پرش به محتوا

جدایی‌خواهی احزاب کرد از ایران

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
شورش‌های کردها در کردستان ایران
تاریخ۱۹۱۸-اکنون[۱][۲][۳]
(شروع فاز اصلی ۱۹۴۳[۴][۵]-اکنون)[۴]
موقعیت
ایران
نتایج

در حال ستیزه :

  • سرکوب چندین شورش کردها
  • شکست در ایجاد جمهوری مهاباد ۱۹۴۶
  • شکست شورش حزب دموکرات کردستان عراق ۱۹۷۹ و خودداری از درگیری در سال ۱۹۹۶
  • سرکوب سیاسی انجمن‌های کرد توسط ایران[۶]
  • آتش‌بس میان نظامیان ایرانی و گروه کرد پژاک در سپتامبر ۲۰۱۱، اما نقص چندین باره آتش‌بس از سوی دو طرف
  • درگیری سطح پایین میان سپاه و پژاک در بهار ۱۴۰۲ و کشته شدن یک مامور
طرف‌های درگیر

ایران ایران پهلوی

ایران شورای انقلاب اسلامی ایران

ایل شکاک

جمهوری مهاباد

حدکا
کومله
اتحاد مبارزان کمونیست
چفخا
پشتیبانی توسط:
جمهوری بعث عراق
اتحاد جماهیر شوروی

پژاک
فرماندهان و رهبران

ایران رضاشاه
ایران محمدرضاشاه
ایران حاجی‌علی رزم‌آرا

ایران روح‌الله خمینی
ایران ابوالحسن بنی صدر
ایران محسن رضایی
ایران علی صیاد شیرازی
ایران صادق خلخالی
ایران قاسمعلی ظهیرنژاد
ایران ناصر کاظمی  †
ایران مصطفی چمران
ایران محمد بروجردی  †
ایران محمود کاوه
ایران حمید باکری
ایران مهدی باکری
ایران محمدولی قرنی

ایرانسید علی خامنه ای

اسماعیل آقا سیمیتقو †

قاضی محمد اعدام‌شده
مصطفی بارزانی
احمد بارزانی

عبدالرحمان قاسملو †
صادق شرفکندی †
احمد مفتی‌زاده
منصور حکمت

عبدالرحمن حاجی احمدی
مجید کاویان  †

مراد قره سج  †
تلفات و خسارات
۲۳٬۰۰۰ کشته‌شده (1979–1996)[۷](according to the KDPI) ۵٬۰۰۰ کشته‌شده (1979–1996)[۷](according to the KDPI)
۳۰٬۰۰۰ غیرنظامیان کشته‌شده (1980–2000)(according to the KDPI)[۸]
15,000+ individuals killed (1946–present)[۹]

جدایی‌خواهی کُردها از ایران،[۱۰][۱][۳] برابری‌خواهی کُردها در ایران امروزی[۳][۱۱][۱۲] یا اختلاف و جدال کُردها و حکومت ایران[۱۳][۱۴] اشاره به تلاش برخی از کردهای ایران دارد که در پی جدا نمودن بخش‌های کردنشین از ایران و ایجاد یک کشور مستقل کُرد بودند.[نیازمند منبع] نخستین درگیری میان کردها و حکومت ایران به تلاش‌های رضاشاه برای مبارزه علیه طوایف و اقوام برمی‌گردد.[۱] در سال ۱۹۴۳ و پس از اشغال ایران توسط نیروهای انگلستان و شوروی، احزاب کومله و حزب دموکرات کردستان فعالیت‌های سیاسی خود را در ایران با هدف به دست آوردن یک حکومت خودمختار در مناطق کُردنشین، آغاز کردند. امروزه مبارزهٔ جدایی‌طلبان، توسط گروه پژاک دنبال می‌شود.[۱۵]

دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی مسائل کُردها را به دقت زیرنظر داشت و به منظور تشویق حرکت‌های استقلال‌طلبانهٔ کُردها در کشورهای ترکیه، عراق و ایران، سوریه می‌خواست جمهوری کُرد مستقل و کوچکی در خاک خود تأسیس کند.[۱۶]

با وجود اینکه حکومت ایران هرگز روی خوشی به جدایی مناطق غربی خود نشان نداده و مخالف سرسخت تجزیه شدن ایران است، و مدعی است برخلاف کشورهایی نظیر ترکیه و عراق، دست به خشونت سازماندهی شده علیه کُردهای غیرنظامی نزده و همواره قصد آسیب رساندن به احزابی که آنها را جدایی‌طلب می‌خواند را داشته‌است.[۱۷] برخلاف کشورهای دیگر که دارای جمعیت کُرد هستند، (مانند ترکیه، عراق و سوریه) جدایی‌طلبی احزاب کُرد در ایران، معمولاً با استقبال بسیار کمی میان کُردها روبرو شده‌است، زیرا پیوندهای مستحکم قومی و زبانی میان کُردها و سایر اقوام ایرانی وجود دارد.[۱۷][۱۸][۱۸] کرینبروک می‌نویسد که اکثر کردهای ایران هیچگونه علاقه‌ای به جدایی از ایران نشان نمی‌دهند[۱۷] و حتی ایدهٔ خودمختاری را نیز رد می‌کنند.[۱۷][۱۹] داشتن تاریخ و فرهنگ مشترک با سایر اقوامی که در ایران زندگی می‌کنند، دلیل دیگری است که ایدهٔ جدایی از ایران در میان کُردها مورد استقبال قرار نگرفته‌است.[۱۸][۲۰][۲۱]

