گلبول قرمز
| گلبول‌های قرمز | |
|---|---|
 رندر سه‌بعدی گلبول‌های قرمز انسان (با قطر حدود ح. ۶–۸ μm) | |
| جزئیات | |
| کارکرد | انتقال اکسیژن |
| شناسه‌ها | |
| MeSH | D004912 |
| TH | H2.00.04.1.01001 |
| FMA | 62845 |
گلبول‌های قرمز، گویچه‌های سرخ که در علوم و نشریات پزشکی به عنوان اریتروسیت‌ها (از زبان یونانی باستان اریتروس به معنی 'قرمز' و کیتوس به معنی 'رگ توخالی'، و سیت به معنای 'سلول' در کاربرد مدرن) شناخته می‌شوند، همچنین به عنوان سلول‌های قرمز،[۱] سلول‌های اریتروئیدی و به ندرت هماتیدها نیز شناخته می‌شوند، رایج‌ترین نوع سلول‌های خونی هستند و اصلی‌ترین راه رساندن اکسیژن (O
2) به بافت‌های بدن در مهره‌داران به حساب می‌آیند—از طریق جریان خون در دستگاه گردش خون.[۲] اریتروسیت‌ها در شش‌ها اکسیژن را جذب کرده و یا در ماهی‌ها در آبشش‌ها و آن را هنگام عبور از مویرگ‌های بدن به بافت‌ها آزاد می‌کنند.
سیتوپلاسم یک گلبول قرمز غنی از هموگلوبین، یک زیست‌مولکول حاوی آهن است که می‌تواند اکسیژن را متصل کند و مسئول رنگ قرمز سلول‌ها و خون است. هر گلبول قرمز انسانی تقریباً حاوی ۲۷۰ میلیون مولکول هموگلوبین است.[۳] غشای سلولی از پروتئین‌ها و لیپیدها تشکیل شده است و این ساختار ویژگی‌های ضروری برای عملکرد فیزیولوژیکی سلول، مانند قابلیت تغییر شکل و پایداری گلبول‌های خونی را در حین عبور از سیستم گردش خون، به‌ویژه شبکه مویرگی، فراهم می‌کند.
در انسان‌ها، گلبول‌های قرمز بالغ به صورت دیسک‌های انعطاف‌پذیر دوکانونی هستند. این سلول‌ها فاقد هسته سلولی (که در حین توسعه خارج می‌شود) و اندامک‌ها هستند تا حداکثر فضا را برای هموگلوبین فراهم کنند؛ می‌توان آنها را به عنوان کیسه‌های هموگلوبین تصور کرد، با غشای پلاسما به عنوان کیسه. در هر ثانیه حدود ۲٫۴ میلیون اریتروسیت جدید در بزرگ‌سالان انسانی تولید می‌شود.[۴] این سلول‌ها در مغز استخوان توسعه می‌یابند و به مدت حدود ۱۰۰–۱۲۰ روز در بدن به گردش در می‌آیند تا اجزای آنها توسط ماکروفاژها بازیافت شود. هر چرخه گردش خون حدود ۶۰ ثانیه (یک دقیقه) طول می‌کشد.[۵] تقریباً ۸۴٪ از سلول‌های موجود در بدن انسان را ۲۰–۳۰ تریلیون گلبول قرمز تشکیل می‌دهند.[۶][۷][۸][۹] نزدیک به نیمی از حجم خون (۴۰ تا ۴۵٪) را گلبول‌های قرمز تشکیل می‌دهند.
گلبول‌های قرمز بسته‌بندی شده، گلبول‌های قرمزی هستند که اهدا شده، پردازش شده و در بانک خون برای انتقال خون ذخیره شده‌اند.
چرخهٔ زندگی
[ویرایش]تولید
[ویرایش]
اریتروسیت‌ها در دوران جنینی ابتدا در کیسه زرده و سپس در کبد، طحال، گره‌های لنفی و مغز استخوان ساخته می‌شوند. از حدود ۵ سالگی به بعد گلبول سازی فقط در مغز استخوان‌های پهن و قسمتی از استخوان‌های متصل به تنه (مانند: ران) انجام می‌شود. عامل تنظیم‌کننده ساخت اریتروسیت‌ها پروتئینی به نام اریتروپویتین است که بر اثر کاهش اکسیژن رسانی به بافت‌ها از کبد و کلیه‌ها ترشح می‌شود. برای ساخت اریتروسیت‌ها وجود ویتامین ب۱۲ و همچنین اسید فولیک ضروری است؛ بنابراین کمبود آهن در بدن باعث نوعی کمخونی خیلی بد به نام آنِمی فقر آهن می‌شود.
