ایدئولوژی آلمانی
 | |
| نویسنده(ها) | کارل مارکس و فردریش انگلس |
|---|---|
| عنوان اصلی | آلمانی: Die Deutsche Ideologie |
| برگرداننده(ها) | تیرداد نیکی، مصحح: عزیزالله علیزاده |
| کشور | ایران مکان ناشر فارسی: تهران |
| زبان | آلمانی |
| موضوع(ها) | سوسیالیسم، کمونیسم، هگلی‌های جوان |
| ناشر | مؤسسه مارکس و انگلس مسکو ناشر فارسی: انتشارات فردوس |
تاریخ نشر | ۱۹۳۲ میلادی تاریخ نشر فارسی: ۱۳۹۵ |
| شمار صفحات | ۸۱۶ |
| شابک | شابک ۹۷۸۹۶۴۳۲۰۵۷۳۷ |
ایدئولوژی آلمانی (آلمانی: Die Deutsche Ideologie) و (به انگلیسی: The German Ideology) مجموعه‌ای از دست‌نوشته‌های کارل مارکس و فریدریش انگلس است که در آوریل یا اوایل مه ۱۸۴۶ نوشته شده است. مارکس و انگلس نتوانستند برای این کتاب ناشری پیدا کنند و تا سال‌ها پس از مرگ نویسندگان کتاب منتشر نشد. دیوید ریازانوف در سال ۱۹۳۲ کتاب را تصحیح و مؤسسهٔ مارکس و انگلس مسکو آن را منتشر کرد.
کتاب با هدف نقد نظریه‌های هگلی‌های جوان نوشته شده است و در عین حال بخش مهمی از آن بازگویی نظریهٔ تاریخ کارل مارکس «فهم ماتریالیستی تاریخ» است. از زمان انتشار کتاب، پژوهشگران مارکسیست این کتاب را به دلیل اینکه جامع‌ترین و جزئی‌ترین بیان نظریه تاریخ مارکس را ارائه می‌کند بسیار ارزشمند دانسته‌اند.
تاریخچه
[ویرایش]مارکس و انگلس در پاییز سال ۱۸۴۵، زمانی که در بروکسل بودند شروع به تألیف این کتاب کردند. هدف اصلی از نگارش این کتاب پاسخ به دیدگاه‌های هگلی‌های جوان به ویژه مارکس اشترنر، فوئرباخ و برونو باور بود. انگلس با این که در تألیف کتاب مشارکت داشت، اما خود بعدها اعلام کرد که مارکس نقش اصلی را در نوشتن این کتاب داشته است.[۱] در متن اصلی کتاب، مقدمه، برخی تغییرات و ضمیمه‌ها با دست خط مارکس است و بخش عمده‌ای از آن به جز فصل پنج از جلد دوم و برخی قسمت‌های فصل سوم از جلد اول به دست خط ژوزف ویدمیر است. فصل پنجم از جلد دوم را نیز موشه هس نوشته و مارکس و انگلس آن را ویرایش کرده‌اند. متن آلمانی کتاب حدود ۷۰۰ صفحه است.[۲]
نگاه کلی
[ویرایش]این کتاب از مهم‌ترین نوشته‌های مارکس و انگلس به‌شمار می‌رود و حاوی نکات بسیار مهمی از دیدگاهی مارکس دربارهٔ ماتریالیسم تاریخ و جامعهٔ کمونیستی است. در این کتاب است که مارکس برای نخستین بار صورترت‌بندی مد نظرش را از ادوار تاریخی حرکت جامعه و جامعهٔ بی‌طبقهٔ کمونیستی، تشریح کرده‌است.
