلاین. ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۵ آبان ۱۳۹۸.
  64. ↑ مسعود رضایی و عباس سلیمی نمین، پاسداشت حقیقت، صفحه 147)
  65. ↑ «تابستان ۶۷ و کشتار از پیش سازماندهی‌شده». radiofarda. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ ژانویه ۲۰۲۱.
  66. ↑ «اعدام زندانیان چپ‌گرا در سال ۶۷ چگونه آغاز و انجام شد؟». radiofarda. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ مه ۲۰۲۱.
  67. ↑ «اعضای هیئت مرگ در سال ۶٠و۶٧ چه کسانی بودند؟». tribunezamaneh. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ مه ۲۰۲۱.
  68. ↑ «انتخابات ۱۴۰۰؛ برخی نهادهای زیرنظر قوه قضائیه، خبرنگاران را برای انتقاد احتمالی از ابراهیم رئیسی، تهدید کرده‌اند». voanews. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ مه ۲۰۲۱.
  69. ↑ «رئیسی؛ از هیئت مرگ تا سودای رهبری». radiofarda. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ مه ۲۰۲۱.
  70. ↑ «خانواده‌های اعدام‌شدگان سال ۶۷ خواستار روشن‌شدن تمامی حقیقت شدند». independentpersian. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۲۱.
  71. ↑ «ابراهیم رییسی، از اعضای "هیئت مرگ" رئیس قوه قضاییه شد». هرانا. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ ژانویه ۲۰۲۱.
  72. ↑ «آینده رهبری ابراهیم رئیسی، عضو کمیته «هیئت مرگ» در جمهوری اسلامی». iranglobal. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ مه ۲۰۲۱.
  73. ↑ «کشتار ۶۷؛ «هیئت مرگ» چه هیئتی داشت؟». بی‌بی‌سی فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ مه ۲۰۲۱.
  74. ↑ «روزی که هیئت مرگ را دیدیم». دویچه وله فارسی آلمان. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ اکتبر ۲۰۲۰.
  75. ↑ «کشتار ۶۷ و سایه سی ساله‌اش بر مخالفان حکومت». bbc. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ مه ۲۰۲۱.
  76. ↑ «تابستان ۶۷؛ پی‌جویی حقیقت (پرونده ویژه قتل‌عام زندانیان سیاسی در ایران)». radiozamaneh. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ مه ۲۰۲۱.
  77. ↑ «گزارشگر ویژه سازمان ملل خواستار آغاز تحقیق در مورد نقش رئیسی در کشتار ۶۷ شد». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۰۲.
  78. ↑ «گزارشگر ویژه سازمان ملل خواستار تحقیقات مستقل در مورد نقش رئیسی در اعدام‌های ۶۷ شد | صدای آمریکا فارسی». ir.voanews.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۰۲.
  79. ↑ «گزارشگران بدون مرز: ابراهیم رئیسی در اعدام صدها روزنامه‌نگار در ایران دست داشته است | صدای آمریکا فارسی». ir.voanews.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۰۳.
  80. ↑ «حمایت گزارشگران بدون مرز از تحقیق در مورد نقش رئیسی در کشتار ۶۷». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۰۳.
  81. ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «سناتورهای آمریکایی خواهان تحریم خامنه‌ای و رئیسی شدند | DW | 16.07.2021». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۱۸.
  82. ↑ «۱۷ سناتور جمهوری‌خواه طرح تحریم حقوق بشری خامنه‌ای و رئیسی ارائه دادند». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۱۸.
  83. ↑ «معاون رئیس‌جمهوری سابق آمریکا: همه نشانه‌ها حاکی از این است که مردم ایران آماده تغییر هستند». voanews.
  84. ↑ «محسنی اژه‌ای معاون اول قوه قضائیه و رئیسی دادستان کل کشور شدند». رادیو زمانه. ۱ شهریور ۱۳۹۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۷ مارس ۲۰۱۶.
  85. ↑ «روزهای پایانی مأموریت من در سمت دادستان کل کشور است». برنا نیوز. ۲۱ اسفند ۱۳۹۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۴ خرداد ۱۴۰۰.
  86. ↑ «معاون اول قوه قضاییه: باید در مدیریت ارتباطات و فناوری، مشارکت شود/تشکیل پلیس قضایی، موازی کاری نیست بلکه کمک خوبی برای نیروی انتظامی و دستگاه قضایی است». ایسنا. ۱۳ مهر ۱۳۸۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۴ اردیبهشت ۱۳۹۶.
  87. ↑ «گزینه‌های کابینه احمدی‌نژاد اعلام شد». وبگاه خبرگزاری مهر. ۱۰ مرداد ۱۳۸۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۶ شهریور ۱۳۹۶.
  88. ↑ «اعضای کابینه پیشنهادی جبهه مردمی ایران اسلامی به رئیس‌جمهور منتخب». وبگاه خبرگزاری دانشجویان ایران. ۱۸ تیر ۱۳۸۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۶ شهریور ۱۳۹۶.
