جنجالها و حواشی جیتیای ۴
اتومبیلدزدی بزرگ ۴ یک بازی ویدیویی جهان باز، اکشن و ماجراجویی است که توسط راکاستار نورث ساخته و توسط راکاستار گیمز منتشر شد. اتومبیلدزدی بزرگ ۴ با انتشار در ۲۹ آوریل ۲۰۰۸ برای پلی استیشن ۳ و ایکس باکس ۳۶۰ بحث و جدال پیرامون خودش ایجاد کرد. به تصویر کشیدن خشونت در بازی، باعث شد که روزنامه نگاران و مقامات دولتی دربارهٔ این بازی نظر دهند و گاهی اوقات این عنوان را «شبیهساز قتل» توصیف میکنند.[۱] توانایی رانندگی در شرایط مستی در بازی نیز مورد انتقاد قرار گرفت و در نتیجه درخواستها از ایاسآربی برای تغییر رتبهبندی داده شد. به همین ترتیب، برخی از ویژگیهای گیم پلی برای نسخههای استرالیایی و نیوزیلند بازی سانسور شدند، اگرچه این سانسورها بعداً حذف شدند. چندین جنایت در بازی وجود دارد، مانند قتل و خشونت جنسی، که برخی آن را به تجربه مجرمانه نسبت میدهند بحث و حواشی بیشتری ایجاد کرد. وکیل سابق به اسم جک تامپسون، که به مبارزه علیه سری جی تی ای معروف است، پیش از انتشار رسمی، از این بازی به شدت انتقاد کرد و دادخواستهایی علیه شرکت مادر تیک-تو اینتراکتیو ارائه داد و تهدید کرد که در صورت عدم حذف برخی از ویژگیهای گیم پلی، توزیع بازی را ممنوع خواهد کرد. این بازی همچنین باعث جنجال و شکایت بیشتر مقامات و سازمانهای شهری شد.
ویژگیهای گیم پلی
[ویرایش]به تصویر کشیدن خشونت
[ویرایش]هیچ چیزی در بازی وجود ندارد که شما آن را در برنامه تلویزیونی یا یک فیلم بیش از صد بار ندیده باشید و من نمیفهمم این جنجالها برای چیست. ما تصمیم گرفتیم تا بازی بسازیم که از نظر فرهنگی در کنار فیلمهایی که تماشا میکنیم یا کتابهایی که میخوانیم احساس نزدیکی وجود داشته باشد، و خوشخبتانه، ما در حال نزدیک شدن به این اهداف هستیم.
دن هوسر، نویسنده ارشد راکستار گیمز در مصاحبه با وبسایت Vulture.com دوم می ۲۰۰۸[۲]
اتومبیلدزدی بزرگ ۴ به دلیل به تصویر کشیدن خشونت و قتل مورد انتقاد گسترده قرار گرفت. گلن بک، یک مجری محافظه کار در برنامه گفتگوی رادیویی آمریکایی، با تکرار ادعاهای مطرح شده توسط یک سرهنگ دوم آمریکایی در جریان گفتگو، از Grand Theft Auto IV به عنوان یک نمونه جهت گسترش خشونت در ارتش ایالات متحده آمریکا نام برد. دیو گروسمن ادعا کرد که ارتش از بازیهای تیراندازی برای حساسیت زدایی (وجدان زدایی) سربازان جهت قتل استفاده میکند.[۳] او همچنین با جک تامپسون صحبت کرد و تامپسون بازی را «شبیهساز قتل» عنوان کرد. گاوین مک کیرنان، مدیر ملی شورای تلویزیونی والدین، افزود که این بازی «یک محصول بزرگسالان» است و ادعا کرد که تحقیقات، تأثیر بالقوه رسانههای خشونتآمیز بر روی کودکان را نشان میدهد. تامپسون با اشاره به نسخه استرالیا به عنوان نمونه، تأکید کرد که این بازی باید در ایالات متحده رتبهبندی مجدد شود.[۴][۵]
