پیش‌نویس:صمغ های گیاهی

صمغ های گیاهی

مقدمه:

صمغ‌های طبیعی مایعاتی هستند که از درختان و بوته‌های مجروح به صورت گرهک های شیار دار و اشک‌مانند یا توده‌های بی‌فرم ترشح می‌شوند و در زیر نور خورشید و در معرض هوا خشک شده و به شکل ترشحات سخت و شفاف در رنگ‌های متنوع درمی‌آیند. صمغ‌ها معمولاً به عنوان پلی‌ساکاریدهای طبیعی تعریف می‌شوند و دارای وزن مولکولی بالا هستند. آنها معمولاً در واکنش به جراحات یا شرایط استرس‌زا از گیاه ترشح می‌شوند. صمغ‌ها در ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خود تفاوت‌های زیادی دارند، اما همگی به وضوح از رزین‌ها، اولئورزین‌ها و محصولات لاستیکی قابل تشخیص هستند.

تاریخچه:

صمغ‌ها قرن‌هاست که به طرق مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند. کاربردهای آنها در صنایع غذایی—از جمله برای امولسیون‌سازی، غلیظ‌سازی و تثبیت—به سال‌های دور بازمی‌گردد. استفاده از این صمغ‌ها به عنوان غذا در کتاب مقدس به خوبی مستند شده است: «من» معروف که به عنوان غذای آسمانی اسرائیلی‌ها در زمان فرار از مصر به کار رفت، احتمالاً یک ترشح صمغی مرتبط با صمغ عربی یا صمغ آکاسیا بوده است. کاربردهای غیر غذایی این صمغ‌ها در داروسازی، لوازم آرایشی، نساجی، لیتوگرافی و محصولات دیگر نیز در تاریخ قابل ردیابی است. نوشته‌های باستانی استفاده از صمغ عربی—که توسط مصری‌ها «کامی» نامیده می‌شد—را در چسب‌های نساجی، مایعات مومیایی و … نشان می‌دهد.

کاربردها:

صمغ‌های طبیعی به دلیل ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی منحصر به فرد خود در صنایع مختلفی از جمله مواد غذایی، دارویی و محصولات شیمیایی استفاده می‌شوند. کاربردهای مختلف صمغ‌های گیاهی در صنایع شامل رنگ‌ها،چسب‌ها، جوهرها، چاپ سنگی، منسوجات، جلوگیری از خوردگی، آبکاری غوطه‌وری، سیالات حفاری، سیمان چاه نفت، و پوشش‌های ویژه است.

۱-ویژگی‌های عملکردی صمغ‌ها در مواد غذایی:

