امام جمعه
 | برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
| از سلسله مقالات دربارهٔ: |
| اسلام |
|---|
 |
_01.jpg)
امام جمعه در دین اسلام شخصی است که امامت نماز جمعه را به عهده دارد. نماز جمعه بر دو نوع برگزار می‌شود:
- نماز جمعه‌ای که اهل سنت برگزار می‌کنند. این نماز جمعه در هر شهر می‌تواند در هر مسجدی برگزار شود. هر شخص مورد تأیید یک مسجد می‌تواند امام جمعه آن مسجد شود.
- نوع دیگر نماز جمعه شیعیان است که می‌بایست طبق احکام شیعی فقط یک نماز جمعه در هر شهر برگزار شود.
امام جمعه علاوه بر مسائل و احکام دینی باید تسلط بر احکام سیاسی و اجتماعی و مشکلات وقت جامعه داشته باشد، چرا که باید در نماز جمعه دو خطبه بخواند که یکی دربارهٔ مسائل اجتماعی و دیگری در مورد مسائل روز و سیاسی جامعه.[۱]
امامت جمعه در ایران
[ویرایش]امامت جمعه در جهان شیعه[۲][۳][۴][۵][۶][۷] و ایران سابقه دور و زیادی دارد و بعضی از علما و مراجع که آن را از نظر فقهی واجب می‌دانستند به‌طور غیررسمی به عنوان امام جمعه به اقامه آن می‌پرداختند. اما امامت رسمی آن از ناحیه حکومتهای وقت بوده است که نمونه بارز آن در بعد از انقلاب است که افرادی به عنوان امام جمعه در شهرها متولی این امرند.
امامت جمعه قبل از انقلاب
[ویرایش]در دوران سلطنت شاه طهماسب صفوی روحانیون به‌ویژه محقق کرکی از تلاشگران در این حوزه نام برده شده است، که او نخستین نماز جمعهٔ رسمی و پذیرفته شده نزد اغلب فقها را، در شهر قزوین پایتخت ایران برپا کرد.
در دوران سلطنت شاه عباس صفوی، شیخ بهایی و میرداماد در شهر اصفهان پایتخت حکومت صفوی، نماز جمعه را اقامه می‌نمودند.
بعد از مدتها که نماز جمعه مهجور مانده بود، سید محمدتقی غضنفری خوانساری (از فقهای شیعه) به عنوان بنیان‌گذار نماز جمعه در دوره معاصر از حدود سال ۱۳۱۴ تا سال ۱۳۵۰ شمسی[۸] نماز جمعه را در خوانسار اقامه داشته است. بعد از درگذشت وی فرزندانش سید محمدمهدی غضنفری خوانساری و سید محمد هاشم غضنفری خوانساری نماز جمعه را اقامه می‌نمودند.[۹][۱۰]
بعد از تجربه اقامه نماز جمعه در خوانسار و واکنش علما و مردم نسبت به آن، سید محمدتقی خوانساری نیز در حوالی سال ۱۳۱۸ شمسی در قم نماز جمعه را اقامه می‌نمود.[۸]
در دوره قاجار هنگامی که فتحعلی‌شاه مسجد شاه را در تهران بنا کرد، تصمیم گرفت سید مهدی خاتون‌آبادی اصفهانی عالم و استاد حوزه اصفهان و نوه میر محمد صالح حسینی خاتون آبادی (شاگرد و داماد علامه مجلسی) را برای امامت جمعه در مسجد شاه، به تهران بیاورد. سید مهدی خاتون‌آبادی دارای مقام علمی والایی بود و پس از بازگشت از زیارت خانه خدا در سن ۶۳ سالگی درگذشت و از تمام ولایات ایران علماء و بزرگان برای تشییع وی به تهران آمدند. برادر زاده وی میرزا ابوالقاسم تهرانی خاتون آبادی فرزند ارشد میر محمد حسین هم به تهران آمد. (میر محمد حسین برادر میر سید مهدی اهل علم و شخص اول اصفهان بود و تا هنگام درگذشت در آن شهر زندگی می‌کرد) چون سید مهدی امام جمعه تهران دارای فرزند پسر نبود، برحسب امر فتحعلی‌شاه، میرزا ابوالقاسم حسینی خاتون آبادی در تهران توقف کرد و بعد از رحلت عمو به مقام امامت جمعه تهران رسید، میرزا ابوالقاسم معاصر امیرکبیر نیز بوده است. پس از وی منصب امامت جمعه به فرزندش میرزا زین العابدین تهرانی خاتون آبادی رسید و بعد از او نیز فرزندش سید ابوالقاسم دوم امام جمعه تهران شد که در جریان مشروطیت برکنار گشت و برای مدتی برادرش عهده‌دار سمت امامت جمعه بود. در عهد پهلوی دوم در سال ۱۳۲۴ فرزند سید ابوالقاسم دوم، سید حسن امامی حسینی خاتون آبادی به فرمان محمدرضا شاه امام جمعه تهران شد.
