خارخسک

خارخسک
برگ‌ها و گل
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	گیاهان
(طبقه‌بندی‌نشده):	آوندداران
(طبقه‌بندی‌نشده):	گیاهان گل‌دار
(طبقه‌بندی‌نشده):	دولپه‌ای‌های نو
(طبقه‌بندی‌نشده):	گل‌سرخ‌داران
راسته:	قیچ‌سانان
تیره:	قیچیان
سرده:	خارخسک
گونه:	خارخسک
نام دوبخشی
Tribulus terrestris کارل لینه.
جوره
Tribulus terrestris var. bicornutus Tribulus terrestris var. inermis Tribulus terrestris var. robustus Tribulus terrestris var. terrestris

خارخَسَک (نام علمی: Tribulus terrestris) نام یک گونه از سرده خارخسک و از تیره قیچیان است.

ساختار خارخاسک

گیاهی است علفی، یک ساله، دارای ساقه‌های خوابیده با انشعابات گسترده بر سطح خاک و پوشیده از تار که برگ و ساقه‌های جوان آن را تارهای ظریف ابریشمی می‌پوشاند. برگ‌های آن متقابل غالباً نامساوی و مرکب از برگچه‌های کوچک و ریزی است که به تعداد ۶–۳ زوج در طرفین دمبرگ اصلی جای دارند. گل‌ها زرد کوچک و منفرد هستند. میوه آن شیزوکارپ ناشکوفا که در موقع رسیدن قسمت‌های پنجگانه آن از هم جدا و پراکنده می‌شوند. هر یک از این قسمت‌های پنج‌گانه در سطح بیرونی خاردار است. قسمت‌های مورد استفاده این گیاه، میوه، دانه، برگ، ریشه و گاهی کلیه اعضای گیاه است ولی بیش از همه میوه آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. رنگ میوه‌های آن سبز مایل به زرد، بدون بو و با طعم مشخص است. میوه‌ی خارخسک چهار بخشی و نرم است اما خارهای تیزی دارد. میوه‌های این گیاه را در اواخر تابستان و اوایل پاییز جمع‌آوری می‌کنند. این گیاه پراکندگی وسیعی در نواحی مختلف کره زمین دارد. به طوری که می‌توان آن را در غالب نواحی دنیا مشاهده کرد. ترکیبات شیمیایی گیاه خارخاسک شامل رزین، تاش، روغن ثابت، آلکالوئید، پلی فنل‌ها و مواد معدنی شامل کلسیم، فسفر، آهن، سدیم، پتاسیم، گوگرد، ازت و کلر است. پنج نوع ماده گلیکوزیدی نیز دارد که همه آن‌ها دارای گلوکز است و علاوه بر گلوکز قندهای رامنوز، آرابینوز را هم شامل می‌شود. خارخاسک به عنوان مدر، دفع‌کننده سنگ‌های مجاری ادراری و تقویت‌کننده قوای جنسی به کار می‌رود. در طب گذشته برای خارخاسک اثر مدر و دفع‌کننده سنگ‌های مجاری ادراری و تقویت‌کننده قوای جنسی قائل بوده و از آن به عنوان درمان‌کننده عفونت و التهاب لثه استفاده می‌شده است. از فرآورده‌های موجود در بازار می‌توان قطره پروستاتان، قطره سنکل و قطره آفرودیت را نام برد. خارخسک در آب و هوای گرم و حتی در کویر نیز دیده می‌شود.

عوارض جانبی مکمل های خارخسک (تریبولوس)

مصرف مکمل تریبولوس معمولاً برای بسیاری از افراد ایمن است، اما برخی عوارض جانبی گزارش‌شده وجود دارند که آگاهی از آن‌ها ضروری است. این عوارض ممکن است به دلیل مصرف بیش از حد یا حساسیت‌های فردی بروز کنند. در ادامه، به مهم‌ترین عوارض اشاره می‌کنیم:

۱. مشکلات دستگاه گوارش

یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی تریبولوس، مشکلات گوارشی مانند دل‌درد، تهوع، اسهال یا نفخ است. این مشکلات معمولاً در صورت مصرف دوزهای بالا دیده می‌شوند. برای کاهش این عوارض، توصیه می‌شود مکمل را همراه با غذا مصرف کنید.

۲. مشکلات خواب

تریبولوس می‌تواند با افزایش سطح انرژی، سیستم عصبی را تحریک کرده و باعث بی‌خوابی یا اختلالات خواب شود. بهتر است از مصرف این مکمل در ساعات پایانی روز خودداری کنید تا خواب شما تحت تأثیر قرار نگیرد.

۳. افت قند خون

برخی تحقیقات نشان داده‌اند که تریبولوس می‌تواند سطح قند خون را کاهش دهد. این موضوع ممکن است برای افراد دیابتی که از داروهای کاهش قند خون استفاده می‌کنند، مشکل‌آفرین باشد. حتماً پیش از مصرف این مکمل با پزشک مشورت کنید.

۴. تداخل با داروهای دیگر

تریبولوس ممکن است با داروهای کنترل فشار خون، قند خون یا تنظیم هورمون‌ها تداخل داشته باشد. اگر از دارویی استفاده می‌کنید، پیش از مصرف این مکمل با پزشک مشورت کنید تا از بروز تداخلات احتمالی جلوگیری شود.

۵. واکنش‌های آلرژیک و حساسیت پوستی

در موارد نادر، برخی افراد ممکن است به تریبولوس حساسیت داشته باشند. این حساسیت‌ها ممکن است به‌صورت خارش، راش پوستی یا تورم ظاهر شوند. در صورت بروز علائم آلرژیک، مصرف مکمل را متوقف کرده و به پزشک مراجعه کنید.

۶. تأثیر بر هورمون‌های زنانه

تریبولوس به دلیل توانایی افزایش سطح تستوسترون، ممکن است در زنان باعث افزایش هورمون‌های مردانه شود. این وضعیت می‌تواند منجر به علائمی مانند رشد موهای زائد، تغییر صدا یا اختلالات قاعدگی شود. مصرف دوزهای متعادل می‌تواند این خطر را کاهش دهد.

۷. خطرات مصرف طولانی‌مدت برای کبد و کلیه‌ها

در حالی که مصرف کوتاه‌مدت تریبولوس ایمن به نظر می‌رسد، مصرف طولانی‌مدت و بی‌رویه آن ممکن است خطر آسیب به کبد و کلیه‌ها را افزایش دهد. افرادی که مشکلات کبدی یا کلیوی دارند، باید این مکمل را با احتیاط مصرف کرده و تحت نظر پزشک باشند.[۱]

میوه خارخسک

منابع

• ویکی‌پدیای انگلیسی: