هرچگان

هرچگان
روستا
کشور	ایران
استان	چهارمحال و بختیاری
شهرستان	شهرکرد
بخش	بخش مرکزی
دهستان	حومه
جمعیت	۱۹۹۶ نفر (سرشماری ۹۵)
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۳۸۳۲۳۳

هرچگان، روستایی از توابع شهرستان شهرکرد در استان چهارمحال و بختیاری است.

مردم

مردم هرچگان به زبان ترکی قشقایی صحبت می‌کنند.هرچگان، روستایی از توابع شهرستان شهرکرد در استان چهارمحال و بختیاری است که مردم آن به زبان ترکی قشقایی صحبت می‌کنند.

جمعیت

این روستا در بخش مرکزی شهرستان شهرکرد قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۰، جمعیت آن ۱۹۹۶ نفر (۹۱۰خانوار) بوده است. این روستا در سال ۱۳۸۱ بعد از اعتراضهای اهالی روستا به الحاق به شهرستان بن طبق مصوبه مجلس از بخش بن منتزع شد و به بخش مرکزی شهرستان شهرکرد الحاق گردید.

مشاهیر

• ۶۲ نفر از اهالی روستا هرچگان در جنگ ایران و عراق کشته شدند. این روستا دارای ۳۲ جانباز، و پنج آزاده و پنج مفقودالاثر است و همچنین هرچگان از روستاهای نمونه ایثارگری چهارمحال و بختیاری به حساب می‌آید. سردار حسینعلی ترکی: فرمانده لشکر ۱۷ علی ابن ابی طالب و سردار اسدالله کیانی هرچگانی مسئول واحد تخریب تیپ علی بن ابیطالب از جمله نظامیان این روستا هستند.
• نعمت‌الله ترکی: مدیرعامل صندوق بازنشستگی کشور
• زهرا کیانی: اولین مدال آور تاریخ ووشوی ایران
• میلاد بیگی هرچگانی: تکواندوکار ایرانی تیم ملی جمهوری آذربایجان
• آقای حکمی: اولین معلم روستای هرچگان بوده و مدرسه دخترانه در بدو تأسیس به نام ایشان نام گذاری شده بود
• غلام‌عباس ترکی: معاون دادستان کل کشور و دادستان اسبق نظامی تهران بزرگ
• یاسر کیانی: عضو هیئت علمی دانشگاه و پژوهشگر برجسته مهندسی مکانیک
• محسن بیگی هرچگان: عضو فهرست ۲درصد دانشمندان برتر جهان در سال۲۰۲۰
• شیخ محمدجواد اصولی هرچگانی
• هدایت‌الله ترکی‌ هرچگانی: شاعر معاصر متخلص به «گوهری» مؤلف کتاب درالمعانی

موقعیت

این روستا در ۱۸ کیلومتری شمال غرب شهرکرد و ۶ کیلومتری راه نافچ به بن واقع است و در همسایگی آن شهرهای بن، وردنجان، نافچ و روستاهای تومانک، کاکلک، مرغملک و بارده می‌باشد. پادگان آموزشی امام حسن در املاک زراعی این روستا واقع می‌باشد.

وجه تسمیه

نام ابتدایی روستای هرچگان، قزلجه (قزل در زبان ترکی به معنای طلا می‌باشد) که به علت حمله مغول‌ها این مکان محل جمع شدن جمعی از ثروتمندان از قومیت‌های مختلف بوده که بعدها محل اسکان آن‌ها به هرچگان که به معنی هزار چشمه یا چشمه‌ها تغییر پیدا کرده است.