امامت جمعه پس از انقلاب
[ویرایش]امام جمعه دائم از طرف شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه کشور (تحت اشراف رهبر) انتخاب می‌شود. امام جمعه دائم می‌تواند یک یا چند نفر را به عنوان امام جمعه موقت همان شهر انتخاب کند. امام جمعه دائم مراکز استان‌ها از طرف ولی فقیه یا رهبر حکومت اسلامی-شیعی انتخاب و مشروعیت پیدا می‌کند و نماینده ولی فقیه در آن استان نیز می‌باشند.[نیازمند منبع] امامان جمعه در اکثر مراکز استان‌ها نماینده ولی فقیه نیز هستند. فهرست آن‌ها را در فهرست نمایندگان ولی فقیه در استان‌ها ببینید.
امامان جمعه بعد از انقلاب در تهران:
- سید محمود طالقانی
- حسینعلی منتظری
- سید علی خامنه‌ای (امام جمعه دائم)
- سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
- اکبر هاشمی رفسنجانی
- محمد امامی کاشانی
- محمدمهدی ربانی املشی
- محمد یزدی
- محمدرضا مهدوی کنی
- احمد جنتی
- سید حسن طاهری خرم‌آبادی
- محمدعلی موحدی کرمانی (امام جمعه موقت)
- سید احمد خاتمی (امام جمعه موقت)
- کاظم صدیقی (امام جمعه موقت)
- سید محمدحسن ابوترابی‌فرد (امام جمعه موقت)
- محمدجواد حاج‌علی‌اکبری (امام جمعه موقت)
در شهر قم، سید محمد سعیدی[۱۱] امام جمعه دائم و سید هاشم حسینی بوشهری[۱۲] و علیرضا اعرافی، امامان جمعه موقت هستند.
تأسیس نماز جمعه در دوره معاصر
[ویرایش]سید محمدتقی غضنفری خوانساری به عنوان مؤسس و بنیان‌گذار نماز جمعه در دوره معاصر از حدود سال ۱۳۱۴ تا ۱۳۵۰ شمسی[۸] نماز جمعه را اقامه داشته است. بعد از درگذشت وی فرزندانش سید محمدمهدی غضنفری و سید محمد هاشم غضنفری نماز جمعه را اقامه می‌نمودند.[۹][۱۳]
سید محمدتقی خوانساری نیز در حوالی سال ۱۳۱۸ شمسی و بعد از تجربه اقامه نماز جمعه در خوانسار و واکنش علما و فقها نسبت به اقامه آن در دوران غیبت، نماز جمعه را در شهر قم اقامه می‌نمود.[۸]
در شهر تهران و اصفهان نیز از زمان حکومت قاجار تا پایان حکومت پهلوی، خاندان حسینی خاتون آبادی اصفهانی نماز جمعه را اقامه می‌نمودند.[۸]
وظیفه امام جمعه در شیعه
[ویرایش]در اسلام روز جمعه روز عبادی سیاسی می‌باشد که یک نفر از طرف حاکم شرع به ایراد سخنرانی پرداخته و اوضاع سیاسی اجتماعی و اقتصادی کشور را به سمع مردم می‌رساند سپس در دو خطبه سخنرانی می‌کنند و بعد نماز جمعه به جای نماز ظهر خوانده می‌شود و بعد از آن نماز عصر خوانده می‌شود. برخی از شرایط و خصوصیات نماز جمعه و خطبه‌های آن:
- خطبه‌های نماز، طولانی نباشد. پیامبر اسلام: بعد از شما اقوامی می‌آیند که خطبه‌ها را طولانی و نماز را کوتاه می‌خوانند، اما شما نماز را طولانی بخوانید و خطبه‌ها را کوتاه کنید.[۱۴]
- خداوند، در نماز جمعه دو خطبه را قرار داد تا یکی از آن‌ها به حمد و ثنای الهی و تقدیس خداوند، و دیگری به حوائج مردم و هشدار و آموزش آنان و نیایش اختصاص یابد.[۱۵]
- در حال قیام، به ایراد خطبه بپردازد.[۱۶]
- خطیب، اسلحه دست گیرد ولی آن را به کار نبرد، بلکه به موعظه و ارشاد بپردازد. چنان‌که پیامبر به کمان یا عصا تکیه می‌دادند و خطبه می‌خواندند.[۱۷]
