زبان نورس باستان
| نورس باستان | |
|---|---|
| dǫnsk tunga («دانمارکی») norrœnt mál («شمالی») | |
| زبان بومی در | اسکاندیناوی، ایسلند، جزایر فارو و گرینلند |
| منطقه | کشورهای نوردیک، بریتانیای کبیر، ایرلند، جزیره من، نرماندی، نیوفاندلند و ولگا |
| قومیت | وایکینگ‌ها و نوادگانشان |
| دوره | سده‌های هفتم تا پانزدهم |
هندواروپایی
| |
گونه‌های نخستین | زبان نیانورس
|
| خط رونی، بعداً لاتین (الفبای نورس باستان) | |
| کدهای زبان | |
| ایزو ۲–۶۳۹ | non |
| ایزو ۳–۶۳۹ | non |
| گلاتولوگ | oldn1244[۱] |
نورس باستان یا نوردیک کهن[۲] از زبان‌های ژرمنی شمالی بوده که در عصر وایکینگ‌ها در میان ساکنان اسکاندیناوی و سکونت‌گاه‌های ایشان در آن سوی دریاها گویشورانی داشته‌است. این زبان تا پیرامون ۱۳۰۰ میلادی زنده بوده‌است.
این زبان از زبان کهن‌تر نیانورس در سدهٔ هشتم میلادی زاده‌شد. نوشته‌های نورس باستان به سدهٔ پانزدهم میلادی بازمی‌گردد.
نورس باستان سه لهجه داشته‌است: نورس خاوری باستان، نورس باختری باستان و گوت‌لندی باستان. لهجهٔ نورس خاوری باستان در شرق نروژ و نورس باختری باستان در غرب نروژ گویشورانی داشته‌است. زبان‌های ژرمنی شمالی کنونی از نورس باستان مشتق شده‌اند. این زبان‌ها عبارتند از ایسلندی، فاروئی، نروژی، دانمارکی و سوئدی. گویشوران به این زبان‌ها هنوز کمابیش قابلیت درک زبان‌های یکدیگر را دارا هستند.
زبان نورس باستان نخست با خط رونی نوشته می‌شد و سپس خط لاتین جایگزین رونی شد.
پیوند زبانی با زبان‌های کنونی اسکاندیناوی
[ویرایش]| نیاژرمنی |
نورس باستان |
ایسلندی باستان |
ایسلندی کنونی |
فاروئی کنونی |
سوئدی کنونی |
نمونه |
|---|---|---|---|---|---|---|
| a | a <a> | a | a(:) | a/ɛa: | a/ɑ: <a> | Ic land /lant/?، Fa land /?/ "سرزمین"; dagur Ic /daɣʏr/، Fa /deavur/ "روز" |
| æ: | a: <á> | a: | au(:) | ɔ/ɔa: | ɔ?/o: <å> | láta Ic [lau:ta]، Fa [lɔa:ta] "اجازه دادن" |
| a: (+i-mut) | ɛ: <æ> | ɛ: | ai(:) | a/ɛa: | ɛ/ɛ: <ä> | mæla Ic [mai:la]، Fa [mɛa:la] "سخن گفتن" |
| a (+i-mut) | ɛ <ę> | e <e> | ɛ(:) | ɛ/e: | menn Ic/Fa [mɛnn] "مردان" | |
| e | e <e> | |||||
| e: | e: <é> | e: | jɛ(:) | a/ɛa: <æ> | ||
| i | i <i> | i | ɪ(:) | ɪ/i: | ɪ/i: <i> | Ic/Fa kinn [cɪnn] "چانه" |
| i: | i: <í> | i: | i(:) | ʊɪ(:) | ||
| a (+u/w-mut) | ɔ <ǫ> | ɔ | ø> œ(:) <ö> | œ/ø: <ø> | ||
| a: (+u-mut) | ɔ: <ǫ́> | ɔ: | a:> au(:) <á> | ɔ/ɔa: <á> | Fa nátt [nɔt:]، tá [tɔa] | |
| u (+a-mut) | o <o> | o | ɔ(:) | ɔ/o: | ||
| o: | o: <ó> | o: | ou(:) | œ/ɔu: | ʊ/u: <o> | bók Ic /bouk/، Fa [bɔuk]، Sw bok /bu:k/ "کتاب" |
| u | u <u> | u | ʏ(:) | ʊ/u: | ɵ/ʉ:? <u> | |
| u: | u: <ú> | u: | u(:) | ʏ/ʉu: | hús Ic /hu:s/، Fa [hʉu:s] "خانه" | |
| a (+i-mut +w-mut) | œ <ø₂> | ø | ø> œ(:) <ö> | œ/ø: <ø> | ||
| e (+u/w-mut) | ø <ø₁> | |||||
| o: (+i-mut) | ø: <œ> | ø: | ɛ:> ai(:) <æ> | |||
| u (+i-mut), i (+w-mut) | y <y> | y | ɪ(:) | ɪ/i: | ʏ/y:? <y> | |
| u: (+i-mut) | y: <ý> | y: | i(:) | ʊɪ(:) | ||
| au | au <au> | au | øɪ(:) | ɛ/ɛɪ: <ey> | ɔ/ø: <o/ö> | Ic tvau /tvøɪ:/، Fa tvey /tvɛɪ:/ "دو" |
| ai | ɛi <ei> | ɛi | ei(:) | aɪ(:) | ?/e: <e> | |
| ai (+w-mut), au (+i-mut) | øy <ey> | øy " | ei(:) | ɔɪ(:) <oy> |
منابع
[ویرایش]- ↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Old Norse". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
{{cite book}}: Invalid|display-editors=4(help) - ↑ «Old Nordic language: the language of Germanic Vikings».
Wikipedia contributors, "Old Norse," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Old_Norse&oldid=442174635 (accessed August 7, 2011).