نینهورساگ

نینهورساگ سومری: 𒀭𒊩𒌆𒄯𒊕
الههٔ مادر، الههٔ باروری، کوه‌ها و حاکمان
نقش مهر استوانه‌ای اکدی که الههٔ گیاهی، احتمالا نینهورساگ، را نشان می‌دهد که روی تختی نشسته و پرستش‌کنندگان ستایشش می‌کنند. (ح.۲۳۵۰ تا ۲۱۵۰ پیش از دوران مشترک)
نماد	نمادی شبیه امگا
اطلاعات شخصی
خواهر و برادر	انلیل، انکی، اداد
همسر	شولپا انلیل (فقط در لاگاش و سایر سنت‌های نخستین) انکی (فقط در انکی و نینهورساگ از طریق تلفیق‌شدن با دامگالنونا)
فرزندان	اشگی، پانیگینگارا، لیسین، ایگیم و لیلو (با شولپا) پانزده فرزند دیگر شامل Atugula، Atutur، Ninšar، NIG-gumaḫa، Burukaš، Zarzaru، Zurmuzarmu، Nin-BUR.SAL، Šazumaḫ، Ušumšasu، Naĝaršaga، Anmea، Amaea، UR-guru، Urra و Amaniranna نینورتا (فقط در لاگاش و سایر سنت‌های نخستین)
همتایان
همتای عیلامی	کریریشا
همتای سوری	شلاش
همتای هیتی	Ḫannaḫanna
همتای اوگاریتی	اثیرات

نینهورساگ (سومری: 𒀭𒎏𒄯𒊕 Ninḫarsang؛ ^DNIN-ḪAR.SAG̃) گاهی Ninursag، Ninḫarsag، یا Ninḫursaĝa، نیز Damgalnuna یا Ninmah الهه مادر کوه‌ها و یکی از هفت خدای بزرگ در سومر بود. او در ابتدا به عنوان یک الههٔ پرورش‌دهنده یا الههٔ باروری شناخته شده است. در منابع سرود معبد، او به عنوان «بانوی حقیقی و بزرگ آسمان» معرفی می‌شود (احتمالاً در رابطه با ایستادن او در کوه) و پادشاهان لاگاش «از شیر نینهورساگ تغذیه می‌شدند». او خدای حامی چندین رهبر سومری است.

شناخته‌شده‌ترین اسطوره‌های او انکی و نینهورساگ و انکی و نینما هستند که اولی توصیف روابط او با انکی و کردار جنسی‌اش است و دومی اسطورهٔ خلقتی است که در آن دو خدایی برای خلق انسان با هم رقابت می‌کنند. در سایر اسطوره‌ها نیز به او اشاره می‌شود یا حضور کوتاهی دارد، به ویژه به عنوان مادر نینورتا در حماسه آنزو.

اساطیر

انکی و نینهورساگ

دو نسخهٔ کامل از انکی و نینهورساگ کشف شده است. یکی از نیپور که حاوی متن کامل است (اگرچه برخی از قسمت‌های لوح شکسته است) و لوح دیگر از اور که در خانهٔ کاهن انکی پیدا شد (نیمی از متن از دست رفته است). این لوح دوم دارای سطرهای کمتری است، بنابراین نسخهٔ خلاصه محسوب می‌شود. همچنین گزیده‌ای وجود دارد که رابطه جنسی با محارم را پوشش می‌دهد و با رویدادهای نسخه‌های نیپور متفاوت است.

در انکی و نینهورساگ، الهه به انکی شکایت می‌کند که شهر دیلمون کم آب است. در نتیجه انکی زمین را حاصلخیز می‌کند و دیلمون به تالابی سرسبز تبدیل می‌شود. پس از آن، او و نینهورساگ همخوابگی می‌کنند و در نتیجه دختری به نام نینسار (به نام نینیسیگ در ترجمهٔ «ای‌تی‌سی‌اِس‌اِل»، نینمو در ترجمهٔ کرامر) به وجود می‌آید. نینسار به سرعت بالغ می‌شود و پس از اینکه انکی او را در حال قدم زدن در کنار ساحل می‌بیند، با او می‌خوابد و در نتیجه دختری به نام نینکورا به دنیا می‌آید. انکی او را می‌بیند و با او نیز می‌خوابد و در نتیجه اوتو به وجود می‌آید. (در نسخه‌های جایگزین، ترتیب نینکورا، نینیما، سپس اوتو است. ) پس از آمیزش انکی با اوتو، نینهورساگ مِنی را از رحم خود خارج کرده و در زمین می‌کارد و باعث رویش هشت گیاه می‌شود. به سبب اقدامات انکی، نینهورساگ او را با دور کردن «چشم زندگی‌بخش» خود لعنت می‌کند. سپس انکی به شدت بیمار می‌شود. بعد از آن روباهی به انلیل پیشنهاد می‌دهد که نینهورساگ را برای درمان کردن بازگرداند؛ در عوض انلیل قول می‌دهد که دو درخت توس برای روباه در شهرش برپا کند و به این موجود شهرت بخشد. روباه می‌تواند نینهورساگ را بازیابد، او سپس انکی را درمان می‌کند و هشت خدایی خُرد را از اعضای بدن بیمار به دنیا می‌آورد.

