هادی (خلیفه)

هادی (خلیفه)
هادی (خلیفه)
درهم الهادی ضرب شده در ۷۸۶/۷۸۶ در هارونیه
چهارمین خلیفه خلافت عباسیان
خلافت	۷۸۵–۷۸۶
تاج‌گذاری	۷۸۵
حکمران اصلی	خیزران
پیشین	مهدی (خلیفه)
جانشین	هارون‌الرشید
زاده	۷۶۴
درگذشته	۱۴ سپتامبر ۷۸۶
همسران	لبابه بنت جعفر عبیده بنت غطریف أمه العزیز رحیم
نام کامل أبو محمد موسی بن مهدی الهادی
دودمان	خلافت عباسیان
پدر	مهدی (خلیفه)
مادر	خیزران بنت عطاء

ابومحمد موسی هادی (نام کامل وی: أبو محمد موسی الهادی بن محمد المهدی بن أبی جعفر المنصور) (۱۶۹–۱۷۰ ه‍.ق) چهارمین خلیفه عباسی در بغداد بود؛ او در سال ۷۶۶ میلادی در ری، ایران زاده شد. پس از مرگ پدرش در سال ۷۸۶ میلادی، هادی خلافت را برعهده گرفت ولی حکمرانی وی شدیداً تحت تأثیر قدرت و نفوذ خیزران ملکه پرنفوذ خلافت عباسیان و مادر هادی بود. هادی بنا به وصیت پدرش، به جنگ با زنادقه پرداخت. او فرزند بزرگ مهدی و ولیعهد وی بود. برخی از مورخان بر این باورند که هادی به مرگ طبیعی درگذشت و برخی او را کشته شده می‌دانند. هادی در سال ۷۸۷ میلادی درگذشت و به اعتقاد مورخان وی به دست مادرش خیزران مسموم شد چرا که هادی نمی‌خواست مادرش بر امور سیاسی دخالت مستقیم کند و تمام دستگاه خلافت عباسی را اداره کند و در نبودش حکمرانی به صورت مستقل کند به همین خاطر خیزران با کودتایی که در دربار انجام داد، تمام افراد وابسته به هادی را قتل‌عام کرد و در شبی که قرار بود یحیی برمکی به دستور هادی کشته شود، به دستور خیزران، هادی کشته شد و برادرش هارون الرشید به سلطنت رسید.

وقایع مهم دوران خلافت

• قیام صاحب فخ: در سال ۱۶۹هجری حسین بن علی که یکی از نوادگان حسن بود در مدینه بر ضد خلیفه قیام نمود و در همین سال به دست عمال خلیفه در نزدیکی مکه به قتل رسید.
• در دوران خلافت هادی ویدوکیند سردار ساکی تسلیم فرانک‌ها شد و از دین عیسی پیروی کرد.
• در دوران خلافت هادی در سال ۱۶۸ هجری جماعتی از طرفداران آل علی در مدینه قیام کردند و در میان ایشان کسی بود به نام ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب. چون عمال خلفا شورش را خواباندند، ادریس به مصر فرار کرد از آنجا به مراکش رفت و در ناحیه سته سلسله علوی را تحت نام ادارسه ادریسیان تأسیس کرد.

منابع

• سبیب رحیم (۱۹۷۱)، اخبار الدوله العباسیه و فیه اخبار العباس و اولاده، ترجمهٔ عبدالعزیز دوری، به کوشش عبدالجبار مطلبی.، قاهره: دارالطلیعه، ص. ۲۶۵
• محمد خضری (۱۴۱۹)، الدولة العباسیة، ترجمهٔ عبدالعزیز دوری، به کوشش محمد ضناری.، قاهره: دارالکتب العلمیه، ص. ۱۴۴
• فاروق عمر (۱۴۲۱)، الخلافة العباسیه فی عصر الفوضی العسکریه ۲۴۷/۳۳۹ه - ۸۶۱/۹۴۶م: دراسة تاریخیة لبوادر التسلط العسکری علی الخلافة العباسیة، به کوشش سعید شورایی.، قاهره: دارالإحسان، ص. ۸۸
• رسول جعفریان (۱۳۷۸)، تاریخ اسلام از پیدایش تا ایران اسلامی، به کوشش مرتضی رحیمی.، قم: انتشارات حوزه علمیه، ص. ۸۸
• کلیات تاریخ تطبیقی ایران دکتر عزیزالله بیات انتشارات امیر کبیر ۱۳۷۷