موسی غنی‌نژاد

موسی غنی‌نژاد
زادهٔ	تبریز
محل تحصیل	دانشگاه پاریس
پیشه	اقتصاددان، حسابدار، نویسنده
کارفرما	دانشگاه صنعتی شریف

موسی غنی‌نژاد (متولد ۱۳۳۰ در اهر) اقتصاددان اهل ایران است. او عضو بازنشسته هیئت علمی دانشگاه صنعت نفت و استاد مدعو دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف است. وی پژوهشگر حوزه فلسفه، معرفت‌شناسی علم اقتصاد و تاریخ عقاید اقتصادی است. او که همواره بر گرایش‌های اصلاح طلبانه خود تاکید کرده و براندازی جمهوری اسلامی را بد ترین گزینه برای آینده ایران دانسته، معمولا در انتخابات ها از اصلاح طلبان راستگرا مانند حسن روحانی حمایت کرده اما هرگز حاضر به حمایت از اصلاح طلبان چپ‌گرا مانند میرحسین موسوی نشده و با آنها مخالفت کرده است.

تحصیلات

او کارشناسی خود را پیش از انقلاب در رشته حسابداری از دانشگاه تهران گرفت و سپس با علاقه‌ای که به اقتصاد پیدا کرد به فرانسه رفت و در این رشته ادامه تحصیل داد. غنی‌نژاد کارشناسی ارشد و دکترای خود را در رشته اقتصاد توسعه و در دانشگاه سوربن فرانسه گذراند. غنی‌نژاد همچنین اشاره می‌کند که دورهٔ دکترای معرفت‌شناسی اقتصادی خود را در دانشگاه پاریس ۱ آغاز کرده بود ولی با بازگشتش به ایران، این دوره ناتمام ماند.

دیدگاه‌ها

نظر دربارهٔ خمینی

غنی‌نژاد در مناظره‌ای که در صدا و سیما با مسعود درخشان داشت، اعلام کرد که با وقوع انقلاب و غالب شدن جریان چپ، خمینی از تبدیل ایران به کامبوج دوم جلوگیری کرد و ایران را نجات داده است. با این حال در پاسخ به این که خمینی ایران را به سمت سرمایه‌داری برده است یا نه، می‌گوید که خمینی ایران را به سمت «هیچی» نبرد. او در بخشی از مناظره گفت:

«زمانی‌که در ایران انقلاب شد جریان غالب آن چپ‌گرایی بود و انقلابیون هم کاملاً متأثر از این تفکرات بودند. اندیشه‌های دکتر شریعتی در جای جای قانون اساسی دیده می‌شود. قانون اساسی، صورت مذاکرات آن را دیدید؟ قسمت اقتصادی را آقای بنی‌صدر عمدتاً نوشتند با همکاری جناب دکتر بهشتی. جناب دکتر بهشتی صددرصد تحت‌تأثیر اندیشه‌های چپ بودند. اگر حضرت امام نبودند، با تفکری که در آن مقطع در کشور ما حاصل شده بود توسط روشنفکران چپ مانند بنی‌صدر و طرفداران شریعتی، کشور ما به کامبوج دوم تبدیل می‌شد، امام خمینی جلوی آن را گرفتند؛ چون فقیه بودند و می‌دانستند اسلام نمی‌تواند با مالکیت خصوصی مخالف باشد.»

مصدق و کودتای ۲۸ مرداد

غنی‌نژاد از منتقدان سرسخت محمد مصدق به‌شمار می‌رود و او را یک پوپولیست می‌داند که بیش از ملی‌کردن نفت، درآمد نفت را دولتی کرده است. از نظر او، ملی شدن صنعت نفت ایران توسط مصدق یک اشتباه و اقدامی برخلاف منافع ملی ایران بود. غنی‌نژاد از جمله افرادی است که واقعهٔ ۲۸ مرداد سال ۳۲ را کودتا نمی‌داند.

