پرش به محتوا

کیومرث پوراحمد

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
کیومرث پوراحمد
زادهٔ۲۵ آذر ۱۳۲۸
درگذشت۱۶ فروردین ۱۴۰۲ (۷۳ سال)
علت مرگمشکوک
مدفنقطعه هنرمندان بهشت زهرا، تهران، ایران
دیگر نام‌هاحمید حامد[۱]
پیشه‌ها
سال‌های فعالیت۱۳۵۳–۱۴۰۲
همسرمهرانه ربّی
فرزندان۲[۲]
والدینپروین‌دخت یزدانیان (مادر)
خویشاوندانمنوچهر پوراحمد (برادر)

کیومرث پوراحمد (۲۵ آذر ۱۳۲۸ – ۱۶ فروردین ۱۴۰۲) فیلم‌ساز و نویسندهٔ ایرانی بود. او یکی از فیلم‌سازان نسل پس از انقلاب ۱۳۵۷ بود که در دهه‌های ۱۳۶۰ تا ۱۳۸۰ چندین فیلم و سریال ساخت. او در اواخر دههٔ ۱۳۶۰ مجموعهٔ تلویزیونی قصه‌های مجید را بر پایه داستانی به همین نام از هوشنگ مرادی کرمانی کارگردانی کرد. او برای فیلم خواهران غریب (۱۳۷۴) برندهٔ سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی جشنواره فیلم فجر شد. برای اتوبوس شب (۱۳۸۵) نیز جوایزی کسب کرد. کیومرث پوراحمد در ۱۶ فروردین ۱۴۰۲ در ۷۳ سالگی جان باخت.[۳]

زندگی

[ویرایش]

پوراحمد در ۲۵ آذر ۱۳۲۸ در نجف‌آباد اصفهان زاده شد.[۴] مادرش پروین‌دخت یزدانیان در مجموعهٔ تلویزیونی قصه‌های مجید حضور داشت.[۵] کیومرث پوراحمد با مهرانه ربّی ازدواج کرد.[۶] دختر آنها مریم پوراحمد نیز در فیلم شب یلدا به ایفای نقش پرداخته است. پوراحمد زندگی‌نامهٔ خود را در کتابی تحت عنوان کودکی نیمه‌تمام منتشر کرد.[۷]

فعالیت هنری

[ویرایش]

دههٔ ۱۳۵۰

[ویرایش]

پوراحمد فعالیت خود را با نقدنویسی به‌ویژه در ماهنامهٔ فیلم آغاز کرد[۸] و از ۱۳۵۳ با دستیاری کارگردان در مجموعهٔ تلویزیونی آتش بدون دود ساختهٔ نادر ابراهیمی وارد فیلم‌سازی حرفه‌ای شد. او در سال ۱۳۵۷ فیلم‌نامه فیلم قصهٔ خیابان دراز را نوشت که چندان دیده نشد.[۹] در سال ۱۳۵۵ برای آنکه مجوز ساخت فیلم در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را بگیرد فیلم کوتاه هدف را با اقتباس از داستان بهرام صادقی ساخت و توانست در سال ۱۳۵۶ فیلم زنگ اول، زنگ دوم را برای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بسازد که جایزه بهترین فیلم کوتاه جشنواره جهانی کودک همان سال را گرفت.[۱۰] کیومرث پوراحمد همان سال دربارهٔ جبار باغچه‌بان فیلم هرگز نمیرد آنکه…[۱۱] و در سال ۱۳۵۷ مستند تلویزیونی خلیج فارس؛ جغرافیای فقر و غنا را ساخت.[۱۲] در سال ۱۳۵۸ فیلم آوازه خوان او جایزه بهترین فیلم زنده حرفه‌ای را از جشنواره کودک ایران و دیپلم افتخار دانشکده هنرهای دراماتیک را برای بهترین کارگردانی گرفت. او در سال ۱۳۵۹ فیلم کوتاه به ترتیب قد را ساخت.[۱۳]