آنها پلی ساکارید با ویژگی های منحصر به فرد هستند. چندین ویژگی پلی ساکارید صمغ گیاهی آنها را به عنوان افزودنی های انتخابی برای فرمولاسیون های غذایی خاص تبدیل می کند که می‌توانند به بهبود کیفیت و ماندگاری محصولات غذایی کمک کنند. به عنوان مثال، امولسیون سازی و تثبیت فازهای اختلاط ناپذیر و پایداری‌سازی، و غلیظ ‌کنندگی، و اصلاح رئولوژی مواد غذایی یا مواد تشکیل دهنده آنها، برخی از خواص ضروری هستند که برای صنایع غذایی مهم هستند. این صمغ‌ها می‌توانند در طیف گسترده‌ای از محصولات غذایی، از جمله نوشیدنی‌ها، سس‌ها، دسرها، و محصولات لبنی به کار روند و به بهبود ویژگی‌های حسی و کیفی این محصولات کمک کنند. برای مثال، صمغ عربی به عنوان تثبیت‌کننده، امولسیفایر در صنایع غذایی ، در تولید نوشابه‌ها، شکلات‌ها و محصولات لبنی استفاده می‌شود. صمغ ها به عنوان افزودنی در سس ها، سس گوجه فرنگی، سس های سالاد، نوشیدنی های میوه ای استفاده می شوند .عمدتاً این خواص به پایداری پلی ساکاریدهای صمغ در محیط اسیدی و برهمکنش با آب نسبت داده می شود . مثال دیگر جلوگیری از سینرزیس با افزودن صمغ در انواع پنیر است. استفاده از صمغ های گیاهی در صنایع لبنی در تولید کره (به عنوان امولسیفایر) ، ماست با بافت ژل مانند و سفت و بستنی کم چرب نیز دیده می شود . در محصولات پخته شده، صمغ های گیاهی برای عملکردهایی مانند بهبود خمیر ، افزایش حجم نان ، سفتی کیک و بهبود دهنده پخت استفاده شده است. کاربردهای دیگری که صمغ‌های گیاهی در صنایع غذایی برای آن‌ها شناخته شده‌اند شامل عوامل پوشش‌دهنده، چسباننده و تثبیت‌کننده در نانوایی، شیرینی‌پزی، فرآورده‌های سرخ‌شده و میوه‌ها است. عوامل شفاف کننده، کدر کننده، بهبوددهنده طعم و/یا تثبیت کننده در نوشیدنی های الکلی و غیر الکلی، عوامل لعاب دهنده در آب نبات ها و آدامس ها و عوامل ساخت در گوشت، ماهی، میوه و … هستند.

۲-استفاده‌های داروسازی:

صمغ‌های گیاهی به دلیل خواص امولسیفایری، و پوشش‌دهندگی خود،همچنین پایداری شیمیایی، سازگاری با مواد دارویی، و توانایی تشکیل ژل‌های پایدار به طور گسترده در داروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این مواد به عنوان مواد کمکی در فرمولاسیون‌های دارویی برای بهبود پایداری، افزایش زمان انتشار دارو، و بهبود طعم و مزه محصولات دارویی کاربرد دارند. صمغ‌های گیاهی به عنوان مواد پایدارکننده در فرمولاسیون‌های دارویی استفاده شوند. این مواد قادرند تا مواد فعال دارویی را در برابر تخریب شیمیایی محافظت کنند و زمان ماندگاری محصولات دارویی را افزایش دهند. همچنین به دلیل سازگاری بالا با مواد دارویی مختلف، می‌توانند به عنوان مواد کمکی در فرمولاسیون‌های دارویی استفاده شوند. با مواد فعال دارویی ترکیب شوند و خواص فیزیکی و شیمیایی آن‌ها را بهبود بخشند . صمغ‌های گیاهی به دلیل توانایی تشکیل ژل‌های پایدار، می‌توانند به عنوان مواد ژل‌ساز در تهیه کرم‌ها و پمادها استفاده شوند. این مواد قادرند تا ساختار ژل‌های پایدار و قابل‌انعطاف را تشکیل دهند که برای استفاده در محصولات دارویی موضعی بسیار مناسب است .

۳-رنگ‌ها، رنگدانه‌ها و نقاشی:

صمغ‌ها به عنوان مواد چسبنده و بایندر در رنگ‌ها و رنگدانه‌ها استفاده می‌شوند. این صمغ‌ها به بهبود چسبندگی و پایداری رنگ‌ها کمک می‌کنند و به عنوان عوامل تثبیت‌کننده در ترکیبات رنگدانه‌ای عمل می‌کنند.

۴-جوهرها:

صمغ‌های گیاهی در تولید جوهرهای مختلف به کار می‌روند. به بهبود پایداری و چسبندگی جوهر کمک می‌کنند و به عنوان عوامل تثبیت‌کننده و افزاینده‌ی ویسکوزیته عمل می‌کنند.

۵-چاپ سنگی:

در چاپ سنگی، صمغ‌ها به عنوان عوامل چسبنده برای تثبیت رنگ‌ها و جلوگیری از پخش شدن رنگ در سطح چاپ استفاده می‌شوند. و به بهبود کیفیت چاپ و دوام آن کمک می‌کنند.

