ویکی‌پدیا:پروپاگاندا

برای سیاست ویکی‌پدیا پیرامون افزودن پروپاگاندا به صفحه‌های ویکی‌پدیا، وپ:منبر را ببینید.

پروپاگاندا نوعی از تعامل است که با هدف اثرگذاری بر نگرش یک جامعه نسبت به یک علت یا موقعیت انجام می‌شود. گنجاندن رسانه‌های تبلیغاتی به عنوان منابع اطلاعاتی ممکن است برای ویکی‌پدیا مشکل‌ساز باشد. برای مطالعه پیرامون تلاش برای استفاده از خود ویکی‌پدیا به‌عنوان رسانه‌ای برای نشر پروپاگاندا، ویکی‌پدیا:اکتیویسم را ببینید.

بررسی اجمالی

دولت‌های استبدادی روابط پرتنشی با مطبوعات دارند و معمولاً سعی می‌کنند محدودیت‌هایی برای آن‌ها قائل شوند. مطبوعات ایدئال برای چنین حکومتی، مطبوعاتی هستند که فقط خبرهای خوش بدهند و رویدادهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی را به‌شکلی مثبت توصیف کنند. رهبر ملی (که ممکن است آن را با نام برادر بزرگ بشناسیم) منوط به یک کیش شخصیت است. او را معصوم و با حمایت مطلق و کامل مردم معرفی می‌کنند. افرادی که مخالف برادر بزرگ هستند، در عوض به شیوه‌هایی بسیار منفی، و حتی تا حد افترا زدن به آن‌ها، توصیف می‌شوند. اخبار بد، یا پنهان می‌شوند یا تحریف می‌شوند و معمولاً انجمن برادری را به‌خاطر آن‌ها مقصر می‌دانند. این مطبوعات متشکل از مطبوعات معمولی است که به‌دلیل محدودیت در فعالیت‌های خود، یا توسط مطبوعات آشکارا تحت حمایت دولت، مجبور به ایفای این نقش شده‌اند. در دولت‌های مستبد موفق، مطبوعات آزاد وجود ندارند و این مطبوعات حامی دولت، تنها مطبوعاتِ در دسترس برای مردم هستند.

وقتی دربارهٔ حکومت‌های استبدادی پیشین صحبت می‌کنیم، این موضوع برای ویکی‌پدیا مشکلی نیست، زیرا مطبوعات نشر دهندهٔ پروپاگاندا معمولاً در کنار رژیمی قرار می‌گیرند که آن را ترویج می‌کنند. این رسانه‌ها یا توسط دولت جدید بسته می‌شوند، یا از فعالیت دست می‌کشند، یا سعی می‌کنند با تغییر خط مشی تحریریهٔ خود، مطابق با دوران جدید، معیارهای خود را از نو طراحی کنند. در چنین مواردی، منابع ما برای صحبت دربارهٔ رژیم، آن دست از کتب تاریخی خواهند بود که هم برادر بزرگ و هم شبکهٔ پروپاگاندای او را به‌عنوان موضوعاتی تاریخی و با لحنی خنثی، که مورد نظر ویکی‌پدیا است، در نظر می‌گیرند. البته، مورخان باید بین آنچه در اسناد آن زمان گفته شده‌است، و آنچه در واقع اتفاق افتاده‌است (به‌معنای فیلتر کردن تمجیدها و افتراهای موجود در پروپاگاندا)، دست و پنجه نرم کنند؛ اما خوشبختانه انجام این کار وظیفهٔ آنهاست، نه وظیفهٔ ما.

حقایق و دیدگاه‌ها

مشکل زمانی بروز می‌کند که از حکومت‌های مستبد کنونی صحبت می‌کنیم. این یک رسانه ناشر پروپاگاندا هست یا خیر، به‌دلیل تعریفی که چنین رسانه‌ای دارد، در تضاد با مشهور بودن آن رسانه به بررسی حقایق و دقت در نشر محتوا است که در روزنامه‌نگاری یک پیش‌نیاز الزامی است. این نوع مطبوعات یک منبع مشکوک است و نباید برای منبع‌دهی حقایق در محتوای ویکی‌پدیا استفاده شود. ممکن است برای گزارش کردن آنچه این مطبوعات می‌گویند از چنین منبعی استفاده شود، اما باید با دقت و بدون تکرار افتراهای مطرح‌شده علیه انجمن برادری استفاده شود. برای این که بدانید از کدام منابع می‌توانید استفاده کنید، ممکن است استفاده از منابع کشورهای دیگر ایدهٔ بهتری باشد، که ممکن است وقایع را به روشی حرفه‌ای و بدون ترس از تلافی گزارش کنند.

ادعاهای بزرگ

یک برادر بزرگ، که ولخرج هم هست، ممکن است چیزهایی کاملاً عجیب و غریب بگوید، مانند این ادعا که دو بعلاوهٔ دو برابر با پنج است. رسانه‌های ناشر پروپاگاندا البته این ادعا را تکرار می‌کنند و آن را صحیح می‌دانند. اگر چنین باشد، ما نباید به آن وزن ناروا بدهیم. دو بعلاوهٔ دو برابر با چهار است و دیگر هیچ. ما نمی‌توانیم بگوییم که «دو بعلاوهٔ دو برابر با چهار است، اما برادر بزرگ ادعا می‌کند که برابر با پنج است». ما همچنین نمی‌توانیم آن را در مقاله‌اش گزارش کنیم که گویی او چیزی موثق گفته‌است: نظریه‌های حاشیه‌ای را باید به وضوح به همان صورت توصیف کرد. البته، اگر ادعای عجیب و غریب به اندازهٔ کافی قابل توجه نباشد، می‌توان به‌سادگی آن را نادیده گرفت. به‌یاد داشته باشید که ویکی‌پدیا مجموعه‌ای از اطلاعات درهم و برهم نیست و ما قرار نیست همهٔ چیزهایی را که کسی گفته‌است، گزارش کنیم.

این را به عنوان یک قاعدهٔ سرانگشتی در ذهن داشته‌باشید که ادعاهایی که باید با دقت مورد بررسی قرار گیرند، مواردی هستند که دربرگیرندهٔ حوزه‌های موضوعی فراتر از محدودهٔ عمل یک دولتمردِ صرف می‌شود. اگر یک برادر بزرگ چیزی را به گونه‌ای توضیح دهد که دانش تثبیت‌شده دربارهٔ یک موضوع خاص را به چالش بکشد، باید به‌عنوان نظر نظریه‌پرداز توطئه‌ای تلقی شود که ایده‌ای عجیب را در یک کتاب نوشته‌است. به‌یاد داشته باشید که اعتبار یک منبع به تخصص در موضوع مرتبط است و اکثر دولتمردان به‌تنهایی دانشگاهی نیستند.

همچنین به ادعاهای مربوط به توطئه یا کودتای نرم علیه حکومت دقت کنید. این ادعاها معمولاً فقط داستان‌های ساختگی هستند که برای توجیه اقدامات استبدادی یا توضیح مشکلات و ربط دادن آن‌ها به اقدامات عمدی از سوی دیگران ایجاد می‌شوند. آیا برادر بزرگ مدرکی واقعی برای آن توطئه‌ها ارائه کرده‌است؟ آیا محکومیت رسمی وجود دارد؟ در این صورت، اگر فقط لفاظی در رسانه‌ها دیده می‌شود، این توطئه‌ها فقط یک ادعا هستند. در نظر داشته‌باشید که توطئه، جرم است و نباید به‌سادگی این گزارش را نشر داد که یک فرد زنده به ارتکاب جرمی متهم شده‌است. وپ:متهم را ببینید.

محدودهٔ تحت پوشش

البته که هر چیزی را باید با توجه به زمینهٔ آن و به‌صورت موردی مد نظر قرار داد. روزنامه‌ای که برای حفظ استقلال و انطباق خود با استانداردهای بالای روزنامه‌نگاری باکیفیت تلاش می‌کند، علی‌رغم وجود دولت ملی، همچنان ممکن است منبعی قابل اعتماد باشد. رسانه‌های ناشر پروپاگاندا ممکن است به‌عنوان منابعی برای موضوعات دیگر و غیر مرتبط با سیاست نظیر فرهنگ عامه، قابل قبول و قابل استناد باشند.