  89. ↑ سید ابراهیم رئیسی تابناک، ۲۴ خرداد ۱۴۰۰
  90. ↑ سوابق و زندگینامه حجت‌الاسلام و المسلمین رئیسی خبرگزاری صدا و سیما، دریافت شده در ۲۸ خرداد ۱۴۰۰
  91. ↑ «گزارش کامل هیئت سه نفره قوه قضاییه: ادعاهای کروبی کاملاً ساختگی و برای انحراف افکار عمومی بود/ برخورد قاطع شود». ۲۱ شهریور ۱۳۸۸. عصر ایران. دریافت‌شده در ۲۲ مه ۲۰۲۴.
  92. ↑ «مقام‌های قضایی ایران ادعاهای مهدی کروبی مبنی بر «تجاوز به بازداشتی‌ها» را ساختگی خواندند». رادیو فردا. ۲۱ شهریور ۱۳۸۸.
  93. ↑ ۹۳٫۰ ۹۳٫۱ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱ مه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۷ مه ۲۰۱۷.
  94. ↑ معاون قوه قضاییه ایران رهبران مخالف دولت را به محاکمه تهدید کرد بایگانی‌شده در ۲ ژانویه ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine، بی‌بی‌سی فارسی
  95. ↑ «ابراهیم رئیسی: حصر، اقدامی تأمینی بوده نه قضایی». وبگاه راه سبز. ۸ دی ۱۳۹۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ مارس ۲۰۱۶.
  96. ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۷ مه ۲۰۱۷.
  97. ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ فوریه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۷ مه ۲۰۱۷.
  98. ↑ ««رئیسی» کیست؟». روزنامه دنیای اقتصاد. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ مه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۴-۲۸.
  99. ↑ مختلف، زبانهای (۲۰۱۷-۰۴-۱۸). «پروفایل نامزدها: ابراهیم رئیسی، بدون تجربه اجرایی، سابقه «سیاه» قضایی». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۴-۲۸.
  100. ↑ مختلف، زبانهای (۲۰۱۷-۰۲-۲۴). «مرخصی غیرمنتظره احمد منتظری یک روز پس از بازداشت؛ یک مرجع تقلید پادرمیانی کرد؟». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ مه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۴-۲۸.
  101. ↑ «اسامی نامزدهای تأییدشده انتخابات خبرگان منتشر شد». همشهری آنلاین. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ آوریل ۲۰۱۷.
  102. ↑ نتایج انتخابات مجلس خبرگان رهبری در خراسان جنوبی اعلام شد ایرنا، ۱۲ اسفند ۱۴۰۲
  103. ↑ هیئت رئیسه مجلس خبرگان رهبری انتخاب شدند ایرنا، ۲۱ اسفند ۱۳۸۷
  104. ↑ عباس کعبی نسب بایگانی‌شده در ۲۳ آوریل ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری
  105. ↑ «در رقابت با صادق لاریجانی، رئیسی به نایب رئیسی مجلس خبرگان رهبری رسید». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۹.
  106. ↑ اعضای هیئت رئیسه مجلس خبرگان رهبری ابقا شدند ایرنا، ۴ اسفند ۱۳۹۹
  107. ↑ «جنتی رئیس خبرگان ماند، رئیسی نایب رئیس شد». اکوایران. ۲ اسفند ۱۴۰۱.
  108. ↑ اعضای کمیسیون تحقیق موضوع اصل یکصد و یازده قانون اساسی بایگانی‌شده در ۱۲ آوریل ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری
  109. ↑ اعضای کمیسیون اصل 107 و 109 قانون اساسی بایگانی‌شده در ۱۲ آوریل ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری
  110. ↑ «انتصاب ابراهیم رئیسی به تولیت آستان قدس رضوی». وبگاه یورونیوز فارسی. ۷ مارس ۲۰۱۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۷ سپتامبر ۲۰۱۷.
  111. ↑ «انتصاب حجت‌الاسلام رئیسی به تولیت آستان قدس رضوی». ۷ مارس ۲۰۱۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۷ سپتامبر ۲۰۱۷.
  112. ↑ «انتصاب حجت‌الاسلام رئیسی به تولیت آستان قدس رضوی». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۷ مارس ۲۰۱۶.
  113. ↑ «آستان قدس رضوی در دوران ابراهیم رئیسی». IranWire | خانه. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۹.
  114. ↑ قرار است رئیسی به جای آملی لاریجانی سکان دار قوه قضائیه شود بایگانی‌شده در ۴ فوریه ۲۰۲۱ توسط Wayback Machine خبرگزاری موج
  115. ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ مارس ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۷ مارس ۲۰۱۹.
  116. ↑ کارنامه قوه قضاییه در دوره یک سال ریاست رئیسی
  117. ↑ آفتاب (۱۵ اسفند ۱۳۹۷). «واکنش‌ها به ریاست رئیسی بر قوه قضائیه». fa. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۲۸.
  118. ↑ مشرق (۱۵ اسفند ۱۳۹۷). «واکنش حقوقدانان و سیاسیون به حضور رئیسی در قوه قضاییه». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۱۷.