۶-منسوجات:

در صنایع نساجی به عنوان عوامل تثبیت‌کننده و بایندر در فرآیندهای رنگرزی و چاپ منسوجات به کار می‌روند. این صمغ‌ها به بهبود پایداری رنگ و کیفیت نهایی منسوجات کمک می‌کنند.

۷-جلوگیری از خوردگی:

صمغ‌ها به عنوان عوامل جلوگیری از خوردگی در محیط‌های مختلف به کار می‌روند. و به کاهش میزان خوردگی و افزایش عمر مفید مواد و تجهیزات کمک می‌کنند.

۸-آبکاری غوطه‌وری:

در فرآیند آبکاری غوطه‌وری، صمغ‌های گیاهی به عنوان عوامل تثبیت‌کننده و چسبنده استفاده می‌شوند. و به بهبود کیفیت و یکنواختی لایه‌های آبکاری کمک می‌کنند.

۹-سیالات حفاری:

صمغ‌های گیاهی در سیالات حفاری به عنوان عوامل تثبیت‌کننده و افزاینده‌ی ویسکوزیته به کار می‌روند. وبه بهبود عملکرد سیالات حفاری و کاهش میزان خوردگی تجهیزات کمک می‌کنند.

۱۰-سیمان چاه نفت:

در سیمان چاه نفت، صمغ‌های گیاهی به عنوان عوامل تثبیت‌کننده و افزاینده‌ی ویسکوزیته استفاده می‌شوند. این صمغ‌ها به بهبود عملکرد و پایداری سیمان چاه نفت کمک می‌کنند.

۱۱-پوشش‌های ویژه:

صمغ‌های گیاهی در پوشش‌های ویژه به عنوان عوامل چسبنده و بایندر به کار می‌روند. این صمغ‌ها به بهبود کیفیت و دوام پوشش‌ها کمک می‌کنند و به عنوان عوامل جلوگیری از خوردگی و افزایش عمر مفید مواد عمل می‌کنند.

عملکرد صمغ‌ها و نقش دفاعی:

فرآیند تولید صمغ در گیاهان به عنوان یک پاسخ به استرس‌های محیطی و جراحات در نظر گرفته می‌شود. این فرآیند به گیاهان کمک می‌کند تا از خود در برابر عوامل محیطی محافظت کنند. صمغ‌ها نقش مهمی در سیستم دفاعی گیاهان ایفا می‌کنند و بیشتر اوقات به پدیده‌های بیماری‌زا نسبت داده می‌شوند.درختان در شرایط نامطلوب مانند گرمای شدید، کمبود رطوبت و ارتفاع بالا، مقدار زیادی صمغ تولید می‌کنند. هچنین استرس‌های محیطی مانند آسیب‌های مکانیکی، عفونت‌ها و تنش‌های محیطی می‌توانند تولید صمغ را تحریک کنند. به عنوان مثال، درختان آکاسیا در شرایط سخت اقلیمی و خاکی مقدار زیادی صمغ عربی تولید می‌کنند. تولید صمغ می‌تواند با جدا کردن پوست یا مجروح کردن عمدی درخت افزایش یابد . مثال دیگر، حمله حشرات یا بریدگی‌های مکانیکی می‌توانند موجب ترشح صمغ شوند. در برخی گیاهان، صمغ‌های خارج شده از گیاهان می‌توانند بخشی از متابولیسم طبیعی گیاه باشند و تولید صمغ نتیجه فعالیت سلول‌های ترشحی است که مواد ترشحی را از سیتوپلاسم خارج می‌کنند. پدیده‌ی گموزیس، گاموز یا گام‌زایی به مجموعه‌ای از عوامل مختلف از جمله عفونت‌های بافتی ناشی از بیماری، پاتوژن‌ها، تهاجم انگل‌ها، صدمات فیزیکی، مواد شیمیایی، استرس و شرایط آب و هوایی نسبت داده می‌شود.فرآیندی است که در آن گیاهان به تولید صمغ واکنش نشان می‌دهند تا از خود در برابر آسیب‌های محیطی محافظت کنند. صمغ درختان میوه می‌تواند به دلایل مختلف از جمله عفونت‌های قارچی و باکتریایی تولید شود. در برخی درختان مانند هلو و گیلاس، گام‌زایی به عنوان یک مکانیسم دفاعی عمل می‌کند که به جلوگیری از نفوذ حشرات و عوامل بیماری‌زا کمک می‌کند. در درختان مرکبات به وسیله‌ی قارچ Phytophthora citrophthora ایجاد می‌شود. این قارچ باعث توسعه‌ی مجاری صمغ در کامبیوم درخت می‌شود. اتیلن به عنوان یک هورمون گیاهی نقش مهمی در تحریک تولید صمغ دارد ویکی از مؤثرترین عوامل تحریک‌کننده‌ی تولید صمغ شناخته می‌شود و نیز می‌تواند بر تشکیل مجاری صمغ در درختان مرکبات تأثیر بگذارد.