ساختار کتاب
[ویرایش]- کارل مارکس و فریدریش انگلس
- گفتار مترجم
- از طرف هیئت تحریریه
- مجلد اول: انتقاد از فلسفه معاصر آلمانی: فویرباخ، بائوئر و اشتیرنر
- پیشگفتار
- اول ـ فویرباخ: رویارویی بینش ماتریالیسی و ایدئالیستی
- ۱ـ ایدئولوژی عمومآ ایدئولوژی آلمانی خصوصآ
- ۲ـ مقدمات استنباط ماتریالیستی از تاریخ
- ۳ـ تولید و مراوده: تقسیم کار و اشکال مالکیت ـ قبیله‌ای، باستان، فئودالی
- ۴ـ ماهیت استنباط ماتریالیستی تاریخ، وجود اجتماعی و شعور اجتماعی
- پیش‌شرط‌های رهایی واقعی انسان
- ماتریالیسم اشراقی و ناپیگیرانه فویرباخ
- روابط ابتدایی تاریخی، یا جوانب فعالیت اجتماعی. تولید و وسایل معیشت
- تقسیم اجتماعی کار و نتایج آن: مالکیت خصوصی، دولت، «غیریت» فعالیت اجتماعی
- تکامل نیروهای مولده به‌مثابه مقدمه مادی کمونیسم
- استنتاجاتی از برداشت ماتریالیستی تاریخ: تاریخ به‌مثابه روندی بی‌وقفه
- شمه‌ای از استنباط مادی تاریخ
- ناپیگیری استنباط ایدئالیستی تاریخ عموماً و فلسفه مابعد هگلی خصوصآ
- استنباط ایدئالیستی تاریخ و کمونیسم کاذب فویرباخ
- طبقه فرمانروا و عقاید فرمانروا
- افزار تولید و اشکال مالکیت
- تقسیم کار فکری و کار یدی، جدایی شهر از روستا: نظام صنفی
- تقسیم بعدی کار، جدایی بازرگانی و صنعت، تقسیم کار میان شهرهای متعدد، مانوفاکتور
- گسترده‌ترین تقسیم کار صنعت بزرگ
- تضاد میان نیروهای مولده و شکل مراوده به‌مثابه اساس انقلاب اجتماعی
- رقابت افراد و تشکیل طبقات. تضاد میان افراد و مناسبات حیات آنان
- تضاد میان افراد و شرایط زندگی آنان به‌مثابه تضاد میان نیروهای مولده
- نقش زور (غضب) در تاریخ
- تضاد میان نیروهای مولده و شکل مراوده تحت مناسبات صنعت بزرگ و رقابت آزاد
- ضرورت، پیش‌شرط و پیامد برانداختن مالکیت خصوصی
- رابطه دولت و حقوق با مالکیت
- شکل‌های شعور اجتماعی: تأثیر تقسیم کار بر علم
- علوم طبیعی و تاریخ
- چرا اندیشه‌پردازان همه چیز را باژگونه می‌سازند؟ کشیش جماعت، قانون‌دانان
- شورای لایپ‌سیگ
- دوم ـ برونوی قدیس
- کارزار علیه فویرباخ
- نظرات برونوی قدیس در رابطه با مبارزه میان فویرباخ و اشتیرنر
- برونوی قدیس علیه مؤلفان خانواده مقدس
- مدیحه‌سرایی برای «م. هِس»
- سوم ـ ماکس قدیس
- یگانه و صفات آن
- عهد عتیق: انسان
- سفر پیدایش: یعنی زندگی یک عاقله‌مرد
- امساک: (اقتصاد) عهد عتیق
- قدما
- معاصران
- الف) روح (تاریخچه سره ارواح)
- ب) جن‌زده (تاریخچه ناسره ارواح)
- الف) تجلّی
- ب) هوی‌وهوس
- ج) تاریخچه ناسّره ناسّرگی ارواح