  119. ↑ «دیدبان حقوق بشر به انتصاب ابراهیم رئیسی از مسئولان اعدام‌های دهه شصت واکنش نشان داد». صدای آمریکا. ۱۷ اسفند ۱۳۹۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۴ خرداد ۱۴۰۰.
  120. ↑ «ایران: ریاست ناقض جدی حقوق بشر بر قوهٔ قضاییه». hrw. ۷ مارس ۲۰۱۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۴ خرداد ۱۴۰۰.
  121. ↑ «Iran: Serious Rights Violator to Lead Judiciary». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ آوریل ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۴ مارس ۲۰۱۹.
  122. ↑ «مبارزه؛ «با فساد» یا «برای آن کرسی»». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۹.
  123. ↑ «۹ چهره نزدیک به خامنه‌ای که تحریم شدند، چه کسانی هستند؛ از حداد عادل تا فرزند خامنه‌ای». صدای آمریکا. ۱۳ آبان ۱۳۹۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۵ آبان ۱۳۹۸.
  124. ↑ «خزانه داری حلقه نزدیکان رهبر ایران را هدف می‌گیرد». وزارت خزانه داری ایالات متحده آمریکا. ۱۳ آبان ۱۳۹۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۵ آبان ۱۳۹۸.
  125. ↑ "Kylie Moore-Gilbert and Iranian Plaintiffs to Sue Ebrahim Raisi in New York". IranWire (به انگلیسی). 16 September 2022.
  126. ↑ "Former Australian hostage Kylie Moore-Gilbert launches legal action against Iran's president". ABC News Australia (به انگلیسی). 21 September 2022.
  127. ↑ «حجت‌الاسلام رئیسی رسماً اعلام کاندیداتوری کرد». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۶ ژوئن ۲۰۲۱.
  128. ↑ «خبر فوری/ 6 کاندیدای انتخابات 29 اردیبهشت مشخص شدند =». ۳۱ فروردین ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱ اردیبهشت ۱۳۹۶.
  129. ↑ شیخ نصرالله شاه آبادی (۲۵ فروردین ۱۳۹۶). «آقای رئیسی! از امام رضا عذرخواهی کن و انصراف بده». انصاف نیوز. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۹.
  130. ↑ ۱۳۰٫۰ ۱۳۰٫۱ «انتظار این حجم از تخریب توسط آقای روحانی را نداشتم/رأی ۱۶میلیونی علی‌رغم باران تهمت و تخریب، نشانه مهمی است». تسنیم. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۱ ژوئیه ۲۰۱۷.
  131. ↑ «انتخابات ۹۶؛ قالیباف به نفع رئیسی کناره‌گیری کرد». BBC Persian. ۲۰۱۷-۰۵-۱۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ مه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۵-۱۶.
  132. ↑ YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان |. «نتایج انتخابات ریاست جمهوری 96». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۶-۲۷.
  133. ↑ ««رئیسی» رکورد قدرتمندترین رقیب رئیس‌جمهور منتخب را زد/شکست روحانی در 8 استان+جدول». فارس. ۱ خرداد ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ ژوئن ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۷ ژوئن ۲۰۱۷.
  134. ↑ «تتلو با رئیسی دیدار کرد+فیلم و عکس». باشگاه خبرنگاران جوان. ۱۷ مه ۲۰۱۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۷ سپتامبر ۲۰۱۷.
  135. ↑ «تتلو: رأی بنده جناب آقای رئیسی است». خبرگزاری تسنیم. ۱۵ مه ۲۰۱۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۷ سپتامبر ۲۰۱۷.
  136. ↑ «هیاهوی «تتلو» و حمایت از رئیسی». وبگاه تیتر هنر. ۱۷ مه ۲۰۱۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ فوریه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۷ سپتامبر ۲۰۱۷.
  137. ↑ «حمایت شورای ائتلاف نیروهای انقلاب از رئیسی». روزنامهٔ فرهیختگان. ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۰.
  138. ↑ «بیانیه جبهه پایداری انقلاب اسلامی در معرفی آیت‌الله رئیسی به عنوان نامزد اصلح انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰». جبههٔ پایداری انقلاب اسلامی. ۱۰ خرداد ۱۴۰۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲ ژوئن ۲۰۲۱.
  139. ↑ «نشست مشترک شورای وحدت و ائتلاف برگزار شد/ تأکید برحمایت از «رئیسی»». مهر. ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۶ ژوئن ۲۰۲۱.
  140. ↑ «اعلام حمایت ائتلاف وحدت ملی از سیدابراهیم رئیسی». مشرق. ۷ خرداد ۱۴۰۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۶ ژوئن ۲۰۲۱.
  141. ↑ "Iran Official Poll Shows Lower Turnout After Elimination Of Key Candidates". Iran International (به انگلیسی). 2021-05-28. Archived from the original on 10 June 2021. Retrieved 2021-06-07.
  142. ↑ Filkins، Dexter. «The Twilight of the Iranian Revolution». The New Yorker (به انگلیسی). بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ مارس ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۱۳.