بازدهی صمغ‌ها:

بازدهی تولید صمغ بسته به نوع گیاه، سن گیاه، شرایط اقلیمی، نوع خاک و مدیریت متفاوت است.تحقیقات نشان داده‌اند که بازده صمغ عربی در مناطق مختلف سودان متفاوت است. به عنوان مثال، درختان در مزارع تحقیقاتی بازده بالاتری نسبت به مزارع کشاورزی دارند. همچنین، زمان و شدت بهره‌برداری، بارندگی و دما نیز تأثیر قابل توجهی بر بازده صمغ دارند . به عنوان مثال، برخی از گیاهان در شرایط خشک بیشتر صمغ تولید می‌کنند. شرایط رشد گیاهان، آبیاری ،نوع خاک و مدیریت کشاورزی تأثیر زیادی بر کیفیت و کمیت صمغ تولیدی دارند . برای افزایش بازدهی صمغ، کشاورزان معمولاً از تکنیک‌های مختلفی مانند بهبود شرایط آبیاری و استفاده از کودهای مناسب استفاده می‌کنند. کشاورزی ترکیبی (Agroforestry) روشی برای استفاده از زمین است که بر اساس یکپارچه‌سازی برنامه‌ریزی شده درختان با سیستم‌های تولید محصولات کشاورزی و یا دامداری انجام می‌شود. این روش می‌تواند بهره‌وری و پایداری بیشتری نسبت به سایر سیستم‌های استفاده از زمین داشته باشد و پتانسیل ارائه محصولات متنوعی برای تجارت و استفاده خانگی را دارد. به عنوان مثال، در سودان، سیستم‌های کشاورزی ترکیبی آکاسیا سنگال (A. senegal) تأثیر مثبتی بر تولید محصول و بهره‌وری زمین دارند.

خواص شیمیایی صمغ ها:

صمغ‌ها ترکیبات پیچیده‌ای از مواد مختلف، عمدتاً پلی‌ساکاریدها با ساختارهای مختلف هستند. ترکیب پلی‌ساکاریدهای صمغ در گونه‌ها و کشت‌های مختلف متفاوت است و دارای خصوصیات ژنتیکی مشخصی هستند . صمغ‌ها معمولاً شامل ترکیباتی مانند گالاکتورونیک اسید، گلوکز، آرابینوز و دیگر قندها هستند. این ترکیبات بر ویژگی‌های عملکردی صمغ‌ها مانند حلالیت در آب و ویسکوزیته تأثیر می‌گذارند. صمغ‌ها از کربن، هیدروژن، اکسیژن، مقدار کمی مواد معدنی و گاهی کمی نیتروژن تشکیل شده‌اند. ترکیب شیمیایی صمغ‌های اصلی مانند صمغ عربی، صمغ کتیرا و صمغ کارایا پیچیده است و بسته به منبع و سن آن‌ها تغییر می‌کند.