دههٔ ۱۳۶۰

[ویرایش]

پوراحمد در دههٔ ۱۳۶۰ آغاز سریال هفت قسمتی تابستان سال آینده و فیلم یک ساعته باران را در ۱۳۶۱ ساخت که از باران در دومین جشنواره فجر تقدیر شد. او سپس نخستین فیلم بلند خود تاتوره را ساخت. داستان این فیلم با بازی داوود رشیدی و پروانه معصومی دربارهٔ مبارزهٔ کارگران با حکومت پهلوی بود. او سپس با بی‌بی چلچله وارد مسیر ساخت فیلم با محوریت شخصیت‌های کودک و نوجوان شد. این فیلم با نگاهی به رمان درخت پرتقال زیبای من نوشته ژوزه مائورو ده واسکونسلوس ساخته شد.[۱۴] وی همچنین در سال ۱۳۶۵ در فیلم خانه دوست کجاست؟ دستیار عباس کیارستمی بود.[۱۵] در نیمهٔ دوم دههٔ ۱۳۶۰ و پس از موفقیت فیلم‌های لنگرگاه و شکار خاموش در گیشه، کارنامه حرفه‌ای او متحول شد.[۹]

دهه ۱۳۷۰

[ویرایش]

پوراحمد که سابقهٔ کار در تلویزیون را داشت در پایان دههٔ ۱۳۶۰ با قصه‌های مجید یکی از موفق‌ترین سریال‌های تاریخ تلویزیون ایران را ساخت که در آغاز دهه ۱۳۷۰ پخش شد. قصه‌های مجید نه تنها یکی از پرمخاطب‌ترین مجموعه‌های صدا و سیمای جمهوری اسلامی در دههٔ ۱۳۷۰ بود که با تحسین گستردهٔ منتقدان سینما مواجه شد. او به فاصلهٔ کوتاهی دو نسخهٔ سینمایی را با عنوان‌های شرم و نان و شعر با حضور شخصیت مجید کارگردانی کرد که در اکران موفق بودند.[۹]

کیومرث پوراحمد با خواهران غریب یکی از پرمخاطب‌ترین فیلم‌های دهه ۱۳۷۰ را ساخت. او سپس مجموعه‌ای پلیسی معمایی سرنخ را ساخت. استعداد بازیگری محمدرضا فروتن که در همین دهه به ستارهٔ سینمای ایران تبدیل شد، نخستین بار در یک قسمت از همین سریال کشف شد و مورد توجه قرار گرفت.[۹] کیومرث پوراحمد همچنین مستند به نام مرتضی و ما در ستایش از فیلم‌ساز همکار، سید مرتضی آوینی ساخت.[۱]

دههٔ ۱۳۸۰

[ویرایش]

دههٔ ۱۳۸۰ برای کیومرث پوراحمد با یکی از نقاط اوج کارنامهٔ سینمایی او آغاز شد. شب یلدا که بر پایه تجریبات شخصی خود او در مقطعی از زندگی‌اش ساخته شده بود یکی از موفق‌ترین فیلم‌های او بود. این فیلم نظرات مثبتی از سوی منتقدان دریافت کرد و در اکران نیز نظر تماشاگران را جلب کرد.[۹] اما تلاش بعدی پوراحمد برای ساخت گل یخ به‌عنوان فیلمی موزیکال و عامه‌پسند شکست خورد و دورانی آغاز شد که دیگر موفقیت مداوم نداشت. در همین دهه او چند بار قصد داشت فیلم تاریخی شاه را دربارهٔ دورانی از پادشاهی محمدرضا پهلوی بسازد که با وجود تغییر فیلم‌نامه، به‌دلیل مخالفت برخی نهادها به سرانجام نرسید.[۹]

مهم‌ترین فیلم او در این دهه اتوبوس شب محصول ۱۳۸۵ بود. فیلمی سیاه‌وسفید دربارهٔ انتقال اسرای عراقی در دوران جنگ ایران و عراق که به‌دلیل بازی قابل‌توجه خسرو شکیبایی در نقش راننده اتوبوس و مایه‌های ضدجنگ، مورد توجه قرار گرفت.[۹] سریال پرانتز باز که پس از انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۸۸ از تلویزیون پخش شد یک اثر نه‌چندان موفق دیگر پوراحمد بود که به‌گفتهٔ خودش با بی‌میلی ساخت و به‌اندازهٔ سریال‌های قبلی او به‌یادماندنی از کار درنیامد.[۹]

دههٔ ۱۳۹۰ و ۱۴۰۰

[ویرایش]

تلاش پوراحمد در آغاز دههٔ ۱۳۹۰ برای تجربهٔ متفاوت در یک فیلم جنگی دیگر با ۵۰ قدم آخر به‌شدت شکست خورد و در نخستین نمایش در جشنوارهٔ فیلم فجر با واکنش منفی منتقدان مواجه شد. در سال ۱۳۹۴ روایت شخصی او از بیماری آلزایمر مادرش در فیلم کفش‌هایم کو؟ بازگشتی به سینمای دههٔ ۱۳۷۰ خودش به‌شمار رفت که در اکران عمومی به موفقیت چندانی دست نیافت.[۹]

در سال ۱۳۹۳ جلسات کارگاه فیلم‌نامه‌نویسی با تدریس پوراحمد با همت مرکز آموزش معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شدند.[۱۶]

پوراحمد در این دهه دو فیلم دیگر ساخت؛ تیغ و ترمه در سال ۱۳۹۷ که تلاشی برای نزدیک شدن به دغدغه‌ها و دنیای شخصی جوانان نسل جدید بود؛ اما ناموفق از آب درآمد. پرونده باز است، داستانی دربارهٔ قصاص که هنوز اکران عمومی نداشته است.[۹]

پوراحمد در سال ۱۴۰۰ کتاب همه ما شریک جرم هستیم را نوشت. در آغاز، نام نویسندهٔ این کتاب حمید حامد معرفی شده بود. اما نشر مهری در ۱۹ فروردین ۱۴۰۲ چند روز پس از درگذشت پوراحمد، او را به‌عنوان نویسنده این رمان معرفی کرد.[۱] این اثری صریح و انتقادی علیه انقلابِ ۱۳۵۷ و حاکمانِ نظام جمهوری اسلامی ایران و ستایشی آشکار از زنان و بعضی چهره‌های معاصر سیاسی ایران از جمله فرخ‌رو پارسا و امیرعباس هویدا است.[۱]

پرونده باز است آخرین فیلم پوراحمد بود که بدون او در چهل و یکمین دورهٔ جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم فجر حضور پیدا کرد. پوراحمد حتی در نشست خبری فیلم خود در این جشنواره — که پس از خیزش ۱۴۰۱ ایران برگزار شد — حضور پیدا نکرد و در صفحهٔ اینستاگرام خود نوشت «جشنوارهٔ فیلم فجر دیگر جشن سینمای ایران نیست، جشن دو سه ارگان خاص است، در این چند ساله جشنواره برای من هیچ ارزش و اهمیتی نداشته به‌ویژه در این سال خونبار و دردناک، با این همه داغی که بر دل داریم دیگر چه جشنی چه جشنواره‌ای؟»[۵]

دیدگاه سیاسی

[ویرایش]

پوراحمد در خودزندگی‌نامه‌اش کودکی نیمه‌تمام نوشت که در جوانی آرزوی سقوط شاه را داشت. او طی انقلابِ ۱۳۵۷ هنگام ورود سید روح‌الله خمینی به ایران به‌عنوان عکاس در کمیته استقبال از او فعالیت داشت.[۱] او گفت برخی آثارش در سال‌های آغاز پس از انقلاب متأثر از این اتفاقات بودند. اما او در کتاب همه ما شریک جرم هستیم علیه انقلابِ ۱۳۵۷ و حاکمانِ نظام جمهوری اسلامی ایران انتقاد و برخی چهره‌های سیاسی ایران پهلوی شامل فرخ‌رو پارسا و امیرعباس هویدا را ستایش کرد.[۱]