  143. ↑ مولوی عبدالحمید از رئیسی حمایت کرد خبرگزاری ایرنا، دریافت شده در 27 خرداد 1400
  144. ↑ «انتخابات ۱۴۰۰؛ برخی نهادهای زیرنظر قوه قضائیه، خبرنگاران را برای انتقاد احتمالی از ابراهیم رئیسی، تهدید کرده‌اند». voanews. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ مه ۲۰۲۱.
  145. ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «تهدید و ارعاب فعالان رسانه برای جلوگیری از انتقاد از رئیسی | DW | 20.05.2021». DW.COM. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۲۱.
  146. ↑ «انتخابات ۱۴۰۰ ایران؛ علیرضا زاکانی و محسن مهرعلیزاده انصراف دادند». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۶ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۶ ژوئن ۲۰۲۱.
  147. ↑ محقق داماد, سیدمصطفی; درویش زاده, محمد (2021-03-21). "حقوق را جدی بگیریم (جای خالی قانون «مدیریت تعارض منافع» در انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم)". فصلنامه علمی تخصصی دانشنامه‌های حقوقی. 4 (10): 130–158. doi:10.22034/law.2021.532467.1085. ISSN 2717-2074.
  148. ↑ «عفو بین‌الملل: جنایات علیه بشریت بر مراسم تحلیف رئیسی «سایه‌ای سهمگین» انداخته است». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۵.
  149. ↑ «مراسم تنفیذ ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی برگزار شد؛ خامنه‌ای خواستار تشکیل فوری دولت جدید شد | صدای آمریکا فارسی». ir.voanews.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۵.
  150. ↑ https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/05/14/2549348/گزارش-دیدار-رئیسی-با-14-مقام-خارجی-در-یک-روز
  151. ↑ https://www.mfa.gov.ir/portal/newsview/647367/آیت-الله-رییسی-در-دیدار-وزیر-خارجه-بولیوی-سطح-کنونی-روابط-دو-کشور-را-ناکافی-می-دانیم-مصمم-هستیم-خارج-از-اراده-مستکبران-روابط-خود-را-افزایش-دهیم
  152. ↑ https://mfa.ir/portal/newsview/647284/دیدار-وزیر-امورخارجه-کویت-با-دکتر-محمد-جواد-ظریف-وزیر-امورخارجه
  153. ↑ https://mfa.ir/portal/NewsView/647359/آیت-الله-رییسی-در-دیدار-وزیر-خارجه-نیکاراگویه-جوشش-روحیه-انقلابی-در-میان-جوانان-پشتوانه-استقلال-ملی-است
  154. ↑ «رئیسی در مراسم تحلیف: 'مدافع واقعی حقوق بشر هستیم'». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۵.
  155. ↑ «اشتباه‌های گفتاری رئیسی؛ از 'لوکوموتیر' تا 'شیخ طوطی'». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۴ آبان ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۲۴ آوریل ۲۰۲۲.
  156. ↑ "Iran's Raisi pledges to tackle inflation". France 24 (به انگلیسی). 2023-01-22. Retrieved 2023-08-23.
  157. ↑ «رئیس جدید بانک مرکزی ایران با دستور و تکذیب آمد؛ دلار ۴۴ هزار تومانی «تحریف» است». صدای آمریکا. ۲۰۲۲-۱۲-۳۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۸-۲۳.
  158. ↑ فردا، رادیو (۲۰۲۳-۰۲-۲۶). «افزایش و نوسان شدید نرخ دلار؛ صداوسیما: رسانه‌های خارج کشور و اپوزیسیون مقصرند». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۸-۲۳.
  159. ↑ «نقش سیاست دولت ایران در افزایش نرخ ارز چه بود؟». BBC News فارسی. ۲۰۲۳-۰۳-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۸-۲۳.
  160. ↑ «گرانی آرد و نان؛ وزیر جهاد کشاورزی: یارانه می‌دهیم». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۵-۰۹.
  161. ↑ «انتقاد کم‌سابقه قالیباف از دولت؛ رئیسی: کمک هزینه می‌دهیم». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۵-۰۹.
  162. ↑ «خیزش مردمی در اعتراض به گرانی‌ها در چند شهر ایران با شعارهایی علیه خامنه‌ای و رئیسی». رادیو زمانه. ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۲.
  163. ↑ «فروش نان فانتزی در ایران «۷۰ درصد» افت کرد». رادیو فردا. ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ مه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۵ مه ۲۰۲۲.
  164. ↑ «جمع‌آوری تابلوهای تبلیغات فروش قسطیِ مرغ در یزد؛ «بی‌سلیقگی بود»». رادیو فردا. ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ مه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰ مه ۲۰۲۲.
  165. ↑ «موج اعتراض‌ها در شهرهای مختلف؛ رئیسی: قیمت‌ها را کنترل کنید». صدای آمریکا. ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ مه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۴ مه ۲۰۲۲.
  166. ↑ «گسترش تجمعات اعتراضی به چندین شهر با شعار علیه رئیسی». رادیو فردا. ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ مه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۲.
  167. ↑ «ایرنا گزارش اعتراضات در شهرهای مختلف و بازداشت برخی معترضان را تأیید کرد». رادیو فردا. ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۲.
  168. ↑ Bozorgmehr، Najmeh (۲۰۲۳-۰۱-۱۶). «Ebrahim Raisi avoids blame as Iran's pro-democracy forces direct anger elsewhere». Financial Times. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۸-۲۲.
  169. ↑ «دولت رئیسی فهرستی از اموال فروشی یا قابل واگذاری خود را عرضه کرد: بیش از صد میلیارد دلار؟». ار. اف. ای - RFI. ۲۰۲۳-۰۲-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۵.
  170. ↑ ۱۷۰٫۰ ۱۷۰٫۱ "What are the big economic challenges facing the government in Iran?". Economics Observatory (به انگلیسی). Retrieved 2023-09-20.
  171. ↑ Season 2. "Iran's Oil Exports Are Vulnerable to Sanctions". The Washington Institute (به انگلیسی). Retrieved 2023-09-20.
  172. ↑ Season 2. "Infographic: A Visual Guide to Iran's Soaring Oil Exports". The Washington Institute (به انگلیسی). Retrieved 2023-09-20.
  173. ↑ «به نام ایران، به کام چین: معمای افزایش صادرات نفتی در دولت رئیسی». BBC News فارسی. ۲۰۲۳-۰۹-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۲۰.
  174. ↑ رادیوفردا، گروه داده‌کاوی (۲۰۲۴-۰۲-۲۳). «چگونه برنامه مالیاتی دولت رئیسی «مزدبگیران» را هدف قرار می‌دهد؟». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۱.
  175. ↑ «طرح نور و بازگشت ون‌های گشت ارشاد؛ روایت‌ها از خشونت علیه زنان بازداشتی». BBC News فارسی. ۲۰۲۴-۰۴-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۱.
  176. ↑ ۱۷۶٫۰ ۱۷۶٫۱ «Report to Congress on Iran and U.S. Policy». USNI News (به انگلیسی). ۲۰۲۳-۰۳-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۲۰.
  177. ↑ «Raisi's Foreign Policy: Pragmatic Revolutionism and the Iranian Pivot to Asia». www.giga-hamburg.de (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۲۰.
  178. ↑ Alterman, Jon B. (2023-03-22). "Saudi Arabia Steps Out" (به انگلیسی). {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  179. ↑ ۱۷۹٫۰ ۱۷۹٫۱ "Deep Dive: Iran hails invite to join BRICS, but few expect major dividends". Amwaj.media (به انگلیسی). Retrieved 2023-08-25.
  180. ↑ "Iran's Foreign Policy under Raisi | Al Jazeera Centre for Studies". studies.aljazeera.net (به انگلیسی). Retrieved 2023-04-20.
  181. ↑ "Raisi, the Presidency and Iran's Foreign Policy". The Iran Primer (به انگلیسی). 2021-10-04. Retrieved 2023-04-20.
  182. ↑ «اولین دور مذاکرات احیای برجام با مذاکره کنندگان جدید ایران آغاز شد». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۵-۲۵.
  183. ↑ "Iranian president says Tehran will spend the $6 billion released in prisoner exchange 'wherever we need it'". NBC News (به انگلیسی). 2023-09-12. Retrieved 2023-09-20.
  184. ↑ Dagres، Holly (۲۰۲۳-۰۲-۲۲). «Iran's economic future is uncertain. It's no surprise why Raisi visited China». Atlantic Council (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۲۰.
  185. ↑ guillermo. «Iran-Saudi Normalization: A Regional Process with Chinese Characteristics - Foreign Policy Research Institute». www.fpri.org (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۲۰.
  186. ↑ "Why Iran's President Is Making a Rare Trip to China". Time (به انگلیسی). 2023-02-14. Retrieved 2023-04-20.
  187. ↑ Mabon، Simon (۲۰۲۳-۰۴-۰۵). «Saudi Arabia and Iran: The Politics of Détente». Just Security (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۲۰.
  188. ↑ Reuters (2023-06-17). "Saudi Arabia urges improved maritime security in Gulf as ties with Iran resume" (به انگلیسی). Retrieved 2023-06-20.
  189. ↑ Motamedi, Maziar. "Saudi, Iran foreign ministers meet in Tehran amid warming ties". www.aljazeera.com (به انگلیسی). Retrieved 2023-06-20.
  190. ↑ "President Raisi's Visit to Syria". INSS (به انگلیسی). 2023-05-16. Retrieved 2024-05-21.
  191. ↑ "Iran, Syria vow to strengthen ties as Raisi wraps up Damascus visit". Al-Monitor: Independent, trusted coverage of the Middle East. 2023-05-05. Retrieved 2023-05-24.
  192. ↑ Sullivan, Jack (2023-05-03). "Iran Intensifies Ties with Syria". FDD. Retrieved 2023-05-24.
  193. ↑ «Iran's pivot to Central Asia: Motivations and challenges». Middle East Monitor (به انگلیسی). ۲۰۲۲-۱۲-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۲۰.
  194. ↑ «Iran seeks a stronger foothold in Central Asia». ODI: Think change (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۲۰.