انتخابات‌های ریاست جمهوری

حسن روحانی

غنی نژاد به همراه «محمد طبیبیان»، «علی‌نقی مشایخی»، «مهدی بهکیش»، «مسعود روغنی زنجانی»، «حسین عبده تبریزی» و «سعید لیلاز» در سال ۱۳۹۶ از حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری حمایت کردند،

کرونا و واکسن رایگان

در برنامهٔ پرگار، بی‌بی‌سی فارسی، غنی نژاد استدلال پرویز صداقت را، مبنی بر این که سرمایه‌داری عامل مشکلات محیط زیستی و بیماری‌هایی مانند کرونا است، اشتباه می‌داند، و می‌گوید که اگرچه باید جلوی تخریب محیط زیست را گرفت، اما در واقعیت، کارنامهٔ کشورهای سوسیالیستی در این زمینه بسیار نامطلوب‌تر است. همچنین بر اساس نظر او، این در جوامع لیبرال دموکراسی است که گروه‌های مدافع محیط زیست توانسته‌اند تبدیل به یک نیروی مهم و تأثیرگذار شوند، در غیر این صورت، در کشورهای سوسیالیستی این‌گونه تلاش‌ها به سرعت توسط حاکمیت سرکوب و زندانی شده‌اند. غنی‌نژاد با دفاع از دولت‌هایی که واکسن کرونا را به شکل هزینه‌دار توزیع می‌کنند، گفت: «دولت‌هایی که ریسک و هزینهٔ تحقیق در واکسن را داده‌اند، صاحب واکسن‌ها هستند و می‌توانند هرگونه که علاقه‌مند هستند، به صورت رایگان یا با هزینه، واکسن را در دسترس دیگران قرار دهند؛ اما منطق بازار حکم می‌کند که بنگاهی که بر سر چیزی ریسک و سرمایه‌گذاری می‌کند، از مواهب آن برخوردار شوند، وگرنه آن سرمایه‌گذاری انجام نخواهد شد.» او در بخشی از برنامه، در پاسخ به مجری که موضوع ناتوانی کشورهای فقیر را در خریداری واکسن کرونا مطرح کرده بود، گفت: «راه حل این مشکل این است که کشورهای فقیر تلاش کنند و ثروتمند بشوند تا بتوانند هزینهٔ واکسن کرونا را بپردازند.» مجری در واکنش به این سخنان غنی‌نژاد از او پرسید: «یعنی تا موقعی که کشورهای فقیر ثروتمند نشدند، بروند بمیرند؟!». غنی‌نژاد در پاسخ به مجری گفت: «نخیر! (کشورهای ثروتمند) باید کمک بکنند. شما در جوامع دموکراسی لیبرال می‌توانید این مباحث را مطرح کنید تا افکار عمومی به دولت‌ها فشار بیاورند و سپس دولت‌ها بروند سهم کشورهای فقیر را بدهند».

مناظره‌ها

مناظره با درخشان

در تاریخ ۴ اردیبهشت۱۴۰۲، مناظره ای به صورت زنده میان غنی نژاد و مسعود درخشان در برنامه جهان آرا در شبکه افق، با موضوع اقتصاد ایران، انجام شد. در این مناظره غنی‌نژاد انتقادهایی اساسی به نظام اقتصادی و سیاسی ایران وارد کرد و آن را به چالش کشید.

مناظره با علیزاده

در تاریخ ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۲، مناظره دیگری به صورت زنده میان موسی غنی نژاد و علی علیزاده در برنامه شیوه در شبکه چهار، پخش شد. غنی نژاد و علیزاده، هر دو به روش مدیریت اقتصادی دولت‌های جمهوری اسلامی انتقاد کردند. اما غنی نژاد دستوری بودن بازار و دولتی بودن اقتصاد را عامل مشکلات دانست و علیزاده نئولیبرالیسم در ایران را.

تقدم آزادسازی بر خصوصی‌سازی

غنی نژاد معتقد است در یک سیستم بازار آزاد آزادسازی بر خصوصی‌سازی تقدم دارد و در گام نخست باید دولت نسبت به آزاد سازی قیمت اقدام کند.

قیمت ها دست خداست

غنی نژاد در مناظره خود با حسین درخشان برای اثبات دلایل خود مثال از پیامبر اسلام اورده و می گوید:

قیمت‌گذاری دستوری یکی از خط قرمزهای پیامبر اسلام در تدبیر اقتصادی در دوران زمامداری سیاسی خود بوده است. در سیره‌ی نبوی نقل است که ایشان، برخلاف سنت رایج آن زمان، هیچ‌گاه حاضر به قیمت‌گذاری کالاها در بازار حتی در زمان قحطی و در خصوص کالاهای احتکاری نشدند و توصیه فرمودند از آنجا که «قیمت‌ها دست خداست»،چنین کالاهایی باید به هر قیمتی که در بازار معین می‌شود، عرضه شوند.

آثار

از غنی نژاد تاکنون کتاب‌های زیر منتشر شده است.