تعدادی از جنایات گزارش شده وجود دارد که در آن مرتکبان از Grand Theft Auto IV به عنوان تأثیر اصلی برای انجام جنایت یاد میکنند. در ۲۷ ژوئن ۲۰۰۸، شش نوجوان پس از شرکت در یک جنایات جنایی در نیوهید پارک، نیویورک دستگیر شدند. یکی از نوجوانان مردی را کتک زد، دندانهایش را بیرون کشید و سعی در ربودن اتومبیل و ون را با چوب بیس بال داشت. طبق گزارش پلیس شهرستان ناسائو، این نوجوانان ادعا کردند که آنها از Grand Theft Auto IV الهام گرفتند.[۶][۷] در ۴ اوت ۲۰۰۸، BBC Newsbeat گزارش داد که یک دانش آموز ۱۸ ساله در بانکوک، تایلند هنگام قتل یک راننده تاکسی پس از تلاش برای ربودن وسیله نقلیه وی، دستگیر شد. کاپیتان پلیس بانکوک اظهار کرد که این دانش آموز میخواست بداند که آیا در زندگی واقعی به همان راحتی که در بازی بود سرقت از تاکسی آسان است یا خیر.[۸] بعد از انتشار این خبر به صورت موقتی Grand Theft Auto IV در تایلند ممنوع شد.[۹] در ۲۴ اوت ۲۰۱۳، اسکای نیوز گزارش داد که یک زن ۹۰ ساله در اسلاتر، لوئیزیانا کشته شد. نوه او که یک پسربچه هشت ساله بود، پس از بازی Grand Theft Auto IV، یک اسلحه را گرفت و به سر او شلیک کرد.[۱۰]
رانندگی در حالت مستی
[ویرایش]
در Grand Theft Auto IV، بازیکن میتواند شخصیت اصلی بازی یعنی نیکو بلیک و دوستانش (که شخصیت غیرقابلبازی هستند) را مست کند، و در نتیجه یک گیم پلی متزلزل و مبهم ایجاد میکند. بازیکنان همچنین این امکان را دارند که در حالت مستی وارد اتومبیل شوند و تحت تأثیر الکل رانندگی کنند.[۱۱] این ویژگی گیم پلی مورد انتقاد قرار گرفت، به ویژه از طرف سازمان غیرانتفاعی مادران مخالف رانندگی در حالت مستی (MADD) که از این اقدام به عنوان «انتخاب، یک جرم خشن» یاد کرد، و این را «۱۰۰ درصد قابل پیشگیری» دانست. در نتیجه، MADD از هیئت رتبهبندی نرمافزار سرگرمی درخواست تغییر رتبهبندی بازی را از Mature (17++) به Adults Only (18++) داد که این امر باعث میشد بازی از خرده فروشیها (مغازههای کوچک) حذف شود. آنها همچنین از شرکت مادر Take-Two Interactive و راکستار گیمز خواستند که به دلیل احساس مسئولیت اجتماعی، یا به دلیل احترام به قربانیان رانندگی تحت تأثیر، توزیع بازی را متوقف کنند.[۱۲] راک استار بعداً بیانیه ای به آسوشیتدپرس صادر کرد:
ما برای تکلیف MADD احترام زیادی قائل هستیم، اما اعتقاد داریم مخاطبان بالغ Grand Theft Auto IV بیش از اندازه پیچیده هستند که بتوانند محتوای بازی را درک کنند.[۱۳]
ادعاهای جنسی و برهنگی
[ویرایش]در نوامبر ۲۰۰۸، «رایان چینری» ۱۹ ساله به دلیل انجام دو حمله جنسی به زنان در شب زندانی شد. در جلسات دادگاه، گفته شد که او ساعتهای زیادی را صرف بازی Grand Theft Auto IV کردهاست. قاضی گفت که تجربه او در این بازی «نمیتواند در همه شرایط این پرونده به او کمک کند».[۱۴]
اتومبیلدزدی بزرگ ۴: گمشده و نفرینشده، اولین گسترش دهنده اپیزودی Grand Theft Auto IV، دارای یک صحنه بود که برهنگی مردانه را از جلو (آلت تناسلی) نشان میداد. در نتیجه، والدین گروه Common Sense Media، با صدور اخطار عمومی علیه برهنگی، این بازی را محکوم کردند. این سازمان ادعا کرد که برهنگی منجر به بحث برانگیزتر شدن وضعیت بازی از نسخههای قبلی میشود.[۱۵] دن هوسر معاون رئیس شرکت راکستار، اظهار داشت که نمایش محتوای جنسی بازی به عنوان طنز طراحی شد، و امیدوار است که «طرفداران» طنز بازی را تشخیص دهند.[۱۶]
انتشار نسخه سانسور شده
[ویرایش]
با وجود تأیید در فوریه ۲۰۰۸ مبنی بر عدم ویرایش نسخه استرالیایی Grand Theft Auto IV، بعداً راک استار اعلام کرد که برخی از ویژگیها سانسور میشوند. در ۱۱ دسامبر ۲۰۰۷ به این بازی رتبهبندی سنی بالای ۱۵ سال (MA15 +) اعطا شد. راکستار اظهار داشت که نسخه خاصی از بازی برای مطابقت با سیستم طبقهبندی استرالیا تولید شدهاست.[۱۷] ویژگیهای سانسور شده در نسخههای استرالیایی عبارتند از: عدم توانایی انتخاب گزینه «سرویس» هنگام استخدام فاحشهها و محدودیت انیمیشن و زاویه دوربین در هنگام برقراری رابطه جنسی. فقدان استخر خون و ردپای خونی. جایگزینی زخمهای گلوله و لکههای خون با «تغییر رنگ جزئی».[۱۸] در دسامبر سال ۲۰۰۸، سخنگوی راکستار اظهار کرد که این بازی بدون داشتن سانسور در استرالیا برای انتشار در مایکروسافت ویندوز و با داشتن گواهینامه MA15 + منتشر خواهد شد.[۱۹][۲۰][۲۱] در فوریه ۲۰۰۹، Rockstar وصلهای را منتشر کرد که نسخه استرالیایی را برای کنسولها بدون سانسور قرار داد.[۲۲]
در ۱۵ آوریل ۲۰۰۸، اعلام شد که انتشار بازی در نیوزلند با نسخه سانسور شده استرالیا یکسان خواهد بود.[۲۳] بیل هستینگ، مقام ارشد دفتر طبقهبندی فیلم و ادبیات نیوزیلند (OFLC)، اظهار داشت که راکستار به OFLC نگفت که کدام نسخه از بازی را ارسال کردهاند و نسخه راکستار که برای طبقهبندی ارسال شده بود نسخهای بود که آنها قصد داشتند در نیوزیلند به بازار عرضه کنند.[۲۴] با این حال، این بازی توسط استن کالیف، دانشجوی ۲۱ سالهای که در نیوزیلند نسخه ویرایش شده بازی را در نتیجه قوانین سانسور استرالیا دریافت کرده بود، دوباره به OFLC ارسال کرد. نسخه غیر ویرایش شده پس از آن دارای درجه R18 شد و برای فروش در نیوزیلند تمیز شد. (بدون سانسور شد).[۲۵]
واکنش سیاسی
[ویرایش]
در سال ۲۰۰۷، وکیل دادگستری در فلوریدا به اسم جک تامپسون، که قبلاً علیه بازیهای راک استار فعالیت میکرد، اظهار داشت که برای جلوگیری از فروش این بازی به خردسالان تدابیری اتخاذ خواهد کرد.[۲۶] در ۱۴ مارس ۲۰۰۷، شرکت مادر راکستارتیک-تو اینتراکتیو شکایتی را علیه تامپسون ترتیب داد تا تلاش کند تامپسون را از تلاش برای اعلام بازیهای راکستار به عنوان یک مزاحم، محدود کند.[۲۷] بازیهای اعلام شده برای ایجاد مزاحمت که عملاً برای فروش ممنوع شدهاند، به اعتقاد شرکت Take-Two نقض حقوق متمم اول قانون اساسی ایالات متحده آمریکا است.[۲۸] تامپسون در پاسخ یک دعوای متقابل در دادگاه راه انداخت[۲۹] که Take-Two را به عنوان ناقض قوانین فدرال، ارتکاب شهادت دروغ، ممانعت از اجرای عدالت، و توطئه علیه خودش یا اشخاص ثالثی که این شرکت آنان از حقوق مدنی محروم میکند، متهم کرد.[۳۰][۳۱]