پوراحمد بارها در بیان دیدگاه‌های سیاسی خود از میرحسین موسوی و حسن روحانی دفاع کرد. او در سال ۱۳۸۸ عکس موسوی و سید محمد خاتمی را در دست داشت و سال ۱۳۹۶ با حضور در برنامهٔ سی و پنج از برجام دفاع کرد و صدا و سیما را «رسانهٔ میلی» خواند.[۵] او در فروردین ۱۳۹۹ در مصاحبه با رادیو فردا خواستار آزاد شدن زندانیان سیاسی از جمله زندانیان محیط زیستی شد.[۱]

مرگ

[ویرایش]

پوراحمد ۱۶ فروردین ۱۴۰۲ در بندرانزلی درگذشت. خبرگزاری‌های رسمی جمهوری اسلامی ایران به‌نقل از خانواده پوراحمد اعلام کردند که او بر اثر ایست قلبی درگذشته است. اما مجله فیلم امروز به سردبیری هوشنگ گلمکانی دلیل مرگ او را خودکشی اعلام کرد.[۱۷] همچنین رسانه‌های ایران گزارش دادند پوراحمد پیش از مرگ هشت صفحه یادداشت نوشته که در اختیار نیروی انتظامی است.[۱۸] دادستان عمومی و انقلاب استان گیلان نیز اعلام کرد که بر پایه بررسی‌های اولیه، مرگ وی به علت خودکشی بوده است.[۱۹][۲۰][۲۱]

مشکوک بودن مرگ

[ویرایش]

کانون کارگردانان در بیانیه‌ای گفت: «پوراحمد کارگردانی عصیانگر بود نه افسرده، معترض بود نه ناامید و بیش از خویش نگران آینده سینمای ایران بود»[۲۲] دویچه وله مرگ وی را مشکوک دانست.[۲۳] پگاه پوراحمد، دختر کیومرث پوراحمد نیز دربارهٔ مرگ پدرش ابراز تردید کرد.[۲۴] خواهر کیومرث پوراحمد همزمان با سالروز درگذشت او در کامنتی در پست اینستاگرام صفحه خانه سینما نوشت: «برادرِ من پایش به جایی گیر نکرد. ولی اول شکنجه‌اش کردند و بعد جسد بی‌جانش را به دار آویختند…». دختر کیومرث پوراحمد هم ادعای عمه‌اش را درست خواند که او با خودکشی، نَمُرده است.[۳]

خاکسپاری

[ویرایش]

مراسم خاکسپاری پوراحمد در ۱۸ فروردین ۱۴۰۲ در قطعه هنرمندان بهشت زهرا تهران برگزار شد.[۲۵] در این مراسم کتایون ریاحی، گلاب آدینه و فاطمه معتمد آریا، سه بازیگر سرشناس، بی‌حجاب شرکت کردند.[۲۶]

واکنش‌ها

[ویرایش]

باربد گلشیری هنرمند و فرزند هوشنگ گلشیری در واکنش به درگذشت کیومرث پوراحمد گفت:

«این روزها بسیار جوان‌ها را کشتند و گفتند از بلندی افتاده‌اند. کم هم نبوده است از این دست تصادف‌ها. احمد تفضلی را به حیلت کذب تصادف حذف کردند. علت مرگ شمس‌الدین امیرعلایی وزیر مصدق نیز که مانند پوراحمد ولایت‌فقیه را نقد کرده بود، تصادف اعلام شد اما دلیل حقیقی مرگ، تزریق بود؛ مانند مجید شریف و احمد میر اعلایی[۲۷]

اصغر فرهادی نیز در واکنش به درگذشت پوراحمد در پیامی گفت:

