پرش به محتوا

تاریخ محیط زیست

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

تاریخ محیط زیست یا بوم شناسی در سال ۱۸۵۹، ده سال پیش از وضع واژهٔ اکولوژی توسط ارنست هکل، اتین ژفروآ سن-ایلر، جانورشناس فرانسوی، واژه اتولوژی را برای رشته‌ای که روابط بین محیط و موجودات زنده را بررسی می‌کند، وضع و پیشنهاد کرده بود. واژهٔ اتولوژی از واژهٔ یونانی «ethos» به معنای «رفتار» مشتقّ شده‌است و بنابراین معنای اتولوژی از لحاظ ریشهٔ لغوی، کنش‌شناسی است.

کشمکش و جدال در بارهٔ بکاربردن واژه‌های اکولوژی و اتولوژی و ترجیح یکی از آنها بر دیگری، سالها ادامه داشت تا آنکه با تصویب مجامع علمی منعقده در طول سال‌های ۱۹۰۱ و ۱۹۰۲، واژهٔ اکولوژی به رسمیت پذیرفته شد. با این حال واژهٔ اتولوژی هنوز کاملاً منسوخ نیست، بلکه به تعبیری نوعی شاخهٔ فرعی در چهارچوب دانشی است که امروزه اکولوژی نامیده می‌شود. واژهٔ اتولوژی را اغلب در بررسی واکنش‌های موجودات زنده در مقابل محیط بکار می‌برند. به ویژه در اکولوژی جانوران و انسان بحث‌های اتولوژی رواج بیشتری دارد، زیرا بخشی از واکنش جانوران و انسان در برابر عوامل و تغییرات محیط به صورت رفتار بروز می‌کند و اطلاق واژهٔ اتولوژی برای بررسی رفتارها و واکنش‌های رفتاری جانداران، با توجه به ریشهٔ لغوی و معنای این واژه، کاملاً موجّه و منطقی است. متخصصان آمریکایی اغلب واژهٔ اتولوژی را به صورت ترکیب با واژهٔ اکولوژی به کار می‌برند و مباحثی را تحت عنوان «اکولوژی رفتارها و واکنش‌ها»[۱] در مطالعات مربوط به اکولوژی جانوران و انسان مطرح می‌کنند. در مباحث روانشناسی، جامعه‌شناسی و مردم شناسی نیز واژهٔ اتولوژی و روش‌های بررسی و تحلیل رفتارها کاربرد دارد.

جدول زمانی از بوم شناسان

[ویرایش]
A list of founders, innovators and their significant contributions to ecology, from رمانتیسم onward.
شخص بر جسته دوران زندگی کار اصلی
آنتونی فان لیوونهوک 1632–1723 First to develop concept of food chains
کارل لینه 1707–1778 Influential naturalist, inventor of science on the economy of nature[۲][۳]
الکساندر فون هومبولت 1769–1859 First to describe ecological gradient of latitudinal biodiversity increase toward the tropics[۴] in 1807
چارلز داروین 1809–1882 Founder of the hypothesis of evolution by means of natural selection, founder of ecological studies of soils[۵]
Elizabeth Catherine Thomas Carne 1817-1873 Geologist, mineralogist and philosopher who observed rural vs urban living, spatially and culturally, finding in country living the best attack on suffocating class divides, healthier living, and best access to natural education.[۶][۷]
هربرت اسپنسر 1820–1903 Early founder of social ecology, coined the phrase 'survival of the fittest'[۲][۸]
Karl Möbius 1825–1908 First to develop concept of ecological community, biocenosis, or living community[۹][۱۰][۱۱]
ارنست هکل 1834–1919 Invented the term ecology, popularized research links between ecology and evolution
Victor Hensen 1835–1924 Invented term plankton, developed quantitative and statistical measures of productivity in the seas
اوژین وارمینگ 1841–1924 Early founder of Ecological Plant Geography[۱۲]
الن سوالو ریچاردز 1842–1911 Pioneer and educator who linked urban ecology to human health[۱۳]
Stephen Forbes 1844–1930 Early founder of entomology and ecological concepts in 1887[۱۴][۱۵][۱۶]
ویتو ولترا 1860–1940 Independently pioneered mathematical populations models around the same time as Alfred J. Lotka.[۱۷][۱۸]
Vladimir Vernadsky 1869–1939 Founded the biosphere concept
Henry C. Cowles 1869–1939 Pioneering studies and conceptual development in studies of ecological succession[۱۹]
Jan Christiaan Smuts 1870–1950 Coined the term holism in a 1926 book Holism and Evolution.[۲۰]
آرتور تانزلی 1871–1955 First to coin the term ecosystem in 1936 and notable researcher[۱۰][۲۱][۲۲]
چارلز کریستوفر آدامز 1873–1955 Animal ecologist, biogeographer, author of first American book on animal ecology in 1913, founded ecological energetics[۲۳][۲۴]
فریدریش راتسلر 1844–1904 German geographer who first coined the term biogeography in ۱۸۹۱.
Frederic Clements 1874–1945 Authored the first influential American ecology book in 1905[۲۵]
ویکتور ارنست شلفورد 1877–1968 Founded physiological ecology, pioneered food-web and biome concepts, founded The Nature Conservancy[۲۶][۲۷]
Alfred J. Lotka 1880–1949 First to pioneer mathematical populations models explaining trophic (predator-prey) interactions using logistic equation[۲۸]
Henry Gleason 1882–1975 Early ecology pioneer, quantitative theorist, author, and founder of the individualistic concept of ecology[۲۵][۲۹]
Charles S. Elton 1900–1991 'Father' of animal ecology, pioneered food-web & niche concepts and authored influential Animal Ecology text[۲۶][۳۰]
G. Evelyn Hutchinson 1903–1991 Limnologist and conceptually advanced the niche concept[۳۱][۳۲][۳۳]
یوجین اودم 1913–2002 Co-founder of ecosystem ecology and ecological thermodynamic concepts[۲۲][۲۶][۳۴][۳۵]
هوارد تی. اودم 1924–2002 Co-founder of ecosystem ecology and ecological thermodynamic concepts[۲۲][۲۶][۳۴][۳۵][۳۶][۳۷]
Robert MacArthur 1930–1972 Co-founder on Theory of Island Biogeography and innovator of ecological statistical methods[۳۸]

