آلماتی

آلماتی

Алматы
آلماتی Алматы
شهر
	دورنمای شهر آلماتی از کوک توب خانه اپرای آبای کلیسای جامع معراج ساختمان KBTU تله کابین کوک توب خیابان پانفیلوف اسپلاناد
	پرچم نشان
	نام‌های مستعار: "پایتخت جنوبی", "شهر سیب", "سیب بزرگ"
	مختصات: ۴۳°۱۴′۲۴″ شمالی ۷۶°۵۴′۵۴″ شرقی / ۴۳٫۲۴۰۰۰°شمالی ۷۶٫۹۱۵۰۰°شرقی
از ابتدا مستقر شده	۸۰۱ -۱۰۰۰ بعد از میلاد
بنیان‌گذاری	۱۸۵۴
ثبت شده	۱۸۶۷
زیربخش	۸ منطقه
حکومت
• نهاد	City Mäslihat
• Akim	Erbolat Dosaev
مساحت
• شهر	۷۵۲ کیلومتر مربع (۲۹۰ مایل مربع)
• کلان‌شهری	۹۳۹۵ کیلومتر مربع (۳۶۲۷ مایل مربع)
بیشترین ارتفاع	۱۷۰۰ متر (۵۶۰۰ فوت)
کمترین ارتفاع	۵۰۰ متر (۱۶۰۰ فوت)
جمعیت (۱ آوریل ۲۰۲۴)
• شهر	۲،۲۴۹،۵۰۰ نفر
• تراکم	۲۹۹۰/کیلومتر مربع (۷۷۵۰/مایل مربع)
تولید ناخالص داخلی
• شهر	۱۹،۱۵۵ میلیارد تنگه; ۴۱٫۵ میلیارد دلار (۲۰۲۲)
• سرانه	۸،۹۸۵،۶۰۰ تنگه; ۱۹،۴۶۱ دلار (۲۰۲۲)
منطقهٔ زمانی	یوتی‌سی +۵ (UTC+5)
کد پستی	۰۵۰۰۰۰-۰۵۰۰۶۳
کد منطقه	+۷ ۷۲۷
کد ایزو ۳۱۶۶	ALA
پلاک خودرو	02 (A – on older plates)
شاخص توسعه انسانی (۲۰۲۲)	۰٫۸۳۱; بسیار بالا · 1st
آب و هوا	مرطوب

آلماتی، (به قزاقی: Алматы) بزرگ‌ترین شهر قزاقستان و پایتخت پیشین آن است که جمعیت آن بیش از دو میلیون نفر در منطقه شهری آن است. آلماتی که در دامنه کوه‌های ایله آلاتاو در جنوب قزاقستان، نزدیک مرز قرقیزستان واقع شده است، به عنوان مرکز محوری فرهنگ، تجارت و نوآوری قزاقستان شناخته میشود. ارتفاع آن از سطح دریا بین ۷۰۰ تا ۹۰۰ متر است. نام این شهر در زبان فارسی گاه آلماآتی نوشته می‌شود.

نام

آلماتی واژه‌ای قزاقی به معنی «سیبدار» است. نام پیشین این شهر آلماآتا (Алма-Ата) بود. در زمان روسیهٔ تزاری، این شهر ورنیی (Верный) نامیده می‌شد. در منطقهٔ آلماتی تنوع بسیار گونه‌های سیب نشانگر بومی بودن این درخت در جنوب شرقی قزاقستان است.

طبق ادعایی دیگر ریشهٔ این نام سکایی و ایرانی بوده‌است. وقتی نام‌های شهر یعنی آلماآتا' و ورنی و نام کوه آن یعنی آلاتائو را در رابطه با هم مورد و در رابطه با هم مورد بررسی قرار دهیم می‌بینیم که بخش تائو یا تی (به معنی کوه) است و در زبان سکایی و سانسکریت به معنی کوه است. بخش آلا هم در نام این کوه نشان دهندهٔ واژهٔ فارسی و سکایی آله (عقاب) یعنی پرندهٔ سنتی شکاری صحراگردان این نواحی است؛ بنابراین نام آلاتائو در اصل به زبان سکایی-ایرانی، به معنی کوه عقاب بوده‌است که به صورت آلما آتا درآمده است. حرف «و» در گروه زبان‌های ایرانی (از جمله سغدی و خوارزمی) قابل تبدیل به «م» بوده‌است چنان‌که پسوند «وند» به صورت «مند» هم بیان می‌گردد. حتی نام روسی کهن این شهر یعنی وارنی هم در گروه زبان‌های ایرانی تلفظ واژهٔ «وارغنی» ایرانی (عقاب؛ اوریلو روسی که به صورت اورال نام کوهستان معروف میان شمال آسیا و اروپا است) در لهجه‌های زبان ترکی بوده‌است که در آن‌ها حرف «غ» در میان واژه به صورت «ع» یا «ء» (که در ترکیه آن را «غ» نرم نامیده‌اند) ادا می‌گردد. معنی ظاهری ترکی این کوه یعنی پدر سیب مناسبتی با این شهر سردسیری و استپی شمالی ندارد.^[۶]^[۷]

جمعیت

جمعیت آن ۱٬۱۸۵٬۹۰۰ نفر (سال ۲۰۰۴) است و ۸ درصد جمعیت کل قزاقستان را در خود جای داده‌است.

