وزرگ فرمدار
وُزُرگ فَرمَدار والاترین مقام رسمی در دربار ساسانی بود[۱] که آن را برابر با «وزیر اعظم» در دوران خلافت عباسی دانسته‌اند.[۲] این مقام را پس از پادشاه، والاترین مقام دانسته و حتی از موبد موبدان برتر دانسته‌اند.[۳]
- کریستن سن باور دارد:
منصب وزارت اعظم که خلفا برقرار کردند و در میان دول اسلامی متداول گردید، تقلید مستقیم از مقام وزرگ فرمذار ساسانیان بوده‌است؛ از این سبب تحقیقاتی که دانشمندان عرب در اصول سیاست کرده‌اند و آنچه در باب مقام و منصب وزیر بزرگ گفته‌اند، عموماً در حق وزرگ فرمذار عهد ساسانی صحیح است.[۴]
همچنین برخی «بزرگمهر» را نیز گونهٔ تغییر یافتهٔ این واژه دانسته‌اند.[۵][۶]
در متن فارسی میانهٔ سورسخن در دربار شاهی، رتبه و جایگاه وُزُرگ فَرمَدار، فقط از شاهنشاه و شاهزادهٔ ولیعهد پایین‌تر است، در حالی که سپاهبد (:فرماندهٔ ارشد نظامی)، شهردادور (:قاضی شاهی)، مغان اندرزبد (:رئیس شورای روحانیون زرتشتی)، هزاربد (:فرماندهٔ هزار سرباز) و درون‌یاز (:برگزارکنندهٔ مراسم درون)، همگی در مرتبهٔ پایین‌تری از وی قرار دارند.[۷]
فهرست وُزُرگ فَرمَداران ساسانی
[ویرایش]دارندگان شناخته‌شدهٔ این مقام به قرار زیر می‌باشند:[۱]
| ساسانیان | |||||||||
| ترتیب | وزرگ فرمذار | شاهنشاه | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱ | ابرسام | اردشیر بابکان | |||||||
| ۲ | خسرو یزدگرد | یزدگرد یکم | |||||||
| ۳ | مهرنرسه | یزدگرد یکم بهرام پنجم | |||||||
| ۴ | سورن پهلو | بهرام پنجم | |||||||
| ۵ | بزرگمهر | خسرو یکم قباد یکم | |||||||
| ۶ | ایزدگشنسپ | خسرو یکم | |||||||
| ۷ | پیروز خسرو | قباد دوم اردشیر سوم | |||||||
| ۸ | ماه‌آذر گشنسپ | اردشیر سوم | |||||||
| ۹ | فرخ‌هرمز | بوران‌دخت | |||||||
جستارهای وابسته
[ویرایش]پیوند به بیرون
[ویرایش]محمد سلیمان‌خانی. «وزارت در عهد ساسانیان» (PDF). دانشگاه آزاد اسلامی.
پانویس
[ویرایش]- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ Encyclopædia Iranica، ذیل «FRAMADĀR».
- ↑ «وجوه مشترک نظریه‌ها و اندیشه‌های سیاسی مختلف در اسلام و ایران». نشریه الکترونیکی پرسمان. ۱۸ شهریور ۱۳۸۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳ ژوئن ۲۰۱۴.
- ↑ ابوالفضل کاوندی کاتب (۲۵ فروردین ۱۳۹۳). «عناصر ساختاری حکومت در شاهنامه». گروه دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. دریافت‌شده در ۳ ژوئن ۲۰۱۴.
- ↑ حسین زمانی. «سازمان اداری و درباری، میراث ایران باستان در دورهٔ اسلامی» (PDF). مزدک‌نامه. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۷ ژوئن ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳ ژوئن ۲۰۱۴.
- ↑ علی‌اکبر امینی (بهار ۱۳۹۲). «اندیشه‌های سیاسی-اجتماعی بزرگمهر» (PDF). روزنامه اطلاعات. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۳۱ مارس ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳ ژوئن ۲۰۱۴.
- ↑ «بزرگمهر». راسخون. ۲۱ فروردین ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ ژوئن ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳ ژوئن ۲۰۱۴.
- ↑ Daryaee, Mehr‐Narseh.
منابع
[ویرایش]- Chaumont, Marie-Louise (2001). "FRAMADĀR". Encyclopædia Iranica (به انگلیسی). Vol. X. p. ۱۲۵–۱۲۶. Retrieved 7 September 2014.
- Daryaee, Touraj (2012). "Mehr‐Narseh". دانشنامه ایرانیکا (به انگلیسی).