- هنگامی که امام جمعه از منبر بالا می‌رود و رو به مردم می‌ایستد به مردم سلام کند.[۱۸]
- خواندن سوره جمعه و منافقون در نماز جمعه. پیامبر اسلام در نماز جمعه سوره جمعه و سوره منافقون را قرائت می‌کرد؛ سوره جمعه را برای بشارت دادن به مؤمنان و برحذر داشتن آنان از دنیا و سوره منافقون را برای مأیوس کردن و توبیخ منافقان.[۱۹]
- آگاه نمودن مردم به مسائل روز. امام رضا: نماز جمعه یک گردهمایی عمومی است تا امام جمعه مردم را به عبادت و اطاعت ترغیب کند و از گناه و معصیت پرهیز دهد و آنان را از آنچه در اطراف آن‌ها روی می‌دهد و از آنچه برایشان مفید یا مضّر است، آگاه کند.[۲۰]
- امام جمعه، مردم را از آنچه خداوند به آن امر کرده و آنچه از آن نهی فرموده و آنچه مایهٔ صلاح و فساد آنان است، آگاه سازد و آنان را تعلیم دهد.[۱۵]
جستارهای وابسته
[ویرایش]پانویس
[ویرایش]- ↑ دانشنامه رشد، برداشت شده در تیر. ۱۳۸۸.
- ↑ Imam Juma Gachsaran was introduced
- ↑ Characteristics of a imam Jume at the level of the Islamic revolution
- ↑ It is important for the workers and retirees to have livelihood and welfare
- ↑ Islamic countries should not remain silent in front of the crimes of the usurping regime
- ↑ Imam Juma of Elam: Imam Khomeini (may Allah be pleased with him) became the lifeblood of Islam and Iran
- ↑ The leader of the revolution appointed the representative of the legal guardian and imam Jume of Kermanshah
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ ۸٫۳ ۸٫۴ «بر چشمه ساران حضور». پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه نت. ۱۸ مهر ۱۳۸۷. دریافت‌شده در ۱۸ خرداد ۱۳۹۳.
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامReferenceAوارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ سالگرد درگذشت اقامه‌کننده اولین نماز جمعه در ایران بایگانی‌شده در ۱۶ اکتبر ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine خوانسار نیوز
- ↑ نماینده ولی فقیه در استان قم: پرداخت زکات ارتباط تنگاتنگی با سرنوشت جامعه دارد بایگانی‌شده در ۴ نوامبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine راسخون
- ↑ امامان جمعه قم بایگانی‌شده در ۲ نوامبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine ستاد برگزاری نماز جمعه قم
- ↑ سالگرد درگذشت اقامه‌کننده اولین نماز جمعه در ایران بایگانی‌شده در ۱۶ اکتبر ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine خوانسار نیوز
- ↑ کنز العمّال، ج 7، ص 748.
- ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ وسائل، ج5، ص40.
- ↑ بحار، ج89، ص131.
- ↑ وسائل، ج5، ص38.
- ↑ وسائل، ج5، ص43.
- ↑ کنز العمّال، ج 8، ص 378.
- ↑ بحار، ج89، ص201.
منابع
[ویرایش]- خامنه‌ای سید علی. رساله استفتائات. تهران: نشر، ۱۳۷۰.
- نماز جمعه بایگانی‌شده در ۴ مارس ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine، دانشنامهٔ رشد، برداشت شده در ۲۴ تیر ۱۳۸۸.
- محدودهٔ نماز جمعه، پایگاه حوزه، برداشت شده در ۲۴ تیر ۱۳۸۸.