مترو

متروی آلماتی در سال ۲۰۱۱ تأسیس شده و هم‌اکنون دارای ۱ خط و ۹ ایستگاه می‌باشد.

جاهای دیدنی

دره چارین از مهم‌ترین جاذبه‌های قزاقستان به‌شمار می‌آید و رود چارین از میان آن عبور می‌کند. با فاصله ۲۰۰ کیلومتری از شرق آلماتی، دره چارین با طول ۹۰ کیلومتر قرار گرفته‌است.

دریاچه بزرگ آلماتی مخزن طبیعی مرتفعی است که در قلل آلاتائو قرار دارد. فاصله دریاچه از شهر آلماتی تنها ۱۵ کیلومتر است. با طول ۱٫۶ کیلومتر، عرض ۱ کیلومتر و عمق ۳۰ الی ۴۰ متری، دریاچه بزرگ آلماتی در ارتفاع ۲۵۱۱ متر از سطح دریا واقع است.

کلیسای جامع معراج از کلیساهای ارتدوکس روسی به‌شمار می‌رود که در پارک پانفیلو آلماتی قرار دارد. در ساخت کلیسا از چوب استفاده شده و در بنای آن هیچ میخی به کار نرفته‌است.

پارک ملی چارین در فاصله ۲۰۰ کیلومتری از آلماتی قرار گرفته و با مساحت ۱۲۵ هزار هکتار، در امتداد رود چارین کشیده شده‌است.

تپه کوک توب، نام منطقه‌ای تفریحی است که در ارتفاع ۱۱۰۰ متری از سطح دریا قرار گرفته و در میان مردم محلی و گردشگران از محبوبیت زیادی برخوردار است. در سال ۲۰۰۷، مجسمه‌ای از گروه بیتلز در این پارک مستقر شد. برای دسترسی به کوک توب می‌توانید از تله کابین‌های واقع در آلماتی استفاده کنید.

مسجد مرکزی آلماتی: این مسجد بزرگ‌ترین مسجد این کشور با ظرفیت ۷۰۰۰ نمازگزار است.

بنای استقلال: در میدان جمهوری آلماتی قرار دارد.

موزه دولتی: دارای بیشترین آثار و نشانه‌های تمدن و تاریخی از قزاقستان است.

مگاسنتر: آن دسته از گردشگران که اهل خرید و دیدن برندهای معتبر هستند می‌توانند سری به مگا سنتر بزنند.

خواهرخواندگان

توسان در ایالت آریزونا

نگارخانه

کلیسای ارتودکس
کاخ سابق ریاست جمهوری قزاقستان

کاخ سابق ریاست جمهوری قزاقستان
ساختمان اپرا آلماتی
برج‌های راهات
اتوبوس برقی آلماتی
خیابان فارابی، برج اسنتای
تصویر ماهواره لندست از آلماتی