«مرگ کیومرث پوراحمد یکی از دردناکترین اتفاق‌های سینمای ماست. او بعد از دیدن سریال من، فیلم‌نامه «شب یلدا» را داد که بخوانم و نظر بدهم، آن هم وقتی هنوز جوان بودم. این ویژگی او بود که آدم‌ها را به عنوان آدم نگاه می‌کرد. برای من مرگ علی حاتمی هم چنین حسی داشت و انگار ریشه هر دو در کارهایشان یک جور است. مرگ این دو به عنوان ایرانی‌ ترین فیلمسازانی که می‌شناسم، برایم غم‌انگیز بود و فکر نمی‌کنم نمونه و مشابهی در این دوران رقابت‌ها و ناخالصی‌ها همچون کیومرث پوراحمد پیدا شود.»[۲۸]

حبیب احمدزاده، نویسنده و فیلمنامه‌نویس که به‌گفتهٔ خود پوراحمد سال‌ها از نزدیک‌ترین دوستانش به‌شمار می‌رفت، در مراسم خاکسپاری او گفت:

«کیومرث همیشه معتقد بود باید ایرانی باشد که بتوانیم دربارهٔ آینده آن صحبت کنیم، اگر ایرانی نباشد همهٔ این بحث‌ها کشک است. زحماتی که کیومرث برای این مملکت کشیده را خراب نکنیم.»[۲۹]

بعد از قتل داریوش مهرجویی تئوری‌هایی از سوی برخی مطرح شد که این جنایت برایشان یادآور قتل‌های زنجیره‌ای ایران است. در همین راستا رضا پهلوی، آخرین ولیعهد ایران در پیامی بیان داشت قتل داریوش مهرجویی و وحیده محمدی‌فر، ماه‌ها پس از مرگ مشکوک دیگر کارگردان شناخته‌شده سینمای ایران، کیومرث پوراحمد، برای بسیاری از ایرانیان، نشانه‌هایی از قتل‌های حکومتی را در خود دارد.[۳۰]

آثار

[ویرایش]

فیلم‌نامه‌ها

[ویرایش]

فیلم‌نامه‌های کیومرث پوراحمد عبارت است از:[۳۱]

کتاب

[ویرایش]

فیلم

[ویرایش]
سال نام اثر کارگردان نویسنده بازیگر تهیه‌کننده توضیحات
۱۴۰۱ ویلای ساحلی آری سینمایی
۱۴۰۱ پرونده باز است آری آری سینمایی
۱۴۰۰ نگهبان شب[۳۲] آری سینمایی
۱۳۹۷ تیغ و ترمه آری آری سینمایی
۱۳۹۷ جمشیدیه آری سینمایی
۱۳۹۶ رضا آری سینمایی
۱۳۹۴ کفشهایم کو؟ آری آری سینمایی
۱۳۹۲ ۵۰ قدم آخر آری آری سینمایی
۱۳۸۸–۸۹ پرانتز باز آری آری مجموعهٔ تلویزیونی
۱۳۸۶ برج آری
۱۳۸۵ اتوبوس شب آری آری سینمایی
۱۳۸۴ نوک برج آری
۱۳۸۳ گل یخ آری آری
۱۳۸۰ شب یلدا آری آری
۱۳۷۵–۷۶ سرنخ آری آری آری مجموعهٔ تلویزیونی
۱۳۷۴ خواهران غریب آری آری آری سینمایی
۱۳۷۳ به خاطر هانیه آری آری
۱۳۷۲ نان و شعر آری آری
۱۳۷۱ سفرنامهٔ شیراز آری آری آری
صبح روز بعد آری آری آری
۱۳۷۰ شرم آری آری آری آری
۱۳۶۹–۷۰ قصه‌های مجید آری آری آری مجموعهٔ تلویزیونی
۱۳۶۸ شکار خاموش آری آری سینمایی
۱۳۶۷ لنگرگاه آری آری
۱۳۶۶ گاویار آری آری
شکوه زندگی آری
۱۳۶۵ آلبوم تمبر آری آری آری
۱۳۶۳ بی‌بی چلچله آری آری
تاتوره آری آری
۱۳۶۱ باران آری آری
۱۳۶۰ تابستان سال آینده آری مجموعهٔ تلویزیونی
۱۳۵۷ قصه خیابان دراز آری سینمایی