- الف) سیاه‌پوستان و مغولی‌ها
- ب) کاتولیسیسم و پروتستانیسم
- د) هیرارشی
- ۵ـ «اشتیرنر»، خرسند از تعبیر خود
- ۶ـ گروه آزادان
- الف) لیبرالیسم سیاسی
- ب) کمونیسم
- نخستین تعبیر منطقی
- نخستین استنتاج
- دومین استنتاج
- سومین استنتاج
- دومین تعبیر منطقی
- سومین تعبیر منطقی
- نخستین استنتاج
- دومین استنتاج
- سومین استنتاج
- نخستین تعبیر تاریخی
- دومین تعبیر تاریخی
- سومین تعبیر تاریخی
- چهارمین تعبیر تاریخی
- حکم کبری
- حکم تاریخی صغری
- استنتاج کمونیستی
- ج) لیبرالیسم بشردوستانه
- عهد جدید: «منی»
- اقتصاد عهد جدید
- فنومنولوژی اگوئیست در توافق با خود، یا نظریه برائت نفس
- مکاشفه یوحنّای رسول، یا منطق خردمندی جدید
- خصوصیت
- مالک
- الف) قدرت من
- ۱ـ حقوق
- الف) تقدیس به‌طور کلی
- ب) استملاک توسط آنتی‌تز بسیط
- ج) استملاک به‌وسیلهٔ آنتی‌تز مرکب
- واقعه ۱ـ «حق انسان» و «حق مستقرشده»
- واقعه ۲ـ امتیازات و حقوق برابر
- ۲ـ قانون
- وقایع ضمنی
- ۳ـ جرم
- الف) تقدیس ساده جرم و مکافات
- الف) جرم
- ب) مکافات
- ب) استملاک جرم و مکافات از طریق آنتی‌تز
- ج) جرم به مفهوم متعارفی و غیرمتعارفی
- ب) مرواده من
- ۱ـ جامعه
- ۵ـ جامعه به‌مثابه جامعه بورژوایی
- ۲ـ عصیان
- ۳ـ اتحادیه
- مالکیت بر زمین
- تشکیلات کار
- تنخواه‌گردان
- دولت
- عصیان
- مذهب و فلسفه اتحادیه
- الف) مالکیت
- ب) ثروت
- ج) اخلاقیات مراوده، تئوری استثمار
- د) مذهب
- ه) تکمله بر اتحادیه
- ج) التذاذ ـ نفس من
- ۶ـ کتاب غزل غزل‌های سلیمان یا کتاب یگانه
- ۲ـ تفسیر پوزش‌طلبانه
- ختم شورای لایپ‌سیگ
- مجلد دوم: انتقاد از سوسیالیسم آلمانی برحسب رسولان مختلف آن
- سوسیالیسم حقیقی
- دیراینیشه یا ربوشر (سالنامه‌های راین) یا فلسفه سوسیالیسم حقیقی
- الف) «کمونیسم، سوسیالیسم، اومانیسم»
- ب) «سنگ‌بناهای سوسیالیست»
- نخستین سنگ‌بنا
- دومین سنگ‌بنا
- سومین سنگ‌بنا
- چهارم ـ کارل گرون
- جنبش سوسیالیستی در فرانسه و بلژیک، تاریخ‌نگاری سوسیالیسم حقیقی
- سن‌سیمونیسم
- نامه‌های یک شهروند ژنوی به معاصران خود
- موازین سیاسی صاحبان صنایع
- مسیحیت نوین
- مکتب سن‌سیمون
- فوریه‌یسم
- «محدودیت‌های باباکابه» و جناب گرون
- پرودن
- پنجم ـ «دکتر گئورگ کوهلمان هولشتاینی» یا غیب‌گویی‌های سوسیالیسم حقیقی
- فریدریش انگلس: سوسیالیست‌های حقیقی
- پیوست‌ها:
- کارل مارکس: تزهایی دربارهٔ فویرباخ
- فریدریش انگلس: فویرباخ
- کارل مارکس و فریدریش انگلس: پاسخی به ضدانتقادیه برونو بائوئر
- ضمیمه‌ها:
- توضیحات
- نامنامه