زین‌العابدین اصفهانی
زین العابدین بن محمدتقی اصفهانی (۱۱۸۷–۱۳۰۰ه. ق/۱۷۷۳–۱۸۸۲م) معروف به اشرف‌الکتاب از استادان مسلم خط نسخ در سده سیزدهم هجری و از خوشنویسان در بار ناصرالدین شاه قاجار بود.[۱][۲][۳] وی در سال ۱۱۸۷ هجری قمری در اصفهان دیده به جهان گشود و فرزند محمد تقی اصفهانی است.
القاب
[ویرایش]آقا زین‌العابدین اصفهانی لقب اشرف‌الکتاب را از ناصرالدین شاه دریافت کرد و همچنین برخی از آثارش را سلطانی رقم یا امضاء می‌کرده‌است.[۴] همچنین او از سوی استادان و خطاطان زمان خود به لقب «سلطان الخطاطین» گرفته بود.[۵]
استادان
[ویرایش]استادان او آقا محمود خوشنویس اصفهانی و آقا عبدالغفار اصفهانی بوده‌اند و از روی آثار میرزا احمد نیریزی هم بسیار مشق کرده‌است.[۴]
شاگردان
[ویرایش]از شاگردان وی نیز می‌توان از شرف المعالی سید محمد اصفهانی مشهور به بقا، میرزا محمد علی خوشنویس (جد خاندان قدسی)، میرزا علی‌رضا معروف به آقا جان پرتو، زین‌العابدین محلاتی و میرزا محمد علی سلطان الکتاب اصفهانی نام برد.[۴] همچنین زین‌العابدین محلاتی، میرزا محمد علی تنباکو فروش، میرزا محمد علی مطلق و سید علی‌اکبر اردستانی را از جمله شاگردان او نام برده‌اند.[۶]
معاصران
[ویرایش]هم عصران نسخ‌نویس وی نیز میرزا غلام‌علی اصفهانی خوشنویس پرتوان عهد قاجاریه و آقا هاشم و محمد حسن نسخ نویس بوده‌اند.[۴]
درگذشت
[ویرایش]اشرف الکتاب عمری طولانی داشته و تذکره نویسان سن وی را بیش از صد سال و حداقل ۱۰۲ سال ذکر کرده‌اند که ظاهراً تا سنین بالا هم به کتابت و مشق اشتغال داشته‌است. او بنا به نقلی در سال ۱۲۹۶ یا قولی دیگر ۱۳۰۰ قمری درگذشته‌است.
قرآنی از وی که به تاریخ ۱۲۷۸ و در کهولت سن و ضعف جسمانی، به گواه خود در رقم انتهای آن، باقی مانده از کثرت هم و لطافت طبعش خبر می‌دهد. البته قرآنی نیز در نهایت زیبایی از وی بجا مانده که تاریخ اتمام آن سال ۱۲۴۸ قمری، و مشهور به مصحف زرین است که احتمالاً در موزه ملک نگهداری می‌شود.[۴]
مدفن او در اصفهان است[۷]
تشابهات اسمی
[ویرایش]قابل ذکر است که در نسخ نویسان مشهور ایرانی، کاتبان و خوشنویسان دیگری نیز به نام زین العابدین بوده‌اند مانند زین‌العابدین محلاتی، زین‌العابدین قزوینی معروف به معجزنگار، زین‌العابدین شریفی قزوینی معروف به صدرالکتّاب و ملک‌الخطاطین، زین‌العابدین خوانساری، زین‌العابدین حسینی، زین‌العابدین یزدی، زین‌العابدین گرگانی یا جرجانی.
همچنین یک زین‌العابدین اصفهانی دیگر هست که در سال ۱۳۰۲ قمری در گذشته و نقاش و قلمدان ساز بوده و معروف به میرآقا و میر زین العابدین که جد حاج مصورالملکی اصفهانی بود.[۸]
پیوند به بیرون
[ویرایش]- «اشرف الکتاب». دائرةالمعارف اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ دسامبر ۲۰۱۱.
- «اشرف الکتاب». اطلس جامع بیوگرافی هنرمندان ایران زمین. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ اکتبر ۲۰۱۰.
پانویس
[ویرایش]
- ↑ فضایلی ص۳۶۳
- ↑ پیدایش و سیر تحول هنر خط ص ۸۴
- ↑ شکیباپور
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ ۴٫۴ دکتر مهدی بیانی ص ۱۰۷۱ تا ۱۰۷۵
- ↑ ابوالفضل ذابح. «آثار اشرف الکتاب دانشگاه خط شناسیست». دریافت‌شده در ۲۵ شهریور ۱۳۸۹.[پیوند مرده]
- ↑ «اشرف الکتاب». وبلاگ اطلس جامع بیوگرافی هنرمندان ایران زمین. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ اکتبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۲۵ شهریور ۱۳۸۹.
- ↑ «آقا زین العابدین اصفهانی». وب‌گاه آفتاب. دریافت‌شده در ۲۵ شهریور ۱۳۸۹.
- ↑ «زین‌العابدین اصفهانی». وب‌گاه آفتاب. دریافت‌شده در ۲۵ شهریور ۱۳۸۹.
منابع
[ویرایش]- بیانی، مهدی. احوال و آثار خوشنویسان. انتشارات علمی. چاپ دوم. تهران ۱۳۶۳ش
- فضایلی، حبیب‌الله. اطلس خط. انتشارات مشعل اصفهان. چاپ دوم، اصفهان۱۳۶۲ش.
- ابوالفضل ذابح. «آثار اشرف الکتاب دانشگاه خط شناسیست». دریافت‌شده در ۲۵ شهریور ۱۳۸۹.[پیوند مرده]
- به‌کوشش: یساولی، جواد. پیدایش و سیر تحول هنر خط. انتشارت یساولی، چاپ دوم ۱۳۶۰ش
- شکیباپور، عنایت‌الله. اطلاعات عمومی. چاپ هفتم، کتابفروشی اشراقی، ۱۳۴۸ش
- «آقا زین العابدین اصفهانی». وب‌گاه آفتاب. دریافت‌شده در ۲۵ شهریور ۱۳۸۹.
- «اشرف الکتاب». وبلاگ اطلس جامع بیوگرافی هنرمندان ایران زمین. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ اکتبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۲۵ شهریور ۱۳۸۹.
| خطها |
|  | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| خوشنویسان | ||||||
| جستارهای وابسته | ||||||