عمر اریتروسیت‌ها در حدود ۱۲۰ روز است و بعد از آن غشای آنها سخت و شکننده می‌شود و وقتی پیر می‌شوند، در هنگام عبور از مویرگ‌های کبد و طحال آسیب می‌بینند و از بین می‌روند و هموگلوبین ان توسط ماکروفاژ تبدیل به امینو اسید می‌شود و توسط جریان خون به مغز استخوان می‌رود تا دوباره این فرایند از سر گرفته شود.
به فرایند تولید گلبول قرمز Erythropoiesis گویند. در صورت کاهش یافتن سطح اکسیژن در کلیه، کلیه هورمون اریتروپویتین را به مقدار بیشتری ترشح می‌کند و فرایند تولید گلبول قرمز شدت پیدا می‌کند. در کمبود اکسیژن مقدار اریتروپوئیتین پس از ۲۴ ساعت به حداکثر می‌رسد
زندگی فعال
[ویرایش]طول عمر مفید یک یاختهٔ سرخ خونی ۱۰۰ تا ۱۲۰ روز می‌باشد.[۱۰] در این مدت آنان به وسیلهٔ فشار خون در رگ‌ها جابه‌جا می‌شوند. گلبول‌های قرمز فاقد هسته بوده و شکل دیسک مانند با طرفین مقعر دارند. متوسط اندازه گویچه‌های قرمز حدود ۷٫۸ میکرون و ضخامت آنها در ضخیم‌ترین نقطه ۲٫۵ میکرون و در مرکز حدود ۱ میکرون است. شکل گلبول‌های قرمز به آنها اجازه می‌دهد که درون عروق بسیار ریز بدن نظیر مویرگ‌های انتهایی به خوبی فشرده شده و از آنها عبور کنند.[۱۱]
بیماری‌ها و اختلالات گلبول‌های قرمز
[ویرایش]این اختلالات بسیار متنوعند از نقائص آنزیمی مانند فاویسم، انواع کم خونی مانند کم خونی فقر آهن، تالاسمی و سلول داسی شکل، اختلالات شکل گویچه مانند اسفروسیتوز.
جستارهای وابسته
[ویرایش]
منابع
[ویرایش]- ↑ Kumar V, Abbas AK, Fausto N, Mitchell RN (2007). Robbins Basic Pathology (8th ed.). Saunders.
- ↑ "Blood Cells". Archived from the original on 23 July 2016.
- ↑ D'Alessandro A, Dzieciatkowska M, Nemkov T, Hansen KC (March 2017). "Red blood cell proteomics update: is there more to discover?". Blood Transfusion = Trasfusione del Sangue. 15 (2): 182–187. doi:10.2450/2017.0293-16. PMC 5336341. PMID 28263177.
- ↑ Erich Sackmann, Biological Membranes Architecture and Function., Handbook of Biological Physics, (ed. R.Lipowsky and E.Sackmann, vol.1, Elsevier, 1995
- ↑ Blom JA (2003). Monitoring of Respiration and Circulation. CRC Press. p. 27. ISBN 978-0-203-50328-7.
- ↑ Hatton IA, Galbraith ED, Merleau NS, Miettinen TP, Smith BM, Shander JA (September 2023). "The human cell count and size distribution". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 120 (39): e2303077120. Bibcode:2023PNAS..12003077H. doi:10.1073/pnas.2303077120. PMC 10523466. PMID 37722043.
- ↑ Sender R, Fuchs S, Milo R (August 2016). "Revised Estimates for the Number of Human and Bacteria Cells in the Body". PLOS Biology. 14 (8): e1002533. doi:10.1371/journal.pbio.1002533. PMC 4991899. PMID 27541692.
- ↑ Dean L (2005). Blood Groups and Red Cell Antigens. National Center for Biotechnology Information (US).
- ↑ Pierigè F, Serafini S, Rossi L, Magnani M (January 2008). "Cell-based drug delivery". Advanced Drug Delivery Reviews. 60 (2): 286–295. doi:10.1016/j.addr.2007.08.029. PMID 17997501.
- ↑ "RBC Life Cycle". Boundless (به انگلیسی). 6 October 2016. Archived from the original on 20 April 2017. Retrieved 19 April 2017.
- ↑ «RBC چیست؟ علت بالا یا پایین بودن RBC در آزمایش خون؛ نشانه‌ها و بیماری ها». اکسترن. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۱۹.
- زیست‌شناسی مقدماتی
| اکتشافات میکروسکوپی ۱ |
| ._Natuurkundige_te_Delft_Rijksmuseum_SK-A-957.jpeg) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| موضوعات عمومی | ||||||
| موضوعات مرتبط |
| |||||
| افراد مرتبط |
| |||||
| نامگذاریها |
| |||||
| ||||||
 | این یک مقالهٔ خرد زیست‌شناسی است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |