ناصر تکمیل همایون

ناصر تکمیل همایون
زادهٔ	۲ آذر ۱۳۱۵ قزوین، ایران
درگذشت	۲۵ آبان ۱۴۰۱ (۸۵ سال) قزوین، ایران
پیشه(ها)	جامعه‌شناس و تاریخ‌نگار
فرزندان	نادر تکمیل همایون

ناصر تکمیل همایون (۲ آذر ۱۳۱۵ – ۲۵ آبان ۱۴۰۱) جامعه‌شناس و تاریخ‌نگار ایرانی و استاد پژوهشکده تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بود.

تحصیلات

او بین سال‌های ۱۳۳۳ تا ۱۳۳۷ دوره کارشناسی فلسفه و علوم تربیتی و کارشناسی ارشد علوم اجتماعی را در دانشگاه تهران گذراند و دوره دکترای تاریخ و دکترای جامعه‌شناسی را به ترتیب در سال‌های ۱۳۵۱ و ۱۳۵۶ در دانشگاه پاریس به پایان برد.

تکمیل‌همایون نخستین کتاب خود را با عنوان میهن‌دوستی در ایران در سال ۱۳۵۹ منتشر کرد. شاهین آریامنش در نقد و بررسی کتاب میهن‌دوستی در ایران چنین نوشته است که چاپ کتاب میهن‌دوستی در ایران در آن سال‌ها که حزب توده از بی‌میهنی دم می‌زد و دیگرانی نیز به دلیل این‌که حکومت پهلوی از تاریخ ایران برای خود کلاهی نمدین بافته بود از میهن و ملی‌گرایی گریزان بودند، بسیار مهم جلوه می‌کند. دکتر تکمیل‌همایون به روشنی جایگاه و مفهوم میهن را در نزد ایرانیان از کهن‌روزگاران تا روزگار معاصر بررسیده است و نشان داده است که ایرانیان چگونه به ایران و میهن و سرزمینشان می‌نگریسته‌اند و نیز در چه برهه‌ای شماری چند از بی‌وطنی و دل کندن از میهن دم می‌زدند.

فعالیت‌های سیاسی

تکمیل همایون از اعضای سازمان جوانان جبهه ملی ایران در سال ۱۳۳۹ بود. او همچنین از اعضای حزب ملت ایران و دوستان و همراهان داریوش فروهر محسوب می‌شد و تا پیش از دستگیر شدن در سال ۱۳۶۰ در این حزب فعالیت داشت.

تکمیل همایون در انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامی از قزوین به عنوان نامزد حزب ملت ایران شرکت کرد ولی موفق به ورود به مجلس نشد.

دستگیری و زندان

ابوالحسن بنی‌صدر پس از عزل از ریاست جمهوری مدتی را در خانه او به‌سر برد (بنا بر ادعای ابوالحسن بنی‌صدر در گفتگوی با حسین دهباشی در برنامه خشت خام، وی در خانه لقایی از دوستان فروهر پنهان شده‌است) که باعث دستگیری و زندانی شدن تکمیل همایون شد. البته خود تکمیل همایون مسئله استقرار بنی‌صدر در خانه‌اش را تکذیب می‌کند. اگرچه اذعان می‌کند که به اختفای وی کمک کرده‌است. پس از خروج ابوالحسن بنی‌صدر از ایران، تکمیل همایون به اتهام اختفای او در خانه‌اش توسط دادگاه انقلاب ابتدا به اعدام محکوم شد. اما رئیس وقت دادگاه انقلاب محمد محمدی گیلانی با توجه به توصیه‌های صورت گرفته، با تخفیف در حکم او را به حبس ابد محکوم کرد که این حبس پس از طی دو سال زندان در پی عفو رهبری به ۱۰ سال زندان تبدیل شده و دو سال بعد شورای عالی قضایی باقی مانده حکم زندان او را تعلیق کرد و در سال ۱۳۶۴ تکمیل همایون از زندان آزاد شد.

کتاب‌شناسی

• تاریخ ایران در یک نگاه، ناصر تکمیل همایون، ناشر: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۹۰
• آموزش و پرورش در ایران، ناصر تکمیل همایون، ناشر: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۸۵
• تهران، ناصر تکمیل همایون، ناشر: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۸۵
• دانشگاه گندی‌شاپور، ناصر تکمیل همایون، ناشر: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۸۴
• سلطانیه، ناصر تکمیل همایون، ناشر: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۸۷
• تاریخ اجتماعی و فرهنگی تهران: از آغاز تا دارالخلافه ناصری، ناصر تکمیل همایون، ناشر: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۸۵
• مسائل و چشم‌اندازهای فرهنگ (مجموعه مقالات)، گروه مؤلفان، ناشر: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۶
• گستره فرهنگی و مرزهای تاریخی ایران زمین، ناصر تکمیل همایون، ناشر: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۸۱
• خوارزم، منصور کیایی، ناصر تکمیل همایون، ناشر: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۸۳
• خلیج فارس، ناصر تکمیل همایون، ناشر: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۸۳
• انقلاب مشروطیت، پیمان متین، ناصر تکمیل همایون، ناشر: امیرکبیر - ۱۳۸۳
• سرگذشت دریای مازندران، ناصر تکمیل همایون، ناشر: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۸۱
• مشروطه‌خواهی ایرانیان (مجموعه مقالات)، ناصر تکمیل همایون (به اهتمام)، ناشر: باز، ۱۳۸۴
• دشتی به وسعت تاریخ: نگاهی جامع به نظرآباد، حسین عسگری، ناصر تکمیل همایون (مقدمه)، یوسف مجیدزاده (مقدمه)، ناشر: شهید سعید محبی، ۱۳۸۷
• جاده ابریشم، ناصر تکمیل همایون، ناشر: دفتر پژوهش‌های فرهنگی
• آبسکون یا جزیره آشوراده، ناصر تکمیل همایون، ناشر: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۸۱
• مرزهای ایران در دوره معاصر، ناصر تکمیل همایون، ناشر: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۸۱
• تاریخ اجتماعی و فرهنگی، تهران: دارالخلافه ناصری، ناصر تکمیل همایون، ناشر: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۸۱
• میهن‌دوستی در ایران، تهران، سازمان انتشاراتی استقلال، ۱۳۵۹

جشن‌نامه

جشن‌نامهٔ دوجلدی همایون‌نامه، مجموعه‌ای از یادداشت‌ها و مقالات است که جمعی از شاگردان، دوستان و همکاران ناصر تکمیل همایون به مناسبت مراسم نکوداشت وی نگاشته بودند. این مجموعه در ۱۵۰۰ صفحه و به قلم بیش از یکصد و پنجاه نفر به کوشش بهرنگ ذوالفقاری گرد آمده‌است.

پیوند به بیرون

• مقالات تکمیل همایون (دانلود)