جستارهای وابسته

[ویرایش]

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ Ethological ecology
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ Kormandy, E. J. (1978). "Ecology/Economy of Nature—Synonyms?". Ecology. 59 (6): 1292–1294. doi:10.2307/1938247. JSTOR 1938247.
  3. ↑ Egerton, F. N. (2007). "A History of the Ecological Sciences, Part 23: Linnaeus and the Economy of Nature". Bulletin of the Ecological Society of America. 88 (1): 72–88. doi:10.1890/0012-9623(2007)88[72:AHOTES]2.0.CO;2.
  4. ↑ [۱][پیوند مرده]
  5. ↑ Darwin, C. (1859). On the Origin of Species (1st ed.). London: John Murray. ISBN 0-8014-1319-2.
  6. ↑ Country Towns, and the Place They Fill in Modern Civilization. Covent Garden: Bell & Daldy. 1868.
  7. ↑ Hardie-Budden, M. (2014). "Elizabeth Catherine Thomas Carne: A 19th century Hypatia and her circle". Transactions of the Royal Geological Society of Cornwall. Royal Geological Society of Cornwall. 23 (1): 16–39. ISSN 0372-1108.
  8. ↑ Futuyma, D. J. (2005). "The Nature of Natural Selection". In Cracraft, J.; Bybee, R. W. (eds.). Evolutionary Science and Society: Educating a New Generation. American Institute of Biological Sciences. pp. 93–98.
  9. ↑ Glaubrecht, M. (2008). "Homage to Karl August Möbius (1825–1908) and his contributions to biology: zoologist, ecologist, and director at the Museum für Naturkunde in Berlin". Zoosystematics and Evolution. 84 (1): 9–30. doi:10.1002/zoos.200700010.
  10. ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ Baker, H. G. (1966). "Reasoning about adaptations in ecosystems". BioScience. 16 (1): 35–37. doi:10.2307/1293551. JSTOR 1293551.
  11. ↑ Nyhart, L. K. (1998). "Civic and Economic Zoology in Nineteenth-Century Germany: The "Living Communities" of Karl Mobius". Isis. 89 (4): 605–630. doi:10.1086/384157. JSTOR 236735.
  12. ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام Coleman1986 وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  13. ↑ Palamar, C. R. (2008). "The Justice of Ecological Restoration: Environmental History, Health, Ecology, and Justice in the United States" (PDF). Human Ecology Review. 15 (1): 82–94.
  14. ↑ Forbes, S. A. (1887). "The lake as a microcosm" (PDF). Bulletin of the Scientific Association: 77–87. Archived from the original (PDF) on 27 September 2011. Retrieved 8 September 2017.
  15. ↑ «نسخه آرشیو شده» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۸ سپتامبر ۲۰۱۷.
  16. ↑ Forbes, S. A. (1915). "The ecological foundations of applied entomology" (PDF). Annals of the Entomological Society of America. 8 (1): 1–19. Archived from the original (PDF) on 27 September 2011. Retrieved 8 September 2017.
  17. ↑ Cohen, J. E. (1987). "Lotka, Alfred James (1880–1949)". In Eatwell, J.; Newman, P. (eds.). The New Palgrave Dictionary of Economics (PDF). New York: Stockton Press. pp. 245–247. Archived from the original (PDF) on 26 June 2009. Retrieved 8 September 2017.
  18. ↑ Volterra, V. (1926). "Fluctuations in the Abundance of a Species considered Mathematically". نیچر. 118 (2972): 558–560. Bibcode:1926Natur.118..558V. doi:10.1038/118558a0.
  19. ↑ Adams, C. C.; Fuller, G. D. (1940). "Henry Chandler Cowles, Physiographic Plant Ecologist". Annals of the Association of American Geographers. 31 (1): 39–43. doi:10.1080/00045604009357195. JSTOR 2561130.
  20. ↑ Smuts, Jan Christiaan (1926). "Holism and Evolution". Nature. 119 (2991): 307–309. Bibcode:1927Natur.119..307K. doi:10.1038/119307a0.