هر دو طرف در تاریخ ۲۰ آوریل ۲۰۰۷ به توافق رسیدند و قبول کردند که پروندههای قضایی خود را لغو کنند.[۳۲] طبق این توافقنامه، تامپسون از طرح منع فروش یا توزیع بازی توسط Take-Two یا شرکتهای تابعه منع شدهاست. او محدود به برقراری ارتباط از طریق وکلای Take-Two در مورد هر موضوعی در آینده است، اما قادر است موضع صریح خود را در برابر عناوین آنها حفظ کند و ممکن است به عنوان مشاور در دادخواستهای طرفهای دیگر علیه Take-Two کار کند. در آن سمت، Take-Two موافقت کرد که از اهانت به دادگاه علیه تامپسون در مورد ادعای رفتار ناشایست در جلسات دادگاه بازی Bully در سال ۲۰۰۶ صرف نظر کند.[۳۳]
تامپسون در ۱۸ سپتامبر ۲۰۰۷ سندی را به دادگاه فدرال در فلوریدا ارائه داد و ادعا کرد که در طی یک مأموریت در Grand Theft Auto IV، یک شخصیت وکیل مورد هدف ترور قرار میگیرد که بر اساس خودش ساخته شدهاست. در این مأموریت وقتی بازیکن وارد دفتر کار وکیل میشود و اسلحهای به دست میآورد، وکیل فریاد میزند: "اسلحه مردم را نمیکشد، بازیهای ویدیویی میکشند!" «Guns don't kill people, video games do!»، عبارتی که اغلب به تامپسون نسبت داده میشود. تامپسون تهدید کرد که "اگر شباهتها از بین نرود" از روشهای لازم و مناسب برای جلوگیری از انتشار بازی استفاده خواهد کرد.[۳۴] شباهتها برطرف نشد و تامپسون نیز این موارد را دنبال نکرد. در ۲۵ آوریل ۲۰۰۸، سایت خبری مترو گزارش داد که تامپسون نامهای به مادر اشتراوس زلنیک، مدیر Take-Two Interactive نوشت. در این نامه، که به شدت از بازی و تربیت زلنیک انتقاد میکرد، تامپسون Grand Theft Auto را به عنوان «شبیهساز قتل» توصیف کرد و گفت:
پورنوگرافی و خشونتی که فرزند شما درگیر آن است چیزی است که بیشتر مادران شرم میکنند… شاید شما خانم زلنیک، پسر خوش تیپ شما آنقدر آنها را گرفت که میله را پس انداختید و کودک را خراب کردید (کنایه از اینکه که فرزند خود را خوب تربیت نکردید). این توضیح میدهد که چرا او شما را، به روشی که در حال حاضر عمل میکند، «شرمنده» کردهاست … روز مادر مبارک، خانم زلنیک، که امسال … دو هفته پس از آن است که پسرت پورنو و خشونت علیه پسران مادران دیگر را آغاز کردهاست. مطمئنم که خیلی افتخار میکنی.[۱]
تامپسون موقتی ادعا کرد که نامه را برخلاف مادرش برای وکیل زلنیک فرستادهاست که به صورت تقلید مسخره آمیز برای القای احساس «شرم» در زلنیک تنظیم شد.[۳۵]

پس از انتشار اولین پیش پرده بازی، مقامات شهر نیویورک از انتخاب شهر خود به عنوان الهامی برای بازی بسیار متعجب شدند و اظهار داشتند که بازی ای مانند اتومبیل دزدی بزرگ بهطور دقیق میزان جرم و جنایت شهر را نشان نمیدهد.[۳۶] سخنگوی شهردار به اسم مایکل بلومبرگ گفت که «از هیچ بازی ویدیویی که در آن برای جراحت یا کشتن افسران پلیس امتیاز کسب میکنید پشتیبانی نمیکند».[۳۷] اگرچه در بازی امتیاز کسب نمیشود و قتل افسران پلیس به بازیکن حس دلسردی میدهد، اما بازی اغلب به بازیکنان پیشنهاد میکند که افسران پلیس باید کشته شوند تا در داستان اصلی بازی بدون مشکل پیش بروند.[۳۸][۳۹][۴۰]