رنگ صمغ ها:

رنگ صمغ‌ها یک پدیده ادراکی هست که به ناظر و شرایط مشاهده بستگی دارد.اما در کل رنگ صمغ‌ها از تقریباً شفاف تا طیف‌های مختلف زرد، کهربایی، نارنجی و قهوه‌ای تیره متغیر است. برخی صمغ‌ها دارای ته‌رنگ صورتی، قرمز یا سبز هستند. رنگ صمغ‌ها عمدتاً به حضور ناخالصی‌ها بستگی دارد که ممکن است به مرور زمان روی درخت ظاهر شوند.

خواص فیزیکی صمغ ها:

رنگ، اندازه، شکل، طعم و بوی صمغ‌ها متنوع است و بر اساس نوع گیاه و شرایط محیطی متفاوت است. ویژگی‌های فیزیکی و ظاهری صمغ‌های طبیعی اهمیت زیادی در تعیین بازارپسندی و استفاده نهایی آن‌ها دارند. این خواص بسته به منابع گیاهی مختلف متفاوت است. تغییرات زیادی در صمغ‌های حاصل از گونه‌های مشابه که در شرایط اقلیمی مختلف رشد کرده‌اند یا حتی از یک گیاه در فصل‌های مختلف جمع‌آوری شده‌اند، وجود دارد. خواص فیزیکی صمغ‌ها همچنین تحت تأثیر سن صمغ، و فرآیندهای پس از جمع‌آوری مانند شستشو، خشک کردن، سفید کردن در آفتاب و دمای نگهداری قرار می‌گیرند.

ارزیابی‌های تجاری:

کیفیت صمغ‌ها از طریق آزمون‌های مختلف فیزیکی و شیمیایی مانند اندازه‌گیری ویسکوزیته، حلالیت در آب، و تحلیل ترکیبات شیمیایی ارزیابی می‌شود. این آزمون‌ها کمک می‌کنند تا کاربردهای مناسب هر نوع صمغ مشخص شود.

تکنیک‌های تجزیه و تحلیل:

روش‌های زیادی برای شناسایی و تجزیه و تحلیل صمغ‌ها توسعه یافته‌اند. یکی از این روش‌ها طیف‌سنجی مادون قرمزinfraRed (IR) است که برای تعیین ترکیبات صمغ‌ها از دهه 1950 استفاده می‌شود. طیف‌سنجی رامان، الکتروفورز مویینگی و تکنیک‌های کروماتوگرافی مانند GC-MS نیز برای شناسایی صمغ‌ها استفاده می‌شوند. این تکنیک‌ها امکان شناسایی دقیق ترکیبات شیمیایی و ساختاری صمغ‌ها را فراهم می‌کنند.

صمغ‌های مهم گیاهی جهان:

۱-صمغ عربی (Acacia Gum):

یکی از مهم‌ترین صمغ‌های تجاری است که معمولاً به نام صمغ آکاسیا شناخته می‌شود. منابع: صمغ عربی از گونه‌های مختلف آکاسیا به ویژه آکاسیا سنگال Acacia senegal و آکاسیا سیال Acacia seyal استخراج می‌شود. ویژگی‌ها: این صمغ به دلیل حلالیت بالا در آب و ویژگی‌های امولسیون‌کننده قوی، پایدارکننده عامل غلیظ‌کننده در صنایع غذایی و نوشیدنی‌ها بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. ترکیب شیمیایی: عمدتاً شامل کمپلکس پروتئین-آرابینوگالاکتان است.- دارای پلی‌ساکاریدها و گلیکوپروتئین‌ها.