اقلیم

داده‌های اقلیم Almaty
ماه	ژانویه	فوریه	مارس	آوریل	مه	ژوئن	ژوئیه	اوت	سپتامبر	اکتبر	نوامبر	دسامبر	سال
سابقهٔ بیش‌ترین °C (°F)	۱۸٫۲ (۶۵)	۱۹٫۰ (۶۶)	۲۸٫۰ (۸۲)	۳۳٫۲ (۹۲)	۳۵٫۱ (۹۵)	۳۹٫۳ (۱۰۳)	۴۱٫۷ (۱۰۷)	۴۰٫۵ (۱۰۵)	۳۸٫۱ (۱۰۱)	۳۱٫۱ (۸۸)	۲۵٫۴ (۷۸)	۱۹٫۲ (۶۷)	۴۱٫۷ (۱۰۷)
میانگین بیش‌ترین °C (°F)	−۰٫۲ (۳۲)	۱٫۴ (۳۵)	۷٫۰ (۴۵)	۱۷٫۲ (۶۳)	۲۱٫۶ (۷۱)	۲۶٫۷ (۸۰)	۲۹٫۸ (۸۶)	۲۸٫۷ (۸۴)	۲۳٫۸ (۷۵)	۱۵٫۹ (۶۱)	۷٫۵ (۴۶)	۲٫۴ (۳۶)	۱۵٫۲ (۵۹)
میانگین روزانه °C (°F)	−۴٫۹ (۲۳)	−۳٫۴ (۲۶)	۲٫۲ (۳۶)	۱۱٫۷ (۵۳)	۱۶٫۱ (۶۱)	۲۱٫۰ (۷۰)	۲۳٫۸ (۷۵)	۲۲٫۵ (۷۳)	۱۷٫۵ (۶۴)	۱۰٫۲ (۵۰)	۲٫۷ (۳۷)	−۲٫۲ (۲۸)	۹٫۸ (۵۰)
میانگین کم‌ترین °C (°F)	−۹٫۶ (۱۵)	−۸٫۲ (۱۷)	−۲٫۶ (۲۷)	۶٫۱ (۴۳)	۱۰٫۵ (۵۱)	۱۵٫۲ (۵۹)	۱۷٫۸ (۶۴)	۱۶٫۳ (۶۱)	۱۱٫۲ (۵۲)	۴٫۵ (۴۰)	−۲٫۱ (۲۸)	−۶٫۷ (۲۰)	۴٫۴ (۴۰)
سابقهٔ کم‌ترین °C (°F)	−۳۰٫۱ (−۲۲)	−۳۷٫۷ (−۳۶)	−۲۴٫۸ (−۱۳)	−۱۰٫۹ (۱۲)	−۷٫۰ (۱۹)	۲٫۰ (۳۶)	۷٫۳ (۴۵)	۴٫۷ (۴۰)	−۳٫۰ (۲۷)	−۱۱٫۹ (۱۱)	−۳۴٫۱ (−۲۹)	−۳۱٫۸ (−۲۵)	−۳۷٫۷ (−۳۶)
بارندگی میلی‌متر (اینچ)	۳۳ (۱٫۳)	۴۱ (۱٫۶۱)	۶۲ (۲٫۴۴)	۱۱۱ (۴٫۳۷)	۱۰۶ (۴٫۱۷)	۶۱ (۲٫۴)	۳۸ (۱٫۵)	۲۷ (۱٫۰۶)	۲۹ (۱٫۱۴)	۵۶ (۲٫۲)	۵۲ (۲٫۰۵)	۴۱ (۱٫۶۱)	۶۵۷ (۲۵٫۸۷)
منبع: [۱]

منابع

↑ "Об изменении численности населения города Алматы с начала 2020 года до 1 января 2021 года". Комитет по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан. Archived from the original on 25 May 2021. Retrieved 17 February 2021.
↑ "KAZAKHSTAN: Administrative Division". citypopulation.de. Archived from the original on 21 January 2019. Retrieved 20 January 2019.
↑ DOSM. "Department of Statistics Kazakhstan". stat.gov.kz. Archived from the original on 2 January 2024. Retrieved 1 March 2023.
↑ "Code of Access". Almaly.almaty.kz. Archived from the original on 14 August 2014. Retrieved 2 January 2012.
↑ "Sub-national HDI – Area Database – Global Data Lab". hdi.globaldatalab.org (به انگلیسی). Archived from the original on 23 September 2018. Retrieved 21 July 2021.
↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ فوریه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۴ فوریه ۲۰۱۸.
↑ http://lib.eshia.ir/23022/2/461

Almaty Guide

[Stat-1] "Об изменении численности населения города Алматы с начала 2020 года до 1 января 2021 года". Комитет по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан. Archived from the original on 25 May 2021. Retrieved 17 February 2021.

[2] "KAZAKHSTAN: Administrative Division". citypopulation.de. Archived from the original on 21 January 2019. Retrieved 20 January 2019.

[:dosm-3] DOSM. "Department of Statistics Kazakhstan". stat.gov.kz. Archived from the original on 2 January 2024. Retrieved 1 March 2023.

[4] "Code of Access". Almaly.almaty.kz. Archived from the original on 14 August 2014. Retrieved 2 January 2012.

[GlobalDataLab-5] "Sub-national HDI – Area Database – Global Data Lab". hdi.globaldatalab.org (به انگلیسی). Archived from the original on 23 September 2018. Retrieved 21 July 2021.

[6] «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ فوریه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۴ فوریه ۲۰۱۸.

[7] ttp://lib.eshia.ir/23022/2/461

[۲]

[۱]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

ن ب و شهرهای میزبان بازی‌های آسیایی
بازی‌های آسیایی	۱۹۵۱: دهلی ۱۹۵۴: مانیل ۱۹۵۸: توکیو ۱۹۶۲: جاکارتا ۱۹۶۶: بانکوک ۱۹۷۰: بانکوک ۱۹۷۴: تهران ۱۹۷۸: بانکوک ۱۹۸۲: دهلی ۱۹۸۶: سئول ۱۹۹۰: پکن ۱۹۹۴: هیروشیما ۱۹۹۸: بانکوک ۲۰۰۲: بوسان ۲۰۰۶: دوحه ۲۰۱۰: گوانگ‌ژو ۲۰۱۴: اینچئون ۲۰۱۸: جاکارتا/پالم‌بانگ ۲۰۲۲: هانگژو
بازی‌های آسیایی زمستانی	۱۹۸۶: ساپورو ۱۹۹۰: ساپورو ۱۹۹۶: هاربین ۱۹۹۹: استان گانگوون ۲۰۰۳: آئوموری ۲۰۰۷: چانگچون ۲۰۱۱: آستانه-آلماتی ۲۰۱۷: ساپورو