آب و هوا

این روستا به دلیل قدمت و سابقه تاریخی که دارد جهت ثبت کشوری میراث فرهنگی و تاریخی آن اقدام گردیده است از جمله آثار تاریخی آن می‌توان به محوطه بافت قدیمی و باستانی آن در منطقه قزلجه که بنای اولیه روستا در آن قرار داشته و کاوش‌های باستان‌شناسی در آن در حال انجام است اشاره نمود همچنین مسجد جامع هرچگان که قدمت آن به سال ۱۲۶۶ هجری قمری بر می‌گردد؛ و قنات تاج‌آباد هرچگان که قدیمی‌ترین قنات استان چهارمحال است و متعلق به دوران صفویه می‌باشد و هنوز مورد استفاده کشاورزان این منطقه می‌باشد. آب و هوای این روستا معتدل و کوهستانی می‌باشد و شغل اکثر مردم ان کشاورزی، باغداری و دامپروری می‌باشد. شایان ذکر است زنان این خطه فرشبافان متبحری بوده و هنر دستشان استثنایی است. یاقوش بایرامِ (روز هرچگان) از خاطرات بزرگان روستای هرچگان نقل است با توجه اهمیت باران‌های روز سی و ششمین بهار برای کشت و کار که بسیار برای کشاورزان این منطقه، بزرگان و مؤمنان روستا (که بیشتر سردونگ‌های زمینهای کشاورزی بوده‌اند) در روز دوم اردیبهشت (سی‌وسومین روز از بهار) هر سال در محل گرداب روستا جمع می‌شدند که ضمن طلب این باران از خداوند (یاقوش دوعاسه) برای سال زراعی جدید نیز برنامه‌ریزی می‌کردند. این اجتماع که با توجه به برکات آن به مانند عید بود به یاقوش دوعاسه (دعای باران) معروف شده بود و پس از صرف ناهار در این محل بعد از ظهر به امید بارش باران به روستا بازمی‌گشتند. جالب است با توجه به اینکه این اجتماع کاملاً مردانه بوده و خارج از روستا اتفاق می‌افتد پس از سالها به فراموشی سپرده شد و فقط بزرگان و سالخوردگان از آن یاد می‌کنند.

قنات ها

_قنات تاج‌آباد هرچگان

_ قنات گرداب، شهرکرد

_ قنات چاهک، شهرکرد

مراسمات، سنت‌ها و غذاهای محلی

برخی از مراسمات،سنت‌ها و غذاهای محلی لذیذ روستای هرچگان در ادامه مطلب آورده شده است.

۱. کاکولی (فطیر) پَزان: مردم این روستا معتقدند که شب ۲۷ ماه رمضان نیز یکی از شب‌های قدر است و این تاریخ نیز جز شب‌هایی است که قرآن بر پیامبر نازل شده، از همین‌رو ۲۶ و ۲۷ ماه مبارک رمضان در بین مردم گرامی داشته می‌شود و برخی از روستا مراسم احیا در منازلشان برگزار و در این دو روز اقدام به طبخ و توزیع کاکولی به‌صورت دسته‌جمعی می‌کنند. بضاعت هر فرد تعیین‌کننده میزان کاکولی پخته شده است و عموماً کاکولی‌های پخته شده را در بین همسایه‌ها توزیع می‌کنند. کاکولی (به زبان ترکی فطیر) جز شیرینی‌های محلی استان می‌باشد و مواد تشکیل‌دهنده آن آرد، شکر، شیر، شیره انگور، تخم مرغ، گل رنگ، کنجد، خمیرمایه، رازیانه، خشخاش و در برخی موارد مغز بادام و گردو است این شیرینی مانند نان در تنور پخته می‌شود و ظاهری شبیه نان جو دارد. ماندگاری کاکولی بالا بوده و تا بیش از یک هفته هم می‌توان از آن استفاده کرد طرفداران این شیرینی محلی در داخل و خارج از استان زیاد هستند.

۲. مراسم قاشق‌زنی (تو… تو)

