پرش به محتوا

پیش‌نویس:الفبای لری

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

حروف الفبای زبان لری:گ،ک،کٛ،چ،ج،ح،خ،ه،ع،غ،ڤ،ق،ص،ض،پ،م،ن،ݩ،ت،ث،ا،ل،لٛ،ب،ؽ،ی،ئ،س،ش،ۊ،ۋ،و،ۉ،ۏ،د،ذ،ڌ،ر،ز،ژ،ط،ظ در الفبای لری، 42 واج هست که 29 تا از آن‌ها، با واج‌های فارسی، یکسان است ولی 9 واج دیگر، در فارسی معیار، کاربردی ندارند. سه صامت‌ ř / / ، / / ŋ و / ľ / در فارسی کاربرد ندارند. واج / ř / در فارسی هست ولی در تقابل با / r / تمایز معنایی ایجاد نمی‌کند؛ یعنی / ř/ و / r / یک واج هستند ولی در گویش لری، هر یک از این واج‌ها، در جای خود به کار می‌روند.


واج / ľ / نیز در تقابل با واج / l / قرار می‌گیرد و تمایز معنایی ایجاد می‌کند. شش مصوت ä / /، / ā /، / ê /، / ē /، / / ö و / ō / نیز شناسایی شدند که در زبان فارسی، به‌کارنمی‌روند. با بررسی این مصوت‌ها، روشن شد که «کشش» که در زبان فارسی، اعتباری ندارد، در گویش لری، معتبر است؛ چون / ä / کشیده‌ی /â/ است و / ā / کشیده‌ی / a / و / ē / کشیده‌ی / e / است. صدای / ê/ در زبان‌های ایرانی باستان کاربرد داشته و اکنون در گویش‌های محلی، باقی مانده است. در بررسی «تکیه» در گویش لری، روشن شد که تکیه‌ی برخی از ساخت‌های فعلی، با ساخت فعل در زبان فارسی، متفاوت است.

ݩ در زبان لری ناخوانا هست،مثال:لٛۏرسووݩ(لرستان) ؽ در زبان‌لری تقریباصدای ِ میدهد،مثال:هؽسی(هستی) حروف(ڤ،ۋ)در زبان لری یک صدا بین حروف (و،ف) هستند،مثال:زڤوݩ(زبان)،صحۋت(صحبت). ئ در زبان لری تقریبا مثل ع یا ا هست،مثال:ئه‌شکفت(غار) که به صورت اٛشکفت هم نوشته میشه در زبان لری اٛ همان (اِ) هست و...

افعال لری

[ویرایش]

الف)در زبان لری، روشن شد که تکیه‌ی برخی از ساخت‌های فعلی، با ساخت فعل در زبان فارسی، متفاوت است. ساخت فعل در این گویش با فارسی، ناهمگون است؛ ساخت «آینده» به شیوه‌ی زبان فارسی در فعل لری نیست ولی دو ساخت ویژه، برای آینده دارد.

ب) ماضی نقلی با نشانه‌ی / a / در پایان فعل نشان داده می‌شود.

پ) فعل مجهول، به شیوه‌ی زبان فارسی، در گویش لری نیست. ت) نشانه‌ی مصدری، در این گویش / e / است. ث) فعل‌های باقاعده، در هفت گروه، دسته بندی شدند و نشانه‌ی «ماضی» در آن‌ها شناسایی شد.

ج) با آن که ساخت اسم و صفت، همانند زبان فارسی است ولی هنگام ساخته شدن گروه اسمی، در ترکیب‌های «وصفی» و «اضافی»، هنگامی که آخرین حرف موصوف یا مضاف، مصوت باشد، نقش‌نمای اضافه، از میان می‌رود.

چ) نشانه‌ی صفت مفعولی در گویش لری / a /  است.

ح) نقش‌نمای مفعولی در گویش لری / e/ است.

خ) مهم‌ترین واج میانجی شناسایی شده، / n /  است.

د) در گویش لری تنها یک ضمیر مشترک/xo / (خود) به کار می‌رود و آن هم بیش‌تر با ضمیرهای پیوسته، همراه است.

ذ) ضمیرهای شخصی جدا در گویش لری در جدول زیر آمده‌اند:

من me ما ema
تو to شما sema
او u ایشان veno/uno