حزب حیات آزاد کردستان

[ویرایش]

برخی از احزاب کردی مانند پژاک در فهرست گروه‌های تروریستی توسط سازمان‌های بین‌المللی و دولت‌های مختلف قرار گرفته‌اند.[۲۲]

پژاک اغلب تحت‌تأثیر حزب کارگران کردستان (پ.ک. ک) در نظر گرفته می‌شود.[۲۳][۲۴][۲۵] در سال ۲۰۰۹، وزارت خزانه‌داری ایالات متحده پژاک را گروه تروریستی زیرمجموعه پ.ک. ک در نظر گرفت.[۲۲][۲۶] در حالی که هر دو گروه زیرمجموعهٔ کنفدرالیسم جوامع کردستان (KCK: کردی: Koma Civakên Kurdistan) هستند.[۲۷][۲۸]

شاخه نظامی پژاک با نام واحد شرق کردستان دارای ۳٬۰۰۰ عضو از کشورهای ایران، ترکیه، عراق، سوریه است.[۲۹][۳۰] فعالیت این گروه بیشتر در مرز بین ایران، عراق و ترکیه و منطقه قلعه‌رش در شهرستان سردشت از توابع استان آذربایجان غربی و منطقه اورامانات از توابع استان کرمانشاه و شهرستان ایوان از توابع استان ایلام و شهرستان مریوان و منطقه چهل چشمه از توابع استان کردستان و بخش شرقی کوهستان قندیل در کردستان عراق است.[۳۱]

چهار حکومت جمهوری اسلامی ایران،[۳۲] جمهوری ترکیه،[۳۳] ایالات متحده آمریکا و پادشاهی مشروطهٔ ژاپن حزب حیات آزاد کردستان را در فهرست گروه‌های تروریستی خود قرار داده‌اند.[۳۴]

کوملهٔ انقلابی زحمتکشان کردستان ایران و حزب کمونیست ایران در دههٔ ۱۳۶۰ در کردستان ایران با ایدئولوژی مارکسیستی و انترناسیونالیستی فعالیت می‌کردند.

پانویس

[ویرایش]
  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ Benjamin Smith. Land and Rebellion: Kurdish Separatism in Comparative Perspective.P.10. "The Kurds of Iran: Opportunistic and Failed Resistance, 1918‐". [۱]
  2. ↑ AYLIN ÜNVER NOI. The Arab Spring - its effects on the Kurds and the approaches of Turkey, Iran, Syria and Iraq on the Kurdish issue. Gloria Center. 1 July 2012. "There is a long history of tension between the Kurds and the government in Iran. This began with Reza Shah Pahlavi recapturing the lands that Kurdish leaders had gained control of between 1918 and 1922."; "Iran fears that the creation of a semi-autonomous state in northern Iraq might motivate its own Kurdish minority to press for greater independence. However, Iran’s concern about Kurdish separatism does not approach the level of Turkey’s concern. Still, there have been repeated clashes between Kurds and Iranian security forces" [۲] بایگانی‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ Elling, Rasmus Christian (2013). Minorities in Iran: Nationalism and Ethnicity after Khomeini. New York: Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-230-11584-2. OCLC 714725127. خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «elling» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ University of Arkansas. Political Science department. Iran/Kurds (1943-present). Retrieved 09 September 2012. [۳]
  5. ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۵ اوت ۲۰۱۳.
  6. ↑ Iran: Freedom of Expression and Association in the Kurdish Regions. 2009. "This 42-page report documents how Iranian authorities use security laws, press laws, and other legislation to arrest and prosecute Iranian Kurds solely for trying to exercise their right to freedom of expression and association. The use of these laws to suppress basic rights, while not new, has greatly intensified since President Mahmoud Ahmadinejad came to power in August 2005." [۴]
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ "KDPI leadership urges support for 'mountain struggle'". Rudaw. Archived from the original on 7 October 2016. Retrieved 14 February 2017.
  8. ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام hicks2000 وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  9. ↑ "Iran/Kurds (1943–present)". Archived from the original on 25 January 2016. Retrieved 23 January 2016.
  10. ↑ William Mark Habeeb, Rafael D. Frankel, Mina Al-Oraibi. The Middle East in Turmoil: Conflict, Revolution, and Change. ABC-CLIO publishing. P.46. [۵]
  11. ↑ Chubin, Shahram; Zabih, Sepehr (1974). The Foreign Relations of Iran: A Developing State in a Zone of Great-Power Conflict. Berkeley: University of California Press. p. 312. ISBN 978-0-520-02683-4. OCLC 1219525.
  12. ↑ Hiltermann, Joost R. (2007). A Poisonous Affair: America, Iraq, and the Gassing of Halabja. New York City: Cambridge University Press. p. 162. ISBN 978-0-521-87686-5. OCLC 77831064.
  13. ↑ Contemporary Gulf. 1980
  14. ↑ Near East, North Africa report. 1994
  15. ↑ کردها و امنیت منطقه‌ای: ارزیابی تحولات پس از جنگ عراق." بیشتر نشان دهنده قدرت رو به رشد پ‌ک‌ک بود که در سال 2004 حزب برای زندگی آزاد در کردستان ایران (پژاک یا پژاک) به عنوان یک سازمان خواهر تاسیس شد. با هدف دامن زدن به تجزیه طلبی کرد در ایران از طریق پرورش ناسیونالیسم کردی در آن." [۶]
  16. ↑ «بارِزانیها». دانشنامهٔ جهان اسلام.
  17. ↑ ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ ۱۷٫۲ ۱۷٫۳ Kreyenbroek, Philip G.; Sperl, Stefan (1992). The Kurds: A Contemporary Overview. London; New York: Routledge. pp. 17–19. ISBN 978-0-415-07265-6. OCLC 24247652.
  18. ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ ۱۸٫۲ Banuazizi, Ali; Weiner, Myron (1986). The State, Religion, and Ethnic Politics: Afghanistan, Iran, and Pakistan. Syracuse, N.Y. : Syracuse University Press. pp. 186–187. شابک ‎۹۷۸−۰−۸۱۵۶−۲۳۸۵−۴. OCLC 13762196.
  19. ↑ Romano, David (2006). The Kurdish Nationalist Movement: Opportunity, Mobilization and Identity. Cambridge Middle East studies, 22. Cambridge, UK; New York: Cambridge University Press. p. 240. ISBN 978-0-521-85041-4. OCLC 61425259.
  20. ↑ Kreyenbroek, Philip G. ; Sperl, Stefan (1992). The Kurds: A Contemporary Overview. London; New York: Routledge. pp. 138–141. شابک ‎۹۷۸−۰−۴۱۵−۰۷۲۶۵−۶. OCLC 24247652.
  21. ↑ Kreyenbroek, Philip G. ; Sperl, Stefan (1992). The Kurds: A Contemporary Overview. London; New York: Routledge. pp. 17–19. شابک ‎۹۷۸−۰−۴۱۵−۰۷۲۶۵−۶. OCLC 24247652.
  22. ↑ ۲۲٫۰ ۲۲٫۱ "U.S. brands anti-Iran Kurdish group terrorist". Reuters. February 4, 2009. Archived from the original on January 28, 2018.
  23. ↑ Iran says killed dozens in push on Kurdish rebels, Reuters (August 17, 2011).
  24. ↑ Jane's intelligence digest: the global early-warning service, P1, Jane's Information Group, 2009
  25. ↑ Freedman, Benjamin; Levitt, Matthew (December 8, 2009). "Contending with the PKK's Narco-Terrorism". The Washington Institute for Near East Policy. Retrieved 2016-02-26. the Treasury Department also listed the Free Life Party of Kurdistan (PJAK), which is under the control of the Kongra-Gel
  26. ↑ Treasury Designates Free Life Party of Kurdistan a Terrorist Organization (press release), U.S. Department of the Treasury, (February 4, 2009).
  27. ↑ "Kurdish Info - The PKK and PJAK fighters of Qendil". Archived from the original on 11 October 2008. Retrieved 23 April 2017.
  28. ↑ "Kurdish rebels kill Turkey troops". BBC News. April 8, 2007. Retrieved May 22, 2010.
  29. ↑ The Washington Institute
  30. ↑ James Calderwood. "Dreaming and fighting, the Kurdish guerillas who say 'to be free you must accept suffering'". Retrieved 24 March 2015.
  31. ↑ وبگاه خبرگزاری جهان نیوز. «دور تازه عملیات سپاه برای انهدام کامل گروه پژاک آغاز شد». از پارامتر ناشناخته |نشانی نویسنده= صرف‌نظر شد (کمک)
  32. ↑ Narina, E (2010-01-30). "Kurdish prisoner executed in Iran". WashingtonTV. Archived from the original on 25 December 2013. Retrieved 2013-12-25.
  33. ↑ "Turkey, Iran step up fights on PKK, PJAK". Hürriyet Daily News. 26 July 2011. Retrieved 18 March 2014.
  34. ↑ "U.S. brands anti-Iran Kurdish group terrorist". Reuters. February 4, 2009. Retrieved February 9, 2009.

پیوند به بیرون

[ویرایش]
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=جدایی‌خواهی_احزاب_کرد_از_ایران&oldid=40805649»