محمود فرشچیان

محمود فرشچیان
محمود فرشچیان
زادهٔ	۴ بهمن ۱۳۰۸ ‏(۹۴ سال) اصفهان، ایران
تحصیلات	مدرسه هنرهای زیبای اصفهان
آثار برجسته	عصر عاشورا
همسر	نیادخت قوامی (ا. ۱۳۳۴)
فرزندان	۳
خویشاوندان	ابوذر ورداسبی (داماد)
جوایز	نشان فرهنگ و هنر (درجه یکم) چهره ماندگار

محمود فرشچیان (زادهٔ ۴ بهمن ۱۳۰۸) نقاش ایرانی است. او برای ساخت آثار با مضامین شیعی شهرت دارد. برخی از آثار او توسط وزیران امور خارجهٔ ایران (کمال خرازی و محمدجواد ظریف) به عنوان هدیه به سفرا و وزرای کشورهای خارجی اهدا شده‌است. آثار او در بسیاری از شهرهای جهان مانند پاریس، نیویورک، شیکاگو و توکیو به نمایش گذاشته شده‌است. در سال ۱۳۹۳، نشان افتخار جهادگر عرصه فرهنگ و هنر به وی اهدا شد.

زندگی

محمود فرشچیان در ۴ بهمنِ ۱۳۰۸ در اصفهان به دنیا آمد. پدر فرشچیان که نماینده فرش اصفهان بود، او را به کارگاه نقاشی میرزا آقا امامی برد و امامی به استعداد فرشچیان در زمینه نقاشی پی برد. فرشچیان پس از آموزش نزد او و عیسی بهادری و دانش‌آموختگی از مدرسه هنرهای زیبای اصفهان، برای گذراندن دوره هنرستان هنرهای زیبا به اروپا سفر کرد و چندین سال به مطالعهٔ آثار هنرمندان غربی در موزه‌ها پرداخت. بنا بر گفته خودش، در اروپا اول کسی بود که با بسته‌ای از کتاب و قلم وارد موزه می‌شد و آخر از همه از موزه خارج می‌شد.

پس از بازگشت به ایران، فرشچیان کار خود را در اداره کل هنرهای زیبای تهران آغاز کرد و به مدیریت اداره ملی و استادی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران برگزیده شد. فرشچیان در نیوجرسی، ایالات متحده ساکن است و سفرهای دوره‌ای و فصلی به ایران دارد.

فرشچیان در سال ۱۳۳۴ با نیادخت قوامی ازدواج کرد و سه فرزند به نام‌های علی‌مراد، لیلا و فاطمه به دنیا آورد. علی‌مراد پزشک و لیلا روان‌شناس است. فاطمه فرزند دیگر فرشچیان در دهه ۱۳۶۰ به سازمان مجاهدین خلق ایران پیوست و سال ۱۳۶۷ به همراه همسرش ابوذر ورداسبی در عملیات فروغ جاویدان کشته شد.

از فرشچیان نقل شده که چون از امام هشتم شیعیان برای دست معیوبش شفا گرفت خادم افتخاری حرم وی شده‌است.

سبک

موزه استاد فرشچیان، کاخ سعدآباد، تهران

فرشچیان بنیان‌گذار مکتب خود در نقاشی ایرانی است که پایبند به شکل کلاسیک همراه با استفاده از تکنیک‌های جدید برای توسعه دامنه نقاشی ایرانی است. او به این شکل هنر، روح جدیدی بخشید و آن را از رابطه همزیستی تاریخ با شعر و ادبیات تغذیه کرد تا استقلالی به این هنر بدهد که پیش از آن کمتر داشت. نقاشی‌های قدرتمند و نوآورانه او پویا و گسترده و پر از جنب و جوش هستند، با تلفیقی جذاب از عناصر سنتی و مدرن، که ترکیبات سبک منحصر به فرد او در نقاشی هستند. برخی از توانایی‌های او احساس فوق‌العاده خلاقیت، نقوش متحرک، خلقت فضای‌های گرد و منحنی، خطوط نرم و قدرتمند، و خلقت رنگ‌های مواج هستند. آثار فرشچیان یک ترکیب دل‌انگیز از اصالت و نوآوری است. آثار او از شعر کلاسیک، ادبیات فارسی، قرآن، کتاب‌های مقدس مسیحیان و یهودیان، و همچنین تخیل عمیق خود او تأثیر گرفته‌است. فرشچیان نقش مهمی در معرفی هنر ایران به صحنه بین‌المللی هنر ایفا کرده‌است. او دعوت شد تا در دانشگاه‌های متعدد و مؤسسات هنری صحبت کند. شش کتاب و مقالات متعددی در مورد آثار وی منتشر شده‌است.

امبرتو بالدینی، استاد تاریخ هنر و رئیس دانشگاه بین‌المللی هنر فلورانس ایتالیا معتقد بود برای دریافت باطنی یا درونی کار فرشچیان دیدی ژرف‌نگر لازم است و صبری زمان‌گیر، و فرشچیان در حوزه نقاشی ایرانی یک نقطهٔ عطف و پدیده‌ای شگرف به‌شمار می‌آید.

یادمان‌ها

موزه محمود فرشچیان که بیش از ۵۰ اثر از او را در خود جای داده‌است سال ۱۳۸۰ در مجموعه ۱۱۰ هکتاری کاخ سعد آباد افتتاح شد.

فیلم مستندی نیز با عنوان عشق‌پرداز به کارگردانی حمید کاویانی و با حضور عزت‌الله انتظامی، پرویز پورحسینی و با صدای زیبا بروفه در نکوداشت او ساخته شده‌است که در آیین رونمایی کتاب پنجم او به نمایش درآمد.

در ۳۰ مهر ۱۳۹۷ دانشگاه محمود فرشچیان با عنوان کامل «دانشگاه هنرهای اسلامی-ایرانی استاد فرشچیان» به‌عنوان زیر مجموعهٔ دانشگاه آزاد اسلامی افتتاح شد.

آثار دربارهٔ فرشچیان

دیدار با مقصود پاشایی اولین استاد درجه یک سفال ایران

• نگار جاویدان: زندگی و آثار استاد محمود فرشچیان، نوشته امیر رضایی نبرد
• در کارگه خیال: بررسی جایگاه خیال در آثار استاد محمود فرشچیان، نوشته امیر رضایی نبرد

کتاب‌ها

• نقاشی برای کتاب شاهنامه فردوسی
• نقاشی از قهرمانان بزرگ شاهنامه
• نقاشی دیوان حافظ
• نقاشی برای رباعیات عمر خیام

برخی آثار

• تابلوی «ضامن آهو»: طرحی از شمایل امام رضا
• تابلوی «پنجمین روز آفرینش»: در این تابلو همهٔ مخلوقات زمینی و آسمانی به ستایش پروردگار مشغولند.
• تابلوی «ابراهیم نبی»: تابلوی ابراهیم ع در آتش، گلستان شدن آتش بر ابراهیم (ع)
• تابلوی «عصر عاشورا»: فرشچیان در مورد نحوه طراحی این اثر می‌گوید:

«سه سال پیش از انقلاب روز عاشورا مادرم مرا نصیحت کرد و گفت: به روضه گوش کن تا چند کلمه حرف حساب بشنوی؛ و من با ایشان گفتم: من اول در اتاقم کاری دارم بعد خواهم رفت. حال عجیبی به من دست داد. وارد اتاق شدم، قلم را برداشتم و تابلوی عصر عاشورا را شروع کردم. قلم را که برداشتم تابلویی شد که الآن هست بدون هیچ تغییری». این اثر توسط وی به موزه آستان قدس رضوی اهدا شد.

• تابلوی «شمس و مولانا»: که از یکی از اشعار مولانا الهام گرفته شده‌است. رنگ‌های خاصی در نقاشی استفاده شده‌است تا ارتباط عرفانی و معنوی که بین مولوی و شمس وجود داشته را برجسته کند.
• تابلوی «ستایش»: به گفته وی این تابلو برداشتی از مفهوم آیه 'یسَبِّحُ لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الأرْضِ' است.
• تابلوهای آسمان چهارم و شام غریبان: که روز یکشنبه ۱۵ شهریور ۱۳۹۴ در مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد رونمایی شد.
• تابلوی «یتیم نوازی علی»؛ با نام اصلی «پناه»، مهربانی و یتیم‌نوازی علی بن ابیطالب را سوژه اصلی کار قرار داده‌است.
• طراحی پنجمین ضریح حرم امام رضا
• طرح ضریح جدید مقبره حسین بن علی در کربلا اثر فرشچیان است که با مهارت استادان طلاکار و نقره کار ایران به اجرا درآمده و در سال ۱۳۹۱ در قم رونمایی و سپس به کشور عراق منتقل شد.
• طراح ضریح عبدالعظیم حسنی که درشهر ری دردست ساخت است.
• آخرین و پنجمین جلد از کتاب آثار محمود فرشچیان شامل تازه‌ترین آثار این هنرمند از سوی انتشارات گویا شامل ۱۵۰ اثر نگارگری و طراحی از تازه‌ترین آثار محمود فرشچیان در ۲۵۸ صفحه رنگی با کاغذ در سال ۱۳۸۷ منتشر شده‌است.
• همچنین دست خط‌های فرشچیان شامل نامه‌ها و یادداشت‌ها از ویژگی طرح‌های مینیاتوری او برخوردار است.

منتخبی از جوایز

• ۱۳۹۳: نشان افتخار جهادگر عرصه فرهنگ و هنر
• ۱۳۸۵: برگزیدگان چهاردهمین جشنواره رادیو و تلویزیون استان اصفهان
• ۱۳۸۰: چهره ماندگار
• ۱۳۷۹: انضمام نام هنرمند در فهرست روشنفکران قرن بیست و یکم
• ۱۳۷۴: مدال طلای جشنواره بین‌المللی هنر، آمریکا
• ۱۳۷۲: نشان درجه یک هنر
• ۱۳۶۴: تندیس طلایی اسکار ایتالیا
• ۱۳۶۳: نشان هنر نخل طلایی ایتالیا
• ۱۳۶۳: تندیس طلایی اروپایی هنر، ایتالیا
• ۱۳۶۲: دیپلم آکادمیک اروپا، آکادمی اروپا، ایتالیا
• ۱۳۶۱: دیپلم لیاقت دانشگاه هنر، ایتالیا
• ۱۳۶۰: مدال طلای آکادمی هنر و کار، ایتالیا
• ۱۳۵۲: جایزهٔ اول وزارت فرهنگ و هنر، ایران
• ۱۳۳۷: مدال طلای جشنوارهٔ بین‌المللی هنر، بلژیک
• ۱۳۳۱: مدال طلای هنر نظامی، ایران

پیوند به بیرون

• پایگاه اطلاع‌رسانی محمود فرشچیان