کاربردها: یکی از مهم‌ترین صمغ‌های گیاهی مورد استفاده در صنایع غذایی است امولسیون‌کننده در نوشیدنی‌ها، پایدارکننده در محصولات لبنی و تنظیم‌کننده در شیرینی‌ها،آب‌نبات‌ها، و به عنوان عامل غلیظ‌کننده در سس‌ها و چاشنی‌ها سس‌ها ،به عنوان عامل پایدارکننده در تولید نوشیدنی‌های گازدار ، شیرینی‌ها، شکلات‌ها، لوازم آرایشی: به عنوان غلیظ‌کننده و پایدارکننده در لوسیون‌ها و کرم‌ها. و تثبیت‌کننده رنگ در محصولات آرایشی استفاده می‌شود. داروسازی: به دلیل خواص پایدارکنندگی و امولسیفایری خود، در بسیاری از فرمولاسیون‌های دارویی استفاده می‌شود عامل چسبنده و پوششی در قرص‌ها. به عنوان یک ماده امولسیفایر در سوسپانسیون‌های دارویی و به عنوان یک ماده پوشش‌دهنده در قرص‌ها و کپسول‌ها کاربرد دارد. همچنین، به دلیل ویژگی‌های نرم‌کنندگی و محافظتی خود، در تهیه شربت‌ها و داروهای موضعی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد . در طب عامیانه گزارش شده است که به صورت داخلی برای درمان التهاب مخاط روده و از بیرون برای پوشاندن سطوح ملتهب استفاده می شود.

۲-صمغ کتیرا یا تراگاکانت(Tragacanth Gum):

صمغ کتیرا از گونه‌های مختلف استراگالوس، به ویژه Astragalus gummifer استراگالوس گومیفر، به دست می‌آید.این صمغ دارای تاریخچه‌ای طولانی از استفاده در دوران باستان است. به دلیل ویسکوزیته بالا و پایداری در محیط‌های اسیدی و خاصیت غلیظ‌کنندگی ، برای کاربردهای صنعتی مختلف مناسب است. ترکیب شیمیایی: دارای دو جزء اصلی: تراگاکانتین (محلول در آب) و باسورین (قابل تورم در آب ولی نامحلول).

کاربردها: در داروسازی به دلیل خواص چسبندگی و تشکیل ژل در تهیه کپسول‌ها و قرص‌ها و جزئی از قرص‌های مکیدنی و به عنوان یک ماده پایدارکننده در سوسپانسیون‌ها و شربت‌ها و به عنوان یک ماده ژل‌ساز در کرم‌ها و پمادها استفاده می‌شود ، در صنایع غذایی به عنوان غلیظ‌کننده و پایدارکننده در سس‌ها، چاشنی‌ها و شیرینی‌ها استفاده می‌شود.لوازم آرایشی: استفاده در کرم‌ها و لوسیون‌ها به عنوان غلیظ‌کننده.

۳-صمغ‌های هندی و آسیایی:

شامل انواع مختلف صمغ‌ها از شبه قاره هند و آسیا است، از جمله صمغ غاتی و صمغ کارایا. این صمغ‌ها به دلیل خواص منحصر به فرد و استفاده‌های سنتی و مدرن خود اهمیت دارند. منابع: شامل صمغ‌های استخراج شده از گیاهانی مانند ایگل، آلبیزیا، و بائوهنیا هستند.

• صمغ غاتی (Gum Ghatti):

- به دست آمده از Anogeissus latifolia. - به عنوان امولسیون‌کننده، پایدارکننده و عامل غلیظ‌کننده استفاده می‌شود. - کاربردها شامل استفاده در نوشیدنی‌ها، محصولات لبنی و محصولات پختنی است.