جایزه‌ها

[ویرایش]

آثار دربارهٔ پوراحمد

[ویرایش]

در سال ۱۳۹۴ فیلم مستندی دربارهٔ زندگی پوراحمد به نام به خاطر کیومرث به کارگردانی مازیار هاشمی ساخته شد.[۳۳]

منابع

[ویرایش]
  1. ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ ۱٫۷ غفوری آذر، بابک (۲۰ فروردین ۱۴۰۲). «افشای راز کتاب کیومرث پوراحمد علیه انقلاب اسلامی ۱۳۵۷». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ آوریل ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰ فروردین ۱۴۰۲.
  2. «واکنش دختر کیومرث پوراحمد و ابراز تردید در خودکشی پدرش». خبرآنلاین. ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۲۲ مه ۲۰۲۳.
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ «دختر کیومرث پوراحمد ادعای عمه‌اش را «درست» خواند؛ «پدرمان شمال نرفت که خودش را بکشد»». بی‌بی‌سی فارسی. ۸ اردیبهشت ۱۴۰۳. دریافت‌شده در ۸ اردیبهشت ۱۴۰۳.
  4. «توجیه روشنفکرانه نهیلیسم». فارس. ۱۹ فروردین ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۱۱ آوریل ۲۰۲۳.
  5. ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ «کیومرث پوراحمد که بود و برای سینمای ایران چه کرد؟». یوورونیوز فارسی. ۵ آوریل ۲۰۲۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ آوریل ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۵ آوریل ۲۰۲۳.
  6. «پیکر کیومرث پوراحمد به سمت خانه ابدی تشییع شد». دانشجو. ۱۸ فروردین ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۱۱ آوریل ۲۰۲۳.
  7. «نگاهی به کتاب «کودکی نیمه‌تمام» اثر «کیومرث پوراحمد» / روایت یک زندگی سینمایی». هنردستان. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ آوریل ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ آوریل ۲۰۲۳.
  8. «شب یلدای یک کارگردان». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ نوامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۳ ژانویه ۲۰۱۳.
  9. ۹٫۰۰ ۹٫۰۱ ۹٫۰۲ ۹٫۰۳ ۹٫۰۴ ۹٫۰۵ ۹٫۰۶ ۹٫۰۷ ۹٫۰۸ ۹٫۰۹ علی مصلح (۵ آوریل ۲۰۲۳). «درگذشت کیومرث پوراحمد؛ پایان تلخ قصه‌گوی سینمای ایران». بی‌بی‌سی فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ آوریل ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۵ آوریل ۲۰۲۳.
  10. «زنگ اول. زنگ دوم | تولیدات کانون». www.kanoontolid.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۱۷.
  11. «هرگز نمیرد آنکه… | تولیدات کانون». www.kanoontolid.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۱۷.
  12. «پخش مستند کیومرث پوراحمد دربارهٔ خلیج فارس از شبکه مستند- اخبار فرهنگی تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۱۸.
  13. «به ترتیب قد | تولیدات کانون». www.kanoontolid.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۹-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۱۷.
  14. «از مجید تا هانیه کتاب‌هایی که پوراحمد از آنها فیلم ساخت | ایبنا». خبرگزاری کتاب ایران (IBNA). ۲۰۲۳-۰۴-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۱۸.
  15. «حالا روایت کیومرث پوراحمد از قصهٔ اصلی که خانه دوست کجاستِ عباس کیارستمی، براساس آن ساخته شد و نامی از نویسنده نیامد، و برخی گله‌های این فیلمساز از کیارستمی: «در تمام سال‌های کارش حاضر نبود، به هر حال هر فیلمی یه افتخاراتی داره دیگه برای خودش، هیچ‌کس رو سهیم کنه تو افتخاراتش» / در روزهای اخیر نیکی کریمی نام کامبوزیا پرتوی را به‌عنوان یکی از نویسندگان فیلم‌نامهٔ این فیلم آورده بود». کافه‌سینما. ۲۰۲۰-۱۱-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۱۸.
