طایفه ترشابی
| مناطق با جمعیت چشمگیر | |
|---|---|
| سیستان و بلوچستان، استان کرمان | |
| زبان‌ها | |
| بلوچی، اوستایی | |
| دین | |
| اسلام | |
| قومیت‌های وابسته | |
| بلوچ |
طایفه ترشابی (به بلوچی: تُرشابی) یکی از طوایف بلوچ است که محل سکونت این طایفه در سرحد بلوچستان شهر خاش و منطقه ترشاب در دامنه کوه تفتان است.[۱]
نام‌شناسی
[ویرایش]عمده طوایف بلوچ از روی اسم جدشان یا منطقه زیستشان نامگذاری می‌شوند. نام طایفه ترشابی از مکان سکونت این طایفه روستای ترشاب بر گرفته شده است. وجه تسمیه ترشاب به دلیل مجاورت در حاشیه کوه تفتان و آب جاری از آن کوه و املاح معدنی که موجب ترش شدن آب می‌شود است.[۲][۳]
فرهنگ و پیشینه
[ویرایش]طایفه ترشابی با نام‌های فامیلی تُرشابی، کُرد و رخشانی شناخته می‌شوند که به دین اسلام و مذهب اهل تسنن گرایش دارند.
علاوه بر زبان بلوچی به گویش پارسیوانی[۴][۵] نیز صحبت می‌کنند که در آن واژه‌های پهلوی و اوستایی وجود دارد.[۶]
به گفته کارینا جهانی زبان‌شناس و ایران‌شناس سوئدی، استاد دانشگاه اوپسالا و رئیس بخش زبان‌های ایرانی، ترشابی‌ها و طوایف بلوچ ساکن در کوه تفتان در گذشته پیرو آیین زرتشت بوده و به همین علت گویش پارسیوانی که یکی از گویش‌های زرتشتی و اوستایی است را حفظ کرده و علاوه بر زبان بلوچی به آن تکلم می‌کنند.[۷][۸]
ایرج افشار در کتاب بلوچستان و تمدن دیرینه آن با اشاره به تعدادی از طوایف بلوچ از جمله ترشابی که هنوز سنت‌های پیش از اسلام را حفظ کرده و به آن پایبند هستند، از جمله سوگند نال (نوعی سوگند برای اثبات بی گناهی با عبور از آتش) بازمانده از دوران باستان و سیاوش که در میان بلوچ‌های اطراف تفتان رایج است و علاوه بر به زبان بلوچی به گویش پارسیوانی نیز صحبت می‌کنند.[۹]
مشاهیر
[ویرایش]از شخصیت‌های برجسته طایفه ترشابی مولوی عبدالشکور کُرد ترشابی، فرزند مولوی عبدالستار امام جمعه سابق اهل سنت خاش می‌توان نام برد.[۱۰][۱۱]
میرالهیار ترشابی سردار بلوچ و از بزرگان سرحد بلوچستان از نامداران طایفه ترشابی است.[۱۲]
ملارگام خاشی شاعر و از بزرگان ادبیات بلوچی، از طایفه ترشابی، زاده روستای ترشاب و متوفی در حدود سال ۱۲۹۰ هجری قمری می‌باشد. اشعار این شاعر به زبان بلوچی است که با زبان ساده، گیرا و سرشار از تمثیل، مسائل زمان خود را بیان می‌کند. [۱۳]
در کتاب احیاء الملوک از نقیب محمود ترشابی از سرداران و بزرگان بلوچ نام برده شده است.[۱۴] او یکی از حاکمان سیستان در قرن چهاردهم بوده است.[۱۵]
پراکندگی
[ویرایش]سکونتگاه طایفه ترشابی در سرحد بلوچستان (خاش و میرجاوه) است، همچنین شماری از این طایفه در زابل و استان کرمان شهرهای کهنوج و رودبار می ساکن هستند.[۱۶]
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ افشار, ایرج (1992). بلوچستان و تمدن دیرینه آن. pp. 32&43.
- ↑ "روستای ترشاب خاش سرشار از جاذبه‌های دیدنی در انتظار گردشگران". ایرنا.
- ↑ ""ترشاب" روستایی در حاشیه کوه تفتان". ایسنا.
- ↑ افشار, ایرج (1985). ناموارهٔ دکتر محمود افشار. p. 5935.
- ↑ "توصیف دستوری گویش فارسی وانی در حاشیهٔ تفتان". سیویلیکا.
- ↑ "تفتان". مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ جهانی، کرن, اگنس، کارینا (2022). بلوچ و دیگران، دیدگاه‌های زبانی، تاریخی و سیاسی-اجتماعی در مورد پلورالیسم در بلوچستان (به انگلیسی). دانشگاه کمبریج. p. 248. ISBN 3-89500-366-2.
- ↑ جهانی، کرن, اگنس، کارینا (2008). بلوچ و دیگران، دیدگاه‌های زبانی، تاریخی و سیاسی-اجتماعی در مورد پلورالیسم در بلوچستان (به انگلیسی). Reichert Verlag. p. 248. ISBN 978-3-89500-591-6.
- ↑ افشار, ایرج (1992). بلوچستان و تمدن دیرینه آن. p. 376.
- ↑ Noraiee, Hoshang (2022). دین، سیاست و قومیت در ایران (به انگلیسی). Europa Edizioni. ISBN 979-1-220-12901-5.
- ↑ "قتل فرزند امام جمعه سابق اهل سنت خاش". رادیو فردا.
- ↑ Noraiee, Hoshang (2022). دین، سیاست و قومیت در ایران (به انگلیسی). Europa Edizioni. ISBN 979-1-220-12901-5.
- ↑ ملارگام خاشی، شاعری از خطه سرحد بلوچستان
- ↑ احیاء الملوک، تهران. (۱۳۴۴). ص ۲۰۶.
- ↑ ستوده،, منوچهر (2004). Iḥyāʼ al-mulūk. شرکت انتشارات علمى و فرهنگى،. ISBN 9789644455681.
- ↑ ستوده، مؤمنی،, منوچهر، خورشید (2006). نامنامهٔ ایلات و عشایر و طوایف ایران تاریخی و فرهنگی. مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی (بخش کتابخانه). ISBN 9789647025294.