چندین هدف مأموریت نیز مستقیماً بازیکن را به قتل افسران پلیس اجبار میکند.[۴۱] در یک پاسخ، جیسون دلا روکا، مدیر اجرایی انجمن بینالمللی توسعه دهندگان بازی، مقامات شهر نیویورک را به دلیل انتقاد از بازیهای ویدئویی برای استفاده و الهام از شهر، اما پرهیز از صحبت در مورد سایر اشکال سرگرمی، مانند کتابها، فیلمها و نمایشهای تلویزیونی به استاندارد دوگانه متهم کرد.[۴۲]
اقدام قانونی
[ویرایش]Take-Two Interactive شکایتی را در پاسخ به اداره حمل و نقل شیکاگو (CTA) با حذف تبلیغات بازی از دارایی اداره، ثبت کرد، که باعث نقض قراردادی میشود که تبلیغات باید تا ژوئن ۲۰۰۸ باقی بماند.[۴۳] در پاسخ، نماینده ای از اداره حمل و نقل شیکاگو، دلیل حذف تبلیغات را، اختلافات پیرامون کمپین تبلیغاتی اتومبیلدزدی بزرگ: سن آندریاس در سال ۲۰۰۴ دانست.[۴۴]
منابع
[ویرایش]- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ Jackson, Mike (25 April 2008). "Jack Thompson hounds Rockstar boss'... MOTHER". Computer and Video Games. Future plc. Archived from the original on 13 August 2012. Retrieved 9 December 2014.
- ↑ Hill, Logan (2 مه 2008). "Rockstar Games' Dan Houser on Grand Theft Auto IV and Digitally Degentrifying New York". Vulture.com. New York Media. Archived from the original on 3 February 2015. Retrieved 17 May 2015.
- ↑ The Glenn Beck Program (1 May 2008). "CNN Headline News - Grand Theft Morality Pt.1". ward0g25. YouTube. Google. Archived from the original on 8 January 2015. Retrieved 9 December 2014.
- ↑ The Glenn Beck Program (1 May 2008). "CNN Headline News - Grand Theft Morality Pt.2". ward0g25. YouTube. Google. Archived from the original on 8 January 2015. Retrieved 9 December 2014.
- ↑ Sterling, Jim (3 May 2008). "Glenn Beck rants about GTA IV, let's break it down". Destructoid. Yanier Gonzalez. Archived from the original on 13 December 2014. Retrieved 9 December 2014.
- ↑ Newsday Staff (26 June 2008). "6 teens arrested in NY crime spree". Newsday. Gordon McLeod. Archived from the original on 29 June 2008.
- ↑ Chayes, Matthew. "Cops: Grand Theft Auto video game inspired teen crimes". Newsday. Gordon McLeod. Archived from the original on 30 June 2008.
- ↑ Wong-Anan, Nopporn (4 August 2008). "Thai youth imitates Grand Theft Auto in cab murder". Reuters. Thomson Reuters. Archived from the original on 6 June 2015. Retrieved 9 December 2014.