  21. ↑ Cooper, W. S. (1957). "Sir Arthur Tansley and the Science of Ecology". Ecology. 38 (4): 658–659. doi:10.2307/1943136. JSTOR 1943136.
  22. ↑ ۲۲٫۰ ۲۲٫۱ ۲۲٫۲ Kingsland, S. E. (1994). "Review: The History of Ecology". Journal of the History of Biology. 27 (2): 349–357. doi:10.1007/BF01062566.
  23. ↑ Ilerbaig, J. (1999). "Allied Sciences and Fundamental Problems: C.C. Adams and the Search for Method in Early American Ecology". Journal of the History of Biology. 32 (3): 439–463. doi:10.1023/A:1004737021541. JSTOR 4331545.
  24. ↑ Raup, H. M. (1959). "Charles C. Adams, 1873–1955". Annals of the Association of American Geographers. 49 (2): 164–167. doi:10.1111/j.1467-8306.1959.tb01607.x. JSTOR 2561526.
  25. ↑ ۲۵٫۰ ۲۵٫۱ Simberloff, D. (1980). "A succession of paradigms in ecology: Essentialism to materialism and probalism". Synthese. 43: 3–39. doi:10.1007/BF00413854.
  26. ↑ ۲۶٫۰ ۲۶٫۱ ۲۶٫۲ ۲۶٫۳ Ellison, A. M. (2006). "What Makes an Ecological Icon". Bulletin of the Ecological Society of America. 87 (4): 380–386. doi:10.1890/0012-9623(2006)87[380:WMAEI]2.0.CO;2.
  27. ↑ Kendeigh, S. C. (1968). "Victor Ernest Shelford, Eminent Ecologist, 1968". Bulletin of the Ecological Society of America. 49 (3): 97–100. JSTOR 20165761.
  28. ↑ Berryman, A. A. (1992). "The Origins and Evolution of Predator-Prey Theory" (PDF). Ecology. 73 (5): 1530–1535. doi:10.2307/1940005. JSTOR 1940005. Archived from the original (PDF) on 13 January 2012. Retrieved 8 September 2017.
  29. ↑ McIntosh, R. P. (1975). "H. A. Gleason-"Individualistic Ecologist" 1882–1975: His Contributions to Ecological Theory". Bulletin of the Torrey Botanical Club. 105 (5): 253–278. doi:10.2307/2484142. JSTOR 2484142.
  30. ↑ Southwood, R.; Clarke, J. R. (1999). "Charles Sutherland Elton. 29 March 1900-1 May 1991". Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society. 45: 131–146. doi:10.1098/rsbm.1999.0043. JSTOR 770268.
  31. ↑ Flannery, M. C. (2003). "Evelyn Hutchinson: A Wonderful Mind". The American Biology Teacher. 65 (6): 462–467. doi:10.1662/0002-7685(2003)065[0462:EHAWM]2.0.CO;2. JSTOR 4451536.
  32. ↑ Edmondson, Y. H. (1991). "In Memoriam: G. Evelyn Hutchinson, 1903–1991". Limnology and Oceanography. 36 (3): 617. JSTOR 2837527.
  33. ↑ Patrick, R. (1994). "George Evelyn Hutchinson (30 January 1903–17 May 1991)". Proceedings of the American Philosophical Society. 138 (4): 531–535. JSTOR 986851.
  34. ↑ ۳۴٫۰ ۳۴٫۱ Gunderson, L.; Folke, C.; Lee, M.; Holling, C. S. (2002). "In memory of mavericks". Conservation Ecology. 6 (2): 19. Archived from the original on 27 August 2003. Retrieved 8 September 2017.
  35. ↑ ۳۵٫۰ ۳۵٫۱ Rotabi, K. S. (2007). "Ecological Theory Origin from Natural to Social Science or Vice Versa? A Brief Conceptual History for Social Work". Advances in Social Work. 8 (1): 113–129.
  36. ↑ Patten, B. C. (1993). "Toward a more holistic ecology, and science: the contribution of H.T. Odum". Oecologia. 93 (4): 597–602. doi:10.1007/BF00328970.
  37. ↑ Ewel, J. J. (2003). "Howard Thomas Odum (1924–2002)". Bulletin of the Ecological Society of America. 84 (1): 13–15. doi:10.1890/0012-9623(2003)84[13:HTO]2.0.CO;2.
  38. ↑ Brown, J. H. (1999). "The Legacy of Robert Macarthur: From Geographical Ecology to Macroecology". Journal of Mammalogy. 80 (2): 333–344. doi:10.2307/1383283. JSTOR 1383283.

پیوند به بیرون

[ویرایش]
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=تاریخ_محیط_زیست&oldid=37063515»