ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا دیوانسالاری است
 | این صفحه حاوی یک انشا است. این انشا شامل توضیحات و توصیه‌های یک یا چند مشارکت‌کنندهٔ ویکی‌پدیا است. انشاها جزو مقاله‌های دانشنامه یا سیاست‌ها یا رهنمودهای ویکی‌پدیا نیستند؛ چرا که به‌طور کامل توسط جامعه مورد بررسی قرار نگرفته‌اند. بعضی از انشاها هنجارهای متداول را بیان می‌کنند؛ در حالی که سایر انشاها فقط دربردارندهٔ دیدگاه‌های اقلیت هستند. |
ویکی‌پدیا دیوانسالاری نیست (ادعای ویکی‌پدیا).
دیوانسالاری چیست؟
[ویرایش]نخستین سرنخ ما برای فهم درستی یا نادرستی این گزاره، معنی واژه «دیوانسالاری» است:
دیوانسالاری ساختار و مجموعه قواعدی است که معمولاً در سازمان‌ها و دولت‌های بزرگ برای کنترل فعالیت‌ها، به‌کار می‌رود. بر خلاف ادهاکراسی، این ساختار بر اساس رویه‌هایی ایجاد شده که بیشتر یا تمام فعالیت‌های سازمان، تقسیم قدرت رسمی، سران مجموعه و روابط را کاملاً مشخص می‌کنند. تفاسیر مختلف موجود از سیاست‌ها، ممکن است به ایجاد جو غیررسمی بینجامد.
تا ۱۲ تیر ۱۳۹۸، ویکی‌پدیای فارسی ۶۱ رهنمود و ۶۷ سیاست دارد که در رده:رهنمودهای ویکی‌پدیا و رده:سیاست‌های ویکی‌پدیا در دسترس هستند.
«ویکی‌پدیا دادگاه تمرینی نیست و قواعد هدفش نیستند.»
[ویرایش]عنوان بخش در وپ:دیوانسالاری آمده‌است.
این جمله، عدم‌دیوان‌سالاری در ویکی‌پدیا را اثبات نمی‌کند. استفاده از این جمله به‌عنوان اثبات نوعی مغالطه ساختاری است؛ چرا که اصلاً مشخص نمی‌کند چرا ویکی‌پدیا دیوانسالاری هست/نیست. می‌توانید به‌جای این جمله بنویسید «ویکی‌پدیا چینچیلا نیست و به‌خاطر داشتن پر نرم معروف نشده» و، از لحاظ اثبات عدم دیوانسالاری در ویکی‌پدیا، فرقی با جمله قبلی ندارد.
برای واضح‌تر شدن بحث، توجه کنید که یک خدمت عمومی با هدف دیوانسالاری به‌وجود نمی‌آید. هدف خدمات عمومی بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، برابری، رایگان‌بودن، تقدم، تداوم و سازگاری است. البته خدمات عمومی هم خیلی وقت‌ها یک دیوانسالاری است.
اما داشتن یک جایگاه ویژه در اینجا شما را از هیچ‌کس دیگری برتر نمی‌سازد!
[ویرایش]آیا شما باور دارید که قضات با تمام مردان و زنان اطرافشان برابرند؟ به‌عنوان انسان، آن‌ها قاعدتاً حقوق یکسانی دارند و تحت قوانین یکسانی قرار می‌گیرند؛ اما برای انجام نقشی که دیگران قادر به انجامش نیستند، به قدرت‌های ویژه‌ای دست یافته‌اند. این شما را یاد کسی نمی‌اندازد؟ این وضعیت، به یک نفر وضعیت برتری می‌دهد؛ چه عمداً و چه نه.
آیا می‌توانید یک نماینده مجلس شورای اسلامی را یک فرد عادی خطاب کنید؟ خیر. آن‌ها وضعیت اجتماعی بالاتر از دیگر افراد دارند؛ چرا که برای داشتن مسئولیت‌های بزرگ‌تری انتخاب شده‌اند؛ تقریباً مثل ویکی‌بدان و هیئت نظارت. در حقیقت، جیمی ویلز هیئت داوری را به مجلس بریتانیا و خودش را به ملکه حاکم تشبیه کرده‌است! چی؟ چی؟ نمی‌دانستید؟ کمی چای؟
برای این که کمی موضوع را بازتر کنیم، بیایید نگاهی به توضیحات گروه کاربری «بنیان‌گذاران» بیندازیم که، در حال حاضر، فقط یک عضو (جیمبو ویلز) را دارد:
گروه «بنیان‌گذار» توسط توسعه‌دهنده تیم استارلینگ در ویکی‌پدیای انگلیسی قرار داده شد تا گروهی مختص به جیمی ویلز، هم‌بنیان‌گذار ویکی‌پدیا، باشد. در گذشته، عضو این گروه می‌توانست اختیارات گروه‌های کاربری را تغییر داده و دسترسی‌های مدیریتی را اعطا کند (ویلز در آن زمان یک ویکی‌بد بود). در حال حاضر، این دسترسی بیشتر شامل موارد نظارتی (همچون مشاهده سیاهه بازرسی کاربر، سیاهه پنهان‌گری و نسخه‌های حذف‌شده/پنهان‌شده) است و جیمی ویلز هم دیگر دسترسی ویکی‌بدی ندارد. همین موارد باعث شده که این دسترسی از گذشته تا کنون نوعی دسترسی نمادین باشد.
هر وقت من دسترسی‌های نمادین را می‌شنوم، نمی‌توانم به چیزی جز بازی زندگی فکر کنم؛ جایی که شما می‌توانید برای گرفتن دسترسی‌های نمادین، مثل «جت شخصی» یا «رولز رویس»، امتیاز جمع کنید.
آیا بد است؟
[ویرایش]شاید. اجماع‌های متفاوتی بر سر مفید بودن دیوانسالاری ایجادشده در ویکی‌پدیا وجود دارد. این انشا نمی‌خواهد خوب/بد بودن دیوانسالاری در ویکی‌پدیا را معرفی کند؛ فقط قصد دارد دیوان‌سالارنه بودن/نبودن ویکی‌پدیا را مشخص کند. همان‌طور که می‌بینیم، هست؛ پس خودتان را گول نزنید.