- ↑ Reed, Jim (4 August 2008). "Thailand bans Grand Theft Auto IV". Newsbeat. BBC. Archived from the original on 7 December 2014. Retrieved 9 December 2014.
- ↑ Sky News Staff (24 August 2013). "Boy, 8, Kills Gran After Playing Video Game". Sky News. Sky plc. Archived from the original on 13 December 2014. Retrieved 9 December 2014.
- ↑ Good, Owen (27 May 2008). "Grand Theft Auto: DUI". Kotaku. Gawker Media. Archived from the original on 2 May 2015. Retrieved 17 May 2015.
- ↑ Sinclair, Brendan (30 April 2008). "Mothers against GTAIV's drunk driving". GameSpot. CBS Interactive. Archived from the original on 22 March 2014. Retrieved 9 December 2014.
- ↑ Lang, Derrik J. (1 May 2008). "MADD attacks 'Grand Theft Auto IV'". NBC News. National Broadcasting Company. Archived from the original on 9 July 2015. Retrieved 9 December 2014.
- ↑ BBC News Staff (6 November 2008). "'Porn' man jailed for sex attacks". BBC News. BBC. Archived from the original on 13 December 2014. Retrieved 9 December 2014.
- ↑ Cavalli, Earnest (21 February 2009). "Parents Group Warns Against Lost And Damned Nudity". Wired. Condé Nast. Archived from the original on 6 June 2015. Retrieved 9 December 2014.
- ↑ Fritz, Ben (19 April 2008). "Dan Houser's very extended interview about everything "Grand Theft Auto IV" and Rockstar". The Cut Scene. Variety. Penske Media Corporation. Archived from the original on 21 April 2008. Retrieved 17 May 2015.
- ↑ Hill, Jacob (4 April 2008). "GTA IV edited for Australia". The Sydney Morning Herald. Fairfax Media. Archived from the original on 6 April 2008. Retrieved 5 April 2008.
- ↑ Booker, Logan (27 May 2008). "What Was Cut? Australian And Unmodified GTA IV Compared". Kotaku. Gawker Media. Archived from the original on 10 December 2014. Retrieved 9 December 2014.
- ↑ Plunkett, Luke (2 December 2008). "For Some Reason, Australia Is Getting An Uncut GTA IV On PC". Kotaku. Gawker Media. Archived from the original on 10 December 2014. Retrieved 7 December 2014.
- ↑ Chalk, Andy (1 December 2008). "GTA IV Not Censored For Australia". The Escapist. Enthusiast Gaming. Archived from the original on 26 July 2020. Retrieved 26 July 2020.
- ↑ Chiappini, Dan (1 December 2008). "Uncut GTAIV PC coming to Australia". GameSpot. CBS Interactive. Retrieved 26 July 2020.
- ↑ Reynolds, Matthew (21 February 2009). "'GTA IV' updated with uncensored patch". Digital Spy. Hearst Corporation. Archived from the original on 3 June 2015. Retrieved 12 December 2014.
- ↑ Peter, James (15 April 2008). "New Zealand version of GTA IV also cut". PALGN. Archived from the original on 27 September 2012. Retrieved 9 December 2014.
- ↑ Cheer, Dan (17 April 2008). "GTA IV: Chief Censor talks to Gameplanet". Gameplanet. Archived from the original on 3 March 2016. Retrieved 17 May 2015.
- ↑ 3 News Staff (22 May 2008). "Uncut version of Grand Theft Auto IV now available in NZ". 3 News. MediaWorks. Archived from the original on 9 December 2014. Retrieved 7 December 2014.
- ↑ "Thompson Rallies Against GTA IV". Edge. Future plc. 3 January 2007. Archived from the original on 13 December 2014. Retrieved 9 December 2014.
- ↑ United States District Court for the Southern District of Florida (13 March 2007). "Case 07-80238" (PDF). GamePolitics.com. Archived from the original (PDF) on 21 August 2010. Retrieved 5 September 2007.
