ژئوماتیک
فناوری مکان محور یا ژئوماتیک (به فرانسوی: Géomatique) به مجموعه فناوری‌هایی گفته می‌شود که در یک یا چند مرحله شامل تهیه، ذخیره‌سازی، به هنگام سازی، بازیافت، حفظ و نگهداری، تجزیه و تحلیل، کاربرد و نمایش اطلاعات مکان محور مؤثر هستند، از جمله:
- فناوری‌های اطلاعات مکانی (از جمله: سامانه‌های اطلاعات مکانی (GIS)، سامانه اطلاعات زمین (LIS) و حدنگار)؛
- فناوری‌های تعیین موقعیت و ناوبری (از جمله سامانه تعیین موقعیت جهانی (GPS))؛
- سنجش از دور (از جمله چند طیفی، فراطیفی، راداری)؛
- فتوگرامتری (ازجمله هوایی، برد کوتاه و پهپاد)؛
- فناوری‌های پویشگرهای لیزری (از جمله لیدار)؛
- ژئودزی (از جمله ژئودزی فیزیکی و ژئودینامیک)؛
- آبنگاری) هیدروگرافی)؛
- فناوری‌های حاصل از تلفیق موارد فوق (از جمله خدمات مکان مبنا (LBS)).
این فناوری دستآورد پیشرفتهای فناوری اطلاعات (انفورماتیک) در مهندسی نقشه‌برداری و علوم زمین است.
نام
[ویرایش]واژه ژئوماتیک یک واژه ترکیبی از ژئو به معنای زمین و ماتیک که پسوند واژه انفورماتیک است، می‌باشد. در تعریفی دیگر ماتیک مخفف ریاضیات ذکر شده‌است و با کلمه ژئواینفورماتیک مترادف در نظر گرفته شده‌است.
گستره
[ویرایش]ژئوماتیک با گستره وسیعی از دانش‌های مهندسی در ارتباط است که هر کدام می‌تواند برای ارائه تصویری از جهان فیزیکی مورد استفاده قرار گیرد. این علوم زیر شاخه‌های از دانش و فناوری ژئوماتیک هستند:
- ژئودزی
- نقشه‌برداری
- نقشه‌نگاری (کارتوگرافی و تهیه اطلس‌های ملی)
- فتوگرامتری
- سنجش از دور
- کاداستر
- آبنگاری
- مکان‌یابی، ناوبری و سامانه تعیین موقعیت جهانی
- سامانه اطلاعات مکانی
- یکسان‌سازی نام‌های جغرافیایی
- جغرافیا
ژئوماتیک دانشی بین رشته‌ایست که کاربردهای بسیاری در علوم مختلف زمین از جمله رشته‌های زیر دارد:
کاربردهای گسترده‌ای تا کنون از داده‌های مکانی حاصل از ژئوماتیک در زمینه‌های زیر ارائه شده‌است:
- مدیریت و برنامه‌ریزی کلان
- مدیریت منابع زمینی
- آمایش سرزمین و توسعه پایدار
- مدیریت حوادث طبیعی
- برنامه‌ریزی شهری و روستایی
- کشاورزی و جنگل‌داری
- عمران و آبادانی
- مقابله و پیشگیری از سوانح، بلایا و حوادث طبیعی
- امور دفاعی و نظامی
تشکیلات مرتبط
[ویرایش]سازمانها، انجمنهای علمی و صنفی فعال در حوزه ژئوماتیک عبارتند از:
- سازمان نقشه‌برداری کشور
- سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح
- سازمان فضایی ایران
- گروه توسعه فناوری‌های ژئوماتیک، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری
- انجمن علمی مهندسی نقشه‌برداری و ژئوماتیک ایران
- انجمن علمی سامانه‌های اطلاعات مکانی
- جامعه مهندسان مشاور ایران
گروه توسعه فناوری‌های ژئوماتیک
[ویرایش]این گروه در ۲۵ دی ماه ۱۳۹۷ رسماً در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری آغاز به کار کرد. بنیانگذار و ریاست این گروه از بدو تأسیس تا کنون بر عهده دکتر یاسر ابراهیمیان قاجاری می‌باشد. مهم‌ترین ماموریتهای این گروه عبارتند از:
- فراهم‌نمودن بستر رشد و گسترش هوشمند و جهشی فناوری‌های ژئوماتیک در کشور
- سیاستگذاری، برنامه‌ریزی راهبردی و ارزیابی پیشرفت فناوری‌های ژئوماتیک در کشور
- هماهنگی ملی و هم‌افزایی منابع و امکانات کشور برای تولید ثروت بیشینه از فناوری‌های ژئوماتیک
- کمک به ارتقای سطح علمی و فناوری به منظور کسب جایگاه بالا در منطقه و جهان
- رفع موانع و خلاءهای قانونی گسترش فناوری‌های ژئوماتیک در کشور
- حمایت از حوزه‌های فراموش شده و معطل مانده در زنجیره علم تا ثروت در فناوری‌های ژئوماتیک
- ترویج عمومی و فرهنگ‌سازی الگوهای نوین در فناوری‌های ژئوماتیک
استانداردسازی
[ویرایش]کمیته فنی TC۲۱۱ مؤسسه جهانی استاندارد (ISO) فعالیت استانداردسازی در زمینه اطلاعات مکانی/ژئوماتیک را دنبال می‌نماید.
سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران[۱] را در سال ۱۳۸۳ تشکیل داده‌است. این کمیته وظیفه اعلام رای و نظرات ایران در خصوص استانداردهای بین‌المللی در زمینه اطلاعات مکانی را بر عهده دارد. فعالیتهای این کمیته عبارتند از:
- مشارکت در تدوین و همچنین، اعلام رای و اظهار نظر در خصوص استانداردهای بین‌المللی مرتبط به فعالیتهای کمیته ISO/TC۲۱۱
- اطلاع‌رسانی و تشویق مشارکت ملی در فعالیتهای استانداردسازی بین‌المللی
- ارتقای سطح متخصصین کشور از طریق تعاملات بین‌المللی استانداردسازی
علاوه بر مؤسسه استاندار و تحقیقات صنعتی، معاونت امور فنی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی نیز تدوین استانداردهای مورد نیاز فعالیتهای عمرانی نقشه‌برداری و ژئوماتیک در کشور را در قالب مجموعه[۲] دنبال می‌نماید. سازمان نقشه‌برداری کشور نیزاز ابتدای دهه ۷۰ در زمینه تهیه استاندارهای مورد نیاز در زمینه تهیه نقشه و تولید اطلاعات مکانی این سازمان و همچنین مشارکت با معاونت امور فنی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی فعالیت می‌نماید.
پیوند به بیرون
[ویرایش]- انجمن علمی مهندسی نقشه‌برداری و ژئوماتیک ایران
- انجمن علوم ژئوماتیک ایران
- انجمن علمی سامانه‌های اطلاعات مکانی ایران
پانویس
[ویرایش]- ↑ «کمیته فنی متناظر». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ آوریل ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱ آوریل ۲۰۰۹.
- ↑ «استانداردهای سری ۱۱۹». بایگانی‌شده از اصلی در ۱ آوریل ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱ آوریل ۲۰۰۹.
منابع
[ویرایش]
 | این یک مقالهٔ خرد مهندسی است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
| دید کلی | |
|---|---|
| زیرشاخه‌ها | |
| پدیده‌های فیزیکی | |
| رشته‌های مرتبط | |
| نمای کلی |  | |
|---|---|---|
| تاریخ زمین‌شناسی | ||
| ترکیب و ساختار | ||
| زمین‌شناسی تاریخی | ||
| زمین پویا | ||
| آب | ||
| زمین‌سنجی | ||
| ژئوفیزیک | ||
| کاربردها | ||
| شغل‌ها | ||