  195. ↑ Jaffery, Minna (2022-04-14). "Iran Eyes Opportunities in Central Asia - New Lines Institute". New Lines Institute - New Lines Institute is the first independent, non-partisan American think tank (به انگلیسی). Retrieved 2023-04-20.
  196. ↑ Motamedi, Maziar. "Iran's Raisi after 'strategic' ties in South America tour". www.aljazeera.com (به انگلیسی). Retrieved 2023-06-20.
  197. ↑ «Iran addresses Shanghai Cooperation Organization - analysis». The Jerusalem Post | JPost.com (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۷-۱۱.
  198. ↑ "Iran finds new way to challenge U.S. through old Cold War movement". Newsweek (به انگلیسی). 2023-07-07. Retrieved 2023-07-11.
  199. ↑ «حاشیه‌های سفر رئیسی به نیویورک؛ از ثبت شکایت تا تدارک گردهمایی مخالفان جمهوری اسلامی». euronews. ۲۰۲۲-۰۹-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۵.
  200. ↑ «ابراهیم رئیسی در سخنرانی مجمع عمومی اعتراضات گسترده ضدحکومتی را به غرب نسبت داد». BBC News فارسی. ۲۰۲۳-۰۹-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۲۰.
  201. ↑ «سفر رئیس‌جمهور به خوزستان». خبرگزاری تسنیم. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۱.
  202. ↑ «پیگیری مصوبات دور اول سفرهای استانی و بازخواست مسئولان اهداف اصلی دور دوم سفرهای استانی است». پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری. دریافت‌شده در ۷ تیر ۱۴۰۲.
  203. ↑ «تصاویر | نقد تند مردم خوزستان به سفر رئیسی؛ اهواز تشنه عمل است!». اعتماد آنلاین. ۸ اردیبهشت ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۱۲ تیر ۱۴۰۲.
  204. ↑ «همزمان با سفر استانی رئیسی / هشتگ #اهواز_تشنه_عمل «داغ» شد + تصاویر». خبرآنلاین. ۸ اردیبهشت ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۱۲ تیر ۱۴۰۲.
  205. ↑ «خلجی: مردم خوزستان فرق عمل و ادعا را بهتر از همه می‌دانند». خبرگزاری ایسنا. ۸ اردیبهشت ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۱۲ تیر ۱۴۰۲.
  206. ↑ «بالگرد حامل رئیس‌جمهور دچار سانحه شد/گروه‌های امدادی در تلاش برای رسیدن به محل حادثه هستند». ایسنا. ۲۰۲۴-۰۵-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۹.
  207. ↑ «خبر فوری. با پیداشدن لاشه هلی‌کوپتر حامل رئیس‌جمهور ایران؛ کشته شدن ابراهیم رئیسی و هیئت همراه تأیید شد». یورونیوز. ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۳.
  208. ↑ "Iran's president, foreign minister and others found dead at helicopter crash site, state media says". Associated Press. Archived from the original on 20 May 2024. Retrieved 20 May 2024.
  209. ↑ "Akıncı İHA, İran Cumhurbaşkanı Reisi'yi taşıyan helikopterin enkaz bölgesini tespit edip yurda döndü". Anadolu Ajansı' (به ترکی استانبولی). 2024-05-20. Retrieved 2024-05-21.
  210. ↑ "Iran's president, foreign minister and others found dead at helicopter crash site". Associated Press. 20 May 2024. Archived from the original on 20 May 2024. Retrieved 20 May 2024.
  211. ↑ "Mourners begin days of funerals for Iran's president and others killed in helicopter crash". Associated Press. 2024-05-21. Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 2024-05-21.
  212. ↑ Martin, Daniel; Barnes, Joe (2024-05-21). "Ministers refuse to use tribute to Iranian president drawn up by Foreign Office staff". The Telegraph (به انگلیسی). ISSN 0307-1235. Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 2024-05-21.
  213. ↑ Parent, Deepa (2024-05-20). "'People are in no mood to mourn': mixed reactions in Tehran after death of President Ebrahim Raisi". the Guardian (به انگلیسی). Retrieved 2024-05-22.
  214. ↑ Kalbasi, Bahman (2024-05-20). "Iran helicopter crash: How Iranians reacted to president's crash". BBC News (به انگلیسی). Retrieved 2024-05-22.
  215. ↑ «خبر مرگ رئیسی و رقص و شادنوشی دادخواهان: عدالت در «دادگاه مردمی یا کوه‌های ورزقان» اجرا می‌شود». صدای آمریکا. ۲۰۲۴-۰۵-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۳.
  216. ↑ «واکنش خانواده‌های دادخواه به مرگ رئیسی؛ برادر رضا ببرنژاد بازداشت شد». رادیو فردا. ۲۰۲۴-۰۵-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۳.
  217. ↑ «انتقاد قانون‌گذاران اروپایی از واکنش مقامات اتحادیه اروپا به مرگ رئیسی: با عاملان سرکوب ایرانیان «ابراز همبستگی» نکنید». صدای آمریکا. ۲۰۲۴-۰۵-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۶.
