شقاقل

شقاقل
شقاقل معمولی (نرگسی شیرازی)، Pastinaca sativa
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	گیاه
راسته:	کرفس‌سانان
تیره:	چتریان
سرده:	Pastinaca
گونه:	P. sativa
نام دوبخشی
Pastinaca sativa

شقاقل معمولی (نرگسی شیرازی)

شَقاقُل یا هویج قمی گیاهی است از تیره چتریان و از جنس پاستانیکا. گیاهی است علفی، پایا (چندساله) و بومی جنگل‌های شمال ایران. در غرب آسیا و شرق اروپا نیز گونه‌هایی از آن می‌روید. تاکنون در جهان، نزدیک به ۲۵ گونه از این گیاه شناسایی شده است که ۳ گونه آن در ایران می‌روید.

شقاقل یک ساقه زیرزمینی (ریزوم) دارد، که لوله‌ای شکل و سخت و به رنگ نخودیِ مایل زرد است، روی آن بندهای منظم و حلقه‌ای دیده می‌شود. ساقه‌های هوایی شقاقل، نرم و بدون انشعاب است. برخی ساقه‌های هوایی گیاه که پهن و مسطح است. بافتی کلروفیلی و شبیه به برگ دارد. این ساقه‌ها را در زبان لاتین کَلادود می‌نامند. کلادود یا برگ‌سان، پهن، دراز، نوک‌تیز به رنگ سبز روشن است و به‌صورت متناوب بر روی ساقه می‌روید. سطح زیرینِ کلادود برجستگیهایی رگبرگ مانند دارد. گل‌های شقاقل، زنگوله‌ای شکل و رنگ آن سفید یا مایل به سفید است و در خوشه‌های ۲ تا ۵ تایی به‌صورت آویزان از کنار کلادودها می‌روید. فصل شکوفایی گل‌ها، بهار است و میوه گیاه، کروی و سیاه‌رنگ است. شقاقل با تقسیم ریزوم و کاشت بذر در پاییز تکثیر می‌شود.

شقاقل در آب‌وهوای معتدل و سایه‌سار درختان و خاک‌های حاصل‌خیز با زهکشی مناسب به‌خوبی رشد می‌کند. این گیاه در برابر یخبندان مقاوم است.

ساقه زیرزمینی شقاقل سرشار از نشاسته است و مصرف خوراکی دارد. در شمال ایران از این ساقه مربا تهیه می‌کنند. این ساقه در پزشکی سنتی نیز کاربرد دارویی دارد و در درمان بیماری‌های نقرس و رماتیسم از آن استفاده می‌شود

بهره‌برداری بی‌رویه از این گیاه، در سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۰، آن را با خطر نابودی روبه‌رو ساخت.

Pastinaca sativa

شقاقل ایرانی و شقاقل معمولی

گیاه مهر سلیمان یا خاتم سلیمان که به نام شقاقل ایرانی معروف شده‌است و در حدود ۳۰ گونهٔ مختلف دارد را نباید با شقاقل که شبیه هویج و نام علمیش Pastinaca sativa L. است اشتباه کرد.

نام علمی شقاقل ایرانی یا همان مهر سلیمان Polygonatum orientale Desf است.

منابع

• شورای کتاب کودک (۱۳۹۶). فرهنگ‌نامه‌ی کودکان و نوجوانان: جلد هفدهم (س-ش). تهران: شرکت تهیه و نشر فرهنگنامه ی کودکان و نوجوانان.

Wikipedia contributors, "Parsnip," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Parsnip&oldid=183624668 (accessed January ۱۷، ۲۰۰۸).

پیوند به بیرون

درباره شقاقل در روزنامه ایران (زیر عنوان درمان بدون دارو)