• صمغ کارایا (Gum Karaya):

- از Sterculia urens استخراج می‌شود. - به دلیل ظرفیت بالای تورم و ویسکوزیته معروف است. - استفاده در صنعت غذا، داروسازی و به عنوان مسهل در طب سنتی. برای مثال به دلیل خواص امولسیون‌کنندگی و پایداری‌سازی خود، در تولید محصولات لبنی، دسرها، و نوشیدنی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین، می‌تواند به عنوان عامل غلیظ‌کننده در تولید ژله‌ها و مرباها به کار رود. به دلیل خواص حجم‌دهندگی و ژل‌سازی خود، در تهیه داروهای جامد و نیمه‌جامد استفاده می‌شود. این صمغ به عنوان یک ماده حجم‌دهنده در تهیه قرص‌ها و به عنوان یک ماده پایدارکننده در کرم‌ها و پمادها کاربرد دارد.

۴-صمغ‌های دنیای جدید:

صمغ‌های دنیای جدید از گونه‌های مختلفی در آمریکا به دست می‌آیند. اگرچه این صمغ‌ها به اندازه صمغ‌های آکاسیا یا کتیرا به صورت تجاری معروف نیستند، اما کاربردهای محلی قابل توجهی دارند و پتانسیل برای کاربردهای وسیع‌تری دارند.منابع: شامل صمغ‌های استخراج شده از گیاهانی مانند آناکاردیوم و پروسوپیس می‌باشند. گونه‌های کلیدی: Anadenanthera colubrina: صمغی با ویسکوزیته و خواص چسبندگی مشابه صمغ عربی تولید می‌کند. Enterolobium cyclocarpum: صمغی به نام "گومای کائو" تولید می‌کند که به طور سنتی برای درمان برونشیت استفاده می‌شود. این صمغ ها دارای ویژگی‌ها و خواص منحصر به فردی هستند که آن‌ها را برای کاربردهای ویژه مناسب می‌کند. کاربردها: در صنایع غذایی و دارویی به عنوان غلیظ‌کننده، امولسیون‌کننده و پایدارکننده مورد استفاده قرار می‌گیرند. به صورت محلی در طب سنتی و به عنوان چسب استفاده می‌شوند.

تولید و تجارت صمغ‌های گیاهی در بازار جهانی و چالش‌ها:

صمغ عربی:

سودان بیش از 80 تا 90 درصد از بازار جهانی صمغ عربی را تامین می‌کند. پس از سودان نیجریه دومین تولیدکننده و صادرکننده بزرگ این صمغ است. تولید سالانه سودان در حدود 40,000 تا 50,000 تن برآورد شده است. اروپا و ایالات متحده بزرگترین واردکنندگان صمغ عربی هستند. قیمت صمغ عربی حدود 1500 دلار در هر تن است.

صمغ کتیرا:

ایران بزرگترین تولیدکننده صمغ کتیرا در جهان است. بازار جهانی این صمغ حدود 500 تن در سال تخمین زده می‌شود. قیمت این صمغ بین 3000 تا 22,000 دلار در هر تن بسته به کیفیت متغیر است .

صمغ کارایا:

هند بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده صمغ کارایا است. صادرات سالانه صمغ این کشور در حدود 4,000 تا 6,000 تن است. سنگال بزرگترین تولیدکننده آفریقایی این صمغ است و سالانه حدود 1,000 تن صادر می‌کند. قیمت صمغ کارایا هندی بین 2250 دلار تا 6000 دلار در هر تن متغیر است.

صمغ بادام هندی :

که از Anacardium occidentale ، درختی معروف به نام بادام هندی استخراج می شود. میانگین تولید صمغ بادام هندی در هر درخت در برزیل 700 گرم است و تولید سالانه بالقوه آن حدود 50000 تن است. بادام هندی درختی روستایی است که در کشورهای گرمسیری مانند برزیل، بیشتر در مناطق شمالی و شمال شرقی مانند پیائو، سئارا و ریو گراند دو نورته یافت می شود. کاربردهای متعددی شامل استفاده سنتی، مانند غلیظ کننده یا امولسیفایر است و کاربردهای برجسته حتی در صنایع غذایی و صنعت داروسازی، این پلیمر زیستی همه کاره و طبیعی اخیراً در صنایع داروسازی و صنایع غذایی استفاده شده است. یک پلی ساکارید آبدوست و شاخه دار با جرم مولکولی بالا است که خواص آن بررسی شده است . استفاده از صمغ بادام هندی (CG) در زمینه داروسازی در حال افزایش است. مزایای استفاده از CG به هزینه کم و پایداری آنها وتأثیرات زیست محیطی کمتری که دارند مربوط می شود. علاوه بر این، مشخص شده است که خواص فیزیکوشیمیایی CG مشابه صمغ عربی است.