  218. ↑ «تعطیل رسمی اعلام شد/ مراسم شهید رئیسی و همراهانش در کدام شهرها است؟». جماران. ۱ خرداد ۱۴۰۳. دریافت‌شده در ۲۳ مه ۲۰۲۴.
  219. ↑ "Iran's supreme leader presides over funeral for president and others killed in helicopter crash". Associated Press. 2024-05-22. Retrieved 2024-05-22.
  220. ↑ Talmazan, Yuliya; Press, Associated (May 22, 2024). "Iran's supreme leader leads tens of thousands at funeral for president killed in helicopter crash". NBC News. Retrieved May 22, 2024.
  221. ↑ Wintour, Patrick (May 22, 2024). "Tens of thousands fill streets of Tehran for Iranian president's funeral". The Guardian. Retrieved May 22, 2024.
  222. ↑ ۲۲۲٫۰ ۲۲۲٫۱ Gambrell, Jon (May 22, 2024). "Iran's supreme leader prays for late president and others killed in helicopter crash". Associated Press. Retrieved May 22, 2024.
  223. ↑ قلندری اسفدن، سپیده؛ ناظم پور، مریم (۳ خرداد ۱۴۰۳). «پیکر شهید آیت الله رئیسی وارد بیرجند شد». ایسنا. دریافت‌شده در ۲۳ مه ۲۰۲۴.
  224. ↑ "Mourners begin days of funerals for Iran's president and others killed in helicopter crash". Associated Press. 2024-05-21. Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 2024-05-21.
  225. ↑ بانوان اولین مدافع تفکیک جنسیتی هستند بایگانی‌شده در ۱۱ مه ۲۰۲۱ توسط Wayback Machine خبرگزاری دانشجویان ایران
  226. ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۵ مارس ۲۰۱۶.
  227. ↑ «رئیسی: دانشگاه‌ها باید اسلامی شوند». آفتاب نیوز. ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۶-۲۴.
  228. ↑ اسلامی نکردن دانشگاه‌ها کشور را با مشکل مواجه می‌کند/رشد اینترنت ما را وادار به بازنگری می‌کند بایگانی‌شده در ۲۵ فوریه ۲۰۲۱ توسط Wayback Machine خبرگزاری دانشجویان ایران
  229. ↑ رئیسی ایرانیان را به کنسرت مردم دعوت کرد خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران
  230. ↑ رئیسی: برای مدیران گشت ارشاد می‌گذاریم خبرگزاری مهر، دریافت شده در ۲۶ خرداد ۱۴۰۰
  231. ↑ رئیسی: تحریم یک فرصت است/باید خود را مقاوم کنیم بایگانی‌شده در ۲۷ ژانویه ۲۰۱۹ توسط Wayback Machine پایگاه خبری آفتاب
  232. ↑ دنیای اقتصاد (۲۷ خرداد ۱۴۰۰). «رئیسی: برجام را یک دولت مقتدر می‌تواند اجرا کند». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۱۷.
  233. ↑ دنیای اقتصاد (۲۷ خرداد ۱۴۰۰). «رئیسی: برجام را یک دولت مقتدر می‌تواند اجرا کند». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۱۷.
  234. ↑ رئیسی: سخن گفتن از فرهنگ و اقتصاد بدون نقش بانوان ناقص است خبرگزاری جمهوری اسلامی، دریافت شده در ۲۷ خرداد ۱۴۰۰
  235. ↑ رئیسی: حمایت از اهالی فرهنگ و هنر نباید لفظی باشد خبرگزاری دانشجویان ایران، دریافت شده در ۲۷ خرداد ۱۴۰۰
  236. ↑ رئیسی: فرهنگ و هنر نباید در اجرای عدالت و مبارزه بافساد غایب باشد خبرگزاری دانشجو، دریافت شده در ۲۷ خرداد ۱۴۰۰
  237. ↑ «رئیسی: فرهنگ و هنر نباید در اجرای عدالت و مبارزه با فساد غایب باشند». خبرگزاری دانشجو. ۲۷ خرداد ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۶-۲۴.
  238. ↑ Esfandiari, Golnaz (2021-06-17). "What Iranian Foreign Policy Could Look Like Under President Raisi". RadioFreeEurope/RadioLiberty (به انگلیسی). Retrieved 2021-06-17.
  239. ↑ «What you need to know about presidential candidate Ebrahim Raisi». The Iran Project (به انگلیسی). ۲۰۱۷-۰۴-۱۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۲۱.
  240. ↑ اولویت‌های رئیسی در حوزه سیاست خارجی خبرگزاری جمهوری اسلامی، دریافت شده در ۲۷ خرداد ۱۴۰۰
  241. ↑ Weinthal, Benjamin (25 August 2021). "Iran president Raisi said homosexuality is 'nothing but savagery'". جروزالم پست (به انگلیسی). Archived from the original on 19 April 2022.
  242. ↑ «ابراهیم رئیسی: همجنس‌گرایی یکی از کثیف‌ترین چیزها در تاریخ بشر است». ایران‌وایر. ۲۲ تیر ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۲۲ مه ۲۰۲۴.
  243. ↑ سلطان‌زاده، شادی؛ ابوطالبی، فاطمه (۲۹ شهریور ۱۴۰۱). «واکنش آمریکا به اظهارات اخیر رئیسی دربارهٔ هولوکاست». ایسنا. دریافت‌شده در ۲۲ مه ۲۰۲۴.
  244. ↑ ۲۴۴٫۰ ۲۴۴٫۱ Hafezi, Parisa (2024-05-20). "Death of Iran's Raisi could stir race for Khamenei succession, insiders say". Reuters. Retrieved 2024-05-21.
  245. ↑ Golkar, Saeid. "Ebrahim Raisi: The cleric who could end Iranian hopes for change". www.aljazeera.com (به انگلیسی). Archived from the original on 13 May 2021. Retrieved 2021-05-21.
  246. ↑ Filkins، Dexter. «The Twilight of the Iranian Revolution». The New Yorker (به انگلیسی). بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ مارس ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۲۱.
  247. ↑ Rasmussen، Sune Engel. «After Raisi's Death, Iran Wrestles With Two Succession Challenges» (به انگلیسی). WSJ. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۱.
  248. ↑ «Ebrahim Raisi Is on the 2021 TIME100 List». تایم. ۲۴ شهریور ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۱۹ اکتبر ۲۰۲۲.
  249. ↑ مسعود آذر (۲۴ آبان ۱۴۰۰). «اشتباه‌های گفتاری رئیسی؛ از 'لوکوموتیر' تا 'شیخ طوطی'». بی‌بی‌سی فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ آوریل ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۴ آوریل ۲۰۲۲.
  250. ↑ ۲۵۰٫۰ ۲۵۰٫۱ آذر، مسعود (۷ ژوئن ۲۰۲۴). «سقوط بالگرد و تولد یک «قدیس»؛ چگونه تصویر رئیسی یک‌شبه عوض شد؟». دریافت‌شده در ۱۹ ژوئن ۲۰۲۴.
  251. ↑ "Iranian Public Opinion At the Start of the Raisi Administration". The Center for International and Security Studies at Maryland (CISSM) at the University of Maryland's School of Public Policy (به انگلیسی). 18 October 2021.
  252. ↑ ۲۵۲٫۰ ۲۵۲٫۱ «همسر حجت‌الاسلام سید ابراهیم رئیسی چه کسی است؟». حجت‌الاسلام و المسلمین سید ابراهیم رئیسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲ اردیبهشت ۱۳۹۶.
  253. ↑ «پروفایل جمیله علم‌الهدی». دانشگاه شهید بهشتی (به اردو). بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۴-۲۳.
  254. ↑ ناگفته‌های همسر رئیسی از قبول کاندیداتوری بایگانی‌شده در ۲۶ ژانویه ۲۰۲۱ توسط Wayback Machine فرارو
  255. ↑ «ریحانه السادات رئیسی: بهترین و ضعیف‌ترین اخلاق پدر مهربان بودن اوست». PANA.IR. ۲۰۲۱-۰۶-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۶.
  256. ↑ «اعلام لیست اموال ابراهیم رئیسی /۲ دختر دارم که ازدواج کرده‌اند». خبرآنلاین. ۲۰۲۱-۰۵-۳۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۲.
  257. ↑ «الیگارشی در رسانه ملی :». قانون. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۶.
  258. ↑ «همسر رئیس‌جمهوری جدید ایران؛ بانوی اول کیست و چرا این مقام در ایران جایی ندارد؟». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۶.
  259. ↑ «انتشار نتایج تفصیلی انتخابات ریاست جمهوری». ستاد انتخابات کشور. ۱۸ خرداد ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۹.
  260. ↑ «اعلام جزئیات تکمیلی از نتایج شمارش آرای انتخابات ریاست جمهوری/ تکمیل نتایج قبلی با وصول آخرین صورت‌جلسات باقی مانده و تطبیق نتایج در هیئت‌های اجرایی و نظارت سراسر کشور». ستاد انتخابات کشور. ۲ تیر ۱۴۰۰.[پیوند مرده]
  261. ↑ «فیلم/ رئیسی و خاتمی به مجلس خبرگان رهبری راه یافتند». مشرق نیوز. ۱۲ اسفند ۱۴۰۲.
  262. ↑ «معاون اول قوه قضاییه کیست؟ /دانشنامه». باشگاه خبرنگاران جوان. ۱۳ تیر ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۲۳ خرداد ۱۴۰۰.
  263. ↑ «رونمایی از جدیدترین تالیفات حجت‌الاسلام رئیسی در نمایشگاه کتاب». تسنیم. ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۲۳ خرداد ۱۴۰۰.
  264. ↑ «روحانی و رئیسی چه کتاب‌هایی را نوشته‌اند؟». لیزنا. ۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۲۳ خرداد ۱۴۰۰.
  265. ↑ سوابق و زندگینامه حجت‌الاسلام و المسلمین رئیسی خبرگزاری صدا و سیمادریافت شده در ۲۷ خرداد ۱۴۰۰

پیوند به بیرون

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=سید_ابراهیم_رئیسی&oldid=40838736»