کی‌لهراسب باطولی
کی‌لهراسب باطولی فرزند کی الیاس. کدخدای طایفه باطولی بود که در دوران حکومت رضاشاه بود. وی را بیشتر بخاطر فرماندهی ایل بویراحمد در جنگ تنگ تامرادی می‌شناسند. طبق برخی منابع بین ۳۵۰۰ تا ۵۰۰۰ نفر از ارتش حکومت پهلوی در این جنگ کشته و تارومار شدند.[۱]
شروع و پایان جنگ
[ویرایش]در همین سالها عشایر بویراحمدی به فرماندهی سرتیپ خان بویراحمدی و امام قلی خان ممسنی و شکرالله خان بویراحمدی و کی لهراسب باطولی از کدخدایان نامدار بویراحمدی بعلت تبعیض در واگذاری اراضی قیام کردند که دو سال طول کشید. حمایت حکومت مرکزی از حاج معین التجار بوشهری بر سر اراضی حاصلخیز ممسنی باعث شروع این درگیری بین قشون لرهای بویراحمدی از یک طرف و قشون دولت با همراهی قشون بختیاری ی از طرف دیگر شد. جنگ تنگ (دره) تامرادی در سال ۱۳۰۹ و شکست سنگین قشون دولتی به همراه قشون بختیاری به فرماندهی سرلشکر حبیب‌الله شیبانی با تلفات خیلی زیاد به پایان رسید. بطوریکه سرلشکر حبیب‌الله شیبانی خلع درجه و به سه سال زندان محکوم شد که بعد از اتمام زندان به اروپا رفت. لرها درمدح کی لهراسب اشعاری سرودن مانند
کی لهراسب کر الیاس میره گلابی /تاصد سال دال بخره کشتن نظامی
به معنای
کی لهراسب فرزند الیاس شوهر گلابی( مشخصات فردی) آنقدر افراد نظامی کشتند که تا صد سال لاشخورها بخورن اجساد تمام نمی‌شود
قد بهس قطار بهس دوربین وم ایخواس /کهنه بهس پهنانه بهس اردو نه که راس
به معنای قد
یا کمر را باشال بست و قطار فشنگ رو روی بدن بست و دوربین شکاری اش را طلب کرد سپس در جنگ کوه و پهنای(دامنه) کوه رو در دست گرفت و اردو یا قشون دولت را از محل خود بلند کرد یا به عبارتی فراری داد.
بعلت صعب العبور بودن منطقه و آشنایی بالای کی لهراس باطولی و قشون لر به جنگ‌های چریکی و منطقه، رضا شاه ناچار شد بعد از شکست قشون دولت با تلفات بالا، به سرکرده‌های قشون لر امان نامه بدهد تا غایله را جور دیگر ختم کند. امام قلی خان رئیس ایل رستم و شکرالله خان ضرغام پور به همراه دو پسرش عبدالله خان و خسرو خان امان نامه را قبول و به تهران رفتند؛ ولی کی لهراسب باطولی از رفتن سرتیپ خان و غلامحسین خان بویراحمدی به تهران جلوگیری کرد و غایله تمام نشد. قشون بویراحمدی‌ها با رفتن برخی خوانین به تهران تضعیف شد. سرانجام در جنگ در منطقه نوگک این قیام توسط حکومت مرکزی و به کمک ایل بختیاری که با منطقه زاگرس آشنایی داشتند سرکوب شد. کی لهراسب باطولی در کوه مصلی نوگک در شهر رستم ممسنی قشون دولتی بعد از دوسال به پیروزی رسیدند و چند سال بعد از آن شکرالله خان بویراحمدی و امام قلی خان ممسنی نیز در تهران به ظن تبانی برای کشتن رضا شاه اعدام شدند.[۲][۳][۴]
جستارهای وابسته
[ویرایش]پانویس
[ویرایش]- ↑ پژوهشی دربارهٔ پیوستگی قومی و پراکندگی جغرافیایی لرها در ایران.
- ↑ «تنگ تامرادی یا گورستان گمنامی در تاریخ». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ ژوئیه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ کتاب قیام عشایر جنوب، ۱۳۴۱–۱۳۴۳، کشواد سیاهپور تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
- ↑ تایخ سیاسی کهگیلویه مؤلف: مصطفی تقوی‌مقدم ناشر: موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی زبان: فارسی سال چاپ: 1377.