گریز یوسف از زلیخا
| مجلس یوسف و زلیخا | |
|---|---|
 | |
| هنرمند | کمال الدین بهزاد |
| سال | ۸۹۳ هجری قمری |
| موضوع | سعدی بوستان سعدی یوسف |
| جنبش | مکتب هرات |
| ابعاد | ۳۰ cm × ۲۰ cm (۱۲ اینچ × ۷٫۹ اینچ) |
| مکان | موزه هنر اسلامی، قاهره، قاهره |
گریز یوسف از زلیخا نام نگاره‌ای از کمال‌الدین بهزاد است. این نگاره، برای نسخه‌ای از کتاب بوستان سعدی در سال ۸۹۳ ه.ق به تصویر در آمده و واقعه‌ی گریختن یوسف از زلیخا را نشان می‌دهد. بهزاد برای فضاسازی این اثر علاوه بر اشعار سعدی از اشعار شاعر زمانه‌ی خودش جامی در وصف داستان یوسف و زلیخا نیز بهره برده‌است. در این اثر هشت بیت شعر وجود دارد که خوشنویسی آن به قلم سلطان علی مشهدی است.
ویژگی های اثر
[ویرایش]از ویژگی‌های بارز که در بیشتر نگارگری‌های این دوره یعنی مکتب هرات می‌توان مشاهده کرد، همزمانی مفهوم فضا و زمان است که بیرون و درون صحنه در یک قاب است که در این اثر نیز به خوبی دیده می‌شود. ویژگی دیگر آن وجود جنبش و حرکت فراوان معماری کاخ زلیخا است. بیان هندسی پلکان و زوایای زیگزاگی با رنگهای متنوع باعث گردش بیشتر چشم می‌شود و تلویحا عبور یوسف از هفت حجره که برای رسیدن به اندرونی زلیخا را باید طی می‌کرد القا می‌کند. [۱] تزیینات هندسی و طرحهای اسلیمی از عوامل مهم در القای زیبایی در این نگاره است. [۲]
رنگ
[ویرایش]از نظرگاه رنگی بهزاد از رنگهای متضاد و مکمل مانند شنگرف و سرخ، زمردی، لاجوردی و آبی و سبز استفاده کرده‌است.[۳] در این نگاره اگرچه جامی و سعدی اشاره‌ای به رنگ لباس یوسف و زلیخا نکرده‌اند اما بهزاد از طریق تاثیر متقابل رنگهای مکمل یعنی سبز و شنگرف برای القای نمادین این دو شخصیت در رنگ لباسشان انتخاب کرده‌است. در فرهنگ نمادین رنگها، سبز نشانه‌ای از پیامبری و پاکی و پاکدامنی است. این رنگ علاوه بر استفاده در لباس یوسف در در و بادگیر کاخ هم استفاده شده‌است که شاید بتوان گفت مسیر گریز یوسف از زلیخا به سمت الوهیت و پناه بردن به خدا نشان می‌دهد. در مقابل رنگ سرخ شنگرفی شهوانیت و نفسانیت زلیخا را القا می‌کند. [۴]
جستارهای وابسته
[ویرایش]- نقاشی ایرانی
- فهرست مکتب‌های نگارگری ایرانی
- سوگواری پسری که در مرگ پدر
- سبک‌های نگارگری
- تذهیب
- خوشنویسی
پانویس
[ویرایش]- ↑ شیرازی، «مقاله»، ژورنال، ۱۵۲.
- ↑ شیرازی، «مقاله»، ژورنال، ۱۵۹.
- ↑ عقیقی حاتمی پور، رهیده، «مقاله»، ژورنال، ۱۵۹.
- ↑ شیرازی، «مقاله»، ژورنال، ۱۶۵.
منابع
[ویرایش]علی اصغر شیرازی (زمستان ۱۳۸۴)، «بهشت زلیخا، جهنم یوسف (ع): نگاهی به نگاره بهزاد: گریز یوسف (ع) از زلیخا»، هنر و معماری : نشریه خیال، ش. ۱ عقیقی حاتمی پور، میثم؛رهیده، محمد رضا (تابستان ۱۳۹۴)، «واکاوی آثار کمال الدین بهزاد با دو رویکرد شکل گرایانه و نماد شناسانه»، نشریه رشد آموزش هنر، ش. ۴