  16. «سایت عطنانیوز». ۱۳۹۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ مه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۶ مارس ۲۰۱۷.
  17. «کیومرث پوراحمد «کودکی نیمه‌تمام» خود را در ۷۴ سالگی تمام کرد». رادیو فردا. ۱۶ فروردین ۱۴۰۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ آوریل ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۵ آوریل ۲۰۲۳.
  18. «کیومرث پوراحمد، کارگردان سرشناس ایرانی به زندگی خود پایان داد». یورونیوز فارسی. ۱۶ فروردین ۱۴۰۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ آوریل ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۵ آوریل ۲۰۲۳.
  19. «یک مقام قضایی: بررسی‌های اولیه حکایت از خودکشی کیومرث پوراحمد دارد». ایسنا. ۲۰۲۳-۰۴-۰۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ آوریل ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۰۵.
  20. «جزئیات جدید از فوت «کیومرث پوراحمد» در انزلی». خبرگزاری مهر. ۲۰۲۳-۰۴-۰۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ آوریل ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۰۵.
  21. «علت وحشتناک و باورنکردنی درگذشت کیومرث پوراحمد مشخص شد». خبرگردون. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ آوریل ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۰۵.
  22. «کانون کارگردانان:پوراحمد کارگردانی معترض بود نه ناامید». اعتمادآنلاین. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۵-۰۹.
  23. «مرگ مشکوک کیومرث پوراحمد از زبان ناشر او». دویچه وله. ۲ اردیبهشت ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۹ مه ۲۰۲۳.
  24. «واکنش دختر کیومرث پوراحمد و ابراز تردید در خودکشی پدرش». www.khabaronline.ir. ۲۰۲۳-۰۵-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۱-۰۵.
  25. پیکر خالق «قصه‌های مجید» راهی خانه ابدی شد/مرضیه برومند: پوراحمد عین هوای بهار بود بایگانی‌شده در ۸ آوریل ۲۰۲۳ توسط Wayback Machine ایرنا
  26. ««عقب‌نشینی» حکومتی در پی پافشاری بازیگران سرشناس زن بر کنار گذاشتن حجاب». رادیو فردا. ۱۹ فروردین ۱۴۰۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ آوریل ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۸ آوریل ۲۰۲۳.
  27. «مرگاخُشکی دگراندیشی دیگر؛ در مرگ مشکوک کیومرث پوراحمد». ایران وایر. ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۴-۲۷.
  28. «اصغر فرهادی: مشابه «کیومرث پوراحمد» نخواهیم داشت». www.khabaronline.ir. ۲۰۲۳-۰۴-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۲۱.
  29. «حبیب احمدزاده، از هم‌راهان و هم‌کارانِ ارزشی کیومرث پوراحمد از جمله در ساختِ فیلمِ پنجاه قدم آخر، اعلام کرد وصیت‌نامهٔ این فیلم‌ساز را خوانده و در آن هیچ مسئلهٔ سیاسی وجود نداشته است». کافه‌سینما. ۲۰۲۳-۰۴-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۹.
  30. «شاهزاده رضا پهلوی با اشاره به قتل داریوش مهرجویی و وحیده محمدی‌فر: دارای نشانه‌های قتل‌های حکومتی است». صدای آمریکا. ۲۰۲۳-۱۰-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۲۱.
  31. «کیومرث پوراحمد». sourehcinema. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ ژوئن ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۰۵.
  32. «رونمایی از جدیدترین تصاویر «نگهبان شب» رضا میرکریمی». خبرگزاری ایسنا. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ آوریل ۲۰۲۳.
  33. «نظر کیومرث پوراحمد پیرامون مستندی دربارهٔ زندگی‌اش». خبرآنلاین. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ آوریل ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ آوریل ۲۰۲۳.

پیوند به بیرون

[ویرایش]