نگارش

• غنی‌نژاد، موسی؛ (۱۳۷۶) مقدمه‌ای بر معرفت‌شناسی علم اقتصاد، تهران، مؤسسهٔ عالی پژوهش در برنامه‌ریزی و توسعه، چاپ نخست.
• غنی‌نژاد، موسی؛ (۱۳۷۷) تجددطلبی و توسعه در ایران معاصر، تهران، مرکز، چاپ نخست.
• غنی‌نژاد، موسی؛ (۱۳۷۷) جامعهٔ مدنی: آزادی، اقتصاد و سیاست‌، تهران، طرح نو، چاپ نخست.
• غنی‌نژاد، موسی؛ (۱۳۸۱) در بارهٔ هایک، تهران، نگاه معاصر، چاپ نخست.
• غنی‌نژاد، موسی؛ (۱۳۸۴) بهره یا ربا؟ گفت‌وگو در بارهٔ مفاهیم بهره و ربا، گفت‌وگو با عباس موسویان، تهران، نگاه معاصر، چاپ نخست.
• غنی‌نژاد، موسی؛ (۱۳۸۶) اقتصاد و عدالت اجتماعی، با همکاری محمد طبیبیان، غلامعلی فرجادی و مسعود نیلی، ویراستهٔ لاله خاکپور، تهران، نشر نی، چاپ نخست.
• میرزائی، شهرداد؛ (۱۳۸۸) ایران آینده از نگاه سه اندیشمند ایران امروز: حسن عشایری، موسی غنی‌نژاد و رضا منصوری، تهران، دیبایه، چاپ نخست.
• غنی‌نژاد، موسی؛ (۱۳۹۱) اندیشهٔ آزادی: نگاهی از منظر اقتصاد سیاسی به تجربهٔ ایران معاصر، با همکاری محمد طبیبیان و حسین عباسی علی‌کمر، تهران، دنیای اقتصاد، چاپ نخست.
• غنی‌نژاد، موسی؛ (۱۳۹۱) آزادسازی و عملکرد اقتصادی، تهران، دنیای اقتصاد، چاپ نخست.
• غنی‌نژاد، موسی؛ (۱۳۹۲) اقتصاد به روایت دیگر، تهران، دنیای اقتصاد، چاپ نخست.

این کتاب، مجموعهٔ مقالات غنی‌نژاد در روزنامهٔ دنیای اقتصاد در فاصلهٔ بین سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۷ خورشیدی است.

• غنی‌نژاد، موسی؛ (۱۳۹۵) اقتصاد و دولت در ایران، تهران، دنیای اقتصاد، چاپ نخست.
• غنی‌نژاد، موسی؛ (۱۳۹۷) گفتارهایی در روش‌شناسی علم اقتصاد، تهران، مینوی خرد، چاپ نخست.
• غنی‌نژاد، موسی؛ (۱۳۹۹) پیکتی: مغالطه قرن بیست و یکم (بررسی انتقادی کتاب سرمایه در قرن بیست و یکم)، تهران، دنیای اقتصاد، چاپ نخست.

ترجمه

• فون هایک، فریدریش؛ (۱۳۹۲) قانون، قانون‌گذاری و آزادی: گزارش جدیدی از اصول آزادیخواهانه عدالت و اقتصاد سیاسی: جلد ۱: قواعد و نظم، ترجمهٔ مهشید معیری و موسی غنی‌نژاد، تهران، دنیای اقتصاد، چاپ نخست.
• فون هایک، فریدریش؛ (۱۳۹۲) قانون، قانون‌گذاری و آزادی: گزارش جدیدی از اصول آزادیخواهانه عدالت و اقتصاد سیاسی: جلد ۲: سراب عدالت اجتماعی، ترجمهٔ مهشید معیری و موسی غنی‌نژاد، تهران، دنیای اقتصاد، چاپ نخست.
• فون هایک، فریدریش؛ (۱۳۹۳) قانون، قانون‌گذاری و آزادی: گزارش جدیدی از اصول آزادیخواهانه عدالت و اقتصاد سیاسی: جلد ۳: نظم سیاسی مردمان آزاد، ترجمهٔ مهشید معیری و موسی غنی‌نژاد، تهران، دنیای اقتصاد، چاپ نخست.

جستارهای وابسته

• فریدریش هایک
• اقتصاد بازار
• آیزایا برلین
• لیبرالیسم
• جان اکتون
• نئولیبرالیسم
• لیبرالیسم در ایران
• لیبرال دموکراسی

پیوند به بیرون

• پرتال جامع علوم انسانی - مقالات موسی غنی‌نژاد
• وبگاه رستاک - مقالات موسی غنی‌نژاد