مقایسه بین این اسطوره و اسطوره پیدایش رایج است. همانطور که ساموئل کرامر و دابلیو. اف. آلبرایت پیشنهاد کرده‌اند، خورده شدن هشت گیاه توسط انکی و عواقب ناشی از اعمال او را می‌توان با خوردن میوه دانش توسط آدم و حوا مقایسه کرد.

انکی و نینماه

متن حاوی این افسانه بر روی لوح‌هایی از مکان‌های مختلف بازیابی شده است. دو مورد اصلی که ترجمه را تشکیل می‌دهند مربوط به دوره بابلی باستان هستند و از نیپور به دست آمده‌اند. لوح سومی از این دوره نیز پیدا شد که حاوی خلاصه‌ای از میانهٔ اسطوره نیز بود. همچنین یک نسخه دوزبانه (سومری و اکدی) در کتابخانه آشوربانیپال و یک لوح بسیار تکه‌تکه از دوره آشوری میانه وجود داشت که ممکن است حاوی اسطوره باشد، اما در بخش آفرینش اسطوره از نسخه دوزبانه متفاوت است.

روایت انکی و نینماه را می‌توان به دو بخش مجزا تقسیم کرد: بخش اول تولد بشر و بخش دوم رقابت بین دو همسر. نیمهٔ اول این متن، آفرینش نخستین انسان‌ها توسط انکی به دستور نامو را بازگو می‌کند که در اینجا در جایگاه مادر انکی از او یاد می‌شود. انکی برای شکل دادن به بدن مردان و زنان از نینماه و همچنین هفت خدمتکار او، الهه‌های زایش، کمک می‌گیرد. زمانی که کار تمام می‌شود، گروه جشنی برگزار می‌کند، که در آن انکی و نینماه آبجو می‌نوشند و خدایان دیگر عظمت انکی را می‌ستایند. در نیمهٔ دوم، نینماه هفت انسان مبتلا به بیماری و معلولیت را خلق و انکی برای آنها جایگاهی در جامعه پیدا می‌کند. سپس انکی فردی را ایجاد می‌کند که آنقدر آسیب‌دیده است که نینماه نمی‌تواند جایی برای آنها پیدا کند و نتیجه را به رقیب واگذار می‌کند. نینماه سپس شکایت می‌کند که انکی او را از خانه‌اش رانده است. پایان متن به خوبی درک نمی‌شود (به دلیل آسیب دیدن لوح)، اما احتمالاً انکی به نینما دلداری می‌دهد و احتمالاً جایگاهی برای انسانی که ساخته است پیدا می‌کند.

منابع

• Archi, Alfonso (2013a). "The West Hurrian Pantheon and Its Background". In Collins, B. J.; Michalowski, P. (eds.). Beyond Hatti: a tribute to Gary Beckman. Atlanta: Lockwood Press. ISBN 978-1-937040-11-6. OCLC 882106763.
• Archi, Alfonso (2013b). "The Anatolian Fate-Goddesses and their Different Traditions". In Cancik-Kirschbaum, Eva; Klingner, Jörg; Müller, Gerfrid G. W. (eds.). Diversity and Standardization. Akademie Verlag. p. 1. doi:10.1524/9783050057576.1. ISBN 978-3-05-005757-6. Retrieved 2022-05-10.
• Asher-Greve, Julia M.; Westenholz, Joan G. (2013). Goddesses in Context: On Divine Powers, Roles, Relationships and Gender in Mesopotamian Textual and Visual Sources (PDF). doi:10.5167/uzh-135436. ISBN 978-3-7278-1738-0.
• Black, Jeremy A.; Green, Anthony; Rickards, Tessa (1992). Gods, demons, and symbols of ancient Mesopotamia: an illustrated dictionary.
• Black, Jeremy (2005). "Songs of the Goddess Aruru". In Sefati, Yitzhak (ed.). An experienced scribe who neglects nothing: ancient Near Eastern studies in honor of Jacob Klein. Bethesda, MD: CDL Press. ISBN 1-883053-83-8. OCLC 56414097.
• Black, Jeremy A. (2006). The Literature of Ancient Sumer. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-929633-0. Retrieved 2022-10-02.
• Budge, E. A. Wallis (2003). Babylonian Life and History. Kessinger Publishing. ISBN 978-0766147317.
• Cavigneaux, Antoine; Krebernik, Manfred (1998), "NIN-LÁ", Reallexikon der Assyriologie
• Cavigneaux, Antoine; Krebernik, Manfred (1998a), "NIN-maḫ", Reallexikon der Assyriologie
• Clay, Albert T. (1997). The Origin of Biblical Traditions: Hebrew Legends in Babylonia and Israel. Book Tree. ISBN 978-1585090655.
• Dalley, Stephanie (1998). Myths from Mesopotamia: Creation, the Flood, Gilgamesh, and Others. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-283589-5.
• Ebeling, Erich (1928), "Egime(a)", Reallexikon der Assyriologie
• Delnero, Paul (2013), "Šulpaʾe", Reallexikon der Assyriologie, retrieved 2022-10-02
• Dickson, Keith (2007-01-01). "Enki and Ninhursag: The Trickster in Paradise". Journal of Near Eastern Studies. 66 (1): 1–32. doi:10.1086/512211. ISSN 0022-2968. S2CID 161657064. Retrieved 2022-03-07.
• Edwardes, Marian; Spence, Lewis (2003). Dictionary of Non-Classical Mythology. Kessinger Publishing. ISBN 978-0766144538.
• Garrison, Mark A. (2007), "Ninkhursaga" (PDF), Iconography of Deities and Demons in the Ancient Near East, retrieved 2022-02-02
• George, Andrew; Krebernik, Manfred (2022). "Two Remarkable Vocabularies: Amorite-Akkadian Bilinguals!". Revue d'assyriologie et d'archéologie orientale. CAIRN. 116 (1): 113–166. doi:10.3917/assy.116.0113. ISSN 0373-6032. S2CID 255918382.
• Jacobsen, Thorkild (2008), Toward the Image of Tammuz and Other Essays on Mesopotamian History and Culture, Wipf & Stock Publishers, ISBN 9781556359521, OCLC 1311141567
• Jacobsen, Thorkild (1976). The Treasures of Darkness: A History of Mesopotamian Religion (به انگلیسی). Yale University Press. ISBN 978-0300022919.
• Kağnıcı, Gökhan (2018-01-01). "INSIGHTS FROM SUMERIAN MYTHOLOGY: THE MYTH OF ENKI AND NINMAḪ AND THE HISTORY OF DISABILITY (2018)". Ege Üniversitesi Tarih İncelemeleri Dergisi XXXIII /2. doi:10.18513/egetid.502714. S2CID 165868664. Retrieved 2022-03-07.
• Katz, Dina (2010-05-09). "Enki and Ninhursanga Part One, The story of Dilmun". Academia.edu. Retrieved 2022-03-09.
• Katz, Dina (2008-01-01). "Enki and Ninhursaga, Part Two". Bibliotheca Orientalis. 65 (3): 320–342. doi:10.2143/BIOR.65.3.2033365. ISSN 0006-1913. Retrieved 2022-03-07.
• Katz, Dina (2007). "Sumerian Funerary Rituals in Context". In Laneri, Nicola (ed.). Performing Death: Social Analyses of Funerary Traditions in the Ancient Near East and Mediterranean. Chicago: The Oriental Institute of the University of Chicago. ISBN 978-1-885923-50-9. OCLC 156832396.
• Katz, Dina (2003). The Image of the Netherworld in the Sumerian Sources. Bethesda, MD: CDL Press. ISBN 1-883053-77-3. OCLC 51770219.
• King, L. W.; Hall, H. R. (2008). History of Egypt Chaldea, Syria, Babylonia, and Assyria in the Light of Recent Discovery. The Echo Library.
• Kramer, Samuel N.; Albright, W. F. (1945). "Enki and Ninḫursag: A Sumerian". Bulletin of the American Schools of Oriental Research. Supplementary Studies. The American Schools of Oriental Research (1): 1–40. doi:10.2307/20062705. ISSN 0145-3661. JSTOR 20062705. Retrieved 2022-03-07.
• Krebernik, Manfred (1997), "Muttergöttin A. I. In Mesopotamien", Reallexikon der Assyriologie (به آلمانی), retrieved 2022-10-02
• Krebernik, Manfred (2005), "Pa(p)-niĝara", Reallexikon der Assyriologie (به آلمانی), retrieved 2022-03-19
• Lambert, Wilfred G. (1972), "Ḫasīsu", Reallexikon der Assyriologie, retrieved 2022-05-09
• Metcalf, Christopher (2015). The Gods Rich in Praise: Early Greek and Mesopotamian Religious Poetry. Oxford University Press. ISBN 9780198723363. OCLC 910605723.
• Michalowski, Piotr (1987), "Lisin", Reallexikon der Assyriologie, retrieved 2022-09-25
• Schuler, Einar von (1965), "Ḫannaḫanna", Reallexikon der Assyriologie (به آلمانی), retrieved 2022-10-02
• Schwemer, Daniel (2001). Die Wettergottgestalten Mesopotamiens und Nordsyriens im Zeitalter der Keilschriftkulturen: Materialien und Studien nach den schriftlichen Quellen (به آلمانی). Wiesbaden: Harrassowitz. ISBN 978-3-447-04456-1. OCLC 48145544.
• Schwemer, Daniel (2008), "Šāluš, Šālaš", Reallexikon der Assyriologie (به آلمانی), retrieved 2022-03-09
• Steinkeller, Piotr (2019-01-01). "Texts, art and archeology: An archaic plaque from Mari and the Sumerian birth-goddess Ninhursag". De l'argile au numérique. Mélanges assyriologiques en l'honneur de Dominique Charpin. doi:10.2307/j.ctv1q26s9t.50. S2CID 242954896. Retrieved 2022-03-07.
• Possehl, Gregory (1979). Ancient Cities of the Indus. Carolina Academic Press. ISBN 978-0890890936.
• Lambert, W. G. (2013). Babylonian creation myths. Winona Lake, Indiana. ISBN 978-1-57506-861-9. OCLC 861537250.
• Litke, Richard L. (1998). A reconstruction of the Assyro-Babylonian god lists, AN:^dA-nu-um and AN:Anu šá Ameli (PDF). New Haven: Yale Babylonian Collection. ISBN 978-0-9667495-0-2. OCLC 470337605.
• Stuckey, Johanna (2006). "Of Omegas and Rhombs: Goddess Symbols in Ancient Mesopotamia and the Levant". MatriFocus. 5 (4). Archived from the original on 2018-09-30. Retrieved 2013-12-31.
• Such-Gutiérrez, Marcos (2005). "Untersuchungen zum Pantheon von Adab im 3. Jt". Archiv für Orientforschung (به آلمانی). Archiv für Orientforschung (AfO)/Institut für Orientalistik. 51: 1–44. ISSN 0066-6440. JSTOR 41670228. Retrieved 2022-10-02.
• Vallat, François (2012), "ELAM vi. Elamite religion", Encyclopædia Iranica, retrieved 2022-02-02
• Woolley, Leonard (1982). Ur 'of the Chaldees' : a revised and updated edition of Sir Leonard Woolley's Excavations at Ur. Ithaca, N.Y: Cornell University Press. ISBN 0-8014-1518-7. OCLC 8800122.
• "Middle Babylonian An = Anum god list". www.oracc.museum.upenn.edu. 2022-12-21.
• "Enki and Ninhursag: translation". www-etcsl.orinst.ox.ac.uk. 2006-12-19. Retrieved 2022-03-07.
• "The song of the hoe: translation". www-etcsl.orient.ox.ac.uk. 2009-04-02. Archived from the original on 2009-04-02. Retrieved 2022-03-02.
• "Enki and Ninmah: translation". www-etcsl.orient.ox.ac.uk. 2006-12-19. Retrieved 2022-03-07.
• "Ninmaḫ and Her Imperfect Creatures: The Bed Wetting Man and Remedies to Cure Enuresis (STT 238)". Mesopotamian Medicine and Magic. 2018-01-01. Retrieved 2022-04-16.