CFTR
CFTR با عنوانِ کاملِ «تنظیمکنندهٔ هدایت تراغشایی فیبروز سیستیک» (انگلیسی: Cystic fibrosis transmembrane conductance regulator) یک پروتئین تراپوستهای و همچنین مجرا یا کانال کلریدی در مهرهداران است که که توسط ژن «CFTR» کُد میشود.[۴][۵]
این ژن، نوعی مجرای یونیِ پروتئینی متعلق به ردهٔ «حاملهای ABC» را کد میکند که کارش هدایت کلرید[۶] و تیوسیانات[۷] از خلالِ غشاءِ سلولهای بافت پوششی است.
جهش در این ژن سبب میشود که مجرای یونیِ کلریدی دچار ناکارآمدی شده و جریان مایع در سلولهای بافت پوششی ریه، لوزالمعده و سایر ارگانها مختل شود و بیماری فیبروز سیستیک بروز میکند که در آن، بلغم و ترشحات غلیط در ریهها وجود دارد و عفونتهای مکرر ریوی رخ میدهد و همچنین نارسایی لوزالمعده و بدنبال آن دیابت و سوءتغذیه ایجاد میشود.
ژن «CFTR» بر روی بازوی بلند کروموزوم ۷ و در جایگاه «q31.2» واقع شده[۵] و جفتبازهای ۱۱۶٬۹۰۷٬۲۵۳ تا ۱۱۷٬۰۹۵٬۹۵۵ را در بر میگیرد.
نزدیک به ۳۰۰ نوع جهش ژنیِ منجر به فیبروز سیستیک کشف شدهاست[۸] که شایعترین نوع آنها، جهش «ΔF508» است که باعث حذف سه نوکلئوتید شده و در نتیجه اسید آمینهٔ فنیلآلانین در جایگاه ۵۰۸ پروتئین حذف میشود.
در میان نژاد قفقازی شایعترین انواع جهش ژنی در «CFTR» عبارتند از:[۹]
- ΔF508
- G542X
- G551D
- N1303K
- W1282X
طول این ژن، kb ۱۸۹ است و از ۲۷ اگزون و ۲۶ اینترون تشکیل شدهاست[۱۰] و محصول نهایی آن یک گلیکوپروتئین با ۱۴۸۰ اسید آمینه است. این پروتئین ۲ دامین تراغشایی دارد که هر یک، ۶ مارپیچ آلفا دارند و به «دامین متصلشونده به هسته» (NBD) در سیتوپلاسم سلولی وصل میشوند.
یک نکتهٔ جالب توجه آن است که جهش ژنی CFTR سبب میشود که جاندار در برابر حملهٔ باکتری سالمونلا و عفونت حصبه مصون شود. همچنین موشهایی که یکی از دو نسخهٔ این ژنشان، جهش یافته بود در برابر اسهال ناشی از وبا مقاوم شده بودند.[۱۱]
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ GRCm38: Ensembl release 89: ENSMUSG00000041301 - Ensembl, May 2017
- ↑ "Human PubMed Reference:". National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine.
- ↑ "Mouse PubMed Reference:". National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine.
- ↑ Gadsby DC, Vergani P, Csanády L (2006). "The ABC protein turned chloride channel whose failure causes cystic fibrosis". Nature. 440 (7083): 477–83. Bibcode:2006Natur.440..477G. doi:10.1038/nature04712. PMC 2720541. PMID 16554808.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ Rommens JM, Iannuzzi MC, Kerem B, Drumm ML, Melmer G, Dean M, Rozmahel R, Cole JL, Kennedy D, Hidaka N (September 1989). "Identification of the cystic fibrosis gene: chromosome walking and jumping". Science. 245 (4922): 1059–65. Bibcode:1989Sci...245.1059R. doi:10.1126/science.2772657. PMID 2772657.
- ↑ Riordan JR, Rommens JM, Kerem B, Alon N, Rozmahel R, Grzelczak Z, Zielenski J, Lok S, Plavsic N, Chou JL (1989). "Identification of the cystic fibrosis gene: cloning and characterization of complementary DNA". Science. 245 (4922): 1066–73. Bibcode:1989Sci...245.1066R. doi:10.1126/science.2475911. PMID 2475911.
- ↑ Childers M, Eckel G, Himmel A, Caldwell J (2007). "A new model of cystic fibrosis pathology: lack of transport of glutathione and its thiocyanate conjugates". Med. Hypotheses. 68 (1): 101–12. doi:10.1016/j.mehy.2006.06.020. PMID 16934416.
- ↑ "The Clinical and Functional TRanslation of CFTR (CFTR2): CFTR2 Variant List History". US CF Foundation, Johns Hopkins University, Cystic Fibrosis Centre at the Hospital for Sick Children in Toronto. Retrieved 2 August 2017.[پیوند مرده]
- ↑ Araújo FG, Novaes FC, Santos NP, Martins VC, Souza SM, Santos SE, Ribeiro-dos-Santos AK (January 2005). "Prevalence of deltaF508, G551D, G542X, and R553X mutations among cystic fibrosis patients in the North of Brazil". Braz. J. Med. Biol. Res. 38 (1): 11–5. doi:10.1590/S0100-879X2005000100003. PMID 15665983.
- ↑ Cystic Fibrosis Mutation Database. "Genomic DNA sequence". Archived from the original on 22 August 2016. Retrieved 8 October 2017.
- ↑ Kavic SM, Frehm EJ, Segal AS (1999). "Case studies in cholera: lessons in medical history and science". Yale J Biol Med. 72 (6): 393–408. PMC 2579035. PMID 11138935.
- مشارکتکنندگان ویکیپدیا. «Cystic fibrosis transmembrane conductance regulator». در دانشنامهٔ ویکیپدیای انگلیسی، بازبینیشده در ۸ اکتبر ۲۰۱۷.