پرش به محتوا

پهله

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
موقعیت جبال در نقشه ایران در عصر خلفای عباسی برگرفته از کتاب جغرافیای شتر تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی
ناحیه جبال یا عراق عجم (نارنجی)

پهله یا پهلو نام سرزمینی وسیع در باختر ایران بوده‌است که بیشتر شهرها و نواحی زاگرس فعلی را فرا می‌گرفته‌است.[۱] ایالت پهله در زمان ساسانیان به این نام نهاده شده و پهلوی، به مردم، زبان و خط مربوط به پهله اشاره می‌کند.[۲] نام پهله پس از حمله تازیان به ایران به «جبال» و بعدها «کوهستان» تغییر یافته‌است.[نیازمند منبع]

از اواخر دورهٔ اشکانی به بعد، سرزمین‌هایی ماد باستان «پهله» نامیده شد.[۳]


مردمان امروزه پهله از مردمان از طوایف لرهای فیلی ( لک _ ثلاثی _ زند _ مینجایی)[نیازمند منبع]

مناطق و نواحی

[ویرایش]

ماه نهاوند بخشی از سرزمین بزرگ پهله در باختر و مرکز ایران بوده‌است که بعدها به ماه بصره نیز شهرت یافته‌است. ابن الندیم از قول عبداﷲ بن المقفع آورده‌است که ماه پهله یکی از پنج ناحیه پهله (فهله) است (یادداشت‌های دهخدا[۴]). بروجرد و نهاوند دو قصبه یا نقطه شهری ماه پهله بوده‌اند.[۵][۶]

زبان

[ویرایش]
  • کهن‌ترین منبع دربارهٔ زبان پهله قول ابن مقفع (۱۴۲ه‍.ق/۷۵۹م) است که در الفهرست نقل شده است. عبدالله بن مقفع گفته‌است:

زبان پهلوی منسوب به پهله است و این، نام پنج ولایت است که عبارتند از اصفهان و ری و همدان و ماه نهاوند و آذربایجان.

یکی از زبان‌های ایران پهلوی است و همین زبان است که پادشاهان در مجالس خود به‌آن سخن می‌گفتند و آن منسوب است به پهله و پهله نامی است که به پنج شهر اصفهان، ری، همدان، ماه نهاوند و آذربایجان داده شده است.

جستارهای وابسته

[ویرایش]

پانویس

[ویرایش]
  1. «جبال (۱) (جمع جَبَل) یا کورة جَبَل یا قُهِستان یا قوهستان (معرّب کوهستان) یا بلاد جبال». دانشنامه جهان اسلام. دریافت‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۱۱.
  2. «پَهلَوی». دانشنامه جهان اسلام. دریافت‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۱۱.
  3. Henning, Walter B. (1958). Mitteliranisch, in HO I, IV, 1 (به آلمانی). Leiden. p. 95.
  4. علی‌اکبر دهخدا و دیگران، «ماه نهاوند» در لغت‌نامهٔ دهخدا (بازبینی شده در ۱۵ شهریور ۱۳۹۱.).
  5. حزین بروجردی، حسین (۱۳۸۰). ذکره حزین: دورنمایی از شهرستان بروجرد. مجمع متوسلین به آل محمد (ص).
  6. «بروجرد». دانشنامه جهان اسلام (نقل قول از ابن مقفع). تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی= را بررسی کنید (کمک); پارامتر |پیوند= ناموجود یا خالی (کمک); پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)