اینشوشی‌ناک

اینشوشینک
خدای حامی شوش، خدای عدالت و جهان زیرین
تصویری از خدایی خندان، احتمالا اینشوشینک، شوش
مرکز فرهنگی غالب	شوش
اقامتگاه	جهان زیرین
نماد	مار (احتمالی)
همتایان
همتای بین‌النهرینی	نینورتا

اینشوشینک (نیز Šušinak، Šušun؛ عیلامی خطی: Insušinak، خط میخی: 𒀭𒈹𒂞 ^dInšušinak) خدای حامی شوش در تمدن عیلام بود. نام او ریشه سومری دارد و می‌توان آن را«ارباب شوش» ترجمه کرد. او با پادشاهی در ارتباط بود و در نتیجه در نام‌ها و القاب چندین فرمانروای عیلامی ظاهر می‌شود. در شوش او خدای اصلی پانتئون محلی بود، اگرچه وضعیت او در سایر نقاط عیلام ممکن است متفاوت باشد. او همچنین با عدالت و عالم اموات ارتباط داشت. شمایل‌نگاری او قطعی نیست، اگرچه ممکن است مارها حیوانات نمادین او باشند. دو خدای بین‌النهرینی که در سنت عیلامی گنجانده شده بودند، لاگامال و ایشمکاراب، به عنوان دستیاران او در نظر گرفته می‌شدند. او عمدتاً در شوش، جایی که معابد متعددی وجود داشت که به او اختصاص داده شده بودند، پرستش می‌شد. گواهی‌های سایر شهرهای عیلامی کمتر رایج است. او همچنین در منابع بین‌النهرین گواهی شده است، جایی که می‌توان او را به عنوان یک خدای زیرزمینی یا معادل نینورتا شناخت. او در اصطلاحا متن‌های تدفینی شوش ایفای نقش می‌کند، که با وجود پیدا شدن در شوش به زبان اکدی نوشته شده و ممکن است حاوی دستورالعمل‌هایی برای ورود مردگان به عالم اموات باشد.

نام

نام اینشوشینک را می‌توان به «ارباب شوش» ترجمه کرد. این نام وام‌واژهای است که در زبان سومری و با حذف آغازی سرچشمه گرفته است و در غیر از اینجا به ندرت در این زبان گواهی می‌شود؛ در نتیجه حذف آغازی از ^dnin-šušinak به اینشوشیناک تغییر کرده است. همانطور که توسط فرانس ویگرمن پیشنهاد شده است، نام اینشوشیناک ممکن است در اصل در دوره اوروک شکل گرفته باشد، زمانی که به گفته وی بین النهرینی‌ها مستعمره‌ای در شوش ایجاد کردند. او پیشنهاد می‌کند که در کنار نینازو، نینگیشزیدا، ایشتاران و تیشپاک می‌توان او را یکی از اعضای دسته‌ای از خدایان به حساب آورد که او از آن به عنوان «خدایان مار ماوراء دجله» یاد می‌کند، که احتمالاً در مرز بین حوزه‌های فرهنگی بین‌النهرین و عیلام توسعه یافته‌اند.

رایج‌ترین املای نام اینشوشیناک به خط میخی ^dIn-šu-ši-na-ak بود، اگرچه سایر گونه‌های هجای آوایی مانند ^dIn-su-uš-na-ak، In-sú-uš-nak، ^dIn-šu-uš-na-ak و Šu-ši-na-ak گواهی شده‌اند و علاوه بر آن گونه‌های لوگوگرافی نیز وجود داشته‌اند. یک مثال به خوبی گواهی شده از دومی ^dMÚŠ است. در منابع نو-عیلامی گونه ^dMÚŠ.LAM گواهی شده است، که آخرین علامت فرض می‌شود از اصطلاح اکدی lammu گرفته شده است، که برای ارتباط با دنیای زیرین استفاده می‌شد. املای لوگوگرافی بیشتر شامل ^dMÚŠ.EREN، ^dNIN.MÚŠ.EREN و ^dMÚŠ.ḪU.LAM است.

شخصیت

خدای حامی شوش

نقش اصلی اینشوشینک را خدای حامی شوش دانسته‌اند.

خدای عدالت

جنبه دیگری از اینشوشینک که به خوبی از آن اسنادی به دست آمده است، جایگاه او در مقام داوری الهی است که او را با عدالت مرتبط می‌کند.

خدای جهان زیرین

اینشوشینک با جهان زیرین نیز در ارتباط بود و منابع متنی به دست آمده از شوش بر این نکته تاکید می‌کنند که او را مقیم آنجا می‌دانستند. در سنت محلی نیز سرور آنجا در نظر گرفته می‌شد. علاوه بر این، معتقد بودند اقتدار قضایی او شامل سرزمین مردگان نیز می‌شود.

شمایل‌نگاری

مرد بالدار از یک درخت نخل مراقبت می کند, پانل آجری تزئینی از دیوار بیرونی معبد اینشوشیناک در شوش (قرن دوازدهم پیش از میلاد)

در مورد شمایل‌نگاری او اطمینان وجود ندارد.

ارتباط با سایر خدایان

لاگامال و ایشمکاراب

لاگامال و ایشمکاراب که هر دو اصالتا به خدایان بین‌النهرین تعلق داشتند، دستیاران اینشوشینک بودند و همچون او در سفر فرد مرده به دنیای پس از مرگ در دین عیلامی نقش داشتند. در جریان قضاوت مردگان، لاگامال به احتمال زیاد در جایگاه دادستان و ایشمکاراب در جایگاه وکیل مدافع عمل می‌کردند و این موضوع با معانی نام‌های آنها، «او که رحم ندارد» و «او که دعا را می‌شنود» مرتبط است. ووتر هنکلمن به‌طور استعاری آنها را در جایگاه وکیل‌مدافع شیطان توصیف می‌کند. آنها همچنین مسئول اجرای احکام اینشوشیناک بودند.

در گذشته معمولاً تصور می‌شد که ایشمکاراب همسر اینشوشیناک است، اگرچه این پیشنهاد بر این فرض تکیه دارد که اولی یک خدای مونث بوده است، موضوعی که هنوز نامشخص است. یک سند وراثت حاکی از آن است اعتقاد بر این بود که اینشوشیناک و ایشمکاراب مسئول ایجاد این دیدگاه عرفی بودند که مقام برادر از طریق فرزندپذیری برابر با برادر بیولوژیکی است.

متن‌های تدفینی شوش

اینشوشینک در به اصطلاح متن‌های تدفینی شوش دیده می‌شود. این متن‌ها آنگونه که در دوره بابلی باستان مرسوم بود به زبان اکدی نوشته می‌شدند. زمان آنان ح. ۱۶۰۰ تا ۱۵۰۰ پیشا دوران مشترک تخمین زده می‌شود گرچه احتمالِ ۱۴۰۰ پیشا دوران مشترک نیز مطرح شده است. اینشوشینک تنها خدای صرفا عیلامی است که نام او در آنان ذکر شده است و این نظر وجود دارد که زبان، فرم و محتوای متن‌ها بازتاب پدیده مرسومی است که کاتبان شوش در فرهنگ ادبی بین‌النهرین ادغام می‌شدند.

منابع

• PK (2017). "Figurine of a god, known as the "god with the golden hand"". louvre.fr. Archived from the original on 2017-03-13. Retrieved 2023-07-12.
• Álvarez-Mon, Javier (2011). "The Golden Griffin from Arjan". Elam and Persia. Penn State University Press. pp. 299–374. doi:10.1515/9781575066127-014. ISBN 9781575066127.
• Álvarez-Mon, Javier (2018). "Puzur-Inšušinak, the last king of Akkad? Text and Image Reconsidered.". In Nasrabadi, B. (ed.). Elam and its neighbors: recent research and new perspectives. Proceedings of the international congress held at Johannes Gutenberg University Mainz, September 21-23, 2016. Hildesheim: Verlag Franzbecker. ISBN 978-3-88120-868-0. OCLC 1159428969.
• Ceccarelli, Manuel (2020). "Ein neuer An = Anum-Vorläufer und ein Siegel mit Lobpreis auf den Gott Enki". mu-zu an-za₃-še₃ kur-ur₂-še₃ ḫe₂-gal₂: Altorientalistische Studien zu Ehren von Konrad Volk (به آلمانی). Zaphon. ISBN 9783963271021.
• De Graef, Katrien (2010). "Inšušinak lu dārû! Lawsuits in Old-Babylonian Susa". Zeitschrift für altorientalische und biblische Rechtsgeschichte. 16 (1): 27–48. ISSN 2747-4461. JSTOR 10.13173/zeitaltobiblrech.16.2010.0027. Retrieved 2023-02-10.
• De Graef, Katrien (2018). "The Seal of an Official or an Official Seal? The Use of Court Seals in Old Babylonian Susa and Haft Tepe" (PDF). Journal of the American Oriental Society. American Oriental Society. 138 (1). doi:10.7817/jameroriesoci.138.1.0121. ISSN 0003-0279.
• George, Andrew R. (1993). House most high: the temples of ancient Mesopotamia. Winona Lake: Eisenbrauns. ISBN 0-931464-80-3. OCLC 27813103.
• George, Andrew R. (2003). The Babylonian Gilgamesh epic: introduction, critical edition and cuneiform texts. Oxford New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-814922-0. OCLC 51668477.
• George, Andrew R. (2016). Mesopotamian incantations and related texts in the Schøyen Collection. Bethesda, Maryland. ISBN 978-1-934309-66-7. OCLC 936548667.
• Grillot-Susini, Françoise (2001). "Le monde d'en bas en Susiane". Revue d'assyriologie et d'archéologie orientale (به فرانسوی). CAIRN. 94 (2): 141. doi:10.3917/assy.094.0141. ISSN 0373-6032.
• Henkelman, Wouter F. M. (2008). The other gods who are: studies in Elamite-Iranian acculturation based on the Persepolis fortification texts. Leiden: Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten. ISBN 978-90-6258-414-7.
• Jahangirfar, Milad (2018). "The Elamite Triads: Reflections on the Possible Continuities in Iranian Tradition". Iranica Antiqua. 53: 105–124. Retrieved 2023-07-10.
• Koch, Heidemarie (1995). "Theology and worship in Elam and Achaemenid Iran". Civilizations of the Ancient Near East. 3: 1959–1969.
• Krebernik, Manfred (2007). "Philologische Aspekte elamischmesopotamischer Beziehungen im Überblick". Babel und Bibel 3 (به آلمانی). Penn State University Press. pp. 59–100. doi:10.1515/9781575065823-004. ISBN 9781575065823.
• Krul, Julia (2018). "Some Observations on Late Urukean Theophoric Names". Grenzüberschreitungen Studien zur Kulturgeschichte des Alten Orients: Festschrift für Hans Neumann zum 65. Geburtstag am 9. Mai 2018. Münster: Zaphon. ISBN 978-3-96327-010-9. OCLC 1038056453.
• Krul, Julia (2018a). "Theological and Ideological Aspects of the Anu Cult". The Revival of the Anu Cult and the Nocturnal Fire Ceremony at Late Babylonian Uruk. Brill. pp. 79–106. doi:10.1163/9789004364943_004. ISBN 9789004364936.
• Malbran-Labat, Florence (2018). "Elamite Royal Inscriptions". The Elamite World. Abingdon, Oxon New York, NY: Routledge, Taylor & Francis Group. ISBN 978-1-315-65803-2. OCLC 1022561448.
• Nurullin, Rim (2020). "On Birth, Death and Gods in the Epic of Gilgamesh: Two Notes on the Standard Babylonian Version". The Third Millennium.Studies in Early Mesopotamia and Syria in Honor of Walter Sommerfeld and Manfred Krebernik. Brill. pp. 546–568. doi:10.1163/9789004418080_026. ISBN 978-90-04-41808-0. S2CID 214484448.
• Potts, Daniel T. (2010). "Elamite Temple Building". From the foundations to the crenellations: essays on temple building in the Ancient Near East and Hebrew Bible. Münster: Ugarit-Verlag. ISBN 978-3-86835-031-9. OCLC 618338811.
• Rubio, Gonzalo (2010). "Reading Sumerian Names, I: Ensuhkešdanna and Baba". Journal of Cuneiform Studies. American Schools of Oriental Research. 62: 29–43. doi:10.1086/JCS41103869. ISSN 0022-0256. JSTOR 41103869. S2CID 164077908. Retrieved 2023-07-11.
• Salo, Reettakaisa Sofia (2021). "Fremde Götter—eigene Götter: Zu den neuassyrischen Götterbeschreibungen". Law and (Dis)Order in the Ancient Near East (به آلمانی). Penn State University Press. doi:10.1515/9781646021208-021.
• Seidl, Ursula; Sallaberger, Walther (2005). "Der "Heilige Baum"". Archiv für Orientforschung. Archiv für Orientforschung (AfO)/Institut für Orientalistik. 51: 54–74. ISSN 0066-6440. JSTOR 41670230. Retrieved 2023-07-11.
• Stol, Marten (2014), "Tišpak", Reallexikon der Assyriologie (به آلمانی), retrieved 2023-07-10
• Tavernier, Jan (2013). "Elamite and Old Iranian Afterlife Concepts". Susa and Elam. Archaeological, Philological, Historical and Geographical Perspectives. Mémoires de la Délégation en Perse. Vol. 58. Brill. pp. 471–489. doi:10.1163/9789004207417_028. ISBN 978-90-04-20741-7.
• Tavernier, Jan (2021), "Inshushinak", Inshushinak, The Encyclopedia of Ancient History, Wiley, pp. 1–4, doi:10.1002/9781119399919.eahaa00245, ISBN 9781119399919
• Tavernier, Jan (2021a), "Ishme‐Karab", in Potts, D. T.; Harkness, Ethan; Neelis, Jason; McIntosh, Roderick James (eds.), The Encyclopedia of Ancient History: Asia and Africa, The Encyclopedia of Ancient History, Wiley, doi:10.1002/9781119399919, ISBN 9781119399919
• Wasserman, Nathan (2019). "The Susa Funerary Texts: A New Edition and Re-Evaluation and the Question of Psychostasia in Ancient Mesopotamia". Journal of the American Oriental Society. American Oriental Society. 139 (4). doi:10.7817/jameroriesoci.139.4.0859. ISSN 0003-0279. S2CID 212994715.
• Wicks, Yasmina (2018). Alas, Short Is the Joy of Life! Elamite Funerary Practice in the First Half of the First Millennium BCE. Boston: Brill. ISBN 978-90-04-39177-2. OCLC 1090984585.
• Wicks, Yasmina (2023). "Female, Fish and Frying Pan: An Enigmatic Funerary Object Unique to Elam". Susa and Elam II. History, Language, Religion and Culture. Mémoires de la Délégation en Perse. Vol. 59. Brill. pp. 394–440. doi:10.1163/9789004541436_013. ISBN 978-90-04-52775-1.
• Wiggermann, Frans A. M. (1997). "Transtigridian Snake Gods". In Finkel, I. L.; Geller, M. J. (eds.). Sumerian Gods and their Representations. STYX Publications. ISBN 978-90-56-93005-9.