- ↑ GamePolitics.com Staff (16 March 2007). "BREAKING: Take-Two Sues Jack Thompson over Manhunt, GTA4". GamePolitics.com. Archived from the original on 16 March 2007. Retrieved 9 December 2014.
- ↑ United States District Court for the Southern District of Florida (21 March 2007). "CASE NO. 07-20693-CIV-ALTONAGA" (PDF). GamePolitics.com. Archived from the original (PDF) on 27 September 2007. Retrieved 9 December 2014.
- ↑ GamePolitics.com Staff (22 March 2007). "In Countersuit, Thompson Claims Take Two at Center of Vast RICO Conspiracy". GamePolitics.com. Archived from the original on 25 March 2007. Retrieved 9 December 2014.
- ↑ Sinclair, Brendan (21 March 2007). "Thompson countersues Take-Two". GameSpot. CBS Interactive. Archived from the original on 26 December 2014. Retrieved 9 December 2014.
- ↑ GamePolitics.com Staff (19 April 2007). "GTA Publisher, Jack Thompson Settle Lawsuit". GamePolitics.com. Archived from the original on 22 April 2007. Retrieved 21 August 2010.
- ↑ Seff, Micah (20 April 2007). "Jack Thompson and Take-Two Bury the Hatchet". IGN. Ziff Davis. Archived from the original on 16 May 2015. Retrieved 9 December 2014.
- ↑ GamePolitics.com Staff (18 September 2007). "Jack Thompson Says GTA 4 Mission Target is Him; Threatens to Block Release". GamePolitics.com. Archived from the original on 6 August 2007. Retrieved 9 December 2014.
- ↑ Yeager, Matt (22 April 2008). "Jack Thompson's Open Letter to Take-Two CEO's Mother". Diehard GameFAN. Inside Pulse. Archived from the original on 3 May 2008. Retrieved 9 December 2014.
- ↑ Ogden, Gavin (1 April 2007). "New York appalled with GTA IV setting". Computer and Video Games. Future plc. Archived from the original on 25 October 2012. Retrieved 9 December 2014.
- ↑ Pereira, Ivan; Saul, Michael; Gendar, Alison (31 March 2007). "Pols rage as vid game takes shot at city". Daily News. Mortimer Zuckerman. Archived from the original on 22 December 2014. Retrieved 9 December 2014.
- ↑ Rockstar North (29 April 2008). Grand Theft Auto IV (PlayStation 3 and Xbox 360) (1.0 ed.). Rockstar Games. Level/area: "Russian Revolution".
- ↑ Rockstar North (29 April 2008). Grand Theft Auto IV (PlayStation 3 and Xbox 360) (1.0 ed.). Rockstar Games. Level/area: "The Snow Storm".
- ↑ Rockstar North (29 April 2008). Grand Theft Auto IV (PlayStation 3 and Xbox 360) (1.0 ed.). Rockstar Games. Level/area: "Three Leaf Clover".
- ↑ Rockstar North (29 October 2008). Grand Theft Auto IV: The Ballad of Gay Tony (PlayStation 3 and Xbox 360) (1.0 ed.). Rockstar Games. Level/area: "Corner Kids".
- ↑ Millard, Elizabeth (2 April 2007). "New York Balks at Next Grand Theft Auto". NewsFactor. Archived from the original on 13 December 2014. Retrieved 9 December 2014.
- ↑ Kearney, Christine; Trotta, Daniel; Eastham, Todd (5 May 2008). "Grand Theft Auto publisher sues over pulled ads". Reuters. Thomson Reuters. Archived from the original on 13 December 2014. Retrieved 9 December 2014.
- ↑ Sinclair, Brendan (28 April 2008). "GTAIV ads pulled because of San Andreas flap". GameSpot. CBS Interactive. Archived from the original on 16 May 2015. Retrieved 9 December 2014.