هرچند این روزها این مراسم کمتر اجرا می‌شود اما مادربزرگ‌ها و پدربزرگهای زیادی همچنان این مراسم را دوست دارند، به نوه‌ها و نتیجه‌ها انتقال می‌دهند و از مراسماتی است که از زمانهای قدیم در میان مردم روستای هرچگان رواج داشته است. مراسم "تو… تو" بدین شکل اجرا می‌شود که شب پیش از تحویل سال نو دختران و پسران جوان در خانه بزرگترهای فامیل می‌روند و پس از کوبیدن در در جواب صاحب خانه که می‌پرسد "کیه؟" می‌گویند "تو… تو"، اگر صاحب خانه توانست از پشت در کسی را که در را می‌کوبد بشناسد او را با اسم صدا می‌زند و پس از باز کردن در و دعوت او به داخل خانه از او پذیرایی می‌کند و هدیه ای به او می‌دهد و اگر نتوانست حدس بزند چه کسی پشت در است، کوبنده در جایی پنهان می‌شود و صاحبخانه بایستی هدیه او را در ظرفی گذاشته و آن را بیرون از خانه پشت در بگذارد و میهمان پس از بسته شدن در هدیه اش را برمی‌دارد و می‌رود. این هدیه، به عنوان هدیه شب عید است که از طرف بزرگان فامیل به جوانترها داده می‌شود. این مراسم هرچند از یاد جوانترها رفته است اما پیرمردها و پیرزنها علاقه خاصی به آن دارند و نوه‌ها را به اجرای آن تشویق می‌کنند.

۳. یاقوش بایرامِ (روز هرچگان) از خاطرات بزرگان روستای هرچگان نقل است با توجه اهمیت باران‌های روز سی و ششمین بهار برای کشت و کار که بسیار برای کشاورزان این منطقه، بزرگان و مؤمنان روستا (که بیشتر سردونگ‌های زمینهای کشاورزی بوده‌اند) در روز دوم اردیبهشت (سی‌وسومین روز از بهار) هر سال در محل گرداب روستا جمع می‌شدند که ضمن طلب این باران از خداوند (یاقوش دوعاسه) برای سال زراعی جدید نیز برنامه‌ریزی می‌کردند. این اجتماع که با توجه به برکات آن به مانند عید بود به یاقوش دواسه (دعای باران) معروف شده بود و پس از صرف ناهار در این محل بعد از ظهر به امید بارش باران به روستا بازمی‌گشتند. جالب است با توجه به اینکه این اجتماع کاملاً مردانه بوده و خارج از روستا اتفاق می‌افتد پس از سالها به فراموشی سپرده شد و فقط بزرگان و سالخوردگان از آن یاد می‌کنند

۴. آش دوغ: آش دوغ چهارمحال و بختیاری را همچون روستاهای دیگر ترک نشین به راحتی می‌توان در هرچگان هم پیدا کرد و طبخ آن تفاوت چندانی با دیگر مناطق ندارد. موادی که در تهیه این غذا به کار برده می‌شود عبارتند از برنج، روغن، نخود، دوغ ترش، زردچوبه، سیر، لوبیا، عدس و پیاز. حتماً باید توجه داشته باشید که در این غذا نخود و لوبیا و عدس حتماً باید کاملاً مغز پخت شوند تا موجب مشکلات گوارشی نشوند

۵. آش شنگ و موچه: این غذا نیز همچون آش رشته ایرانی طبخ می‌شود با این تفاوت که از شنگ و موچه، سیر صحرایی به جای سبزیجات رایج آش‌ها داخل آن به کار برده می‌شود. این آش خوشمزه در فصل بهار از طرفداران به خصوصی برخوردار است

۶. آش مصطفی: در گویش محلی ماصطافا نیز گفته می‌شود. آش مصطفی یک غذای سنتی ایرانی است که در روستای هرچگان نیز به شیوه خاص این منطقه تهیه می‌شود. این آش از ترکیب موادی مانند تکه‌های شکمبه گوسفند، کشک، برنج نیم دانه، حبوبات، ادویه‌ها و سبزیجات تهیه می‌شود. مهم‌ترین سبزیجاتی که به آش مصطفی افزوده می‌شود، پونه است که به وجود آورنده طعم و ارزش غذایی منحصر به فرد این آش محسوب می‌شود. همچنین، روغن داغ که به صورت جداگانه با پونه سرخ شده و به آش افزوده می‌شود، عطر و طعم خاصی به آش مصطفی می‌بخشد.

نگارخانه

پاییز هرچگان (آذر ماه ۱۳۹۰):

بهار هرچگان (نوروز ۱۳۹۶):

منابع

• درگاه ملی آمار ایران