زشت‌سیمایان

زشت‌سیمایان; محدودهٔ زمانی: پرمین، ۲۷۰٫۶ تا ۲۵۲ میلیون سال پیش PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
	جمجمه یک گرگ‌چهره در موزه تاریخ طبیعی فیلد
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	جانوران
شاخه:	طنابداران
رده:	هم‌کمانان
راسته:	ددکمانان
زیرراسته:	†زشت‌سیماسانان; سلی، ۱۸۹۵
تیره:	†زشت‌سیمایان; لیدکر، ۱۸۹۰

زشت‌سیمایان (نام علمی:Gorgonopsidae) تیره‌ای منقرض‌شده از ددکمانان گوشت‌خوار درنده هستند که از میانه تا پایان دوره پرمین در روسیه و آفریقا زندگی می‌کردند. زشت‌سیمایان از بستگان نزدیک پستانداران امروزی محسوب می‌شوند و در گذشته به همراه دیگر هم‌کمانان غیر پستاندار به خاطر داشتن ترکیبی از ویژگی‌های خزندگان و پستانداران با عنوان منسوخ‌شده خزندگان پستاندارمانند خوانده می‌شدند. اما این عنوان اشتباه است و زشت‌سیمایان به همراه سایر هم‌کمانان غیرپستاندار خزنده نیستند و خویشاوندی نزدیک‌تری با پستانداران دارند.

واژه‌شناسی

نام علمی این تیره گورگونوپسیدیا (Gorgonopsidae) برگرفته از نام گروهی از هیولاهای افسانه‌ای یونان باستان به نام گورگون‌ها است که چهره‌ای زشت و ترسناک داشتند و آناتومی بدن آن‌ها چیزی میان انسان و مار بوده‌است.

ویژگی‌ها

زشت‌سیمایان در ویژگی‌هایی مانند شکل گودی گیجگاهی، ساختار گوش و دندان‌بندی شبیه به پستانداران امروزی بودند و احتمالاً مانند پستانداران خون‌گرم بوده‌اند. این جانوران به منظور ردیابی طعمه خود به حس بویایی قوی و بینایی نسبتاً قوی خود تکیه داشتند و سلاح اصلی آن‌ها برای کشتن طعمه دو دندان نیش بلند و خنجری‌شکل در فک بالا بود که زشت‌سیمایان را تا حدودی شبیه به گربه‌های دندان‌خنجری که میلیون‌ها سال بعد به وجود آمدند کرده بود. با این حال زشت‌سیمایان به دلیل ابتدایی بودن احتمالاً دقت و ظرافت کمتری در کشتن طعمه داشتند و با حملات پی در پی و ایجاد جراحات سنگین طعمه را از پا درمی‌آوردند. دست‌ها و پاهای زشت‌سیمایان کمابیش مانند پستانداران امروزی در زیر بدن قرار داشتند و این ویژگی به زشت‌سیمایان امکان می‌داد تا نسبت به طعمه‌های خود مانند پاریاسورها و دیساینودونت‌ها با سرعت بیشتری حرکت کنند. پوست این جانوران ممکن است مانند پستانداران مودار یا مانند خزندگان پولک‌دار بوده و شاید آرایشی از هر دو پوشش را داشته‌است.

تاریخ تکاملی

نخستین زشت‌سیمایان در میانه دوره پرمین به وجود آمدند. زشت‌سیمایان آغازین جانورانی کوچک و کمیاب بودند که اندازه‌شان از اندازه یک سگ فراتر نمی‌رفت. در اواخر دوره پرمین با انقراض سهمگین‌سران که جانوران مسلط بر خشکی در اواسط دوره پرمین بودند زشت‌سیمایان توانستند به درندگان مسلط بر خشکی در اواخر دوره پرمین تبدیل شوند. بزرگ‌ترین زشت‌سیما این دوره اینوسترانسویا نام داشت که جثّه‌ای به بزرگی یک خرس داشت و دندان‌های نیش آن به حدود ۱۵ سانتی‌متر نیز می‌رسید. در پایان دوره پرمین و همزمان با وقوع رویداد انقراض پرمین-تریاس نسل زشت‌سیمایان به‌طور کامل منقرض شد و شاه‌خزندگان توانستند در دوره تریاس جای خالی آن‌ها در زنجیره غذایی را بگیرند.