چالش ها:

۱-چالش‌های آب و هوایی و سیاسی: تولید و عرضه صمغ‌های گیاهی تحت تاثیر شرایط آب و هوایی و عوامل سیاسی قرار می‌گیرد. به عنوان مثال، نوسانات قیمت ناشی از این عوامل می‌تواند تجارت صمغ‌ها را پیچیده کند.

۲-رقابت بین‌المللی: کشورهای مختلف برای سهم بیشتر در بازار جهانی رقابت می‌کنند. این رقابت منجر به توسعه تکنولوژی‌های جدید برای افزایش بهره‌وری و کیفیت تولید شده است.

۳-تقاضای رو به رشد: با افزایش تقاضا برای محصولات طبیعی در صنایع مختلف، از جمله غذا، داروسازی و آرایشی، تقاضا برای صمغ‌های گیاهی نیز افزایش یافته است. این موضوع باعث شده که تولیدکنندگان به دنبال راه‌های نوآورانه برای افزایش تولید و بهره‌وری باشند .

نتیجه‌گیری:

صمغ‌های طبیعی به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد خود در صنایع مختلف کاربرد دارند. درک ترکیب شیمیایی و خواص عملکردی این صمغ‌ها به تأکید بر اهمیت آن‌ها در صنایع مختلف از جمله غذا، داروسازی و لوازم آرایشی کمک می‌کند. صمغ‌های گیاهی می‌توانند به بهبود بافت، پایداری، و ماندگاری محصولات غذایی کمک کنند و نقش مهمی در بهبود کیفیت محصولات غذایی ایفا کنند. صمغ‌های گیاهی به دلیل خواص منحصربه‌فرد خود، دارای کاربردهای گسترده‌ای در صنعت داروسازی هستند. این مواد می‌توانند به بهبود پایداری، افزایش زمان انتشار دارو، و بهبود خواص فیزیکی و شیمیایی محصولات دارویی کمک کنند. بنابراین، استفاده از صمغ‌های گیاهی در فرمولاسیون‌های دارویی می‌تواند به بهبود کیفیت و اثربخشی محصولات دارویی منجر شود. فرآیند تولید صمغ در گیاهان به عنوان یک پاسخ به استرس‌های محیطی در نظر گرفته می‌شود. عوامل استرس زا: شامل آسیب‌های مکانیکی، عفونت‌ها، و تنش‌های محیطی است که تولید اتیلن و گاموز را تحریک می‌کنند. در برخی درختان میوه، گام‌زایی به عنوان یک مکانیسم دفاعی در برابر حشرات و بیماری‌ها عمل می‌کند و معمولا در شرایط نامطلوب محیطی تولید می‌شوند. بازده صمغ به شرایط اقلیمی، مدیریت و نوع درخت بستگی دارد و مسائل کشاورزی و محیطی نیز بر تولید صمغ تأثیرگذار هستند. صمغ‌های گیاهی نقش مهمی در اقتصاد جهانی ایفا می‌کنند. تولید و تجارت این صمغ‌ها به دلیل شرایط آب و هوایی و سیاسی و همچنین رقابت بین‌المللی با چالش‌هایی مواجه است. با این حال، با توجه به تقاضای رو به رشد برای محصولات طبیعی، انتظار می‌رود که بازار صمغ‌های گیاهی همچنان در حال توسعه و رشد باشد.

منابع: