ویکی‌پدیا:تحقیق دست‌اول ممنوع
 | این صفحه یکی از سیاست‌های ویکی‌پدیای فارسی است. این سیاست در نزد عدهٔ زیادی از ویرایشگران مقبولیت دارد و تفاهم بر آن است که همهٔ کاربران ملزم به پیروی از آن‌اند. قبل از انجام هر گونه تغییری در این صفحه، بایستی بر روی آن اجماع شده باشد. |
 | این صفحه در یک نگاه:
|
| سیاست‌های اصلی محتوایی |
|---|
| سایر سیاست‌های محتوایی |
ویکی‌پدیا تحقیق یا تفکرات دست‌اول را انتشار نمی‌دهد این شامل موارد زیر می‌شود: حقایقی که هنوز چاپ نشده‌اند، استدلال‌ها، گمانه‌زنی‌ها، ایده‌ها، هرگونه تحلیل به‌چاپ‌نرسیده از داده‌های خام، و همچنین کنار هم گذاشتن مطالب چاپ‌شده به گونه‌ای که در کنار همدیگر دیدگاه خاصی را پیش برده که هیچ‌کدام از آن منابع به‌تنهایی و به‌وضوح از آن دیدگاه حمایت نکنند. به عبارت دیگر، ویکی‌پدیا محلی برای چاپ نظرها، تجربیات، یا استدلال‌های شما نیست. نقل از منابع و اجتناب از تحقیق دست‌اول پیوندی ناگسستنی با هم دارند: برای نشان دادن اینکه شما مشغول انجام تحقیق دست‌اول نیستید، باید مطلبتان را به منابع معتبری ارجاع دهید که مستقیماً دربارهٔ موضوع مورد بحث صحبت بکنند و مستقیماً و بدون ابهام اطلاعات ارائه‌شده در مقاله را آنگونه که نوشته شده است تأیید کنند.
ویکی‌پدیا:تحقیق دست‌اول ممنوع یکی از سه سیاست محتواییِ اصلیِ ویکی‌پدیا است. دو سیاست دیگر ویکی‌پدیا:دیدگاه بی‌طرف و ویکی‌پدیا:تأییدپذیری‌اند. این سه سیاست به کمک هم نوع و کیفیت مطالب قابل‌قبول در فضای نام اصلی را مشخص می‌کنند؛ بنابراین، آنها را نباید جدا از یکدیگر بررسی و تفسیر کرد. ویراستاران باید سعی کنند که خود را با هر سهٔ آنها آشنا کنند. این سه سیاست غیرقابل مناقشه و تغییرند؛ یعنی اجماع کاربران یا هیچ سیاست دیگری نمی‌تواند آنها را تحت‌الشعاع قرار دهد یا برتر از آنها بنشیند.
تحقیق دست‌اول چیست
تحقیق دست‌اول اصطلاحی کاربردی در ویکی‌پدیا است و به مطالبی در مقاله‌ها که هنوز توسط مراجع نامدار و معتبر منتشر نشده اشاره می‌کند. در اینجا یعنی نظریه‌ها، داده‌ها، دعاوی، مفاهیم و استدلال‌ها و دیدگاه‌های منتشر نشده یا هر تفسیر، واکاوی یا تولید جدیدی از داده‌ها، بیانات، مفاهیم و استدلال‌هایی که به قول یکی از بنیانگذاران ویکی‌پدیا، جیمبو ویلز، به معنی «بازخوانی‌ای نوین یا تفسیر تاریخی جدیدی» است. تحقیق دست‌اول همچنین شامل اصطلاح‌سازی‌های چاپ‌نشده و هرگونه تحلیل یا ترکیب مطالب چاپ‌شده به نحوی که به نظر آید که در راستای پیشبرد موضع خاصی‌است، می‌شود. مطالبی که به مقاله‌ها افزوده می‌شود باید مستقیماً و واضحاً توسط مراجع یاد شده در مقاله تأیید شود.
نکته: استفاده از منبع اولیه الزاماً به معنی تحقیق دست اول نیست.
منابع
تحقیقی که شامل جمع‌آوری و مرتب کردن مطالب از منابع موجود است، در صورتی که با سیاست‌های ویکی‌پدیا سازگار باشد، تشویق می‌شود؛ به این کار «تحقیق بر پایه منابع» گفته می‌شود، و جهت نوشتن یک دانشنامه ضروری است؛ ولی مواظب باشید که فرای آنچه در منابع آمده را ذکر نکنید، یا آنها را از طُرُقی که مقصود منبع نبوده به یکدیگر مرتبط نکنید. نقل مطالب بدون توجه به محتوای کلی آن نیز مجاز نیست. به‌صورت خلاصه، به آنچه منابع گفته‌اند بچسبید.
اگر در مورد موضوعی، هیچ منبع معتبر شخص سومی موجود نیست، ویکی‌پدیا نباید در آن مورد مقاله‌ای داشته باشد.
منابع معتبر
هر مطلبی که به چالش کشیده شود، یا احتمال به چالش کشیده شدن آن باشد، لازم است که توسط یک منبع معتبر حمایت شود. مطالبی که برای آنها منبع معتبر نتوان یافت تحقیق دست اول به حساب می‌آیند. تنها راهی که می‌توانید نشان دهید که ویرایش شما تحقیق دست اول نیست ارائهٔ منبع چاپ‌شده معتبری است که شامل مطالب یکسان است. حتی اگر مطالب شما منابع خوبی داشته باشند، اگر آنها را به گونه‌ای استفاده کنید که مستقیماً و بدون ابهام آنچه به آنها نسبت می‌دهید را ذکر نکرده باشند، نوشته شما تحقیق دست اول به حساب می‌آید.
منابع اطمینان‌پذیر منابع معتبر چاپ‌شده‌ای هستند که فرایند قابل اطمینانی را برای چاپ طی کرده‌اند. معمولاً نویسندگانشان معتمد تلقی می‌شوند و در زمینهٔ مورد بحث صاحب صلاحیتند. میزان اطمینان‌پذیری یک منبع بستگی به شرایط دارد. آنچه در مبحثی قابل اطمینان است، ممکن است در مبحثی دیگر چنین نباشد. به‌طور کلی معتمدترین منابع ژورنال‌های دارای بازبینی دقیق مطالب،[۱] کتاب‌های چاپ شده توسط انتشارات دانشگاهی، روزنامه‌های معروف کثیرالانتشار، مجله‌ها و ژورنال‌های چاپ ناشران، معتبرند. چیزی که میان همهٔ اینها مشترک است، فرایندی است که مطلب از زمان نوشته شدن تا تأیید برای چاپ طی می‌کند. به عنوان یک قاعدهٔ سرانگشتی هرچقدر تعداد افرادی که در بررسی واقعیت‌ها و امور حقوقی و قضایی و تدقیق در نوشتارها دخیلند بیشتر باشد منبع معتبرتر است. مطالبی که خود چاپ کرده‌اند معمولاً قابل‌اطمینان به حساب نمی‌آیند. لیکن استثناءهایی هم وجود دارد که آنها را می‌توانید در این بخش بیابید. هر مطلب بدون منبعی را می‌توان حذف کرد و در زندگی‌نامه‌های زندگان هر مطلب ستیزه‌جویانهٔ بی‌منبع یا با ارجاع ضعیف باید بلافاصله حذف شود.
استفاده از منابع
جملات یک مقاله باید به منابع اثبات‌پذیر ارجاع داده شده باشد. جملات مقالات ویکی‌پدیا عموماً نباید بر بخش‌هایی از منبع که ناواضح، متناقض یا بر اشارات گذرا آن بنا شود. اگر بخشی از منبع به چند طریق خوانده یا تفسیر می‌شود، یا باید منبع دقیقاً ذکر شود، یا اینکه از آن اجتناب شود. زمانی که بحثی طولانی در یک منبع را خلاصه می‌کنید، آن خلاصه باید بازتاب دهنده خلاصه نویسنده باشد. استنتاج‌هایی که دقیقاً در متن به آنها اشاره نشده یا به‌صورت واضحی بیان نشده‌اند، مستقل از اینکه منبع چه باشد، باید اجتناب شود. بسیار مهم است که از منابعی استفاده کنید که به موضوع مورد بحث مربوط باشند، و هنگام بازنویسی به معنی جملات آنگونه که در داخل متن و در کنار جملات دیگر معنی می‌دهند، توجه کنید.
ترکیب چاپ‌نشدهٔ مطالب چاپ‌شده
کنار هم گذاشتن و ترکیب زمانی اتفاق می‌افتد که یک ویرایشگر منابع مختلف را بگونه‌ای کنار هم قرار می‌دهد که به نتیجه‌ای جدید که در هیچ‌کدام از منابع نیامده است می‌رسد. به‌طور مشابه از ترکیب کردن بخش‌های مختلف یک منبع برای رسیدن به نتیجه‌ای که در آن منبع نیامده است پرهیز کنید. حتی اگر مطالب توسط منابع معتبر چاپ شده باشند، نباید بگونه‌ای در کنار هم چیده شوند که باعث ایجاد تحقیق دست اول شود. به عنوان مثال تحقیق دست اول هنگامی که منابع به صورت واضح به نتیجه یکسانی نرسیده باشند، یا اینکه به موضوع مقاله مربوط نباشند اتفاق می‌افتد. خلاصه کردن منابع بدون تغییر معنی آن تحقیق دست اول نیست، بلکه ویرایشگری خوب است. بهترین روش نوشتن مقالات در ویکی‌پدیا این است که اطلاعات را از منابع معتبر جمع کرده و آنها را از زبان خودمان بازنویسی کنیم، ولی باید به قصد اولیه نویسندگان وفادار ماند، و هر ادعا را به منبعی که به صورت آشکار آن ادعا را می‌کند نسبت داد.
ویراستاران معمولاً به اشتباه فکر می‌کنند که اگر الف یک منبع موثق چاپ‌شده باشد و ب هم یک منبع موثق چاپ‌شده باشد، آنگاه می‌توان این دو را ترکیب کرده و موضع پ را پیش برد؛ ولی باید توجه داشت که این مثالی از ترکیب چاپ‌نشدهٔ مطالب چاپ‌شده به منظور پیشبرد یک دیدگاه خاص است و تحقیق دست‌اول به حساب می‌آید. «الف و ب پس آنگاه پ» تنها هنگامی قابل قبول است که یک منبع موثق چاپ‌شده این استدلال را در مورد موضوع مقاله به کار برده باشد.
به عنوان مثال، فرض کنید مقاله‌ای چنین بیان می‌کند:
بگفته احمد، علی با کپی کردن منابع از کتاب دیگری مرتکب دستبرد فکری شده است. علی این اتهام را رد کرده، و می‌گوید که استفاده از کتب دیگر جهت یافتن منابع جدید در بین محققین رسمی پذیرفته شده می‌باشد.
تا اینجا مشکلی نیست. حال فرض کنید شخص دیگری بعد از دو جمله بالا مطلب زیر را اضافه کند:
اگر ادعای علی در مورد نگاه کردن با منابع اولیه غلط باشد، این متضاد نحوه رفتار پذیرفته شده در کتابچه راهنمای «نوشتن با منابع» چاپ دانشگاه هاروارد می‌شود زیرا این دفترچه نویسنده را ملزم می‌داند که منابع اولیه را نگاه کند. البته این کتابچه این کار را دستبرد فکری نامگذاری نمی‌کند. در واقع بر اساس تعریف این کتابچه، دستبرد فکری استفاده از اطلاعات، ایده‌ها، کلمات یا ساختار یک منبع است بدون اینکه به آنها ارجاع داده شود می‌باشد.
تمامی قطعه بالا تحقیق دست اول است، زیرا دیدگاه ویرایشگر را مبنی بر اینکه بر اساس تعریف کتابچه راهنمای «نوشتن با منابع» از دستبرد فکری، علی مرتکب آن نشده را بیان می‌کند. جهت سازگار سازی قطعه بالا با این سیاست ویکی‌پدیا، منبع معتبری نیاز است که به‌صورت مشخص دربارهٔ دعوای بین احمد و علی صحبت کند و دقیقاً به همین نکته دربارهٔ کتابچه راهنمای «نوشتن با منابع» هاروارد و دستبرد فکری اشاره کند. به عبارت دیگر، آن تحلیل خاص باید توسط یک منبع معتبر در ارتباط با موضوع مورد بحث به چاپ رسیده باشد، قبل از اینکه در ویکی‌پدیا به چاپ برسد.
اگر شما قادر به اثبات چیزی هستید که قلیلی یا هیچ فردی به آن اعتقاد ندارد، ویکی‌پدیا محل مناسب برای چاپ آن نیست؛ ولی همین که اثباتی در مکان‌های معتبر دیگر ارائه شده و مورد بحث قرار گرفت، می‌توان آن را به ویکی‌پدیا اضافه کرد. ویکی‌پدیا:اثبات‌پذیری را ببینید.
سیاست «تحقیق دست‌اول ممنوع» مانع از انجام محاسبات ساده (مانند جمع و تفریق اعداد، گرد کردن آنها، محاسبه درصدها، تبدیل واحدها، کشیدن نمودار، یا محاسبه سن یک فرد) نمی‌شود. اینگونه اطلاعات را می‌توان محاسبه کرد و به مقالات افزود حتی اگر در منابع دست دوم موجود نباشند لیکن این امر باید به گونه‌ای باشد که نه اهمیت و برجستگی داده‌ها تغییر کند و نه نیازی به فرض جدیدی خارج از آنچه در منبع ذکر شده است باشد؛ مثلاً اگر منبع چاپ‌شده شمار آراء داده‌شده به یک نامزد در انتخابات را ارائه کرده باشد نوشتن درصد آرا در کنار شمار آنها به شرطی که محاسبه‌ای ساده باشد و تمام آرا از یک منبع اخذ شده باشد تحقیق دست‌اول نیست. استنتاج‌هایی از این دست نباید به گونه‌ای باشند که در جهت پیشبرد موضعی خاص باشند و همچنین نباید بر اساس مطالبِ منابعی باشند که در ارتباط با موضوع دیگری به چاپ رسیده‌اند.
ارجاع به خودتان
این سیاست ویکی‌پدیا ویرایشگران متخصص را از اضافه کردن اطلاعاتشان به ویکی‌پدیا نهی نمی‌کند، ولی آنها را از استفاده از اطلاعات شخصی شان بدون ارجاع به منابع شان نهی می‌کند. اگر ویرایشگری نتایج تحقیقش را توسط انتشارات معتبری چاپ کرده، می‌تواند آن موضوع را به صورت سوم شخص وارد کرده و به آن منبع ارجاع بدهد مشروط به اینکه در حین انجام این کار به سیاست دیدگاه بی‌طرف وفادار بماند.
البته باید توجه شود که ویرایش مقالات مربوط به شما یا خویشاوندان شما بشدت مکروه بحساب می‌آید، و شما تشویق می‌شوید که هرگونه ویرایش را در صفحات بحث مطرح کنید.
عکس‌های دست‌اول
به دلیل قوانین حق تکثیر شماری از کشورها و رابطهٔ آن با تألیف یک دانشنامهٔ آزاد، تعداد تصاویر عرصهٔ عمومی قابل استفادهٔ ما نسبتاً اندک است. تصاویر، نقاشی‌ها و عکس‌های ویراستاران ویکی‌پدیا این‌جای خالی را پر می‌کند و ویکی‌نویسان تشویق به گرفتن عکس و کشیدن نگاره‌ها و تصاویر و بارگذاری و انتشار آنها تحت مجوز مستندات آزاد گنو یا سایر مجوزهای آزاد، برای پربارتر کردن مقاله‌ها، می‌شوند. عکس‌های تولید شده توسط کاربران ویکی‌پدیا مصداق تحقیق دست اول به حساب نمی‌آیند تا زمانی که نظرات و استدلال‌های جدیدی ارائه نمی‌کنند. به عبارت دیگر عکس‌ها نباید پیش برنده دیدگاهی که خود تحقیق دست اول به حساب می‌آید باشند.
تصاویری که مصداق تحقیق دست اول هستند نباید در ویکی‌پدیا استفاده شوند. دستکاری ویراستاران در عکس‌ها به منظور مخدوش کردن واقعیات یا مواضعی است که عکس نشان می‌دهد قابل قبول نیست. اگر چنین شود و دستکاری در عکس ارزش دانشنامه‌ای آن را زیر سؤال ببرد باید نامزد حذف شود. عکس‌هایی که تحقیق دست‌اول محسوب می‌شوند به هیچ وجه نباید بارگذاشته شوند: مثالی از این عکس‌ها اتم هیدروژن است که چند ذرهٔ اضافه در اطراف هستهٔ آن نمایش داده شده است و در راستای نظریه‌های بارگذارنده است.
منابع اولیه، ثانویه و ثالثیه
مقالات ویکی‌پدیا باید به صورت عمده‌ای بر منابع چاپی ثانویه و تا حد کمتری، ثالثیه یا اولیه تکیه کنند. برای اثبات سرشناسی یک موضوع به منابع ثانویه یا ثالثیه نیاز است و باید از تفسیرهای بدیع از منابع اولیه اجتناب کرد. تمامی ادعاهای تفسیری یا تحلیلی از منابع دست اول باید به یک منبع دست دوم (ثانویه) ارجاع داده شود و نباید تحلیل دست اول از منبع اولیه توسط کاربران ویکی‌پدیا انجام شود.
منبع دهی مناسب می‌تواند مسئله پیچیده‌ای باشد و اینها قواعد کلی هستند. تشخیص اینکه منابع اولیه، ثانویه یا ثالثیه در هر موضوع مورد اشاره مناسب باشند، بستگی به قضاوت ویرایشی خوب و عقل سلیم دارد، و باید در صفحات گفتگوی مقالات درباره‌اش بحث شود. یک منبع می‌تواند برای یک ادعا اولیه باشد اما برای ادعایی دیگر ثانویه؛ و منابع می‌توانند هم شامل مطالب منبع اولیه هم شامل مطالب منبع ثانویه برای یک گزاره یکسان باشند. برای روشن کردن منظور این سیاست، منابع اولیه، ثانویه و ثالثیه به شرح زیر تعریف شده‌اند:[۲]
- منابع دست اول (منابع اولیه) موارد اولیه (original materials) نزدیک به یک واقعه یا منابع نوشته شده توسط افرادی مستقیماً درگیر در موضوع هستند. این منابع دیدگاهی از درون در مورد رخداد، برهه‌ای تاریخی، اثری هنری، تصمیمی سیاسی و غیره ارائه می‌دهند. منابع اولیه ممکن است منابع مستقل یا منابع شخص ثالث (en) باشند یا نباشند؛ مثلاً گزارش شاهد عینی یک تصادف و همچنین خلاصهٔ سخنرانی یک رئیس‌جمهور که توسط دفتر وی منتشر می‌شود، مقاله علمی که نتایج آزمایش‌های جدید انجام شده توسط نویسنده‌اش را گزارش می‌کند و اسناد تاریخی نظیر گزارش‌های روزانه، منابع اولیه‌اند. منابع اولیه اطلاعات یا داده‌ها را عرضه می‌کنند نظیر: مثل مصنوعات و اشیاء باستان‌شناختی؛ نتایج سرشماری؛ فیلم ویدئو یا رونوشت نظارتی؛ گزارش استماع‌های دادرسی، محاکمه‌های قضایی یا مصاحبه‌ها؛ گزارش‌های بازجویی و آگاهی، دادرسی و لوایح دفاعی در هر کشور (شامل اسناد مرتبط با دادگاه یا هر یک از اشخاص درگیر در محاکمه، نوشته شده یا منتشر شده توسط هر یک از اشخاص درگیر پیش، حین و پس از محکمه)؛ سرمقاله‌ها، ستون‌ها، وبلاگ‌ها، یادداشت روزها یا (بسته به زمینه) مصاحبه‌ها؛ نتایج جدول‌بندی شدهٔ آمارگیری‌ها و پرسشنامه‌ها؛ آثار فلسفی اولیه؛ متون مقدس مذهبی؛ آثار قدیمی، حتی اگر نوشته‌های از دست‌رفته پیشین را ذکر کرده باشند؛ الواح معبد؛ اسناد و گزارشات آزمایشگاهی (نظیر پزشکی قانونی) یا مشاهدات بازرسان؛ اسناد مشاهدات میدانی؛ آثار هنری یا تخیلی مانند اشعار، نمایشنامه‌ها، رمان‌ها، تصاویر متحرک، ویدیوها، و برنامه‌های تلویزیونی.[۳]
- سیاست ما: منابع اولیه که توسط انتشارات معتبری (مانند انتشارات دانشگاهی یا یک روزنامه وزین) چاپ شده‌اند، چنانچه در تعارض با سیاست دیگری نباشد، ممکن است در ویکی‌پدیا استفاده شوند، ولی ضروری است که این کار باید با احتیاط انجام شود، زیرا سوءاستفاده از منابع اولیه آسان است. (رجوع کنید ویکی‌پدیا:تأییدپذیری#ادعاهای بزرگ منابع قوی می‌طلبند) هر گونه تفسیری از یک منبع اولیه نیازمند یک منبع ثانویه معتبر است که آن تفسیر را بیان کند. یک منبع اولیه فقط می‌تواند برای بیان توصیفی بی‌پرده و سرراست از واقعیت‌هایی به کار رود که هر فرد تحصیل کرده‌ای با دسترسی به آن منبع اولیه، ولی بدون دانش تخصصی اضافی، بتواند آن واقعیت‌ها را تأیید کند. به عنوان مثال، مقاله‌ای که دربارهٔ یک رمان است می‌تواند بخش‌هایی از رمان را نقل کند که طرح کلی آن را نشان دهد، ولی هرگونه تفسیر این قطعه‌ها نیازمند منبع دست دوم است. نکنید: موضوعات یافت شده در یک منبع اولیه را خودتان تجزیه و تحلیل، ارزیابی، تفسیر یا ترکیب نکنید، به جای آن به منابع معتبر دست دوم که این کار را کرده‌اند ارجاع دهید. یک مقاله کامل را بر پایه منابع اولیه بنا نکنید و دربارهٔ ایجاد بخش‌هایی بزرگ برمبنای آنها محتاط باشید. موضوع بدون منبع از تجربیات شخصی خودتان را اضافه نکنید زیرا این باعث می‌شود ویکی به یک منبع اولیه از آن موضوع تبدیل شود. احتیاط بیشتری را دربارهٔ استفاده از منابع اولیه‌ای که دربارهٔ افراد زنده هستند به کار ببندید، ببینید رهنمود: ویکی‌پدیا:زندگی‌نامه زندگان#از بد به کار بردن منابع اولیه پرهیز کنید (En).
- منابع دست دوم (منابع ثانویه) به تحلیل، تعمیم، واکاوی، ترکیب، تفسیر یا ارزیابی منابع اولیه می‌پردازند. این منابع حداقل یک مرحله از اتفاقات دور هستند. این منابع توسط دانشگاهیان، روزنامه‌نگاران و محققان دیگر، و مقاله‌ها و کتاب‌هایی‌اند که تولید می‌شوند. توصیف یک روزنامه‌نگار از تصادف اتومبیلی که خود ندیده است یا تحلیل و تفسیر وی از سخنرانی رهبری منابع ثانویه‌اند.
- سیاست ما: مقالات ویکی‌پدیا باید معمولاً بر منابع ثانویه تکیه داشته باشند. این مقالات می‌تواند حاوی ادعاهای تحلیلی، ترکیبی، تفسیری، توضیحی یا ارزشی باشند تا زمانی که در یک منبع معتبر ذکر شده باشند.
- منابع دست سوم (منابع ثالثیه) آثار چاپ شده‌ای هستند که به صورت عمده‌ای به خلاصه‌سازی و جمع‌آوری منابع ثانویه می‌پردازند. این دسته از منابع شامل دانشنامه‌ها، و از جمله خود ویکی‌پدیا می‌شود. خیلی از کتب درسی مقدماتی در سطح لیسانس نیز ممکن است تا حدی که به جمع‌بندی منابع ثانویه می‌پردازند، منبع ثالثیه در نظر گرفته شوند.
- سیاست ما: منابع ثالثیه (دست سوم) می‌توانند در فراهم کردن خلاصه‌هایی از موضوعاتی که در کثیری از منابع اولیه و ثانویه پوشش داده شده‌اند، مفید باشند. برخی از منابع ثالثیه ممکن است از بقیه قابل اطمینان تر باشند، و درون هر منبع ثالثیه برخی مقالات ممکن است از بقیه قابل اطمینان تر باشند. جهت ارزیابی میزان قابل اطمینان بودن منابع اثبات‌پذیری#منابع را ببینید.
اساس گنجاندن مطالب در ویکی‌پدیا اثبات‌پذیری است نه حقانیت؛ یعنی ما چیزی را گزارش کنیم که منابع موثق به چاپ رسانیده‌اند، چه ما آن منابع را دقیق بدانیم، چه نه. برای اجتناب از هرگونه پژوهش دست‌اول و نیز برای کمک به ارتقای سطح مقاله‌های ویکی‌پدیا، هر مطلب برگرفته از منبعی دست‌اول و نیز هرگونه تعمیم، تحلیل، ترکیب، تفسیر یا ارزیابی اطلاعات یا داده‌ها باید توسط انتشارات مستقل، مورد اعتماد و معروفی به چاپ رسیده باشد (یعنی خود-چاپ کرده نباشد) و از طریق وب یا کتابخانه‌ای عمومی در دسترس باشد. بسیار اهمیت دارد که منابعتان را به دقت و درستی یاد کنید تا خوانندگان بتوانند منابع شما را یافته و خود را قانع کنند که ویکی‌پدیا از منابع به‌درستی استفاده کرده است.
منبع دهی می‌تواند موضوع پیچیده‌ای باشد، و آنچه در بالا آمده فقط قوانین کلی است. تصمیم اینکه آیا استفاده از یک منبع اولیه، ثانویه یا ثالثیه مناسب‌تر است باید به صورت مورد به مورد در صفحه بحث بررسی شده و از حس عام، و قضاوت خوب ویرایشگری در تصمیم‌گیری استفاده کرد یا از ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات منابع معتبر کمک گرفت.
سیاست‌های مرتبط
اثبات‌پذیری
اساسِ گنجاندن مطالب در ویکی‌پدیا اثبات‌پذیری است نه حقانیت. این سیاست به همراه اثبات‌پذیری در تأیید همدیگر و در جهت گنجاندن آن دسته از اظهاراتی (از قبیل تعمیم، تحلیل، ترکیب، تفسیر یا ارزیابی اطلاعات یا داده‌ها) است که توسط انتشارات مستقل، مورد اعتماد و معروفی به چاپ رسیده باشد.
دیدگاه بی‌طرف
ممنوعیت تحقیق دست اول امکان ورود نظر شخصی ویرایشگران به مقالات را محدود می‌کند. بعلاوه با تأکید بر ارائه مطالبی که توسط محققین دیگر تهیه شده است، این سیاست در عمل، باعث پوشش نظرات بیشتری می‌شود. بدین سان این سیاست در جهت تقویت سیاست دیدگاه بی‌طرف عمل می‌کند. خیلی وقت‌ها اتفاق می‌افتد که چندین دیدگاه تثبیت شده دربارهٔ یک موضوع وجود دارد، و هیچ دیدگاهی حرف آخر را نمی‌زند، مستقل از اینکه چقدر محققانه باشد. وظیفه ویرایشگران ویکی‌پدیا این نیست که تمامی دیدگاه‌های مختلف را مورد تحقیق قرار دهند؛ ولی وظیفه آنها است که هنگام اضافه کردن یک دیدگاه خاص به مقالات، پیش زمینه لازم در مورد نحوه دید را فراهم آورده، میزان استقبال از این دیدگاه را بیان کرده، و ذکر کنند که آیا گروه اکثریتی به آن اعتقاد دارند یا گروه اقلیتی.
گنجاندن دیدگاهی که توسط عده بسیار قلیلی پذیرفته شده است می‌تواند تحقیق دست اول به حساب بیاید. جیمبو ویلز، از بنیانگذاران ویکی‌پدیا، در این مورد می‌گوید:
- اگر نظر شما در اکثریت است، آنگاه باید آسان باشد که منبعی را که مورد قبول عامه کاربران است برای آن پیدا کنید.
- اگر نظر شما در اقلیت برجسته‌ای است، آنگاه باید آسان باشد که افراد برجسته‌ای را که به آن اعتقاد دارند نام ببرید.
- اگر نظر شما در اقلیت خیلی کوچک است، آنگاه مستقل از اینکه درست است یا نه، چه بتوانید آن را اثبات کنید چه نه، نباید در ویکی‌پدیا قرار بگیرد، مگر شاید در یک مقاله فرعی. ویکی‌پدیا محلی برای چاپ تحقیق دست اول نیست.
محاسبه‌های سرراست
محاسبه‌های سرراست تحقیق دست اول حساب نمی‌شوند، به شرطی که بین کاربران اجماع شده باشد که نتیجه محاسبه واضح، درست و بازتاب معناداری از منابع است. چهار عمل اصلی، مثل جمع زدن اعداد یا حساب کردن سن شخص نمونه‌هایی از محاسبه‌های سرراست اند. رده:الگو:تبدیل را نیز ببینید.
جستارهای وابسته
| محتوایی |
| ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| رفتاری |
| ||||||||
| حذف |
| ||||||||
| اجرایی |
| ||||||||
| ویرایشی |
| ||||||||
| محتوای پروژه |
| ||||||||
| بنیاد ویکیمدیا |
| ||||||||
یادداشت‌ها
- ↑ peer reviewed
- ↑ This University of Maryland library page provides typical examples of primary, secondary and tertiary sources. Retrieved 07/26/2013.
- ↑ برای تعریف می‌توانید به این منابع مراجعه کنید:
- The University of Nevada, Reno Libraries define primary sources as providing "an inside view of a particular event". They offer as examples: original documents, such as autobiographies, diaries, e-mail, interviews, letters, minutes, news film footage, official records, photographs, raw research data, and speeches; creative works, such as art, drama, films, music, novels, poetry; and relics or artifacts, such as buildings, clothing, DNA, furniture, jewelry, pottery.
- The University of California, Berkeley library offers this definition: "Primary sources enable the researcher to get as close as possible to what actually happened during an historical event or time period. Primary sources were either created during the time period being studied, or were created at a later date by a participant in the events being studied (as in the case of memoirs) and they reflect the individual viewpoint of a participant or observer."
- Duke University, Libraries offers this definition: "A primary source is a first-hand account of an event. Primary sources may include newspaper articles, letters, diaries, interviews, laws, reports of government commissions, and many other types of documents."