میرزا ابوالفضل تهرانی

میرزا ابوالفضل کلانتر تهرانی
زادهٔ	۱۲۷۳ قمری تهران
درگذشت	۸ صفر ۱۳۱۶ قمری (۴۳ سال)
آرامگاه	حرم عبدالعظیم، مقبره ابوالفتوح رازی
فرزندان	میرزا محمد ثقفی تهرانی
والدین	میرزا ابوالقاسم کلانتر تهرانی (پدر)

میرزا ابوالفضل تهرانی (۱۲۷۳ تا۱۳۱۷قمری)، نویسنده و عالم قرن چهاردهم بود. او در تهران، نجف و سامرا درس خواند.

او نقش زیادی در فعالیت‌های آموزشی مسجد سپهسالار داشته‌است.

او در ۸ صفر ۱۳۱۶ قمری بر اثر بیماری حصبه در تهران درگذشت.

او در حرم عبدالعظیم در کنار پدرش به خاک سپرده شد.

نام

از آنجا که اصل وی از شهر نور بود، ابوالفضل نوری نیز خوانده شده است. پدر ابوالفضل، میرزاابوالقاسم تهرانی، از جهت انتساب به دایی خود، محمودخان کلانتر، به کلانتری شهرت یافت و فرزندش ، ابوالفضل، نیز به این نام خوانده شده است.

تحصیلات

تهران

میرزا ابوالفضل در کودکی تحصیل علوم دینی را آغاز کرد. او نخست علوم و فنون مقدماتی را نزد پدر خود آموخت، تا جایی که پیش از بلوغ، آن‌ها را کاملاً فراگرفته بود، آنگاه تحصیل فقه و اصول را در دوره سطح آغاز کرد و پس از آن دوره خارج را نزد سیدمحمد صادق طباطبایی و میرزا عبدالرحیم نهاوندی گذراند و به درجه اجتهاد رسید، فلسفه و عرفان را نیز از آقامحمدرضا قمشه‌ای و میرزا ابوالحسن جلوه فراگرفت.

نجف

میرزا ابوالفضل در ۱۳۰۰ قمری رهسپار نجف شد و چندین ماه در آنجا ماند و در درس میرزا حبیب‌الله رشتی شرکت کرد.

سامرا

وی پس از مدتی به دعوت میرزای شیرازی، به سامرا رفت و چند سال از درس فقه و اصول وی بهره برد و از نزدیکان او به شمار آمد. همچنین در آنجا رجال و دیگر علوم حدیثی را از میرزا حسین نوری آموخت و از محمدحسین کاظمینی (کاظمی) اجازه روایت گرفت.

بازگشت به تهران

او در ۱۳۰۶ق برای انجام مراسم حج به مکه رفت و در بازگشت مدتی در نجف اقامت کرد تا اینکه به دعوت گروهی از مردم به تهران بازگشت، منابع سال بازگشت وی را مختلف ذکر کرده‌اند، ولی فرزندش، میرزامحمد ثقفی، بازگشت او را در ۱۳۱۰ گفته است. میرزاابوالفضل پس از بازگشت به تهران، به تدریس فقه و اصول و رجال و کلام پرداخت و نماز جماعت و مجلس وعظ و خطابه برپا داشت. او در ۱۳۱۲ مدرسه سپهسالار از بناهای میرزا حسین خان سپهسالار را افتتاح کرد، طلاب را در آن جای داد و در آن حلقه درس دایر کرد.

اشعار

دیوان اشعار مشتمل بر قصاید و غزلیات عربی و فارسی در موضوعات مختلف از جمله مدح معصومین(ع). اشعار عربی این اثر به اهتمام سید جلال‌الدین حسینی ارموی و با مقدمه طولانی وی در ۱۳۶۹ (یا ۱۳۷۰) در تهران به چاپ رسیده است.

گفته شده ابوالفضل، ابیات بسیاری را حفظ بوده است. سیدحیدر حِلّی، از شاعران عراق، هنگام رفتن به سامرا از هماوردی با ابوالفضل ناتوان شد و در مدح او قصیده‌ای سرود. حَبُّوبی از دیگر شاعران نیز وی را ستوده است. آقابزرگ طهرانی نوشته او نثری شیوا داشت.

آثار

• شفاء الصدور فی شرح زیارة عاشور.
• اجوبة المسائل المشکلة.
• ارجوزة فی اصول الفقه.
• الاصابة فی من اجمعت علیه العصابة.
• تقریرات درس فقه و اصول میرزای شیرازی.
• تمیمة المحدّث یا تمیمة الحدیث.
• تنقیح المقالة فی تحقیق الدلالة.
• حاشیه اسفار.
• حاشیه رجال نجاشی.
• حاشیه فرائد الاصول.
• حاشیه مکاسب.
• الدرّ الفتیق در علم الرجال.
• رساله عشقیه.
• صلاح الحمامة فی احوال الوالد العلامة.
• قلائد الدرر فی نظم اللؤلؤ المنتثر.
• تراجم العلماء مرقاة الاتطار و مرآة الافکار.
• منظومه در علم نحو.
• میزان الفک.
• منیة البصیر فی بیان کیفیة الغدیر.

منابع

• «ابوالفضل تهرانی». ویکی شیعه. دریافت‌شده در ۱۳ خرداد ۱۴۰۲.