اهورامزدا
| اهورامزدا خداوندگار خِرَد | |
|---|---|
.jpg) سنگ‌نگاره‌ای از اهورامزدا در نقش رستم | |
| اطلاعات کلی | |
| نام‌های‌دیگر: | اهورا، اورمَزد، هورمَزد، اورمُزد، هورمُز، هُرمُز و ورمز |
| اوستایی: | مَزدا اَهورَه |
| دین دبیره | 𐬨𐬀𐬰𐬛𐬁 𐬀𐬵𐬎𐬭𐬀 |
| جنسیت: | نرینه |
| دوران : | پیش از زرتشت با دگرگونی گسترده پس از زرتشت |
| سیاره: | هُرمُز |
| رده: | دانای بزرگ هستی بخش، دادار، برقرار کننده نظم هستی (اشا)، داور |
| نماد: | نور، نیکی |
| عضوی از: | ایزدان سی و سه‌گانه، ایزدان نگهبان روزهای ماه |
| خدای: | خرد، همهٔ هستی، نیکویی |
| نگهبان‌روز: | یکم هر ماه، هرمزشید هر هفته |
| گل: | مورد |
| جشنواره: | نوروز |
| دشمن‌ها: | اهریمن |
| اطلاعات شخصی | |
| پدر: | زروان (تنها در آیین زروانی) |
| خواهر و برادر: | اهریمن (تنها در آیین زروانی) |
| فرزندان: | همه‌ایزدها به ویژه امشاسپندان |
| از سلسله مباحث |
| مَزدَیَسنا |
|---|
 |
 درگاه مزدیسنا |
اَهورامَزدا (به اوستایی: «مَزدا اَهورَه») (و نیز با نام‌های: اهورا، اورمَزد، هورمَزد، اورمُزد، هورمُز و هُرمُز و ورمز) نام آفریدگارِ نِکویی‌ها و دادار و پروردگارِ همهٔ هستی در آئین مَزدَیَسنا است. او الوهیت و الهه آفرینش در این دین است
واژه‌شناسی
[ویرایش]«اهورامزدا» واژه‌ای برآمده از دو واژهٔ جداگانه «اَهورا» و «مَزدا» است که ریشهٔ آن به زبان اوستایی کهن در گاتاها بازمی‌گردد. در گاتاها گاه ترکیب «اهورا مزدا» جدا از هم و به شکل تنهای «اهورَه» یا «مزدا» آمده است ولی در موارد کنار هم ترکیب «مزدا اهورَه» کاربرد فراوان‌تری دارد.[۱] واژهٔ اهورامزدا به گونهٔ «مزدا اهوره» یا «مزدا» ۱۵۵ بار در گاتاها بازگو شده است.[۲] اهورا به معنای سرور، و مزدا به معنای خِرَد است.[۳]
ویژگی‌های اهورامزدا
[ویرایش]به باور زرتشتیان، اهورامزدا آفرینندهٔ جهان است. مزدیسنان اهورامزدا را می‌پرستند. اهورامزدا خالق و داور همهٔ چیزهای مادی و معنوی و نیز آفرینندهٔ روشنی و تاریکی و برقرارکنندهٔ نظم هستی (اَشَه) است.[۴]
اهورامزدا و باورها
[ویرایش]در گات‌ها
[ویرایش]| اهورامزدا | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| انسان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ذهن انسان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| سپنتا مینو | انگره مینو | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
در مزدیسنا
[ویرایش]بر اساسِ کتابِ بندهشن که در اواخر دورهٔ ساسانیان نوشته شده، نیروی مخالفِ اهورامزدا و زایندهٔ بدی‌ها را اهریمن معرفی می‌کند.[۵]
| اهورامزدا | اهریمن | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ایزد مهر و دیگر ایزدان | امشاسپندان ــ وهومنه اشه وهیشته شهریور سپنته آرمیتی هیوروتات امرتات | دیوهای کماله ــ اکومن اندردیو ساوول ناگهیس تریز زریز | دیو دروغ و دیگر دیوها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
در زروانیسم
[ویرایش]
در باورِ زروانیان، اهریمن برادر و رقیبِ اهورا مزدا و پسر زروان[۶] و دارای هویتی جداگانه از اهورا مزدا است.
بر پایهٔ باورهای کهنِ زروانی و دیگر دین‌های پس از آن چون مانویان «اهورامزدا و اهریمن هردو زادهٔ زروان (خدای زمان) بودند و جهان عرصه جنگ این دو نیروی نیک و بد است ولی سرانجام چیرگی در پایانِ جهان با اهورامزداست و چون اهورامزدا پاکی مطلق است بدی در او راه ندارد. پس هر آنچه که بد است اهریمنی است.» البته این سخن در هیچ جای گاهان نیست و زُروان در زبان اوستایی تنها به معنای زمان است و ارتباطی با خداوند ندارد.
| زروان خدای بی‌اثر | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اهورامزدا بالاترین سرور کیهانی | مهر میانجی خدای پیمان و عهد | اهریمن خدای جهان مرگ تاریک | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| آسمان روز | آسمان شب | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]پیوند به بیرون
[ویرایش]
| آثار تاریخی |  | |
|---|---|---|
| عناصر طبیعی | ||
| عناصر انسانی | ||
| عناصر اسطوره‌ای | ||
| عناصر تاریخی | خسرو پرویز • شیرین • شبدیز • شاپور دوم • شاپور سوم • اردشیر دوم • گستهم (محمدعلی دولتشاه • امام‌قلی عمادالدوله) | |
| پژوهشگران | ||
| مرتبط | ||
| کلیات |  | |
|---|---|---|
| خدایگان | ||
| آفریدگان مینوی | ||
| آفریدگان دنیوی | ||
| پادشاهان | ||
| پهلوانان | ||
| جای‌ها | ||
| نسک‌ها | اوستا • بندهشن • گزیده‌های زادسپرم • جاماسپی • روایت‌های پهلوی • دینکرد • هفت هات • وندیداد • یشت‌ها • ویرازگان • شایست نشایست • مینوی خرد | |
| عمومی | |
|---|---|
| کتابخانه‌های ملی | |
| سایر | |
