سدیم نیترات

سدیم نیترات
نام‌گذاری آیوپاک سدیم نیترات
شناساگرها
شماره ثبت سی‌ای‌اس	۷۶۳۱-۹۹-۴ Y
پاب‌کم	۲۴۲۶۸
کم‌اسپایدر	۲۲۶۸۸ Y
UNII	8M4L3H2ZVZ Y
شمارهٔ یواِن	1498
شمارهٔ آرتی‌ئی‌سی‌اس	WC5600000
جی‌مول-تصاویر سه بعدی	Image 1
SMILES [Na+].[O-][N+]([O-])=O
InChI InChI=1S/NO3.Na/c2-1(3)4;/q-۱;+۱ Y Key: VWDWKYIASSYTQR-UHFFFAOYSA-N Y InChI=1/NO3.Na/c2-1(3)4;/q-۱;+۱ Key: VWDWKYIASSYTQR-UHFFFAOYAL
خصوصیات
فرمول مولکولی	NaNO3
جرم مولی	84.9947 g/mol
شکل ظاهری	پودر سفید یا کریستال بی‌رنگ با بویی شیرین
چگالی	2.257 g/cm3 solid
دمای ذوب	۳۰۸ °C
دمای جوش	۳۸۰ °C decomp.
انحلال‌پذیری در آب	730 g/L (0 °C) 921 g/L (25 °C) 1800 g/L (100 °C)
انحلال‌پذیری	بسیار قابل حل در آمونیاک;قابل حل در الکل
ضریب شکست (nD)	1.587 (trigonal) 1.336 (rhomobohedral)
ساختار
ساختار بلوری	trigonal and rhombohedral
ترموشیمی
آنتروپی مولار استاندارد So298	117 J·mol-1 K-1
آنتالپی استاندارد تشکیل ΔfHo298	-468 kJ/mol
خطرات
MSDS	ICSC 0185
شاخص ئی‌یو	فهرست نشده
طبقه‌بندی ئی‌یو
خطرات اصلی	اکسیده‌کننده، تحریک‌کننده
لوزی آتش	OX
نقطه اشتعال
LD50	3236 mg/kg
ترکیبات مرتبط
دیگر آنیون‌ها	سدیم نیتریت
دیگر کاتیون‌ها	لیتیم نیترات پتاسیم نیترات روبیدیم نیترات سزیم نیترات
ترکیبات مرتبط	سدیم سولفات سدیم کلرید
به استثنای جایی که اشاره شده‌است در غیر این صورت، داده‌ها برای مواد به وضعیت استانداردشان داده شده‌اند (در 25 °C (۷۷ °F)، ۱۰۰ kPa)
Y (بررسی) (چیست: Y/N؟)
Infobox references

نیترات سدیم یا شوره شیلی یک ترکیب شیمیایی با فرمول NaNO₃ است. پودر سفید یا کریستال بی‌رنگ با بویی شیرین و جاذب رطوبت و به شدت محلول در آب است که به‌صورت توده‌ای یا لایه‌ای همراه با آهک یافت می‌شود معادن زیادی از این نمک در شیلی و پرو قرار دارند این ماده سفید به مقدار زیاد در آب حل می‌شود. این ماده همچنین نیتراتین نیز نامیده می‌شد. به دلیل حلالیت بالای این ماده در آب، معادن آن عمدتاً در مناطق خشک و کم بارش قرار دارد.

موارد استفاده

این ماده در ساخت تقویت‌کننده‌ها، بمب دودزا و موارد زیاد دیگر کاربرد دارد. نیترات سدیم به دلیل ممانعت از رشد باکتری‌های فاسد کننده و حفظ رنگ طبیعی گوشت در تولید فراورده‌های گوشتی کارخانه‌ای نظیر سوسیس و کالباس بکار می‌رود و طی فرایند هضم در بدن انسان به نتروزامین تبدیل می‌شود. نتروزامین ماده‌ای بشدت سرطانزاست و در فهرست مواد سرطانزا قرار دارد. نیترات سدیم به سرعت به وسیله ریشه گیاهان جذب و مصرف می‌شود و در مقادیر مناسب به عنوان کود استفاده می‌شود. نیترات سدیم برای ساخت شیشه مقاوم استفاده می‌شود. شیشه در یک حمام نیترات سدیم غوطه ور می‌شود و پوشش سطح شیشه با یون‌های سدیم سبب تقویت محصول از طریق اکسیداسیون مواد ارگانیکی و تبدیل آهن دو ظرفیتی به سه ظرفیتی می‌شود و از طرفی با احیا بعضی از مواد که نتیجه آن تغییر رنگ می‌باشد سبب افزایش شفافیت شیشه می‌شود. همچنین سدیم نیترات به عنوان یکی از مواد Dopant در ساخت ال‌ای‌دی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ترکیب می‌تواند عملکرد و رنگ تولیدی ال‌ای‌دی را بهبود بخشد. به طور مثال در ال‌ای‌دی‌های آبی، سدیم نیترات به تنظیم رنگ آبی و بهبود نوردهی کمک می‌کند.

خطرات سدیم نیترات

اکسید کننده قوی، در صورت برخورد با مواد دیگر ممکن است باعث آتش‌گیری شود. در صورت تماس باعث می‌شود در چشم، پوست و دستگاه تنفسی خارش ایجاد شود و اگر بلعیده شود به شدت مضر است.

فرق نیتریت سدیم و نیترات سدیم چیست؟

نیتریت سدیم دارای دو اتم اکسیژن متصل به یک اتم نیروژن بوده ولی نیترات سدیم دارای سه اتم اکسیژن متصل به یک اتم نیتروژن می باشد. هر دو مورد دارای بار اکتریکی منفی بوده و جزء آنیون معدنی می باشند.

کمک‌های اولیه

چشم: در صورت برخورد با چشم، برای مدت ۱۵ دقیقه با مقدار زیادی آب چشم را بشویید.

پوست: در صورت تماس با پوست، با مقدار فراوانی آب به مدت حداقل ۱۵ دقیقه بشویید و لباس‌ها و کفش‌های آلوده را جدا کنید. لباس‌ها قبل از استفاده کاملاً پاکسازی شوند.

بلعیدن: در صورت بلعیدن هرگز شخص مصدوم را وادار به استفراغ نکنید. و خوراکی دیگری به شخص ندهید. فوراً شخص را به یک مرکز درمانی بفرستید.

تنفس: در ورت تنفس مقدار زیادی از نیترات سدیم، او را به هوای تازه منتقل کنید. اگر فرد نفس نمی‌کشد، به او نفس مصنوعی بدهید و اگر تنفس او مشکل است، به او اکسیژن برسانید.

منابع

• ویکی‌پدیای انگلیسی

پیوند به بیرون

• ATSDR — مطالعه موردی در پزشکی محیط‌زیست - سمی‌بودن نیترات/نیترت‌ها وزارت بهداشت و خدمات انسانی ایالات متحده آمریکا (مالکیت عمومی)
• گزارش فائو/دبلیواچ‌او