علی ترماخی
علی ترماخی (به کردی: عەلی تەرەماخی، Elî Teremaxî) (۱۵۹۱ در حکاری - ۱۶۹۳) نویسنده کرد، زبان‌شناس و عالم دینی سده شانزدهم میلادی است. عمده شهرت وی به واسطه کتاب صرف کرمانجی (به کردی: سەرفا کورمانجی، Serfa Kurmancî) است که اولین نمونهٔ نثر کردی و همچنین نخستین نوشته درباره دستور زبان کردی به شمار می‌آید.[۱][۲] ملا محمود بایزیدی و الکساندر ژابا از کسانی هستند که نوشته‌های او را در سده نوزدهم جمع‌آوری کرده‌اند.
زندگی
[ویرایش]علی ترماخی در سال ۱۵۹۱ در منطقهٔ حکاری به دنیا آمد. او در مدرسه‌ای دینی در کردستان به تحصیل پرداخت و سپس تحصیل علوم دینی را در مدرسه‌های دیگری در مصر، بغداد و موصل ادامه داد. او چندین کتاب به زبان کردی به نگارش درآورده‌بود و از آن‌ها برای تدریس به زبان کردی به محصلان کُرد در مدرسه‌های کردستان استفاده می‌کرد. تنها اثر او که از بین نرفته و باقی مانده‌است، کتاب صرف کرمانجی است. علی ترماخی در سال ۱۶۵۳ درگذشت.[۳]
آثار
[ویرایش]از علی ترماخی تنها یک اثر به جای مانده و آثار دیگر او به دست ما نرسیده‌اند.
آثار از بین رفته
[ویرایش]- داستان بی‌همتا (قهولێ یهکانه)
- مهرهٔ یاقوت (مۆریا یاقووت)
- پسران وطن (کورێد وهتان (وهلاد))
- زندگی حقیقی و رؤیا (ژیانا حهقیقهت و خهون)[۳]
منابع
[ویرایش]- ↑ Leezenberg, Michiel (2014-09-03). "Elî Teremaxî and the Vernacularization of Medrese Learning in Kurdistan". Iranian Studies. 47 (5): 713–733. doi:10.1080/00210862.2014.934150. ISSN 0021-0862.
- ↑ «Related Articles on Kurdish Language». web.archive.org. ۲۰۰۶-۰۹-۲۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ سپتامبر ۲۰۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۸-۰۸.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ بیانِت: نخستین کتاب دستور زبان شناخته‌شدۀ زبان کُردی در ترکیه به چاپ رسید (به انگلیسی)، نوشته‌شده در ۲۴ اکتبر ۲۰۱۸؛ بازدید در ۷ سپتامبر ۲۰۲۰.