پیمان جمعه نیک
| گونه | توافق چندجانبه |
|---|---|
| تاریخ امضا | ۱۰ آوریل ۱۹۹۸ |
| مکان امضا | بلفاست، ایرلند شمالی |
| تاریخ اجرا | ۲ دسامبر ۱۹۹۹ |
| گروه‌ها | دولت بریتانیا دولت ایرلند احزاب ایرلند شمالی |
| زبان | انگلیسی |
پیمان جمعه نیک یا پیمان بلفاست بین طرف‌های درگیر در ایرلند شمالی، یعنی پروتستان‌های طرفدار بریتانیا و کاتولیک‌های جمهوری‌خواه ایرلند با میانجی‌گری بریتانیا در روز جمعه ۱۰ آوریل ۱۹۹۸ بسته شد.
این پیمان را کاتولیک‌ها «توافق جمعه نیک» می‌نامند و پروتستان‌ها به آن «توافق بلفاست» می‌گویند. گروه نخست، این پیمان را راهی به سوی استقلال می‌دانند و گروه دوم آن را سندی برای اتحاد با بریتانیا می‌شمارند.
تا پیش از پیمان جمعه نیک، درگیری فرقه‌ای بین دو گروه موسوم به «مصائب» جان بیش از ۳۶۰۰ تن را ظرف ۳۰ سال گرفته بود.[۱]
مفاد
[ویرایش]بر پایه این پیمان، دولت جدیدی برای ایرلند شمالی شکل گرفت که شامل ملی‌گرایان و اتحادگرایان می‌شد. دولت مرکزی بریتانیا به این دولت، کنترل حوزه‌های کلیدی مانند بهداشت و آموزش را داد. این فرایند به عنوان قدرت‌سپاری (تفویض اختیارات) شناخته می‌شود. همچنین پارلمان جدیدی شکل گرفت که ستاد آن در استورمونت بلفاست قرار دارد. این توافق همچنین حقوق مردم را فارغ از باورها به رسمیت می‌شناسد.[۱]
این پیمان می‌گوید:[۱]
ایرلند شمالی بخشی از بریتانیا است و این می‌تواند تنها از طریق یک همه‌پرسی تغییر کند (اگر اکثر مردم ایرلند شمالی بخواهند). افرادی که در ایرلند شمالی زاده شده‌اند می‌توانند ملیت ایرلندی یا بریتانیایی یا هر دو را داشته باشند.
به عنوان بخشی از این توافق گروه‌های مسلح ایرلند موافقت کردند که سلاح‌های خود را کنار بگذارند و افرادی که در خشونت دست داشتند از زندان آزاد شدند. دولت بریتانیا موافقت کرد که دنبال «توافقات امنیتی عادی» باشد و از حضور نظامی خود در ایرلند بکاهد.[۱]
تضاد با مفاد برگزیت
[ویرایش]پس از برگزیت، ایرلند شمالی تنها بخشی از بریتانیا شد که با یکی از کشورهای اتحادیه اروپا (جمهوری ایرلند) مرز زمینی دارد. اگرچه کالاهای جابجا بین بازارهای بریتانیا و اتحادیه اروپا باید بررسی شوند اما هر دو طرف توافق کردند که این اتفاق نباید در مرز ایرلند رخ دهد تا از پیمان جمعه نیک محافظت شود.
زیرا ترس از این وجود دارد که در صورت ایجاد پست‌های بازرسی تازه، همکاری فرامرزی تهدید شود. اگرچه توافقنامه بین بریتانیا و اتحادیه اروپا به‌طور مشخص به مرز اشاره نمی‌کند اما به حذف همه تأسیسات و تجهیزات امنیتی اشاره کرده است.[۱]
پیامدهای پیمان
[ویرایش]با وجود این پیمان، وی‍ژگی‌های جدایی میان ایرلندی‌ها باقی است. پروتستان‌ها که در استان‌های شمالی ایرلند موسوم به ایالت «السته» ساکن هستند، رسوم خویش را دارند و بیشتر کاتولیک‌هایی که در استان‌های جنوبی زندگی می‌کنند نگاهی متفاوت به زندگی سیاسی دارند.
جستارهای وابسته
[ویرایش]پانویس
[ویرایش]- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ «پیمان جمعه نیک یا پیمان بلفاست چیست؟». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۳ فروردین ۱۴۰۲.
منابع
[ویرایش]
مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Good Friday Agreement». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی.
 | این یک مقالهٔ خرد ایرلند شمالی است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
| عمومی | |
|---|---|
| کتابخانه‌های ملی | |
| سایر | |
- ایرلند شمالی در ۱۹۹۸ (میلادی)
- ایرلند شمالی
- پیمانهای دو سویه بریتانیا
- تاریخ ایرلند شمالی
- تاریخ ایرلند
- تاریخ بلفاست
- تاریخچه سیاسی ایرلند شمالی
- دولت ایرلند شمالی
- روابط ایرلند و بریتانیا
- روابط بینالملل در ۱۹۹۸ (میلادی)
- رویدادهای آوریل ۱۹۹۸ در اروپا
- سیاست ایرلند در ۱۹۹۸ (میلادی)
- سیاست ایرلند در دهه ۱۹۹۰ (میلادی)
- سیاست ایرلند شمالی
- سیاست بریتانیا در ۱۹۹۸ (میلادی)
- سیاست بلفاست
- قانون اساسی بریتانیا
- معاهدههای بریتانیا
- معاهدههای صلح ایرلند
- معاهدههای صلح بریتانیا
- معاهدههای لازمالاجرا در ۱۹۹۹ (میلادی)
- معاهدههای مصوبشده در ۱۹۹۸ (میلادی)